View/Open - University of Zululand Institutional Repository

View/Open - University of Zululand Institutional Repository View/Open - University of Zululand Institutional Repository

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
05.05.2013 Views

• eJozi.Loko kwaholela ekutseni kube nalesitukulwane sasedolobheni lesingati ngemvelaphi yaso nemasiko. Linyenti lalabo bantfu ngulabete batali nalabatalwe ngalokungekho emtsetfweni. Akumangalisi futsi kutsi bekubantfu labangakafundzi. Ngaleyondlela babetinikela ekwebeni kute baphile. Ummango lophilile bewungabemukeli bantfu baloluhlobo ngobe bebatsatfwa njengebantfu labangakafaneli kuphila nemmango. Ngaleso sizatfu botsotsi babese bayatikhweshisa emmangweni bacala imvelaphi yabo lensha neluchmnano lwelulwimi lolusha labatawuvana ngalo. Lulwimi lolwalusetjentiswa -Ire belehluke kakhulu kuleli lebemdzabu ngobe lucuketse inhlonipho, kantsi leli lesitsotsi lisebentisa emagama labolekiwe ikakhulukati labolekwe esibhunwini, esiNgisini kanye nakuletinye tilwimi tebeNguni. Kulesinye sikhatsi nesiSuthu besisetjentiswa. Empeleni nangabe umuntfu alahlekelwe lulwimi lwakhe lolumfundzisa ngemasiko esive sakubo kanye nekutiphatsa, usuke asonakele. 5.4.3. LULWIMI LWESIGODZI Lulwimi lwesigodzi lwakheke ngekuhlangana kwetive letehluke ngemasiko, imihambo, lulwimi nemikhuba. Kungaphindza kube sive lesitsite lesinetintfo lesititsandzako. Indlela lebabita ngayo emagama neluhlelo kwehlukile eSiswatini. Kepha kuko konkhe, lolulwimi kubhekeke kutsi kube ngulolwemukelekako kuleso sive. Empeleni lolulwimi lwesigodzi kuba lulwimi lolusha lolusetjentiselwa kuchumana Lisiko leSiswati alisabe 126

lisatiwa ngobe kwentiwa emasiko etive Ietehlukene futsi nenhlonipho Iemumetfwe Iulwimi IweSiswati, ingabe isabonakala. Ncongwane (locashuniwe) uchaza Iulwimi Iwesigodzi atsi akubi Siswati Iesihlobile. Loku, Iokutilwako ngelisiko IeSiswati kuye kubonakale kwemukelekile kulolulwimi. Uveta kutsi bantfu balolulwimi baye basebentise emagama latsite kantsi ngeSiswati mbamba asuke asachaza inhIamba. Uchubeka achaze atsi, emasiko netiukholo tebantfu balolulwimi atifani. IndIeIa yekuphila, yekwenta tintfo, nemikhuba yabo ayifani. Emasiko labawentako ahlukene. Uveta kutsi Iolulwimi Iunebungoti nemtselela Iomubi esitukulwaneni semaSwati lakhula angasati Iutfo ngelulwimi Iwebuve baso IoIucuketse inhlonipho nemasiko. 5.5. TEBUCIKO 5.5.1. EMAFILIMU ETIMPHI NEBUGEBENGU Ngelisikomphilo Iesintfu IaIilandzelako umuntfu tinyenti kabi tintfo tekutilibarisa, Ietimakhako umuntfu. Bantfwana bebacocelwa tinganekwane nome kwentiwe tiphicwaphicwano, kodvwa -ke ngekundIondIobala kwesilumbi konkhe Ioku sekwangcwabeka. -- 127

•<br />

eJozi.Loko kwaholela ekutseni kube nalesitukulwane sasedolobheni lesingati<br />

ngemvelaphi yaso nemasiko. Linyenti lalabo bantfu ngulabete batali<br />

nalabatalwe ngalokungekho emtsetfweni. Akumangalisi futsi kutsi<br />

bekubantfu labangakafundzi. Ngaleyondlela babetinikela ekwebeni kute<br />

baphile. Ummango lophilile bewungabemukeli bantfu baloluhlobo ngobe<br />

bebatsatfwa njengebantfu labangakafaneli kuphila nemmango. Ngaleso<br />

sizatfu botsotsi babese bayatikhweshisa emmangweni bacala imvelaphi yabo<br />

lensha neluchmnano lwelulwimi lolusha labatawuvana ngalo.<br />

Lulwimi lolwalusetjentiswa -Ire belehluke kakhulu kuleli lebemdzabu ngobe<br />

lucuketse inhlonipho, kantsi leli lesitsotsi lisebentisa emagama labolekiwe<br />

ikakhulukati labolekwe esibhunwini, esiNgisini kanye nakuletinye tilwimi<br />

tebeNguni. Kulesinye sikhatsi nesiSuthu besisetjentiswa. Empeleni nangabe<br />

umuntfu alahlekelwe lulwimi lwakhe lolumfundzisa ngemasiko esive sakubo<br />

kanye nekutiphatsa, usuke asonakele.<br />

5.4.3. LULWIMI LWESIGODZI<br />

Lulwimi lwesigodzi lwakheke ngekuhlangana kwetive letehluke ngemasiko,<br />

imihambo, lulwimi nemikhuba. Kungaphindza kube sive lesitsite lesinetintfo<br />

lesititsandzako. Indlela lebabita ngayo emagama neluhlelo kwehlukile<br />

eSiswatini. Kepha kuko konkhe, lolulwimi kubhekeke kutsi kube<br />

ngulolwemukelekako kuleso sive. Empeleni lolulwimi lwesigodzi kuba<br />

lulwimi lolusha lolusetjentiselwa kuchumana Lisiko leSiswati alisabe<br />

126

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!