LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
value than the activities monopolized by men. Umfati ekhaya akatibhidli tinkhomo uyatihlonipha. Uma kwentekile kutsi tibe ngembi kwakhe bafana nabo bayati kutsi kumele kutsi batikhiphe embi kwakhe, batigalele. Umfati layalwa ngako uyakuhlonipha, akakutsatseli phasi, teluleko talabadzala uphila ngato. Tinkhomo emfatini tiyahlonishwa njengobe kwatiwa kutsi umfati esibayeni akangeni, ugcina mzukwana amekeza. Umfati lihlazo lakakhe akalikhipheli ngaphandle uyalifihla, tibi takhe tasendlini. Umfati akayisho inhlamba nanobe esiveni semaSwati ingasilo lihlazo kangako ikakhulu uma ikhulunywa ngulabadvuna. Umfati ukhulumela phasi ngaso sonkhe sikhatsi. sanderson (1999:92) ukufakela kanjena loku: Womem are also more polite than men and swearing and abusive terms are less common in women's speech. Umfati uma kuhlangenwe kukhulunywa akavamisanga kukhuluma kakhulu. Uvame kuvuma nobe ale. Akuvamanga kutsi achubeke ngenkhulumo kutsi engete kuloko lokusuke kuboniswana ngako. Sanderson (1999:92) uwuveta kanjena wakhe umbono : -Women tend to react to others' contributions, either agreeing or disagreeing. Umfati waphiwa kukhuluma kodvwa kumele kutsi akhulumele phasi. Angahlali atfukutsele ngaso sonkhe sikhatsi. Kulesinye sikhatsi kukhombisa kutsi lokukhulunywa ngako uyakuvisisa ubonakala ngekuhleka, avume nobe asebentise inhloko netandla. Umfati loliSwati lokhuliseke kahle akatsi nobe ahleka aphakame kakhulu kodvwa konkhe lakwentako ukwenta ngesizotsa. Uba nendlela yakhe lekabonakala ngayo kutsi uyeva. Sanderson (1999:93) uyawufakaza lombono longenhla nakatsi: 94
Women give a lot of verbal and non-verbal feedback dUring converastion asking question, agreeing, laughing, smilling and nodding as well as providing minimal responses such as mmhm, mm, ja to indicate that they are listening to the speaker. Kwenta kwabo kwangatsi bayavilapha uma bakhuluma nobe kwangatsi abayicondzisisi kahle lentfo lekhulunywako kwenta kutsi bangatitfoli kalula tikhundla emisebentini nanobe ngelisiko lesiSwati bafati bangasebenti, benta imisebenti yasekhaya babuye babuke nebantfwana babo emakhaya. Kodvwa kulesikhatsi sanyalo, kulase Africa lensha bafati sebaba setikhundleni lokwenta kutsi bangabi bantfu labandze kakhulu emlonyeni. Sanderson (1999:93) lesento usibona ngeliso lelinje : Unfortunately, however, women's speech habits can make women seem hesitant, indecisive and powerless and may therefore prevent them from gaining access to positions ofpower. Umfati akalikhiphi Iihlazo lakakhe nobe ngabe ikhona intfo lafuna kuyisho ubuka indlela lenhle langayibeka kahle, ngayo lendzaba yakhe lafuna kuyendlulisa. Umfati lotekiwe uyihlonipha kakhulu indvodza yakhe abuye ahloniphe nabo bonkhe belusendvo. Nakakhuluma nemyeni wakhe akaphakami uyehla ngaso sonkhe sikhatsi. NgesiSwati Iikhaya lemfati, indvodza ite likhaya ngobe esikhatsini lesinyenti kuba ngumfati losekhaya kunendvodza. Umfati uyakhona kuliphatsa likhaya nobe indvodza ingekho kOdvwa indvodza yona ayikhoni. Umfati uyabeketela. Lokunye lesingakusho ngemfati kwekutsi kuba ngumfati kuyentiwa. Kwentiwa ngemindeni lemibili kutsi ivumelane kutsi sewungaba ngumfati. NgesiSwati kuze ube ngumfati kumele ugidze bese uyatekwa yima ungaba ngumfati. Kuba ngumfati akusiko kutala bantfwana. Kuze wefllukeleke esiveni semaSwati kutsi ungumfati kumele utihambe tonkhe letigaba uze ugcotjiswe Iibovu. Umfati esiveni semaSwati 96
- Page 66: loko lokholelwa kuko kungaba inkhol
- Page 69 and 70: emadlotini amemukele, amati. Kulesi
- Page 71 and 72: tinkhukhu, nobe bamendzisele umfati
- Page 73 and 74: kulapho abuka khona imindeni yawo.
- Page 75 and 76: seyikhulile lenkhomo yemadloti laba
- Page 77 and 78: ebakhuluma Iona lulwimi IwesiSwati.
- Page 79 and 80: SEHLUKO SESITSATFU 3.0 TIGABA TEBAN
- Page 81: kutsatfwa njengobe kunjalo kutsi ak
- Page 84 and 85: 3.2 TIGABATEBANTFWANA 3.2.1 lUSWANE
- Page 86 and 87: lesibopho sibakhona lesibopho asikh
- Page 88 and 89: uyajuma, akalali njengemfati. Kumel
- Page 90 and 91: 3.3.2 LITJITJI/INGABISA LITJITJI/ I
- Page 92 and 93: sikhatsi lingasonywa emitsimbeni, e
- Page 94: 3.3.3 LICHIKlZA Lichikiza kushiwo i
- Page 97 and 98: tekucala titawuhlangana elukhalweni
- Page 99 and 100: etintfombini ngobe kulapho kubonaka
- Page 101 and 102: ayatati tinanatelo tesiSwati ngobe
- Page 103 and 104: Labadzala batawubese bayabitana bat
- Page 105 and 106: NgesiSwati intfombi ayihlolwa ngula
- Page 107 and 108: asuke asentiwe. Kuphuma kwayo lapha
- Page 109 and 110: lokwentekako kulesigaba kodvwa loku
- Page 111: Makoti nave uyabahlonipha basemtini
- Page 114 and 115: letiyimfica kepha kungenteka tigcin
- Page 118 and 119: yintfo lenkhulu futsi lehlonishwako
- Page 120: Should a wife be laZ'h neglect her
- Page 123 and 124: makoti lomdzala lomendlalelako phas
- Page 125 and 126: kutsi kwenteke. Gogo njengobe bekus
- Page 127 and 128: 3.4 TIGABA TALABADVUNA 3.4.1 UMFANA
- Page 129: Kulesinye sikhatsi kungaze kubukeke
- Page 132: Kuba lijaha kutsatsa iminyaka lemin
- Page 135 and 136: 3.4.4 UMKHWENYANE I UMKHWENYEWETFU
- Page 137 and 138: Nasekakhulelwe uyamteka nave amgidz
- Page 139 and 140: lridvodza kushiwo umuntfu lomdvuna
- Page 141 and 142: iye ifune tihlati tekwenta kutsi si
- Page 143 and 144: alungiselela umndeni kudla. Uma kum
- Page 145 and 146: sekungene tembatfo talabamhlophe ke
- Page 147 and 148: Ubuye Ubhayibheli likusho ngalokuso
- Page 150 and 151: A man treats his wifes father with
- Page 152 and 153: sekwendlulele ngobe vena sewusedvut
- Page 155 and 156: UNGAPHANDLE LEMUTI WESISWATI Uma um
- Page 157 and 158: itewuhlatiywa sive netindvuna khona
- Page 159 and 160: 3. Ludziwo Iwemjoni. Loludziwo kuni
- Page 161 and 162: ngobe losandza kufika kumele ambite
- Page 163 and 164: usuke ungakapheleli uma ute sibaya.
- Page 165 and 166: 3.7.7 LITlE LEKUSILA Likhaya kumele
Women give a lot of verbal and non-verbal feedback<br />
dUring converastion asking question, agreeing, laughing,<br />
smilling and nodding as well as providing minimal<br />
responses such as mmhm, mm, ja to indicate that they<br />
are listening to the speaker.<br />
Kwenta kwabo kwangatsi bayavilapha uma bakhuluma nobe kwangatsi<br />
abayicondzisisi kahle lentfo lekhulunywako kwenta kutsi bangatitfoli kalula<br />
tikhundla emisebentini nanobe ngelisiko lesiSwati bafati bangasebenti,<br />
benta imisebenti yasekhaya babuye babuke nebantfwana babo emakhaya.<br />
Kodvwa kulesikhatsi sanyalo, kulase Africa lensha bafati sebaba<br />
setikhundleni lokwenta kutsi bangabi bantfu labandze kakhulu emlonyeni.<br />
Sanderson (1999:93) lesento usibona ngeliso lelinje :<br />
Unfortunately, however, women's speech habits can<br />
make women seem hesitant, indecisive and powerless<br />
and may therefore prevent them from gaining access to<br />
positions ofpower.<br />
Umfati akalikhiphi Iihlazo lakakhe nobe ngabe ikhona intfo lafuna kuyisho<br />
ubuka indlela lenhle langayibeka kahle, ngayo lendzaba yakhe lafuna<br />
kuyendlulisa.<br />
Umfati lotekiwe uyihlonipha kakhulu indvodza yakhe abuye ahloniphe nabo<br />
bonkhe belusendvo. Nakakhuluma nemyeni wakhe akaphakami uyehla<br />
ngaso sonkhe sikhatsi. NgesiSwati Iikhaya lemfati, indvodza ite likhaya<br />
ngobe esikhatsini lesinyenti kuba ngumfati losekhaya kunendvodza. Umfati<br />
uyakhona kuliphatsa likhaya nobe indvodza ingekho kOdvwa indvodza yona<br />
ayikhoni. Umfati uyabeketela. Lokunye lesingakusho ngemfati kwekutsi<br />
kuba ngumfati kuyentiwa. Kwentiwa ngemindeni lemibili kutsi ivumelane<br />
kutsi sewungaba ngumfati. NgesiSwati kuze ube ngumfati kumele ugidze<br />
bese uyatekwa yima ungaba ngumfati. Kuba ngumfati akusiko kutala<br />
bantfwana. Kuze wefllukeleke esiveni semaSwati kutsi ungumfati kumele<br />
utihambe tonkhe letigaba uze ugcotjiswe Iibovu. Umfati esiveni semaSwati<br />
96