View/Open - University of Zululand Institutional Repository

View/Open - University of Zululand Institutional Repository View/Open - University of Zululand Institutional Repository

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
05.05.2013 Views

2.2.3. KUFIHLWA KWEMNUMZANE Baye batsi bangacedza kumba bese babuyela ekhaya bafike bamtsatse umufi, barnkbiphe emhlubulweni wendlu macondzaaa nesikhetfo nobe khona esikhetfweni. Umuntfu nashonile bekalahlwa netimphahla takhe kepha tindvuku netikhali takhe akahambi nato ngobe bakholelwa ekutseni angaIwa nato nasalidloti, angabagwaza. Ngekusho kwa ZiervogeI(1957:38) utsi nangabe lolofile awaka Nkhosi , nabaya entsabeni bayakumIahla, kuye kuhanjwe netjwala, kumbiwe lendlu ngaphasi kweIitje IeIikhulu IeIingumtsandza , bangene ngekhatsi, nalofile nalotjwala, befike bambeke, batsatse lotjwaIa banatse, kantsi kukhona munye wabo Iomlibatisako IotawusaIa lapha emtsandzeni asale nalon:u:rtfwanenkhosi ngobe kitsiwa akasali yedvwa Bahle baphuma ngamunye bahle babuye kantsi ukhona labamlibatisako labafuna kutsi asale, nemtfwanenkosi Batsi bangaphuma, bavale ngeIitje IelikhuIu lapha emnyango walendlu. Kutsiwa utawutsi esuka aya emnyango kuyawubuka kutsi baphi laba bekanabo, atfole kutsi kwavaIwa, abetse yinga yinga angasakhoni kuphuma aze afele lapho abulawe yindlala nekuvimbeteleka angakhoni kuphefumula 2.2.4. KWETFWALATINTSAMBO Kwetfwaia tintsambo nobe kuzila kuIisiko IeIidzala esiveni semaSwati. Bekusento Iesikhomba kuIilela nekuhIonipha Iona Iosahambile. Bekutsi naknshone umnumzane, nasafihlwe, ngakusasa kutsatfwe emakhosikati akhe ayewusingwa, batsi bawasinga labanye babe beluka tintsambo -- 38

telutindzi, batitfunge bente sakutihlanganisa, kubuye kutfungwe nesincwati. Sincwati sigcoko lesifakwa ngumfelokati enhloko ngekusho kwa Ziervoegel (1957:40) utsi kungatfimgwa lesincwati bese basifaka enhloko labafelokati, tintsambo lebativunulako kntsiwa tiba ngemuva. Bafinyete "tidvwaba tikhawule ngetulu kwemadvolo, ngemva kwaloko sebabuyela endlini lapho bafukeme khona kntsiwa knsechibeni. 2.2.5.KULUMA Kulunywa kuye kwentiwe nangabe umfati afelwe yindvodza, nakulunywa kuye kuhlatjwe inkhomo ngelilanga lekuluka tintsambo bese kwentiwa umbenge. Lomhenge ubekwa elangeni kntsi mane ufuseke, kepha ungavutfwa. Ubese uyatsatfwa lombenga behla nawo bashona entasi ngasesangweni, sekubakhona labenta netinsiti nemutsi wekuluma , kntsiwa kuvame kulunywa ngamaluleka, Baka Nkhosi bona baluma ngamdzabane . Nakwentekile badla maluleka, baphendvuka emahhemani kumbe tinhlanya, Lomutsi wentela kutsi bangetuknmbhudza lJJnufi ebusnku nabalele. Nakulunywa baye babite nebantfwana . Kepha kuye kubitwe lomdzala unmtfwana kucala, bese batsi akalume akhafule abhekise emphumalanga angacedza, bese beta ngeknlandzelana kwabo labantfwana. Kuye kucale bebafana bese knlandzela bemantfombatane kanye naboyise labasikati. Nasebacedzile kuluma beyenyuka babuyele endlini. Sekuyawuphekwa leyonyama yalenkhomo idliwe ntsambama. • " 39

telutindzi, batitfunge bente sakutihlanganisa, kubuye kutfungwe nesincwati.<br />

Sincwati sigcoko lesifakwa ngumfelokati enhloko ngekusho kwa Ziervoegel<br />

(1957:40) utsi kungatfimgwa lesincwati bese basifaka enhloko labafelokati,<br />

tintsambo lebativunulako kntsiwa tiba ngemuva. Bafinyete "tidvwaba<br />

tikhawule ngetulu kwemadvolo, ngemva kwaloko sebabuyela endlini lapho<br />

bafukeme khona kntsiwa knsechibeni.<br />

2.2.5.KULUMA<br />

Kulunywa kuye kwentiwe nangabe umfati afelwe yindvodza, nakulunywa<br />

kuye kuhlatjwe inkhomo ngelilanga lekuluka tintsambo bese kwentiwa<br />

umbenge. Lomhenge ubekwa elangeni kntsi mane ufuseke, kepha<br />

ungavutfwa. Ubese uyatsatfwa lombenga behla nawo bashona entasi<br />

ngasesangweni, sekubakhona labenta netinsiti nemutsi wekuluma , kntsiwa<br />

kuvame kulunywa ngamaluleka, Baka Nkhosi bona baluma ngamdzabane .<br />

Nakwentekile badla maluleka, baphendvuka emahhemani kumbe tinhlanya,<br />

Lomutsi wentela kutsi bangetuknmbhudza lJJnufi ebusnku nabalele.<br />

Nakulunywa baye babite nebantfwana . Kepha kuye kubitwe lomdzala<br />

unmtfwana kucala, bese batsi akalume akhafule abhekise emphumalanga<br />

angacedza, bese beta ngeknlandzelana kwabo labantfwana. Kuye kucale<br />

bebafana bese knlandzela bemantfombatane kanye naboyise labasikati.<br />

Nasebacedzile kuluma beyenyuka babuyele endlini. Sekuyawuphekwa<br />

leyonyama yalenkhomo idliwe ntsambama.<br />

• " 39

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!