LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
06.05.2013 Views

Sitsembu sendvodza siyahloniphana. Sibitana ngabodzadze. Kulokunye siye sibitane ngetibongo taso. Bafati basesitsenjini baye babitane ngemagama ebantfwababo labadzala. Kulesinye sikhatsi baye babitane ngeligama lemntfwana wemfana lokhona lapha ekhaya. BoRadcliffe-Brown na Forde (1975:94) batsi: Co-wives call each other dzadze of fetu (sister), but usually speak of each by their different clan names as mother ofso and so. Esiveni semaSwati nangabe indvodza inesitsembu ibukeka iyindvodza sibili, ngisho nome ikhuluma kuyevakala kutsi itsini kantsi umfati ubonakala ngekutsi atale bantfwana. Lombono ufakazela boRadcliffe-Brown na Forde (1975:89) nabatsi : Swazi say," polygamy(isithembu) is the nature of man, while the nature ofwoman is satisfied through children. EmaSwati kuteka sitsembu awakutsatseli nje emoyeni kepha akutsatsa njengelisiko kutsi uma uyindvodza kumele ube naso, njengobe nayo ingwenyama leseyakhotsama Sobhuza 11 yayinesitsembu lesikhulu kakhulu. Kunotsa kwengwenyama kubonakala ngebantfwana nebafati labanyenti. Lombono Ufakazelwa boRadcliffe-Brown na Forde (1975:89) nabatsi: Wives and children are regarded as a man's greatest assets and polygymy is the ambition of the tribes man, an ambition most frequently achieved by aristocrats and wealthy elderly commoners. The king is expected to take more wives than any of his subject, and the present king, who was born in 1902 has more than forty wives. Kulolokucaphuniwe kuneliphutsa ngemnyaka wekutalwa kweNgwenyama Sobhuza 11. Sobhuza IIlowatalwa ngemnyaka wa-1899 hhayi 1902. Sitsembu emaSwati ayasinakekela futsi asikhonte kakhulu ngendlela yekutsi indvodza 118

iye ifune tihlati tekwenta kutsi sitsembu sayo sihlale sivana singacabani kalula. Kuvana kwesitsembu kwenta kutsi ekhaya kube nethula. Kantsi nave indvodza itiva ingumnumzane lophelele lekubonakala kutsi uyakwati kuphatsa umuti wakhe. Emakhosikati asesitsenjini kuvana kwawo kuletsa inhlalo lenhle emndenini. Jim Gama (2002) utsi : Kungevani kwemakhosikati kwenta likhaya lingabi nesitfunti Ngobe kuhlala kunemsindvo. Nakungenteka indvodza inamatsele kumunye umfati abe yintsandvokati, lalamanye emakhosikati aba nesikhwele bese ayamloyisa. Bebatsakatsisana bomake nangabe kunentsandvokati. Imvamisa intsandvokati kuba ngumfati lomncane kulawa lamanye emakhosikati. Nanobe intsandvokati kungulena lencane nobe lesemkhatsini, umfati lomdzala akalahlwa ngobe utsatfwa njengamake wemuti. Konkhe kwatiwa nguye. Kute indvodza letakwenta ingakamtjeli umfati lomdzala. Kulaba labanye sikhwele sitawudlanga kakhulu ngobe banemona ngentsandvokati. BoRadcliffe-Brown na Forde (1975:94) batsi: Bukhwele is the special word applied to jealousy of cowives, and the majority ofaccusations of witchcraft are leve/d against these woman, particularly the headman's favorite. Labanye bafati bayakhweleta balandze inhlanti kubo kutsi itewutala ngobe bacabanga kutsi indvodza iteke lomunye umfati kunjengobe vena angatfoli bantfwana nobe atele emantfombatane kuphela. Gogo Magongo (2002) ukufakazela kanje: Umtfwana wemfana uyintsandvokati kuyise. , 119

Sitsembu sendvodza siyahloniphana. Sibitana ngabodzadze. Kulokunye siye<br />

sibitane ngetibongo taso. Bafati basesitsenjini baye babitane ngemagama<br />

ebantfwababo labadzala. Kulesinye sikhatsi baye babitane ngeligama<br />

lemntfwana wemfana lokhona lapha ekhaya. BoRadcliffe-Brown na Forde<br />

(1975:94) batsi:<br />

Co-wives call each other dzadze of fetu (sister), but<br />

usually speak of each by their different clan names as<br />

mother ofso and so.<br />

Esiveni semaSwati nangabe indvodza inesitsembu ibukeka iyindvodza sibili,<br />

ngisho nome ikhuluma kuyevakala kutsi itsini kantsi umfati ubonakala<br />

ngekutsi atale bantfwana. Lombono ufakazela boRadcliffe-Brown na Forde<br />

(1975:89) nabatsi :<br />

Swazi say," polygamy(isithembu) is the nature of man,<br />

while the nature ofwoman is satisfied through children.<br />

EmaSwati kuteka sitsembu awakutsatseli nje emoyeni kepha akutsatsa<br />

njengelisiko kutsi uma uyindvodza kumele ube naso, njengobe nayo<br />

ingwenyama leseyakhotsama Sobhuza 11 yayinesitsembu lesikhulu kakhulu.<br />

Kunotsa kwengwenyama kubonakala ngebantfwana nebafati labanyenti.<br />

Lombono Ufakazelwa boRadcliffe-Brown na Forde (1975:89) nabatsi:<br />

Wives and children are regarded as a man's greatest<br />

assets and polygymy is the ambition of the tribes man,<br />

an ambition most frequently achieved by aristocrats and<br />

wealthy elderly commoners. The king is expected to take<br />

more wives than any of his subject, and the present<br />

king, who was born in 1902 has more than forty wives.<br />

Kulolokucaphuniwe kuneliphutsa ngemnyaka wekutalwa kweNgwenyama<br />

Sobhuza 11. Sobhuza IIlowatalwa ngemnyaka wa-1899 hhayi 1902. Sitsembu<br />

emaSwati ayasinakekela futsi asikhonte kakhulu ngendlela yekutsi indvodza<br />

118

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!