View/Open - University of Zululand Institutional Repository
View/Open - University of Zululand Institutional Repository View/Open - University of Zululand Institutional Repository
kusikomphilo lemaSwati. Emalungelo esilumbi ashayisana nemasiko, loku kushiya bantfwana badidekile njengobe emalungelo atsi unmtfwana akashaywa nakonile, nakwentekile wamshaya uneWungelo lekukubophisa emaphoyiseni. Davel nalabanye (2001:457) bafakaza batsi: Parents have no constitutional right to administer corporal punishment to their children. However, and for obvious reasons, the state shows considerable deference to the methods used by parents to fulfil their common law, statutory and constitutional obligations towards their children. NgesiSwati kukholelwa ekutseni luswati luyamakha unmtfwana. Kungako kunaIesaga lesitsi "ligotjwa lisemanti "lokuchaza kutsi unmtfwana ufundziseka lula nakasemncane. Libhayibheli nalo liyakufakazela loku. Encwadzini ye Taga 24:13 08: 14lapho NkuIunkulu atsi: Ungesabi kumcondzisa umntfwana, ngobe nawufaka luswati, angeke afe. Kumshaya ngeluswati kutawusindzisa imphilo yakhe ekufeni. Uphindze atsi ku Taga 13:24 Longayifaki luswati mdvodzana yakhe usuke ayitondza, kodvwa loyitsandzako uyayicondzisa. NgeSiswati unmtfwana uyamhIonipha umuntfu lomdzala akamphendvuli nangabe amtsetsisa. Umane athule kulesinye sikhatsi kube ngulona lomdzala lobe neliphutsa. Futsi akambuki umuntfu lomdzala emehlweni nangabe akhuluma naye. Kepha Kriek (2000:17) utsi 1- Article 13 ku constitution freedom ofexpression; • - 118
The child has the right to express his or her views, obtain information, and make ideas or information known, regardless offrontiers. Emantfombatana emaSwati avame kutiphatsa kahle. Atigcinele buntfombi bawo. Kungako angenela umkhosi wekugeca umhlanga. Emantfombatane lonakele akalugcobi emhlangeni kantsi nalasatele akayi. Kuligcabho -ke entfombini kukha nmhlanga ngobe kukhomba kutsi isatiphetse kahle futsi iyatihlonipha. Kepha -ke umbuso wemalungelo awukunaki kakhulu kutiphatsa kahle kwebantfwana. Nakwentekile umntfwana wentfombatane wakhulelwa ngobe angakasebentisi sivikelantalo, unelihmgelo lekukhokha lesisu. Umtali ute emandla ekuncabela umntfwana kuloku. Dewaal nalabanye (2001:457) ufakaza utsi: Parental authority as such is not protected by the constitution. For example, parents cannot derive a right from the constitution to veto their's daughter's decision to terminate her pregnant. Ngesintfu nangabe lomsikati atetfwele, abenakekelwa kakhulu emndenini, nsho nabomakhelwane imbala. Loko bekwentelwa kutsi lomntfwana atewukhula kahle esiswini futsi bekungekho kukhulelwa kwetidzandzane kadzeni LotetfweIe abephindze elashwe yinyanga, kwentela kutsi angenakuba netinkinga kumbe onokaIelwe. Indzaba yemalungelo iphindze yehluke nakufikwa endzabeni yekugana kumbe yekutekana. Ngelisiko leSiswati bantfwana abatekani. Kepha Shrestha (1998:44) utsi: - - 119
- Page 81 and 82: Ekbaya nakunagogo losakhulile longa
- Page 83 and 84: The teenager's body is not yet read
- Page 85 and 86: Mahlalela (1992:21) utsi, bekatsi a
- Page 87 and 88: Umfati nendzile ngesintfu uyadla em
- Page 89 and 90: 3.7.3. KUHWNIPHA KWALABADVUNA Nalab
- Page 91 and 92: emahmga lakhona emndenini abebahIon
- Page 93 and 94: Iibovu, akaluphindzi kabili nobe ku
- Page 95 and 96: Na- ngembi kwekuba esuke kubo uyise
- Page 97: SEHLUK04 4.0. TINKHOLELO TEMASWATI
- Page 100 and 101: ngobe kutsiwa labalele ngabo labaso
- Page 102 and 103: 4.3. EMADLOTI Inkholo yemadIoti yak
- Page 104 and 105: 4.4.1. IMINDENI LEMIKHULU Nome ngab
- Page 106 and 107: tekucala, tesibili netekugcina. Nas
- Page 109 and 110: Uchubeka achaze atsi: The same prin
- Page 111 and 112: sons should not eat umbhidvo like t
- Page 113 and 114: etitukulwaneni ngekucoca tinganekwa
- Page 115 and 116: Sifanisongco Siphicaphicwano: Ngini
- Page 117 and 118: asati sinanatelo sakhe. Inhlonipho
- Page 119 and 120: Loku kusho kutsi nangabe uyisetala
- Page 121 and 122: Imindeni leminyenti yacala lapho ku
- Page 123 and 124: Inkholo yesilnmbi yintfo lensha esi
- Page 125 and 126: 5.2.2. INHLONIPHO NETEMBANGAVE EmaS
- Page 127 and 128: Kuletinsuku umuntfu sekwesatjwa yen
- Page 129: abenelihmgelo lekuveta imivo yakhe,
- Page 133 and 134: ngetento letihIe abe sibonelo nasen
- Page 135 and 136: 5.4. KUHLANGANA KWETIVE LETEBLUKENE
- Page 137 and 138: 5.4.2. LULWIMI LWABOTSOTSI Lulwimi
- Page 139: lisatiwa ngobe kwentiwa emasiko eti
- Page 142 and 143: Phela ngesintfu mmmtfu lomsikati ab
- Page 144 and 145: nemantfombatane abefundziswa kutsi
- Page 146 and 147: Umbhodze awufakwa nobe nguyiphi ind
- Page 148 and 149: Nangabe batali bemntfwana bafa emal
- Page 150 and 151: Nakukhona loshonile, emalunga emnde
- Page 152 and 153: 5.7. INKHOLO YEBUKRISTU EmaSwati Ia
- Page 154 and 155: Lamanye -ke emabandla kuIenkholo ye
- Page 156 and 157: When the ambilica1 cord eventually
- Page 158 and 159: You may have sexual intercourse aga
- Page 160 and 161: umuntfu angakafi Knye kutsiwe umgod
- Page 162 and 163: tihlonishwe ngobe kulapho kuvela kh
- Page 164 and 165: Kornad, J. 1993: You Don't Have to
- Page 166: Ndvwandvwe Sibongile (65 years) Mho
The child has the right to express his or her views, obtain information,<br />
and make ideas or information known, regardless <strong>of</strong>frontiers.<br />
Emantfombatana emaSwati avame kutiphatsa kahle. Atigcinele buntfombi<br />
bawo. Kungako angenela umkhosi wekugeca umhlanga. Emantfombatane<br />
lonakele akalugcobi emhlangeni kantsi nalasatele akayi. Kuligcabho -ke<br />
entfombini kukha nmhlanga ngobe kukhomba kutsi isatiphetse kahle futsi<br />
iyatihlonipha. Kepha -ke umbuso wemalungelo awukunaki kakhulu<br />
kutiphatsa kahle kwebantfwana. Nakwentekile umntfwana wentfombatane<br />
wakhulelwa ngobe angakasebentisi sivikelantalo, unelihmgelo lekukhokha<br />
lesisu. Umtali ute emandla ekuncabela umntfwana kuloku. Dewaal<br />
nalabanye (2001:457) ufakaza utsi:<br />
Parental authority as such is not protected by the constitution. For<br />
example, parents cannot derive a right from the constitution to veto<br />
their's daughter's decision to terminate her pregnant.<br />
Ngesintfu nangabe lomsikati atetfwele, abenakekelwa kakhulu emndenini,<br />
nsho nabomakhelwane imbala. Loko bekwentelwa kutsi lomntfwana<br />
atewukhula kahle esiswini futsi bekungekho kukhulelwa kwetidzandzane<br />
kadzeni LotetfweIe abephindze elashwe yinyanga, kwentela kutsi<br />
angenakuba netinkinga kumbe onokaIelwe. Indzaba yemalungelo iphindze<br />
yehluke nakufikwa endzabeni yekugana kumbe yekutekana. Ngelisiko<br />
leSiswati bantfwana abatekani. Kepha Shrestha (1998:44) utsi:<br />
- - 119