06.05.2013 Views

LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

kutsi kwenteke. Gogo njengobe bekushiwo ngaphambilini kutsi nguye<br />

lowenta yonkhe imicimbi yelikhaya ngobe vena sewuyakhona kukhuluma<br />

nalabanye lebangasekho bemuti lapha ekhaya. Gogo ekhaya uyafundzisa.<br />

BoRadcliffe-Brown na Forde (1995: 105) bona bawusekela kanjena lombono.<br />

The grandmother-gogo- is the main teacher of the<br />

young. She Se5 that the correct ritual is performed to<br />

ensure the health of proper development of the<br />

grandchildren and she supervises the numerous<br />

ceremonies which punctate their growth in status<br />

Nasetitfomba tidzandzane gogo wenta lisiko lakhona njengagogo atinike<br />

kudla lokufanele. Akagcini ngekutinika kudla kuphela kodvwa ubuye atitjele<br />

kutsi kumele titiphatse njani kuze kutsi buntfombi bato buhlale bugcinekile.<br />

Nasetiganile sekufike nesikhatsi sekutsi tiyekwendza gogo umema<br />

bomakhelwane nebelusendvo kutsi batekwemukela tinkhomo letingenako<br />

lapha ekhaya. Khumalo (1997:57) lombono uwubona ngeliso lelitsi alifane<br />

lapho atsi khona:<br />

Phela akagcini manje ngokumema umndeni zwi, kodwa<br />

usethinta nomakhelwane ukuba bazomzwisa, babe<br />

ngofakazi phela.<br />

Sintfu nasenta tintfo sifaka bantfu labanyenti ngekhatsi, labantfu batewuba<br />

bofakazi kusasa. Lokunye kwekutsi letintfo betingabhalwa phasi kungako<br />

bekumele kutsi kube nabofakazi labanyenti. Bofakazi labakhulu bekuba<br />

bomakhelwane, labobantfu bebangasali ngaphandle. Kungako makhelwane<br />

abetsatfwa njengesihlobo sakho ngobe kute intfo loyenta vena angati.<br />

3.3.11 KHOKHO LOMSIKATl<br />

Khokho kushiwo umuntfu losamdzala kakhulu, umsebenti wakhe sekwaba<br />

kuphahla. Ababite bonkhe labangasekho ngemabito abo ngobe phela vena<br />

103

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!