LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
Sitsembu sendvodza siyahloniphana. Sibitana ngabodzadze. Kulokunye siye sibitane ngetibongo taso. Bafati basesitsenjini baye babitane ngemagama ebantfwababo labadzala. Kulesinye sikhatsi baye babitane ngeligama lemntfwana wemfana lokhona lapha ekhaya. BoRadcliffe-Brown na Forde (1975:94) batsi: Co-wives call each other dzadze of fetu (sister), but usually speak of each by their different clan names as mother ofso and so. Esiveni semaSwati nangabe indvodza inesitsembu ibukeka iyindvodza sibili, ngisho nome ikhuluma kuyevakala kutsi itsini kantsi umfati ubonakala ngekutsi atale bantfwana. Lombono ufakazela boRadcliffe-Brown na Forde (1975:89) nabatsi : Swazi say," polygamy(isithembu) is the nature of man, while the nature ofwoman is satisfied through children. EmaSwati kuteka sitsembu awakutsatseli nje emoyeni kepha akutsatsa njengelisiko kutsi uma uyindvodza kumele ube naso, njengobe nayo ingwenyama leseyakhotsama Sobhuza 11 yayinesitsembu lesikhulu kakhulu. Kunotsa kwengwenyama kubonakala ngebantfwana nebafati labanyenti. Lombono Ufakazelwa boRadcliffe-Brown na Forde (1975:89) nabatsi: Wives and children are regarded as a man's greatest assets and polygymy is the ambition of the tribes man, an ambition most frequently achieved by aristocrats and wealthy elderly commoners. The king is expected to take more wives than any of his subject, and the present king, who was born in 1902 has more than forty wives. Kulolokucaphuniwe kuneliphutsa ngemnyaka wekutalwa kweNgwenyama Sobhuza 11. Sobhuza IIlowatalwa ngemnyaka wa-1899 hhayi 1902. Sitsembu emaSwati ayasinakekela futsi asikhonte kakhulu ngendlela yekutsi indvodza 118
iye ifune tihlati tekwenta kutsi sitsembu sayo sihlale sivana singacabani kalula. Kuvana kwesitsembu kwenta kutsi ekhaya kube nethula. Kantsi nave indvodza itiva ingumnumzane lophelele lekubonakala kutsi uyakwati kuphatsa umuti wakhe. Emakhosikati asesitsenjini kuvana kwawo kuletsa inhlalo lenhle emndenini. Jim Gama (2002) utsi : Kungevani kwemakhosikati kwenta likhaya lingabi nesitfunti Ngobe kuhlala kunemsindvo. Nakungenteka indvodza inamatsele kumunye umfati abe yintsandvokati, lalamanye emakhosikati aba nesikhwele bese ayamloyisa. Bebatsakatsisana bomake nangabe kunentsandvokati. Imvamisa intsandvokati kuba ngumfati lomncane kulawa lamanye emakhosikati. Nanobe intsandvokati kungulena lencane nobe lesemkhatsini, umfati lomdzala akalahlwa ngobe utsatfwa njengamake wemuti. Konkhe kwatiwa nguye. Kute indvodza letakwenta ingakamtjeli umfati lomdzala. Kulaba labanye sikhwele sitawudlanga kakhulu ngobe banemona ngentsandvokati. BoRadcliffe-Brown na Forde (1975:94) batsi: Bukhwele is the special word applied to jealousy of cowives, and the majority ofaccusations of witchcraft are leve/d against these woman, particularly the headman's favorite. Labanye bafati bayakhweleta balandze inhlanti kubo kutsi itewutala ngobe bacabanga kutsi indvodza iteke lomunye umfati kunjengobe vena angatfoli bantfwana nobe atele emantfombatane kuphela. Gogo Magongo (2002) ukufakazela kanje: Umtfwana wemfana uyintsandvokati kuyise. , 119
- Page 90 and 91: 3.3.2 LITJITJI/INGABISA LITJITJI/ I
- Page 92 and 93: sikhatsi lingasonywa emitsimbeni, e
- Page 94: 3.3.3 LICHIKlZA Lichikiza kushiwo i
- Page 97 and 98: tekucala titawuhlangana elukhalweni
- Page 99 and 100: etintfombini ngobe kulapho kubonaka
- Page 101 and 102: ayatati tinanatelo tesiSwati ngobe
- Page 103 and 104: Labadzala batawubese bayabitana bat
- Page 105 and 106: NgesiSwati intfombi ayihlolwa ngula
- Page 107 and 108: asuke asentiwe. Kuphuma kwayo lapha
- Page 109 and 110: lokwentekako kulesigaba kodvwa loku
- Page 111: Makoti nave uyabahlonipha basemtini
- Page 114 and 115: letiyimfica kepha kungenteka tigcin
- Page 116 and 117: value than the activities monopoliz
- Page 118 and 119: yintfo lenkhulu futsi lehlonishwako
- Page 120: Should a wife be laZ'h neglect her
- Page 123 and 124: makoti lomdzala lomendlalelako phas
- Page 125 and 126: kutsi kwenteke. Gogo njengobe bekus
- Page 127 and 128: 3.4 TIGABA TALABADVUNA 3.4.1 UMFANA
- Page 129: Kulesinye sikhatsi kungaze kubukeke
- Page 132: Kuba lijaha kutsatsa iminyaka lemin
- Page 135 and 136: 3.4.4 UMKHWENYANE I UMKHWENYEWETFU
- Page 137 and 138: Nasekakhulelwe uyamteka nave amgidz
- Page 139: lridvodza kushiwo umuntfu lomdvuna
- Page 143 and 144: alungiselela umndeni kudla. Uma kum
- Page 145 and 146: sekungene tembatfo talabamhlophe ke
- Page 147 and 148: Ubuye Ubhayibheli likusho ngalokuso
- Page 150 and 151: A man treats his wifes father with
- Page 152 and 153: sekwendlulele ngobe vena sewusedvut
- Page 155 and 156: UNGAPHANDLE LEMUTI WESISWATI Uma um
- Page 157 and 158: itewuhlatiywa sive netindvuna khona
- Page 159 and 160: 3. Ludziwo Iwemjoni. Loludziwo kuni
- Page 161 and 162: ngobe losandza kufika kumele ambite
- Page 163 and 164: usuke ungakapheleli uma ute sibaya.
- Page 165 and 166: 3.7.7 LITlE LEKUSILA Likhaya kumele
- Page 167 and 168: 4.0 UMTSIMBA 4.1 SINGENISO SEHLUKO
- Page 169 and 170: tjwala kodvwa banganatseli kudzakwa
- Page 171 and 172: itente ngembi kwekutsi ifike kuleti
- Page 173 and 174: ahlale bangakhulumi bantfu basemend
- Page 175 and 176: Uninatala wave kumele imentele konk
- Page 178 and 179: yentfombi, ayifihlwa, kumele kutsi
- Page 182 and 183: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 185 and 186: ngekuyivalelisa, emavi akhe atawuhl
- Page 187 and 188: Make lophetse umtsimba ubuka kahle
Sitsembu sendvodza siyahloniphana. Sibitana ngabodzadze. Kulokunye siye<br />
sibitane ngetibongo taso. Bafati basesitsenjini baye babitane ngemagama<br />
ebantfwababo labadzala. Kulesinye sikhatsi baye babitane ngeligama<br />
lemntfwana wemfana lokhona lapha ekhaya. BoRadcliffe-Brown na Forde<br />
(1975:94) batsi:<br />
Co-wives call each other dzadze of fetu (sister), but<br />
usually speak of each by their different clan names as<br />
mother ofso and so.<br />
Esiveni semaSwati nangabe indvodza inesitsembu ibukeka iyindvodza sibili,<br />
ngisho nome ikhuluma kuyevakala kutsi itsini kantsi umfati ubonakala<br />
ngekutsi atale bantfwana. Lombono ufakazela boRadcliffe-Brown na Forde<br />
(1975:89) nabatsi :<br />
Swazi say," polygamy(isithembu) is the nature of man,<br />
while the nature ofwoman is satisfied through children.<br />
EmaSwati kuteka sitsembu awakutsatseli nje emoyeni kepha akutsatsa<br />
njengelisiko kutsi uma uyindvodza kumele ube naso, njengobe nayo<br />
ingwenyama leseyakhotsama Sobhuza 11 yayinesitsembu lesikhulu kakhulu.<br />
Kunotsa kwengwenyama kubonakala ngebantfwana nebafati labanyenti.<br />
Lombono Ufakazelwa boRadcliffe-Brown na Forde (1975:89) nabatsi:<br />
Wives and children are regarded as a man's greatest<br />
assets and polygymy is the ambition of the tribes man,<br />
an ambition most frequently achieved by aristocrats and<br />
wealthy elderly commoners. The king is expected to take<br />
more wives than any of his subject, and the present<br />
king, who was born in 1902 has more than forty wives.<br />
Kulolokucaphuniwe kuneliphutsa ngemnyaka wekutalwa kweNgwenyama<br />
Sobhuza 11. Sobhuza IIlowatalwa ngemnyaka wa-1899 hhayi 1902. Sitsembu<br />
emaSwati ayasinakekela futsi asikhonte kakhulu ngendlela yekutsi indvodza<br />
118