View/Open - University of Zululand Institutional Repository
View/Open - University of Zululand Institutional Repository View/Open - University of Zululand Institutional Repository
Umuntfu lomsikati angaze abeneminyaka lengemashumi lasihlanu nesitfupha, lapho kutsiwa sengugogo webatukulu bakhe. Ucocela batukulu tinganekwane ente nemisebenti leyengamela bomakoti balelikhaya. Uphindze anike teluleko knbomakoti. Gogo utsandza imishanyelo, eluke emacansi netihlantsi 3.6.2. KUKHULA KWALABADVUNA Labadvuna nabatalwa, ngekwelisiko lesiSwati kuba netigaba letitsite labengca kuto. Kuba netigaba letibaluleke kakhulu esiveni semaSwati. Mahlalela nalabanye (992:21) utsi umntfwana wemfana nakanetinyanga letintsatfu kutsiwa luswane. Lomtfwana ugcinwa endlini, etsiwe libito akhonjiswe inyanga, uyise kanye netihlobo, bese wegatjiswa lucotfo lwemitsi lwekumvikela. Uchubeka uchaza kutsi angefika enmyakeni wesitsatfu akasabitwa ngeluswane, kntsiwa ngumntfwana. Lapho ufundziswa knhamba neknkhuluma kahle. Uphindze alunyulwe ebeleni. Lucotfo luyakhishwa bese wegaba buhlalu kuphela. Kusukela knyo leminyaka lemitsatfu knya kulesiphohlongo kntsiwa ngumfana. Lapho ucala kwelusa emazinyane, adlale nemidIwane. Ngelisiko IwemaSwati kntsiwa usika tindlebe avunule nemajobo. Kasenene (1993:115) utsi: Boys may grow up to about the age offour or five without wearing any clothes except a string around the waist which is meant to cast away evil spirits. Just before puberty, a boY starts wearing a penis covering and to dress as a man. - - 72
Mahlalela (1992:21) utsi, bekatsi angahlanganisa iminyaka lesiphohlongo kuya elishumini nesikhomhisa, bese sewuhitwa ngelijele. Lijele belelusa tinkhomo, litfunywe. Utsi kuIeso sigaba bekuphindvwe kwentiwe lisiko lekutfomba. Kantsi lijele lona belivunula emajobo lifake nemncadvo. Mahlalela (locashuniwe) uyachubeka uchaza utsi nangabe lomdvuna aseniminyaka lengemashumi Iamabili nesikhombisa, kutsiwa lijaha. Lijaha ngumuntfu lomdvuna losakhulile, Iangasoma, alwe timphi abuye atingele. Bhiya (locashuniwe) uyakwesekela loku utsi lijaha livumelekile kutsi selingateka umfati Utsi liyatigcabha ngebungilo, ligaba buhlalu besingani salo. Mahlalela (1992) utsi lomdvuna angaWanganisa iminyaka lengemashumi Jamabili nesikhombisa kuya emashumini lasitfupha lapho lijaha selingena esigabeni sebudvodza. Indvodza ngumuntfu lomdvuna losatekile lonemfati Utsi indvodza ihamba imihlangano yengamele tintfo letinyenti. Itfunga sidlodlo iphindze isigcoke. Uchubeka achaze atsi kadzeni indvodza ingengca eminyakeni lengemashumi lasitfupha ibese iba licheku, lekutsiwa ngumkhulu. Mkhulu wennta imisebenti lemincane ekhaya. Uphindze engamele imisebenti yemadvodza lamanye, uWonishwa kakhulu ekhaya. Mkhulu naye wembatsa sidlodlo, abonakale ngaso. • - 73
- Page 33 and 34: 2.1.2. SIMONHLALO Kadzeni emaSwati
- Page 35 and 36: 2.1.4. KUDLA LOKUPHEKWA NGEMASWATI
- Page 37 and 38: Mgomeni ucala akhantingwe bese utse
- Page 39 and 40: Emagalandela Sihlahla semagalandela
- Page 41 and 42: Ietingakavutfwa tibaluhlata, Letits
- Page 43 and 44: Emaphushane Sihlahla semaphushane s
- Page 45 and 46: Inhlangushiyane Lesihlahla srvame k
- Page 47 and 48: Kuphuma kwendvodzana umuti akusho k
- Page 49 and 50: 2.2.2. KUFA KWEMNUMZANE Kadzeni bek
- Page 51 and 52: telutindzi, batitfunge bente sakuti
- Page 53 and 54: ayewungena ekhaya, afike angene end
- Page 55 and 56: 2.3. LUHLELO LWEMISEBENTI 2.3.1. IM
- Page 57 and 58: 2.3.3. IMISEBENTI YETINTFOMBI Tintf
- Page 59 and 60: Uehubeka achaze kutsi tibaya teting
- Page 61 and 62: Kupbuma kwelusekwane Ngelusuku lwek
- Page 63 and 64: kuvalwe hkbala enblambelweni. Bawah
- Page 65 and 66: dzirnate tisu tibe bovu, Lihle likh
- Page 67 and 68: Indlovukati Indlovukati yona iye ye
- Page 69 and 70: Emakhosatana nebantfwabenkhosi , uy
- Page 72 and 73: Nakuphuma butimba, emajaha nemadvod
- Page 74: Empeleni imvunulo nemigidvo yesintf
- Page 78 and 79: Uchuheka achaze futsi atsi indlamu
- Page 81 and 82: Ekbaya nakunagogo losakhulile longa
- Page 83: The teenager's body is not yet read
- Page 87 and 88: Umfati nendzile ngesintfu uyadla em
- Page 89 and 90: 3.7.3. KUHWNIPHA KWALABADVUNA Nalab
- Page 91 and 92: emahmga lakhona emndenini abebahIon
- Page 93 and 94: Iibovu, akaluphindzi kabili nobe ku
- Page 95 and 96: Na- ngembi kwekuba esuke kubo uyise
- Page 97: SEHLUK04 4.0. TINKHOLELO TEMASWATI
- Page 100 and 101: ngobe kutsiwa labalele ngabo labaso
- Page 102 and 103: 4.3. EMADLOTI Inkholo yemadIoti yak
- Page 104 and 105: 4.4.1. IMINDENI LEMIKHULU Nome ngab
- Page 106 and 107: tekucala, tesibili netekugcina. Nas
- Page 109 and 110: Uchubeka achaze atsi: The same prin
- Page 111 and 112: sons should not eat umbhidvo like t
- Page 113 and 114: etitukulwaneni ngekucoca tinganekwa
- Page 115 and 116: Sifanisongco Siphicaphicwano: Ngini
- Page 117 and 118: asati sinanatelo sakhe. Inhlonipho
- Page 119 and 120: Loku kusho kutsi nangabe uyisetala
- Page 121 and 122: Imindeni leminyenti yacala lapho ku
- Page 123 and 124: Inkholo yesilnmbi yintfo lensha esi
- Page 125 and 126: 5.2.2. INHLONIPHO NETEMBANGAVE EmaS
- Page 127 and 128: Kuletinsuku umuntfu sekwesatjwa yen
- Page 129 and 130: abenelihmgelo lekuveta imivo yakhe,
- Page 131 and 132: The child has the right to express
- Page 133 and 134: ngetento letihIe abe sibonelo nasen
Mahlalela (1992:21) utsi, bekatsi angahlanganisa iminyaka lesiphohlongo<br />
kuya elishumini nesikhomhisa, bese sewuhitwa ngelijele. Lijele belelusa<br />
tinkhomo, litfunywe. Utsi kuIeso sigaba bekuphindvwe kwentiwe lisiko<br />
lekutfomba. Kantsi lijele lona belivunula emajobo lifake nemncadvo.<br />
Mahlalela (locashuniwe) uyachubeka uchaza utsi nangabe lomdvuna<br />
aseniminyaka lengemashumi Iamabili nesikhombisa, kutsiwa lijaha. Lijaha<br />
ngumuntfu lomdvuna losakhulile, Iangasoma, alwe timphi abuye atingele.<br />
Bhiya (locashuniwe) uyakwesekela loku utsi lijaha livumelekile kutsi<br />
selingateka umfati Utsi liyatigcabha ngebungilo, ligaba buhlalu besingani<br />
salo. Mahlalela (1992) utsi lomdvuna angaWanganisa iminyaka<br />
lengemashumi Jamabili nesikhombisa kuya emashumini lasitfupha lapho<br />
lijaha selingena esigabeni sebudvodza. Indvodza ngumuntfu lomdvuna<br />
losatekile lonemfati Utsi indvodza ihamba imihlangano yengamele tintfo<br />
letinyenti. Itfunga sidlodlo iphindze isigcoke. Uchubeka achaze atsi kadzeni<br />
indvodza ingengca eminyakeni lengemashumi lasitfupha ibese iba licheku,<br />
lekutsiwa ngumkhulu. Mkhulu wennta imisebenti lemincane ekhaya.<br />
Uphindze engamele imisebenti yemadvodza lamanye, uWonishwa kakhulu<br />
ekhaya. Mkhulu naye wembatsa sidlodlo, abonakale ngaso.<br />
• - 73