View/Open - University of Zululand Institutional Repository

View/Open - University of Zululand Institutional Repository View/Open - University of Zululand Institutional Repository

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
05.05.2013 Views

kusikomphilo lemaSwati. Emalungelo esilumbi ashayisana nemasiko, loku kushiya bantfwana badidekile njengobe emalungelo atsi unmtfwana akashaywa nakonile, nakwentekile wamshaya uneWungelo lekukubophisa emaphoyiseni. Davel nalabanye (2001:457) bafakaza batsi: Parents have no constitutional right to administer corporal punishment to their children. However, and for obvious reasons, the state shows considerable deference to the methods used by parents to fulfil their common law, statutory and constitutional obligations towards their children. NgesiSwati kukholelwa ekutseni luswati luyamakha unmtfwana. Kungako kunaIesaga lesitsi "ligotjwa lisemanti "lokuchaza kutsi unmtfwana ufundziseka lula nakasemncane. Libhayibheli nalo liyakufakazela loku. Encwadzini ye Taga 24:13 08: 14lapho NkuIunkulu atsi: Ungesabi kumcondzisa umntfwana, ngobe nawufaka luswati, angeke afe. Kumshaya ngeluswati kutawusindzisa imphilo yakhe ekufeni. Uphindze atsi ku Taga 13:24 Longayifaki luswati mdvodzana yakhe usuke ayitondza, kodvwa loyitsandzako uyayicondzisa. NgeSiswati unmtfwana uyamhIonipha umuntfu lomdzala akamphendvuli nangabe amtsetsisa. Umane athule kulesinye sikhatsi kube ngulona lomdzala lobe neliphutsa. Futsi akambuki umuntfu lomdzala emehlweni nangabe akhuluma naye. Kepha Kriek (2000:17) utsi 1- Article 13 ku constitution freedom ofexpression; • - 118

The child has the right to express his or her views, obtain information, and make ideas or information known, regardless offrontiers. Emantfombatana emaSwati avame kutiphatsa kahle. Atigcinele buntfombi bawo. Kungako angenela umkhosi wekugeca umhlanga. Emantfombatane lonakele akalugcobi emhlangeni kantsi nalasatele akayi. Kuligcabho -ke entfombini kukha nmhlanga ngobe kukhomba kutsi isatiphetse kahle futsi iyatihlonipha. Kepha -ke umbuso wemalungelo awukunaki kakhulu kutiphatsa kahle kwebantfwana. Nakwentekile umntfwana wentfombatane wakhulelwa ngobe angakasebentisi sivikelantalo, unelihmgelo lekukhokha lesisu. Umtali ute emandla ekuncabela umntfwana kuloku. Dewaal nalabanye (2001:457) ufakaza utsi: Parental authority as such is not protected by the constitution. For example, parents cannot derive a right from the constitution to veto their's daughter's decision to terminate her pregnant. Ngesintfu nangabe lomsikati atetfwele, abenakekelwa kakhulu emndenini, nsho nabomakhelwane imbala. Loko bekwentelwa kutsi lomntfwana atewukhula kahle esiswini futsi bekungekho kukhulelwa kwetidzandzane kadzeni LotetfweIe abephindze elashwe yinyanga, kwentela kutsi angenakuba netinkinga kumbe onokaIelwe. Indzaba yemalungelo iphindze yehluke nakufikwa endzabeni yekugana kumbe yekutekana. Ngelisiko leSiswati bantfwana abatekani. Kepha Shrestha (1998:44) utsi: - - 119

The child has the right to express his or her views, obtain information,<br />

and make ideas or information known, regardless <strong>of</strong>frontiers.<br />

Emantfombatana emaSwati avame kutiphatsa kahle. Atigcinele buntfombi<br />

bawo. Kungako angenela umkhosi wekugeca umhlanga. Emantfombatane<br />

lonakele akalugcobi emhlangeni kantsi nalasatele akayi. Kuligcabho -ke<br />

entfombini kukha nmhlanga ngobe kukhomba kutsi isatiphetse kahle futsi<br />

iyatihlonipha. Kepha -ke umbuso wemalungelo awukunaki kakhulu<br />

kutiphatsa kahle kwebantfwana. Nakwentekile umntfwana wentfombatane<br />

wakhulelwa ngobe angakasebentisi sivikelantalo, unelihmgelo lekukhokha<br />

lesisu. Umtali ute emandla ekuncabela umntfwana kuloku. Dewaal<br />

nalabanye (2001:457) ufakaza utsi:<br />

Parental authority as such is not protected by the constitution. For<br />

example, parents cannot derive a right from the constitution to veto<br />

their's daughter's decision to terminate her pregnant.<br />

Ngesintfu nangabe lomsikati atetfwele, abenakekelwa kakhulu emndenini,<br />

nsho nabomakhelwane imbala. Loko bekwentelwa kutsi lomntfwana<br />

atewukhula kahle esiswini futsi bekungekho kukhulelwa kwetidzandzane<br />

kadzeni LotetfweIe abephindze elashwe yinyanga, kwentela kutsi<br />

angenakuba netinkinga kumbe onokaIelwe. Indzaba yemalungelo iphindze<br />

yehluke nakufikwa endzabeni yekugana kumbe yekutekana. Ngelisiko<br />

leSiswati bantfwana abatekani. Kepha Shrestha (1998:44) utsi:<br />

- - 119

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!