06.05.2013 Views

LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

3.3.10 GOGO<br />

Gogo ngumuntfu lomsikati lokhulile wakulelo khaya. Ungugogo-nje ngobe<br />

nebatukulu sebalala nave lapho ekhaya. Mdzala ngendlela yekutsi sewujinge<br />

abe ngumntfwana nave ngendlela lekenta ngayo tintfo. Nasekukhulunywa<br />

tindzaba letimatima tikhulunyelwa endlini yagogo. Tindzaba telikhaya<br />

letingacatululeki nato tiphelela endlini yagogo, sicazululo sona siba khona,<br />

kute lokuphunywa kute sincumo sako nakuzekwabasendlini yagogo. Gogo<br />

kuba nguye lonika imiyalo nemihambo yakulelo khaya. Kuba ngugogo futsi<br />

lofundzisa bonkhe belikhaya sinanatelo saleso sibongo nekutsi kungani<br />

kutsiwe nibakabani.<br />

-<br />

Gogo ekhaya wenta umsebenti lomkhulu kakhulu ngekubakhona kwakhe.<br />

Uma makoti abelekile lapha ekhaya, ugeziswa ngugogo. Gogo uyatati tihlati<br />

tekugezisa luswane ngendlela yakhona ngembi kwekutsi alinikete makoti<br />

ekhaya. Gogo uyakwati kubona kahle-hle kutsi loluswane Iwakhona lapha<br />

ekhaya ngobe uyalati Iisiko neluphawu Iwalapha ekhaya. Gogo ekhaya<br />

ufundzisa bantfwana inhlonipho. Gogo utsi ahleti phasi kwesihlahla<br />

ngaphandle abe abuka kutsi nje vele labatukulu bayabahlonipha yini<br />

labadzala kubo. Nabangabahloniphi, gogo unelilungelo lekubatsetsisa, uma<br />

atsetsa bayeva nobe angakaze abashaye ngeluswati. Batali babo<br />

labantfwana bayabashaya kungako babalekela kugogo nangabe bonile.<br />

BoRad-cliffe-Brown na Forde (1975:105) batsi:<br />

The grandparents are said "to teach the young to respect<br />

their parents." Grandparents ''scold by the mouth,<br />

parents more often with the stick"<br />

Gogo ekhaya kumele alalelwe ngulabancane nalabadzala. Uma gogo<br />

angakhuluma atsi kumele kube nemsebenti, bonkhe ekhaya ngeke<br />

bawuphikisa lombono ngobe bati kutsi konkhe lokushiwo ngugogo kumele<br />

102

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!