Mësuesi - Ministria e Arsimit dhe Shkencës

Mësuesi 9 Cilësi në arsim 

Botim i përdyjavshëm i MASH nr. (2555) - nëntor 2010 

Nr. 9 

TRADITË&KULTURË 

“Njeriu që mund t’i thjeshtojë gjërat e vështira është mësuesi” 

E D I T O R I A L 

MËSUESI&NXËNËSI 

Emerson 

Cilësia e shkollimit dhe Projekti i Renditjes 

së Programeve të Universiteteve 

Nga fjala e Ministrit të Arsimit dhe Shkencës, Z. Myqerem Tafaj, në Konferencën: 

“Prezantimi i Projektit të Renditjes së Institucioneve Shqiptare të Arsimit të Lartë” 

Sistemi i Arsimit të Lartë në vendin tonë ka pësuar një transformim rrënjësor 

në shumë këndvështrime. Ai është tashmë i pakrahasueshëm me atë përpara një 

dekade. Ai është zgjeruar dhe ka arritur përmasa plotësisht të krahasueshme me 

vende evropiane, në raport me numrin e popullsisë. Është rritur numri IAL-ve, 

i fakulteteve e departamenteve, i drejtimeve dhe profileve të studimit. Sot IAL 

publike ofrojnë 181 degë e profile për ciklin e parë të studimeve, krahasuar me 

rreth 100 të tilla në vitin 2004. Reforma strukturore dhe kurrikulare, e orientuar 

nga standardet e procesit të Bolonjës, ka çuar në adaptimin e strukturës 

së studimit, të mbështetur në tri cikle dhe në një organizim të kurrikulave, të 

krahasueshëm me atë të shkollave evropiane. Tani që liberalizimi u përmbush, 

sfida jonë mbetet cilësia, prandaj motoja e këtij viti akademik, e shpallur nga 

ne, është cilësia. 

Cilësia e shkollimit është një sfidë afatgjatë për sistemin tonë arsimor në të gjitha 

nivelet e tij. Ajo do të përcaktojë shanset reale të çdo studenti në karrierën e 

tij. Cilësia do të përcaktojë se në çmasë shkollimi prodhon dije dhe mundëson 

punësimin e të rinjve. 

Rritja e cilësisë kërkon, në radhë të parë, investime më të mëdha për zhvillimin 

ARSIMI&REFORMA 

Na takon më shumë se kujtdo institucioni tjetër në qarkun e 

Korçës ne, Universitetit të saj, që të hulumtojmë, pasurojmë e 

prezantojmë sa më denjësisht, këto vlera, evoluimin ekonomik, 

social, politik, material e shpirtëror shumë të pasur të Korçës 

dhe trevave përreth tij, për të përmbushur më së miri një nga 

detyrimet e mëdha që kemi para qytetarëve e qytetit tonë. 

vijon në faqen 2 

Nga përurimi i shkollës së mesme të bashkuar “Gjergj Kastrioti” Baz - Dibër 

Mësuesi numri 9 (2555) - nëntor 2010 1 

Zbatimi cilësor i kurrikulës në kopshte 

Arsimi parashkollor tek ne nuk është i detyrueshëm, por duke 

patur parasysh rëndësinë e madhe që kanë për zhvillimin e 

njeriut vitet e para të fëmijërisë, lind nevoja e zbatimit të një 

politike të re, e cila të parashikojë dhe të realizojë që grupi i tretë 

i arsimit parashkollor, pra grupmosha 5-6 vjeç, të përfshihet 

hap pas hapi në arsimin e detyruar. 

Ju pyesni, ne përgjigjemi 

SHKOLLA&KOMUNITETI 

Intervista e numrit: 

Intervistë me rektorin e universitetit 

“Fan Noli” Korçë, Prof.as.dr. Gjergji Mero 

Kushtet për të përfituar pensione mësuesit 

dhe pedagoget për vitin shkollor 2010 - 2011 

Përgjigjet Fadil KEPI, specialist për problemet sociale

Mësuesi numri 9 (2555) - nëntor 2010 

2 

Përmajtja: faqe 

Programi “Cilësi dhe Barazi 

në Arsim” 

Investimi i realizuar në 

arsim, gjeneron cilësi 

Përurohen Impianti modern 

i prodhimit të fidanëve të 

ullirit dhe laboratorë, në 

Universitetin Bujqësor të 

Tiranës (UBT) 

Ministri Tafaj merr pjesë në 

takimin e katërt të Ditës së 

Arsimit Profesional 

Reforma dhe arsimi 

Sipërmarrësia dhe edukimi 

për sipërmarrësi 

Mësimdhënia përmes 

komunikimit 

Mësuesi dhe nxënësi 

Zbatimi cilësor 

i kurrikulës në kopshte 

Drejtuesi, frymëzues dhe 

regjisor i drejtimit 

Arsimi kundër 

Korrupsionit 

Disa shpjegime për 

objektivat specifikë 

Mësimdhënia në orën e 

edukimit fizik. 

Ditët e pushimit 

dhe trajnimet e mësuesve 

Shkolla dhe Komuniteti 

PSIKO-DËSHMI 

Përjetësisht mirënjohje mësueses 

sonë të nderuar 

Shprehitë komunikative 

në shkollë 

Mësuesit e shkollës 

“Demokracia” në Durrës 

presin miq nga Suedia 

Traditë & Kulturë 

Austria, shembull i mësimit 

të gjuhës amtare 

IKAP-i, në linjën e duhur 

për të qenë një institucion 

me parametra evropianë 

Për herë të parë në shtyp 

”Sindikata e parë e 

arsimtarëve të Shqiperise” 

Kushtet për të përfituar 

pensione mësuesit dhe 

pedagoget për vitin 

shkollor 2010 - 2011 

2 

4 

5 

5 

7-8 

11-12 

13 

14-15 

15 

16 

17-18 

19-20 

21 

22 

23 

24-25 

26 

27-28 

28-29 

30-31 

Cilësia e shkollimit dhe Projekti i Renditjes së Programeve të Universiteteve 

e burimeve njerëzore në Arsimin e Lartë, për të siguruar numrin e mjaftueshëm të pedagogëve 

dhe me kualifikim adekuat shkencor dhe didaktik. Kualifikimi i shpejtë i profesoratit të ri mbetet 

detyrë parësore për ne. Ai do të vazhdoje të mbështetet më tej nëpërmjet Fondit të Ekselencës 

dhe programit “Brain Gain”. Kapacitetet hapësinore dhe laboratorët janë faktor tjetër përcaktues 

i cilësisë. 

Ne jemi të vetëdijshëm që liberalizimi ka ecur me ritme shumë më të shpejta se investimet. Sistemi 

i Arsimit të Lartë kërkon më shumë investime dhe realizimin më të shpejtë të tyre. Strategjia 

jonë e zgjerimit të kapaciteteve, përmes ndërtimit të kampuseve, është rruga më e sigurt për t’ju 

përgjigjur kërkesave në rritje, jo vetëm në fushën e mësimdhënies, por edhe në kërkimin shkencor. 

Cilësia e Arsimit të Lartë varet shumë nga ajo e Arsimit Parauniversitar, në mënyrë të veçantë 

e arsimit të mesëm, sepse përcakton nivelin me të cilin pranohen studentët në ciklin e parë të 

studimeve. 

Implementimi i Maturës Shtetërore ka ndikuar pozitivisht në rritjen e cilësisë. Reforma e kurrikulës 

së gjimnazit, e cila është në vitin e dytë të zbatimit të saj dhe produkti i së cilës do të 

vlerësohet në vitin 2012, kur mbarojnë gjimnazistët e parë që kanë mësuar me kurrikulën e re, 

pritet të rrisë cilësinë dhe të zbusë atë ndryshim shumë të madh që ka shkaktuar profilizimi i 

shkollës së mesme në drejtim natyror dhe atë shoqëror. Implementimi jo i drejtë i këtij modeli 

në shumë shkolla të mesme ka bërë që nxënësit të mos orientohen sipas prirjeve, por thjesht më 

të mirët në profilin natyror dhe të tjerët në atë shoqëror. Kjo ka bërë që sot maturantët të jenë 

të disfavorizuar për vazhdimin e studimeve universitare në matematikë, në shkencat natyrore 

dhe teknike. 

Me maturën e këtij viti, sipas së cilës shkolla e mesme do të konsiderohet e përfunduar vetëm 

atëherë, kur maturanti ka kaluar me sukses të katër provimet e maturës dhe jo vetëm dy, si deri 

tani, i jepet fund pranimit në ciklin e parë të studimeve me dy standarde. Kjo do t’i shërbejë 

drejtpërdrejt rritjes së cilësisë në pranime. 

Miratimi i ligjit të profesioneve të rregulluara, i cili parashikon që të diplomuarit në fushat e 

shkencave mjekësore, teknike dhe në mësuesi, të licencohen për ushtrimin e profesionit vetëm 

pas një periudhe praktike profesionale të mbikëqyrur dhe pas kalimit me sukses të një provimi 

kombëtar që njihet si Provimi i Shtetit. Ky provim, së bashku me praktikën profesionale, pritet 

të ndikojë dukshëm, jo vetëm në rritjen e cilësisë së studimeve universitare, por edhe në vlerësimin 

e institucioneve të Arsimit të Lartë, pasi suksesi i të diplomuarve në Provimin e Shtetit do 

të përbëjë një nga indikatorët kryesorë në vlerësimin e jashtëm të cilësisë. Një ndër zhvillimet e 

reja në sistem është sigurimi i cilësisë. 

Ne jemi të vetëdijshëm që për ne, kjo është një fushë krejt e re. Vendi ynë është ndër vendet që e 

kanë nisur më vonë ngritjen e sistemit të sigurimit të cilësisë. Është mjaft pozitiv fakti që IAL-të 

tashmë kanë ngritur strukturat e promovimit të cilësisë dhe vlerësimit të brendshëm të saj. Zbatimi 

i Ligjit të Arsimit të Lartë ka bërë të mundur që të rriten edhe kapacitetet e vlerësimit të cilësisë 

në shkallë vendi. Agjencia Publike e Akreditimit të Arsimit të Lartë dhe Këshilli i Akreditimit 

po fuqizohen. Këto janë institucione shumë të reja dhe konsolidimi i tyre kërkon bashkëpunim 

intensiv me strukturat homologe të vendeve të tjetra. Veprimtaria e këtyre institucioneve është 

e kushtëzuar nga bashkëpunimi, jo vetëm me strukturat e promovimit të cilësisë në shkollat e 

larta, por edhe me ekspertët e pavarur që angazhohen në procesin e vlerësimit. Në kushtet e një 

vendi të vogël, si Shqipëria, nuk është e thjeshtë të gjendet një numër i mjaftueshëm ekspertësh 

që kanë nivelin e duhur të kualifikimit dhe janë jashtë konfliktit të interesit. Kjo kërkon që 

Agjencia Publike e Akreditimit të Arsimit të Lartë dhe Këshilli i Akreditimit të vazhdojnë të 

zhvillojnë intensivisht bashkëpunimin me agjencitë e huaja dhe me ekspertë të vendeve të tjera. 

Sot, kur oferta e programeve të studimit është rritur shumë, shtrohet si përparësi kryesore informimi 

i saktë dhe i plotë i studentëve, jo vetëm mbi anën sasiore, por mbi të gjitha, për anën 

cilësore të ofertës. Ky Projekt që po shpallim sot për renditjen e programeve të studimeve të 

shkollave të larta me mbështetjen e Bankës Botërore, në bashkëpunim me Centre for Higher 

Education -CHE (Qendra për Zhvillimin e Arsimit të Lartë), i shërben në radhë të parë studentëve, 

pra informimit të saktë të tyre. Renditja e programeve në katër fusha: drejtësi, ekonomi, 

shkenca politike e sociale dhe infermieri, duke i shërbyer informimit të studentëve, synon të 

realizojë një renditje të programeve dhe shkollave të larta, në bazë të disa kritereve të matshme, 

çka do të shërbejë si model për fushat e tjera të studimeve. 

Rezultatet e këtij Projekti do të jenë mësime bazë për politikëbërjen në Arsimin e Lartë dhe për 

vetë shkollat e larta si dhe, ajo që është shumë e rëndësishme, për tregun e punës. Punëdhënësit 

mbi bazën e këtij klasifikimi do të kenë mundësi të informohen mbi aftësitë që realizojnë 

programet e ndryshme të studimit në shkollat tona të larta. Rezultatet e këtij Projekti do të na 

shërbejnë ne për diagnostikimin e cilësisë. Ky Projekt do të pasohet nga një projekt tjetër i planifikuar 

për vitin 2011, i cili do të ketë si qëllim vlerësimin e përmbushjes së pragut të cilësisë 

që do të vendoset së bashku me universitetet. Do të jetë një prag realist, i pranuar nga të gjithë, 

i mbështetur në kuadrin ligjor dhe nënligjor dhe i orientuar nga standardet evropiane por, në të 

gjitha rastet, realist për Shqipërinë. Për këtë do të përdoren konkluzionet e raportit të analizës 

së implementimit të standardeve të Bolonjës, i cili është pjesë e një projekti që tashmë po përfundon 

dhe, brenda fundit të këtij muaji, ne do të kemi raportin final. Projekti i vlerësimit të 

përmbushjes së kritereve të cilësisë do t’i shërbejë drejtpërdrejt Reformës së Financimit të Arsimit 

të Lartë, pasi ai do të përcaktojë se cilat shkolla të larta do të plotësojnë kushtin e cilësisë dhe do 

të kenë akses në skemën e re të financimit të AL.

Ministria e Arsimit dhe Shkencës në mbështetje 

të programit “Cilësi dhe Barazi në Arsim” 

Ministria e Arsimit dhe Shkencës në mbështetje 

të programit “Cilësi dhe Barazi në Arsim” organizoi 

Konferencën e tetë për rishikimin 6-mujor 

të realizimit të programit vjetor të reformës. Në 

prezantimin “Arritjet kryesore te reformës në 

sistemin arsimor për vitin 2010” Ministri i Arsimit 

dhe Shkencës, z. Myqerem Tafaj , e cilësoi 

programin “Cilësi dhe Barazi në Arsim” si një 

sinonim të reformave arsimore dhe theksoi kategoritë 

e reformës së deritanishme arsimore: Aktet 

ligjore dhe nënligjore të arsimit të larte dhe atij 

parauniversitar, reforma kurrikulare, reformat institucionale, 

përmirësimi i kushteve të të nxënit 

dhe zhvillimi i kapaciteteve profesionale. Me tej, 

ministri Tafaj, shpjegoi objektivat e projektit CBA 

për vitin 2011 dhe të ardhmen e bashkëpunimit 

me Bankën Botërore, parë në këndvështrimin e 

strategjive të saj për arsimin, deri ne vitin 2020. 

Përfundoi rikonstruksioni i shkollës së mesme 

të bashkuar “Gjergj Kastrioti” - Baz, Dibër 

Në përurimin e shkollës merr pjesë edhe Ministri i 

Arsimit dhe Shkencës, z. Myqerem Tafaj. 

Kryerja e punimeve dhe pajisja e shkollës me bazë 

materiale është realizuar nga Administrata Turke për 

Zhvillim “Tika” në bashkëpunim me Qeverinë e Republikës 

së Turqisë. Të pranishëm në ceremoninë e 

organizuar ishin Ministri i Arsimit dhe Shkencës, zoti 

Myqerem Tafaj, deputeti i Kuvendit të Shqipërisë, zoti 

Bedri Hoxha, Prefekti i Qarkut Dibër, zoti Xhafer Seiti, 

Sekretarja e Parë e Ambasadës Turke në Shqipëri, znj. 

Asli Umar, drejtues të Agjencisë për Zhvillim “Tika”, 

banorë të zonës etj. Shiritin e përurimit të shkollës së 

rehabilituar me fonde të qeverisë turke e preu Ministri 

i Arsimit dhe Shkencës, zoti Myqerem Tafaj dhe 

Sekretarja e Parë e Ambasadës Turke në vendin tonë, 

znj. Asli Umar. 

Në fjalën e tij, zoti Tafaj, në emër të Qeverisë shqiptare, 

falënderoi dhe i shprehu mirënjohje Qeverisë turke për 

ndihmën dhe mbështetjen që i ka dhënë vendit tonë, 

kryesisht në sektorin e arsimit. Objekti që përurohet 

sot, - theksoi zoti Tafaj, - veç vlerës prej 14 milionë 

lekë, është një tregues real i kësaj mbështetjeje. Mësuesit 

dhe nxënësit e kësaj shkolle do të dinë ta shndërrojnë 

këtë dhuratë në një investim serioz për të rritur cilësinë 

e mësimit. Qeveria shqiptare është e interesuar që 

çdo nxënës që mbaron arsimin 9-vjeçar të vazhdojë 

arsimin e mesëm të përgjithshëm, ose profesional, që 

maturantët të vazhdojnë studimet e larta dhe të dinë 

Ministri theksoi se objektivat e strategjive tona 

të zhvillimit të arsimit në të gjitha nivelet janë 

plotësisht në përputhje me strategjitë e Bankës 

Botërore për arsim, deri në 2020. 

Me pas, një pasqyrë e detajuar e progresit të deritanishëm 

e programit dhe planifikimit për vitin 

2011, u dha nga Sekretari i Përgjithshëm i Institucionit 

dhe nga drejtoritë përkatëse. 

të orientohen në përzgjedhjet e tyre, drejt kërkesave që 

ofron tregu i punës. 

Ministri Tafaj vlerësoi se treguesi i këtij viti, ku 91 

për qind e nxënësve që kanë mbaruar arsimin bazë 

vazhdojnë arsimin e mesëm, është një garanci që në 

rrethin e Matit, ashtu si kudo, do të arrihet objektivi 

i Qeverisë Berisha, për të bërë të mundur kalimin në 

arsimin e mesëm të detyruar. 

Ndërkohë, zoti Tafaj, zhvilloi një takim me maturantët 

e kësaj shkolle dhe foli për rëndësinë e liberalizimit të 

vizave dhe dinjitetit që duhet të tregojë çdo qytetar 

shqiptar për të respektuar kushtet e vëna nga BE për 

lëvizjen e lirë të shqiptarëve. Ai iu përgjigj interesit të 

maturantëve dhe shpjegoi hapësirat që krijohen për të 

rinjtë shqiptarë për të vazhduar studimet në universitetet 

më prestigjioze të Evropës. 

Mësuesi numri 9 (2555) - nëntor 2010 3


4 

Investimi i realizuar në arsim, gjeneron cilësi 

Nga takimi i Presidentit të Republikës së Shqipërisë, zotit Bamir Topi, 

me nxënës e mësues të shkollës “Flatrat e dijes”, Fier. 

Presidenti i Republikës, Zoti Bamir Topi, morri 

pjesë në festimet e 10-vjetorit të Institucioneve 

Jopublike “ Flatrat e dijes”, Fier. 

Kreu i nderuar i shtetit tonë, shoqëruar nga 

drejtuesit e shkollës dhe presidenti i saj, Z.Viron 

Mihal KRIMÇE 

Gega, vizitoi mjediset e shkollës, klasat ku mësimi 

realizohet me tabelat interaktive, ndërvepruese 

multimediale. Më tej, mes emocioneve, ai vizitoi 

sallën e ekspozitës, sallën multimediale 

elektronike dhe hapësirat 

e tjera të edukimit të shkollës ku 

çdo gjë demonstron kulturë dhe 

sistematikë bashkëqytetare. Pasi 

u përshëndet me miqtë e shumtë 

që mbushnin sheshin para shkollës 

dhe, pas prezantimit që i bëri 

arritjeve 10-vjeçare të shkollës, 

drejtori administrativ i saj, z.Viktor 

Mile, fjalën e mori Presidenti i Republikës. 

Ai theksoi gëzimin e Tij për 

arritjet e mrekullueshme të kësaj 

shkolle përgjatë dhjetë viteve dhe 

garancinë që ajo jep për të ardhmen. 

Presidenti mbështeti dhe 

inkurajoi fort nismën e drejtuesve 

dhe bashkëpunimin me prindërit e 

biznesin për investimin e madh të 

futjes në shkollë të kësaj mrekullie 

teknologjike, të tabelave interaktive. Vizioni 

i drejtuesve të shkollës, pasioni i mësuesve të 

talentuar për të përqafuar e për të përdorur 

këtë teknologji moderne, të ndërlikuar metodologjike 

interaktive, u përshëndet përzemërsisht 

nga kreu i shtetit. Midis të tjerave ai tha: 

“ Gjithmonë investimi i realizuar ku e si duhet 

gjeneron cilësi. Pas cilësisë imponohet e vjen 

pas gradualisht edhe sasia. Më tej ky investim 

riciklon vlera edhe më të larta edukative dhe 

mësimore. Lum si këta fëmijë që i kanë këto 

mundësi sot !”. 

Duke ardhur nga bota intelektuale akademike, 

Presidenti theksoi edhe vlerat e gjithanshme, 

çlodhëse, argëtuese dhe edukuese të tabelave 

ndërvepruese multimediale. 

Fjala e përzemërt dhe inkurajuese e Presidentit 

të Republikës, u mirëprit mes duartrokitjeve të 

qindra nxënësve, prindërve e mësuesve të shkollës. 

Ky inkurajim është për ata e për gjithë mësuesit 

e nxënësit fierak mbështetje për shtigje të reja në 

modernizimin teknologjik të punës mësimore dhe 

edukative, si të vetmet garanci dhe hapësira që 

prodhojnë cilësi të lartë dhe sasi zhvilluese progresive. 

Drejtorët dhe mësuesit e ftuar panë dhe 

mësuan për më mirë dhe për më tej në shkollat e 

tyre. 

Për mikun dhe të ftuarit e tjerë të nderuar nga 

institucionet dhe pushteti vendor i Fierit, grupi 

artistik dhe talentet e konservatorit të kësaj shkolle 

dhanë një program të pasur artistik-edukativ.

Përurohen impianti modern i prodhimit të fidanëve të 

ullirit dhe laboratorë, në Universitetin Bujqësor të Tiranës 

Në paraditen e sotme, Kryeministri Berisha, i shoqëruar nga 

ministri i Arsimit dhe Shkencës, Myqerem Tafaj, dhe ministri i 

Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit, Genc Ruli, 

përuroi, në prani të studentëve dhe pedagogëve të Universitetit 

Bujqësor të Tiranës (UBT), një impiant modern të prodhimit 

të fidanëve të ullirit, qendër e rëndësishme didaktike eksperimentale 

e këtij universiteti, si dhe dy laboratorë të agromjedisit 

dhe fiziologjisë së bimëve që do t’i shërbejnë drejtpërdrejt rritjes 

së cilësisë së mësimit dhe kërkimit shkencor, si dhe fuqizimit të 

transferimit të teknologjisë në fushën e bujqësisë. 

Kryeministri Berisha duke shprehur vlerësimin për punën e 

bërë në drejtim të modernizimit të mësimdhënies dhe kërkimit 

shkencor, garantoi se mbështetja e Qeverisë shqiptare për kërkimet 

shkencore do të vijë gjithmonë në rritje. 

Duke theksuar se vendi ka nevojë jetike për fermerin e shkolluar, 

Kryeministri u shpreh se Qeveria është e vendosur të investojë 

me të gjitha mjetet, për krijimin, organizmin dhe funksionimin 

e këtyre shkollave, me qëllim edukimin e fermerëve shqiptarë me 

njohuritë më moderne të fermës, të bujqësisë, të tregut bujqësor 

Ministri Tafaj merr pjesë në takimin 

e katërt të Ditës së Arsimit Profesional 

Ministri i Arsimit dhe Shkencës, z. Myqerem Tafaj, mori pjesë 

në takimin e katërt të Ditës së Arsimit Profesional me temë 

“Burimet njerëzore në TIK - Sa përputhet oferta dhe kërkesa 

në tregun e punës”. 

Në fjalën e tij, Ministri Tafaj ritheksoi se Teknologjia e Informacionit 

dhe Komunikimit (TIK) në Arsimin Profesional është 

prioritet i Qeverisë shqiptare. Vetëm këtë vit shkollor janë hapur 

degë të reja të TIK, në 12 shkolla profesionale dhe së bashku me 

5 ekzistueset, numri i nxënësve shkon në 600. Me mbështetjen 

e donatorëve janë marrë masat për përgatitjen dhe trajnimin e 

mësuesve për degën e TIK si dhe trajnime të mësuesve në Arsimin 

Profesional, për lëndë të kulturës profesionale. 

Më tej, Ministri Tafaj nënvizoi se nga buxheti i shtetit është akorduar 

fondi për pajisjen e 17 shkollave me laboratorë informatike. 

- Tregu ynë i punës ka nevojë për teknikë profesionist dhe është 

e rëndësishme, që në sistemin tonë arsimor është futur sistemi 

i post sekondar, - u shpreh z. Tafaj. 

Biznesi ynë duhet të jetë më i interesuar për nxënësit e përgatitur 

në degën e IT-së. Ne kërkojmë mbështetje nga biznesi, sidomos 

në hartimin e kurrikulave shkollore, në përputhje me nevojat e 

tyre si dhe në zhvillimin e praktikës profesionale në kompanitë 

apo bizneset. 

dhe të perspektivës së zhvillimit të tyre. 

“Ne së bashku po punojmë në projektin kombëtar të ullirit dhe 

ju përgëzoj se sa me seriozitet të madh keni realizuar përfundimin 

e impiantit, i cili do të prodhojë rreth 500 mijë fidanë në 

vit, që të gjitha kultivarë të zonës së Tiranës, Krujës dhe Shqipërisë 

së Mesme, që listohen në krye të varieteteve, për shijen 

e tyre, për përqindjen e vajit për cilësinë e vajit, - tha midis të 

tjerash Z. Berisha” 

UBT është ndër përfituesit kryesorë të programeve të kërkimit 

shkencor dhe të fuqizimit të infrastrukturës laboratorike të 

MASH. Në tri vitet e fundit, UBT ka përfituar 13 laboratorë 

kërkimorë mësimor, në kuadër të projektit “Cilësi dhe Barazi në 

Arsim” si dhe projekte kërkimore, në kuadër të Programit Kombëtar 

të Bujqësisë, Ushqimit dhe Bioteknologjisë. Kryeministri 

Berisha, në fjalën e tij, i kushtoi rëndësi fuqizimit të kërkimit 

shkencor dhe transferimit të teknologjisë për ta kthyer UBT në 

një qendër të fuqishme të kërkimit, që i paraprin zhvillimit të 

shpejtë të bujqësisë dhe mbrojtjes së mjedisit, si dhe shtrirjes 

së rrjetit të shkollave të arsimit dhe formimit profesional në 

fushën e bujqësisë. 

Ministri Tafaj, ftoi gjithashtu bizneset, të hapin akademinë e 

tyre për formimin e specialistëve të IT-së, duke i siguruar se 

shteti do të mbështesë me pagat e profesorëve, ndërkohë që ata 

marrin përsipër formimin praktik të tyre. 

Të pranishëm në këtë takim , përfaqësuesit e biznesit shprehën 

gatishmërinë për të krijuar mundësi bashkëpunimi me shkollat 

profesionale, për të dhënë ndihmesën e tyre në përmirësimin e 

cilësisë në Arsimin Profesional. 



6 

Universiteti i Korçës, në rrugën e zhvillimit cilësor 

Intervistë me rektorin e universitetit “Fan Noli” Korçë, Prof.as.dr. Gjergji Mero 

Po ju takojmë në një valë punë, kur sapo bëhet gati të 

fillojë punimet Konferenca Ndërkombëtare për Zhvillimin 

Ekonomik të Rajonit Juglindor, organizuar nga 

Fakulteti Ekonomik i këtij universiteti. Cila është tema 

e kësaj Konference? 

Kjo është një Konference, 

që Universiteti i 

Korçës, Fakulteti Ekonomik 

po organizojnë 

për një temë mjaft të 

mprehtë dhe aktuale 

për rajonin dhe vendin 

tonë, siç është ajo 

e integrimit sa më të 

shpejtë të Shqipërisë në 

familjen e madhe evropiane, 

ku ekonomia 

dhe zhvillimi i vendit 

zë kreun e vendit. 

Në të marrin pjesë 

një numër i konsiderueshëmpjesëmarrësish, 

jo vetëm nga universiteti ynë, por dhe nga universitete 

dhe institucione shkencore, brenda dhe jashtë vendit dhe, që 

do të sjellin frytin e kërkimeve dhe hulumtimeve për rajonin 

Juglindor të Shqipërisë, por dhe më gjerë, për mundësitë dhe 

shanset që na jepen sot për ta integruar sa më shpejt Shqipërinë 

në Evropën e bashkuar. 

Korça, si rrallëkush tjetër qytet apo trevë në Shqipëri, zotëron 

burime, pasuri, vlera të mëdha ekonomike, humane e natyrore, 

historike, kulturore e turistike, aq të larmishme, sa të impresionojnë 

me këtë realitet që është, pa dyshim, fryt i traditës të 

konsoliduar kulturore, i ngjarjeve të rëndësishme evolucioniste 

kombëtare, arsimore e patriotike, duke u shfaqur potencialisht 

si një qytet i përparuar shumë dimesionalësh, me pasuri të 

papërsëritshme qytetarie, punëdashëse dhe respektuese ndaj 

ligjit dhe shtetit, menaxhuese dhe nikoqire e familjes, natyrës 

e mjedisit, edukatës dhe kulturës, miqësisë dhe racionalitetit 

material. 

Cili është roli i Universitetit “Fan Noli” në këtë trend zhvillimi 

ekonomik e shoqëror? 

Na takon më shumë se kujtdo institucioni tjetër në qarkun e 

Korçës ne, Universitetit të saj, që të hulumtojmë, pasurojmë e 

prezantojmë sa më denjësisht, këto vlera, evoluimin ekonomik, 

social, politik, material e shpirtëror shumë të pasur të Korçës 

dhe trevave përreth tij, për të përmbushur më së miri një nga 

detyrimet e mëdha që kemi para qytetarëve e qytetit tonë, para 

brezit të ri, ta evokojmë këtë pasuri të pa krahasueshme vlerash, 

t’ia mësojmë dhe transmetojmë atë, ashtu të pasur dhe të bukur 

brezave që do të vijnë. 

Le të pyesim më konkretisht. Cila është gjendja e shërbimeve 

universitare dhe post universitare qe ju ofroni për studentët? 

Ne jemi në përvjetorin e 40-të të krijimit të universitetit të cilin 

do ta festojmë me shumë aktivitete në vitin e ardhshëm, por 

edhe në një moment mjaft të rëndësishëm në të cilin ndodhet 

arsimi i lartë në Shqipëri, atë të vlerësimit dhe rankimit të të 

gjithë universiteteve shqiptare, proces në të cilin kemi besimin 

dhe bindjen se universiteti ynë do të dalë me shumë sukses, 

bindje dhe besim të cilin e mbështesim te puna e vazhdueshme 

dhe me përkushtim që kanë bërë breza të tërë pedagogësh dhe 

studentësh për t’i dhënë një performancë dhe dimension sa më 

bashkëkohor këtij institucioni. Jemi edhe të vlerësuar gjithashtu 

edhe nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës. Kështu, na janë 

çelur masterat e degëve të mësuesisë dhe ky është një vlerësim 

i madh për ne. Por edhe detyrim e angazhim më i madh, në 

punët tona. Jemi duke punuar edhe për të përfituar programe të 

tjera në nivelin master, si ato të degëve të mësuesisë profesionale. 

Cilësia, një nocion i përditësuar në fjalorin e Shkollave të 

Larta shqiptare. Ç’vend zë universiteti juaj në këtë kërkesë 

cilësie? 

Në universitetin e Korçës po bëhen të gjitha përpjekjet për t’iu 

përgjigjur standardeve të cilësisë së lartë. Ajo është e gjithanshme 

dhe nga shumë drejtime. 

Këto ditë po inkurajojmë studentët që të marrin pjesë aktive 

në programet Erasmus Mundus dhe Tempus. Janë programe 

që synojnë dhe rrisin cilësinë e studentit. Jemi në kohën e aplikimeve 

dhe kemi rreth 20 bursa të tilla për t’i përfituar. Gjej 

rastin të përmend se me momentin e liberalizimit të vizave, kjo 

gjë është edhe me e mundur dhe tejet e hapur dhe konkurruese 

për studentët tanë. 

Këto ditë u shpall dhe programi i renditjes së universiteteve dhe 

shkollave të larta. Ne nuk na tremb rankimi, madje na motivon 

për më shumë punë dhe rezultate në rritje. Ajo çka do synojmë 

është cilësia e kurrikulave, programeve dhe stafet e pedagogëve. 

Nëse në këtë vit akademik, në degën e infermierisë kishim aplikantë 

me 5400 pikë, gjë që rrit vlerën e degës dhe programeve 

të studimit, të lidhura dhe me kërkesën e tregut të punës, në 

të ardhmen do ta synojmë këtë cilësi edhe tek degët e mësuesisë. 

Tregu është i ndjeshëm në këtë aspekt, por edhe forcimi i 

parametrave dhe filtrave tanë do jetë i tillë që të synojë rritjen 

e cilësisë së studentëve hyrës. 

Po flitet së fundi edhe për Reformën e Financimit të Universiteteve. 

Cili është opinioni juaj? 

Së pari, do ndalem tek amendimet e Ligjit të Arsimit të Lartë 

që ishin domosdoshmëri për të përmbyllur tërë kornizën e 

studimeve në tri nivelet: Bachelor, Master, Doktoratura, ashtu 

sikurse janë edhe në botë. 

Dua të theksoj, se si në të gjitha universitetet e vendit, edhe tek 

ne, të gjithë studentet që përfundojnë studimet Bachelor, gëzojnë 

të drejtën e një diplome të mbyllur dhe janë të aftë për tregun 

e punës, përkundër mentalitetit frenues se janë cikël i hapur. 

Aq e vërtetë është kjo, sa që një pjesë e studentëve tanë janë 

të punësuar, pas këtij diplomimi, dhe kanë të hapur rrugën për 

t’u aftësuar në programe post-universitare, mastera profesionalë, 

si dhe në studime vertikale mastera të shkencës. Me masterat 

profesionalë, studentët do të jenë të aftë të vetëpunësohen në 

biznese private, por edhe pranë kompanive të mëdha të lidhura 

me ekonominë, bujqësinë, ujërat, pyjet. Ne na bie për detyrë të 

çelim drejtime dhe programe të shkurtra studimi në këto fusha. 

Këta do të jenë mastera horizontale që e bëjnë atraktiv studentin 

për tregun e punës. Shpresojmë t’i përmbushim se shpejti 

kërkesat tona pranë MASH për t’i përfituar ato në të ardhmen. 

Natyrisht, që në një intervistë të tillë, nuk mund të rrokë të gjitha 

problemet që lidhen me këto sfida që po kalon universiteti ynë, 

por kam bindjen se gjithë stafi i Universitetit dhe, në veçanti studentët, 

si pjesë përfituese e shërbimeve që ne ofrojmë, do të jenë më 

të angazhuar dhe më kërkues në të ardhmen. 

Ju faleminderit për intervistën!

ARSIMI & REFORMA 

Sipërmarrësia dhe edukimi për sipërmarrësi 

E rëndësishme është të mos kesh frikë të 

kapësh shansin. Të provosh, nuk është 

dështimi më i madh. Sapo gjen diçka të 

cilën dëshiron ta bësh, guxo, bëje dhe 

bëje mirë. 

Në vendet anëtare të Bashkimit Evropian po ndihet 

gjithmonë e më shumë dëshira për një rilindje të shpirtit 

sipërmarrës. Evropa ka nevojë për sipërmarrës të rinj dhe 

për një përtëritje të kulturës së pavarësisë. Kjo kërkesë 

për një kulturë sipërmarrëse është gjithmonë e lidhur me 

dëshirën për mbështetjen e të menduarit dhe të vepruarit 

sipërmarrës te të gjithë dhe, në veçanti tek të rinjtë, duke 

e bërë të hapur sistemin arsimor ndaj këtij formimi. 

Edhe në dokumentin “Strategjia e Europës 2020” (Europe 

2020 Strategy), theksohet se sistemet e edukimit 

dhe trajnimit duhet tì fokusojnë kurrikulat e tyre tek 

krijimtaria, risia dhe sipërmarrja 

Inkurajimi i shpirtit të sipërmarrësisë është thelbësor 

për krijimin e vendeve të punës, rritjen e konkurrencës 

dhe zhvillimin ekonomik të një Evrope që synon drejt 

një shoqërie të dijes. 

Për të përmbushur rolin e tij, arsimi dhe formimi profesional 

duhet të reflektojnë ndryshimet në ekonomi 

dhe në shoqëri. Në këtë kuadër, edukimi për sipërmarrësinë 

që nënkupton një sens të iniciativës, aftësi për të 

shndërruar idetë në praktikë, krijimtaria dhe vetëbesimi, 

duhet të inkurajohen te të gjithë nxënësit e shkollave të 

mesme profesionale. Edukimi për sipërmarrësi duhet të 

bëhet pjesë normale e kornizës së kompetencave. 

Sipërmarrësia, në ditët e sotme pranohet gjerësisht si 

një kompetencë bazë, që mund të ofrohet nëpërmjet 

mësimit gjatë gjithë jetës. Këshilli i Evropës (Traktati 

i Lisbonës) dhe Karta Europiane e Bizneseve të Vogla 

vënë theksin në faktin që BE duhet të sigurojë aftësimin 

me kompetencat e biznesit dhe të sipërmarrësisë në të 

gjitha nivelet e arsimit dhe formimit, si dhe të zhvillojë 

skemat e formimit për menaxherët. Raporti i Këshillit 

të Evropës për Objektivat e Ardhshme të Sistemit të 

Arsimit (2001), identifikoi si drejtime kyçe përforcimin 

e lidhjeve në mes institucioneve arsimore dhe atyre të 

bizneseve, si dhe zhvillimin e shpirtit të sipërmarrësisë 

nëpërmjet sistemeve të arsimit dhe aftësimit. Kompetencat 

teknike dhe të biznesit nevojitet të ofrohen te 

ata individë, që zgjedhin të vetëpunësohen dhe/ose të 

fillojnë biznesin e tyre, ose që mendojnë ta bëjnë këtë 

në të ardhmen. Sidoqoftë, sipërmarrësia nuk duhet të 

konsiderohet vetëm si mjet për krijimin e bizneseve të 

reja, por si një qëndrim i përgjithshëm, që mund të 

aplikohet mirë nga të gjithë në jetën e përditshme dhe 

në të gjitha aktivitetet e punës. Qëndrimi për ndërmarrësi 

mund të inkurajohet te të rinjtë, duke filluar që në 

shkollën fillore e në vazhdim. 

Marsela Robo, AKAFP 

Edhe në dokumentin “Strategjia e Evropës 2020” (Evrope 

2020 Strategy), theksohet se sistemet e edukimit 

dhe trajnimit duhet tì fokusojnë kurrikulat e tyre tek 

krijimtaria, risia dhe sipërmarrja. 

Sipërmarrësia tashmë pranohet nga të gjithë si një çështje 

e rëndësishme, që duhet të mësohet që në bankat e 

shkollës. 

Sipërmarrësia, shpirti sipërmarrës dhe edukimi për 

sipërmarrësi 

Thënë me një fjali, sipërmarrësia i referohet aftësisë së 

një individi për të kthyer idetë në veprime konkrete. Ajo 

përfshin krijimtarinë, novacionin dhe marrjen përsipër 

të rrezikut të llogaritur, si dhe aftësinë për të planifikuar 

dhe menaxhuar projektet në mënyrë që të arrihen objektivat 

e vendosur. Kjo mbështet të gjithë veprimtarinë 

e përditshme si në shtëpi, ashtu dhe në shoqëri, i bën 

punonjësit më të vetëdijshëm për kontekstin e punës së 

tyre dhe më të aftë për t’i shfrytëzuar më mirë mundësitë 

e tyre dhe siguron një bazament të fortë për sipërmarrësit 

për të krijuar dhe çuar përpara një aktivitet social 

ose tregtar. 

Ekzistojnë dy koncepte për sipërmarrësinë: 

- Koncepti i ngushtë i sipërmarrjes si “aftësi për të filluar 

dhe çuar përpara një biznes” 

- Koncepti më i gjerë i sipërmarrjes si “aftësi komplekse 

për të ndërmarrë iniciativa, për tù përballur me rreziqet 

dhe për të arritur suksesin gjatë jetës”. 

E rëndësishme është të kuptohet që sipërmarrja nuk 

është vetëm një kategori ekonomike dhe nuk duhet të 

lidhet vetëm me temën e themelimit të ekzistencës. Të 

Nxënës të një shkolle profesionale në një panair të firmave ushtrimore 



8 

menduarit dhe të vepruarit sipërmarrës vërehet në të 

gjithë sistemin funksional të shoqërisë që nga ekonomia, 

feja, shkenca, politika, edukimi deri te sporti. Parimisht 

vlen që çdo individ mund të jetë aktiv si sipërmarrës dhe 

ai duhet të zotërojë aftësitë sipërmarrëse. 

Gama e gjerë e aftësive që shihen si sipërmarrëse dhe 

që janë të dobishme për sipërmarrësit, përfshin si tipare 

(cilësi) personale ashtu edhe aftësi të fituara. 

Natyrshëm lind pyetja nëse mund të transmetohet shpirti 

sipërmarrës ose sipërmarrësia dhe nëse po, atëherë si? 

Profesori amerikan i sipërmarrjes Brockhaus (1993, f. 

3) shpjegon mundësitë e edukimit sipërmarrës me një 

krahasim: “A mund të mësohet dikush që të bëhet artist?” 

Po, është e mundur tú mësosh njerëzve teorinë e 

ngjyrave, kompozimin, teorinë e artit dhe aftësi të tjera 

artistike. Por, nuk mund të mësohet asnjeri që të bëhet 

një Pikaso apo Van Gog i dytë”. E njëjta gjë është edhe 

me të mësuarit sipërmarrës. Mund të edukohen disa prej 

aftësive sipërmarrëse, por, veçanërisht, aftësitë që janë 

të vështira për tú transmetuar. 

Po çfarë është një sipërmarrës? 

Një sipërmarrës “është një individ i cili kërkon mundësira, 

ndërmerr iniciativa bazuar në risk dhe nëpërmjet sipërmarrjeve 

të reja vendos se si të përdorë burimet në mënyrë sa 

më efektive. Ai është i udhëhequr nga nevoja për arritje, 

dhe jo gjithmonë motivohet nga fitimi, por e përdor fitimin 

si masë të suksesit.” 

Nëse nga njëra anë sipërmarrësia mund të emërtohet si 

”shpirt sipërmarrës ose sipërmarrje”(me shpirtin sipërmarrës 

kuptohet një qëndrim, që njeh dhe organizon 

shanset), nga ana tjetër, edukimi sipërmarrës thekson 

komponentin edukues, d.m.th., arsimimin e një tipi 

sipërmarrës ose të të mësuarit sipërmarrës. 

Arsimimi për sipërmarrësi duhet të përfshijë të paktën 

dy nga elementet e mëposhtme: 

a) Zhvillimi i atyre cilësive (tipareve) personale dhe 

aftësive horizontale që përbëjnë bazën e mendimit dhe 

sjelljeve sipërmarrëse; 

b) Rritja e ndërgjegjësimit të nxënësve për vetë-punësim 

dhe sipërmarrjen si opsione të mundshme për karrierën 

Koncepti i të mësuarit për sipërmarrjen konsiston në të 

gjitha format e edukimit dhe trajnimit, formale dhe jo 

formale, të cilat kontribuojnë për krijimin e shpirtit dhe 

sjelljes sipërmarrëse me, ose pa objektiva ekonomike. 

Mësimi për sipërmarrësi, në nivelin e arsimit fillor, 

synon të kultivojë te nxënësit cilësitë personale siç 

janë kreativiteti, shpirti i iniciativës dhe pavarësisë, që 

kontribuojnë në zhvillimin e një qëndrimi për ndërmarrësi, 

që do të dëshmohen si të dobishme në jetën e tyre 

dhe në çdo aktivitet punues. Në këtë fazë, synohet të 

zhvillohen format autonome dhe aktive të mësimit. Për 

me tepër, ky mësim do të ofrojë njohuri fillestare dhe 

kontakte me botën e biznesit, dhe pjesë të të kuptuarit 

për rolin e sipërmarrësve në komunitet. Aktivitetet mund 

të përfshijnë punën në 

projekte, të mësuarit përmes lojës, prezantimi i studimeve 

të rasteve të thjeshta praktike dhe vizitat te ndërmarrjet 

lokale. 

Në nivelin e arsimit të mesëm (përfshirë dhe Arsimin 

Profesional), vazhdon të jetë i pranishëm zhvillimi i 

cilësive personale, të përmendura më lartë. Përveç kësaj, 

mësimi për ndërmarrësi në këtë nivel duhet të përfshijë 

edhe aftësitë e mëposhtme: 

- rritja e ndërgjegjësimit të nxënësve rreth vetëpunësimit 

si opsion i mundshëm i karrierës (me synimin që ai/ajo 

mund të bëhet jo vetëm punëtor por edhe ndërmarrës); 

- të nxënit duke punuar, për shembull përmes udhëheqjes 

së minindërmarrjeve (p.sh. firmat ushtrimore, firmat për 

aftësim, firmat virtuale); 

- aftësimi i veçantë, si të krijohet dhe drejtohet një biznes, 

në veçanti në shkollat profesionale dhe teknike. 

Në nivelin e tretë të arsimit dhe mësimit gjatë gjithë 

jetës, mësimi për sipërmarrësi i pajis nxënësit me kompetenca 

të veçanta se si të fillohet (dhe drejtohet) një 

biznes, si të hartohet një plan real biznesi si dhe si të 

bëhet identifikimi dhe vlerësimi i mundësive për biznesin 

në mënyrë që të kalohet natyrshëm nga projektet e 

stimuluara, në praktikë dhe pastaj të arrijnë tregun. 

Mësimi për sipërmarrësi zë vend mirë në një mjedis që 

bazohet në kompetencë. Nxënësit pritet që të marrin 

përgjegjësi personale për veprimet dhe të arritjet e tyre 

nëpërmjet procesit të sipërmarrësisë, që përfshin katër 

faza të aftësive për sipërmarrësi: 

Faza 1- trajtimi i problemit ose nevojës 

Nxënësit prodhojnë ide nëpërmjet diskutimit dhe kërkimit 

për të arritur kuptim të përbashkët lidhur me 

atë çfarë nevojitet për të zgjidhur problemin ose për të 

përmbushur nevojën. 

Faza 2- planifikimi i projektit ose i aktivitetit 

Nxënësit zbërthejnë detyrat, organizojnë burimet, pozicionojnë 

anëtarët e ekipit dhe ndajnë përgjegjësitë. 

Faza 3- zbatimi i planit 

Nxënësit zgjidhin problemet dhe monitorojnë progresin. 

Faza 4- vlerësimi i procesit 

Nxënësit shikojnë aktivitetet dhe rezultatet përfundimtare, 

duke reflektuar mbi mësimin e nxjerrë, vlerësimi 

i shkathtësive, qëndrimeve,cilësive dhe kuptimin e 

përvetësuar. 

Literatura 

http://www.entre-ed.org/Standards_Toolkit/index.htm 

http://www.y4.fi 

http://nuoriyrittajyys.fi 

Ahlroth, Katja, Manninen, Pertti, Nieminen, Tarja and 

Väisänen, Satu. Development of the 

Learning Place for Entrepreneurship network in Central 

Finland, article 2006 

Engeström, Y. (2004), Expansive learning and joint 

development at work, Vastapaino, 

Tampere 

30.12.2006, p. 10, Recommendation of the European 

Parliament and of the Council on key competences for 

lifelong learning. 

(2010) 245 “A Digital Agenda for Europe” 

Expert Group Report on New Skills for New Jobs 

(2010).

Vlerësimi që fuqizon të nxënit është pjesë integrale e procesit 

mësimor dhe përshkruhet më së miri si një proces nga i cili 

merret informacion që përdoret nga mësuesit për të përmirësuar 

strategjitë e tyre të mësimdhënies, kurse nga nxënësit 

për të përmirësuar strategjitë e tyre të të nxënit. 

Qëllimet e vlerësimit që fuqizon të nxënit 

Ndër qëllimet e shumta që ka vlerësimi në përgjithësi, dy 

janë më kryesoret e vlerësimit në ndihmë të të nxënit: (1) 

përmirësimi i mësimdhënies dhe i të nxënit dhe (2) përmirësimi 

i sistemit. 

1. Përmirësimi i mësimdhënies dhe i të nxënit 

Qëllimi parësor i vlerësimit është përmirësimi i mësimdhënies 

së mësuesve dhe i të nxënit të nxënësve, mbështetur në informacionin 

e ofruar. Vlerësimi është një proces i vazhdueshëm, 

që lind nga ndërveprimi i mësimdhënies dhe i të nxënit. 

Ajo çfarë e bën vlerësimin të fuqizojë të nxënit efektiv, është 

mënyra se si përdoret informacioni i marrë prej tij. 

2. Përmirësimi i sistemit 

Çdo nxënës mund të përmirësohet 

Vlerësimi është pjesë e vazhdueshme 

e gjithë procesit mësimor. Si i tillë, 

kërkon që mësimdhënësit dhe të gjithë 

të interesuarit e tjerë të jenë familjarë 

me proceset e vlerësimit dhe të njohin 

e të zotërojnë më së miri metodat apo 

teknikat vlerësuese. Ai duhet përforcuar 

nga besimi maksimal që, çdo nxënës 

mund të përmirësohet 

Me anë të vlerësimit mund të arrihet më shumë se thjesht 

diagnostikim dhe identifikim nevojash 

të nxënësve. Ai mund të përdoret për 

të ndihmuar përmirësimin e sistemit 

arsimor, nëpërmjet një cikli të vazhdueshëm 

përmirësimesh. Informacioni 

i fituar nga vlerësimi mund të përdoret 

për qëllime të ndryshme: 

- Mësuesit dhe nxënësit e përdorin atë 

për të përcaktuar hapat e ardhshëm të 

mësimdhënies dhe të të nxënit të tyre. 

- Prindërit nëpërmjet tij njihen me 

planet e ardhshme të mësimdhënies 

dhe të të nxënit dhe me përparimin 

e bërë, kështu që ata mund të luajnë 

një rol aktiv në procesin e të nxënit të 

fëmijëve të tyre. 

- Drejtuesit e shkollave e përdorin atë 

për planifikim të gjerë të shkollës, për 

të mbështetur mësuesit e tyre dhe për 

M.A. Albina BUCI - Agjencia Kombëtare e AFP 

Eglantina SHTYLLA - Agjencia e Vlerësimit të Arritjeve 

të përcaktuar nevojat e zhvillimit profesional. 

- Komuniteti dhe bordi i shkollës mund ta përdorin atë për 

të ndihmuar rolin e tyre vendimmarrës rreth stafit mësimor 

dhe burimeve të tjera. 

- Drejtoritë dhe zyrat arsimore e përdorin atë për të informuar 

këshillat e tyre për përmirësimin e shkollës. 

- Ministria e Arsimit dhe e Shkencës e përdor informacionin 

e vlerësimit për të ndërmarrë politika zhvillimi e rishikimi 

në nivel kombëtar; kështu, fondet e qeverisë dhe politikat 

ndërhyrëse janë në fokusin e duhur, për të përmirësuar rezultatet 

e të nxënit të nxënësve në shkollë. 

Parimet e vlerësimit që fuqizon të nxënit 

Parimet kryesore të vlerësimit që ndihmojnë të nxënit janë 

paraqitur në fillim të këtij shkrimi. Para së gjithash, vlerësimi 

duhet përforcuar nga besimi maksimal që, çdo nxënës mund 

të përmirësohet. Ai duhet drejtuar drejt konceptit që “të 

japësh mësim do të thotë edhe të nxësh njëkohësisht”. Kjo 

mënyrë vlerësimi duhet të mundësojë të nxënit e ndërsjellë, 

në të cilin mësues e nxënës diskutojnë dhe vlerësojnë proceset 

e kryera prej tyre. Njohuritë e nxënësve janë jetësore për të 

mundësuar vlerësimin dhe të përshtatshme për qëllimet e 

vlerësimit. 

1. Të dish si të nxësh 

Një vlerësim i mirë duhet fokusuar më pak në “ata kanë dhënë 

përgjigje të saktë apo të gabuar?” dhe më shumë në bërjen të 

dukshme të mendimeve të nxënësve, por edhe të mësuesve. 

Vlerësimi ndihmon në zhvillimin e kuptimit të strategjive e 

të modeleve që nxënësit kanë ndërtuar apo krijuar, me qëllim 

që ato të kenë kuptim për botën në përgjithësi. Vlerësimi në 

ndihmë të procesit të të nxënit zbulon qasjet e përdorura nga 

nxënësit dhe i ndihmon ata të bëhen më të ndërgjegjshëm, 



10 

jo vetëm për atë çfarë kanë nxënë, por edhe për mënyrën se 

si kanë nxënë. Kjo i fuqizon nxënësit të marrin kontrollin 

e të nxënit të tyre vetjak, nëpërmjet zhvillimit të aftësive 

vetërregulluese të tyre. Nxënësit, atëherë, diskutojnë atë çfarë 

kanë kuptuar vetë, me mësuesit, shokët dhe prindërit apo 

familjet e tyre. Nxënësit e pavarur preferojnë të kenë aftësinë 

për të kërkuar e fituar njohuri, shkathtësi e shprehi, për të 

fituar qëndrime e vlera të reja, në përputhje me nevojat e 

tyre vetjake për të nxënit, si dhe me synimet e objektivat e 

të nxënit në shkollë. 

2. Rritja e aftësive vlerësuese të nxënësve 

Kur nxënësit marrin pjesë aktive në vlerësimin e rezultateve 

të të nxënit të tyre, nëpërmjet interpretimit të rezultateve, 

ata janë të vendosur për të njohur momentet e rëndësishme 

të të nxënit personal. Kjo i ndihmon ata, të identifikojnë 

pikat e forta dhe nevojat e tyre, si dhe të zbulojnë si të marrin 

vendimet për të vazhduar në të ardhmen. 

Nxënësit mund të arsimohen në mënyra të tilla që ngrenë 

aftësitë vlerësuese të tyre, kështu që ata marrin, në rritje, 

kontrollin e të nxënit të tyre vetjak dhe, përmes këtij procesi, 

bëhen më efektivë dhe të pavarur. Nxënësit bëjnë progres kur 

ata zhvillojnë aftësinë për të monitoruar punën e tyre. Por 

që kjo të bëhet mirë, ata duhet të kuptojnë: 

- se cilat veprimtari/punë ngjajnë cilësore: shqyrtimi i shembujve 

dhe i modeleve të punëve cilësore ndihmon në 

zhvillimin e kësaj aftësie. 

- se cilat kritere përcaktojnë punët cilësore: pjesëmarrja 

në hartimin e objektivave të të nxënit dhe të kritereve të 

vlerësimit ndihmon në zhvillimin e kësaj aftësie. 

- si të krahasohen dhe vlerësohen punët e tyre vetjake kundrejt 

këtyre kritereve: kolegët dhe vetëvlerësimi ndihmon në 

zhvillimin e kësaj aftësie. 

3. Përfshirja dhe motivimi 

Një prej qëllimeve më të rëndësishme të vlerësimit në ndihmë 

të të nxënit është roli që ai luan në motivimin e nxënësve. 

Njohuritë dhe të kuptuarit e asaj çfarë është për t’u arritur 

nuk është e mjaftueshme. Nxënësit duhet të bëjnë përpjekje 

dhe të jenë të gatshëm për t’u përfshirë, edhe kur hasin 

vështirësi, në të nxënit e tyre. Zhvillimi i aftësive vlerësuese 

të nxënësve i përfshin, i motivon dhe i ndihmon ata të bëhen 

nxënës më të pavarur. 

4. Përmbajtja 

Njohuritë e përmbajtjes pedagogjike e kurrikulare janë 

thelbësore për vlerësimin efektiv të të nxënit. Mësuesit 

kërkojnë njohuri të thella të përmbajtjes për t’u mësuar, si 

dhe si mësohet kjo njohuri nga nxënësit. Kjo do të thotë që ka 

një kuptim të qartë të koncepteve, një ndjesi të mundësisë së 

kuptimeve e keqkuptimeve që nxënësit do të sjellin në klasë, 

si dhe si të lehtësojnë mësimet e reja. Për të ofruar mundësi 

të nxëni efektiv, mësuesit nevojitet të kuptojnë përmbajtjen e 

kurikulës, qëllimet e saj dhe se si nxënësit mund të përparojnë 

në drejtimet e tyre. 

5. Planifikimi dhe komunikimi 

Vlerësimi në ndihmë të të nxënit, duhet të mbështetet në 

planifikimin që bën mësuesi, si pjesë e praktikave të përditshme 

në klasë. Synimet dhe objektivat e të nxënit, strategjitë 

e mësimdhënies dhe kriteret e vlerësimit duhet të krahasohen 

me shumë kujdes. Nxënësit duhet të dinë paraprakisht çfarë 

do të mësojnë si edhe mënyrën si dhe pse do të vlerësohen. 

Planifikimi i mësuesve duhet të jetë fleksibël, që ata të mund 

të bëjnë ndryshimet në përgjigje të informacionit, mundësive 

dhe këndvështrimeve të reja. 

6. Grumbullimi dhe progresi 

Vlerësimi duhet të jetë i vlefshëm, i paanshëm dhe i përshtatshëm 

për qëllimin, të matë progresin dhe jo vetëm 

arritjet. Çdo vlerësim mund të sigurojë vetëm një pamje të 

arritjeve në një ditë të veçantë. Përmbushja do të luhatet nga 

dita në ditë, në varësi të: 

Natyrës së detyrës që do të vlerësohet, kushteve në të cilat 

ndërmerret vlerësimi, qëllimit të vlerësimit, përgatitjes së 

nxënësve, përfshirjes së nxënësve dhe motivimit. 

7. Mbështetja e objektivave të mësimdhënies dhe të të 

nxënit 

Mësuesit nevojitet të dinë se si një vlerësim i dhënë duhet të 

përmirësojë të nxënit dhe si të kontrollohet nëse ka nevojë. 

Vlerësimi duhet të theksojë cilësinë e të nxënit të ndërveprimit 

mësues-nxënës dhe të jetë i përshtatshëm për qëllimin 

e caktuar. 

Si përfundim, vlerësimi me qëllim përmirësimin e të nxënit, 

është metoda e koleksionimit të fidbekut, lidhur me atë 

që sa mirë janë duke ecur nxënësit në procesin e të nxënit. 

Qëllimi i vlerësimit është që të sigurojë informacion për 

nxënësit dhe shkollën dhe ndërhyrje të nevojshme për të 

përmirësuar të nxënit e nxënësve, strategjitë e mësimdhënies 

dhe kurrikulën. Vlerësimi mund të jetë kënaqësi dhe më e 

rëndësishmja është se e vë përgjegjësinë për të nxënë mbi 

nxënësit. Ai hap, gjithashtu, një dialog midis shkollës dhe 

nxënësve në procesin e mësimdhënies dhe të nxënit. Mbi të 

gjitha, vlerësimi është proces i vetëreflektimit, me pikësynim 

të qartë drejt përmirësimit të të nxënit.

Mësimdhënia përmes komunikimit 

Planifikimi i leksioneve, duke përforëcuar procesin 

e mësimdhënies përmes komunikimit, kërkon 

një pedagog të aftë për të krijuar një atmosferë 

besimi dhe një skemë ndëraktive shkëmbimi të 

informacionit, në mënyrë që gjithë studentët të 

ndihen komodë për të ndarë idetë dhe eksperiencat 

e tyre me pjesën tjetër të auditorit. 

Mësimdhënia është një proces dhe jo një produkt, ndaj si e 

tillë, ajo zhvillohet dhe ndryshon me kalimin e kohës. Çdo 

pedagog ka stilin e tij të mësimdhënies, në bazë edhe të eksperiencës 

jashtë dhe brenda auditorit. Megjithatë, jo të gjithë 

pedagogët rriten në profesionin e tyre. Rritja dhe përmirësimi 

vijnë përmes përvojës, teorisë dhe reflektimit. 

Në procesin klasik të mësimdhënies, pedagogu shihet si 

ofruesi i njohurive. Studenti merr ‘të vërtetën’ nga ekspertët 

– pra nga pedagogu dhe teksti. Pedagogu vendos se cilat të 

dhëna dhe fakte janë të rëndësishme për studentët dhe cilat 

nuk janë. Më pas pedagogu grumbullon dhe përzgjedh informacionet 

që do t’i japë studentëve, si dhe u ofron mënyrat për 

ta asimiluar atë. Jensen (1998) i këshillon mësimdhënësit që: 

“mos supozoni kurrë se çfarëdo që është e rëndësishme për ju, 

do të jetë e rëndësishme dhe për studentët tuaj” (fq. 92-93). 

Kërkues dhe studiues të ndryshëm bien dakord se një mësimdhënie 

cilësore përfshin disa komponentë si: 

• krijimi i një ambienti pozitiv dhe dashamirës në auditor; 

• motivimi i pjesëmarrjes së studentëve; 

• nxitja e konkurrencës dhe e sfidës akademike; 

• përgjigjja ndaj nevojave që kanë studentët për të mësuar; 

• korrektësia në vlerësimin e aftësive të tyre. 

Indikatorët e një mësimdhënie cilësore mund të përfshijnë: 

• zgjedhjen efektive të materialeve studimore; 

• organizimin e leksioneve në bazë të një informacioni të 

bollshëm dhe relevant; 

• aftësitë për të komunikuar efektivisht; 

• njohuritë dhe entuziazmi për subjektin e leksioneve; 

• përgjegjshmëria mbi opinionet dhe kërkesat 

e studentëve. 

Mësimdhënia përmes komunikimit 

Të mësuarit përmes komunikimit është një 

proces i bazuar në njohuri interpretuese. Sipas 

kësaj forme mësimdhënie, pedagogu dhe 

studentët ndajnë përgjegjësinë mes tyre për të 

realizuar një orë mësimi cilësore. Eksperienca e 

çdokujt është e rëndësishme për t’u përfshirë në 

diskutim, ndaj studentët janë të inkurajuar të 

dëgjojnë dhe respektojnë idetë e secilit person 

në auditor. Megjithatë, jo çdo opinion është i 

vlefshëm. Pedagogu ka për detyrë të drejtojë 

studentët rreth një çështje të caktuar që mund të 

përbëjë thelbin e materialeve të organizuara për 

atë orë mësimi, duke i nxitur ata të diskutojnë 

rreth mënyrës sesi e perceptojnë apo vlerësojnë 

temën e diskutimit. Si rezultat, studentët mësojnë 

të japin përgjigje logjike të bazuara mbi 

MA. Joana KOSHO - Pedagoge gazetarie UE 

argumente, duke fituar respekt për idetë e tyre. Komunikimi, 

empatia dhe arsyetimi janë elementë të rëndësishëm që e bëjnë 

më efektiv procesin e mësimdhënies. Dialogu dhe mbështetja 

reciproke janë shtyllat e procesit të dhënies mësim përmes 

komunikimit. 

Planifikimi i leksioneve duke përforcuar procesin e mësimdhënies 

përmes komunikimit, kërkon një pedagog të aftë 

për të krijuar një atmosferë besimi dhe një skemë ndëraktive 

shkëmbimi të informacionit, në mënyrë që gjithë studentët 

të ndihen komodë për të ndarë idetë dhe eksperiencat e tyre 

me pjesën tjetër të auditorit. Pedagogu duhet të modelojë sjelljen, 

në shërbim të inkurajimit dhe nxitjes të studentëve për 

t’u bërë pjesë e procesit të të mësuarit në mënyrë interaktive. 

Gjithashtu, është e rëndësishme të ndërtohet një komunikim 

i bazuar tek respekti dhe konfidienca. (Thompson, 2000). 

Një nga elementët më të rëndësishëm të procesit të komunikimit 

në auditor është aftësia për të ‘lexuar’ studentët. 

Kjo do të thotë që një pedagog i aftë mund të kuptojë kur 

mendja e studentëve është shpërqendruar, kur ritmi i dhënies 

mësim është ngadalësuar duke e bërë orën të mërzitshme, 

kur duhet ndaluar për të hedhur një ide për diskutim, kur 

studentët duan të dëgjojnë më shumë dhe çdo situatë tjetër 

të mundshme. Edhe kur pedagogu ka në program një sasi të 

madhe materialesh për të shpjeguar në auditor, ai duhet të 

dijë si ta përmbledhë dhe përçojë në forma sa më interesante, 

duke dhënë pikat më kryesore dhe duke nxitur pjesëmarrjen 

e studentëve në diskutime gjithëpërfshirëse rreth temës. 

Në mësimdhënien universitare në veçanti, është shumë e 

rëndësishme që studentët të mësojnë ‘se si të mësojnë’, pra 

të mësojnë mënyrat sesi të grumbullojnë dhe të përvetësojnë 

në mënyrë efikase informacionet. 

Mësimdhënia dhe mendimi kritik 

Mendimi kritik dhe proceset e përfshira në të janë elementë 

thelbësorë të programit mësimor universitar dhe kualifikimit 

pasuniversitar të studentëve. Në asnjë nivel tjetër si në atë uni- 


11


12 

versitar, nuk është më i rëndësishëm aplikimi i të menduarit 

në mënyrë kritike, me anë të të cilit studentët fitojnë aftësi për 

të testuar hipotezat, për mbledhjen e të dhënave, raportimin, 

përfundimet përgjithësuese, si dhe rezultatet e komunikimit, 

të cilat do të jenë mjete të rëndësishme intelektuale në karrierën 

e tyre universitare dhe më pas, si studentë të përjetshëm. 

Për më tepër, kombinimi i të menduarit kritik me analizat 

në fushën e të mësuarit bashkëpunues dhe zgjidhjen e problemeve, 

jo vetëm që përforcon procesin e përvetësimit, por 

gjithashtu i përgatit studentët për t’u përballur me një botë që 

po bëhet gjithnjë e më shumë e ndërvarur dhe e ndërlidhur. 

“Të menduarit në mënyrë kritike është një proces intelektual 

e i disiplinuar, për konceptimin, aplikimin, analizimin, sintetizimin 

dhe vlerësimin aktiv dhe efektiv të informacionit 

të mbledhur nga vëzhgimi, eksperienca, reflektimi, arsyetimi 

ose komunikimi, si një guidë besimi dhe veprimi” (Scriven, 

1996). 

Të menduarit kritik ndodh kur nxënësit ndërtojnë njohuritë 

e tyre përmes interpretimit, analizimit dhe duke organizuar 

informacionin në lidhje me një çështje apo pyetje të caktuar 

që kërkon më shumë sesa një përgjigje të drejtpërdrejtë 

bazuar në njohuritë e fituara më parë (Adams, 1994). Kjo 

mund të karakterizohet nga aftësi thelbësore të të menduarit, 

të cilat mund të zhvillohen në auditor përmes analizimit të 

teorisë dhe aplikimit praktik. Lista e aftësive 

të aplikueshme përfshin, por nuk kufizohet 

vetëm tek: fokusimi, mbledhja e të dhënave, 

referencat, organizimi, analizimi, integrimi 

dhe vlerësimi. 

Pse duhet nxitur mendimi kritik gjatë procesit 

të mësimdhënies? Shpesh herë, studentët janë 

të pozitat e marrësve pasivë të informacionit. 

Nëpërmjet teknologjisë, sot sasia e informacionit 

në dispozicion është masive. Ky 

shpërthim informacioni ka plotësisht gjasa të 

vazhdojë dhe në të ardhmen. Studentët kanë 

nevojë për një guidë që t’i udhëzojë përmes 

informacionit dhe jo të pranojnë pasivisht 

çdo informacion që i ofrohet. Studentët duhet 

“të zhvillojnë dhe të zbatojnë efektivisht 

aftësitë e të menduarit kritik në studimet e 

tyre akademike, për të zgjidhur problemet 

komplekse me të cilat do të përballen, si dhe 

për të bërë zgjedhjet e duhura përballë sfidave 

që do jenë të detyruar të kalojnë, si rezultat i 

shpërthimit të shpejtë të informacionit dhe i 

ndryshimeve të tjera teknologjike” (Oliver & 

Utermohlen, 1995). 

Për të përmirësuar mësimdhënien në universitete 

duhet gjithashtu… 

Cilësia e mësimdhënies është një nga çështjet 

më të rëndësishme të politikave të arsimit në 

përgjithësi dhe jo vetëm atij universitar. Tashmë 

ka rritje të ndërgjegjësimit se përmirësimi i 

cilësisë së mësimdhënies nuk duhet kërkuar 

vetëm tek mësuesit, por tek e gjithë struktura 

shtetërore dhe private që i kushtohet arsimit dhe 

rritjes së cilësisë së tij. Zhvillimi nga pedagogu 

i përgatitjeve alternative dhe programeve efektive, 

si dhe ndërtimi i politikave mbështetëse 

për arsimin e lartë, sjellin lulëzimin e shumë mundësive për 

të patur një kastë pedagogësh të aftë dhe profesionalë. Dhe 

së fundi, nëse duam një mësimdhënie cilësore në auditorët e 

universiteteve tona, duhet t’i japim pedagogut një status më 

të lartë, duke krijuar politika për tërheqjen dhe vlerësimin 

e pedagogëve të aftë, motivimin e tyre për t’iu përkushtuar 

më shumë mësimdhënies, përmirësimin e kushteve të auditorëve, 

laboratorëve dhe të gjithë infrastrukturës të sistemit 

universitar. 

Referenca 

Adams, Dennis, and Hamm, Mary. (1994). New Designs for 

Teaching and Learning. San Francisco: Jossey-Boss. 

Caine, R. N. dhe Caine, G. (1991). Making connections: 

Teaching and the human brain. Menlo Park, CA: Innovative 

Learning Publications. 

Jensen, E. (1998). Teaching with the brain in mind. Alexandria, 

VA: Association for Supervision and Curriculum 

Development. 

Scriven, M. dhe Paul, R. (1996). Defining critical thinking: 

A draft statement for the National Council for Excellence in 

Critical Thinking. 

Thompson, N. (2000). The impact of conflict resolution 

education on participating students and their families: A 

qualitative case study.

MËSUESI & NXËNËSI 

Zbatimi cilësor i kurrikulës në kopshte 

Arsimi parashkollor tek ne nuk është i 

detyrueshëm, por duke patur parasysh rëndësinë 

e madhe që kanë për zhvillimin e njeriut vitet e 

para të fëmijërisë, lind nevoja e zbatimit të një 

politike të re, e cila të parashikojë dhe të realizojë 

që grupi i tretë i arsimit parashkollor, pra 

grupmosha 5-6 vjeç, të përfshihet hap pas hapi në 

arsimin e detyruar, sepse kalimi në shkollën fillore 

bëhet më i lehtë kur fëmija vjen nga një përvojë e 

mirë e edukimit parashkollor 

Zhvillimin e njeriut nga dita që lind e deri sa vdes, shumë 

studiues të njohur, e krahasojnë me një ndërtesë dhjetëkatëshe, 

ku tetë katet e para hidhen deri në moshën gjashtë vjeç. Ky 

krahasim domethënës na bën të kuptojmë rëndësinë e madhe 

që ka mosha parashkollore për formimin dhe rritjen e individit 

të lirë dhe të përgjegjshëm. Vitet e zhvillimit të fëmijërisë së 

hershme, në të cilat përfshihet edhe periudha 3-6 vjeçare, janë 

me rëndësi të madhe për zhvillimin dhe formimin e mëvonshëm 

të individit. Këto vite marrin më shumë rëndësi po të kemi 

parasysh objektivin që grupi i tretë i arsimit parashkollor të 

përfshihet në arsimin e detyruar, parashikuar në Strategjinë 

Kombëtare të Arsimit Parauniversitar. 

Arsimi parashkollor është një shërbim që u ofrohet fëmijëve 

të moshës 3-6 vjeç dhe ka si objektiv kryesor të mbështesë, të 

mundësojë e të lehtësojë zhvillimin e tyre. Kopshtet, si niveli 

i parë i arsimimit, kanë si qëllim të realizojnë një përvojë dhe 

mënyrë edukimi të veçantë e personale për çdo fëmijë dhe për 

çdo grup fëmijësh. 

Konferenca e Jomtienit, që u mblodh në vitin 1990, arriti në 

përfundimin se, nëse bota dëshiron të realizojë objektivat e Arsimit 

për të Gjithë, fëmijëria e hershme (0-6 vjeç) është pikërisht 

mosha më kritike për të ndërhyrë. Duke pasur parasysh aftësitë 

e jashtëzakonshme të të nxënit në këtë moshë, fëmijëria e hershme 

vlerësohet si guri i themelit për reformën arsimore dhe 

aktualisht përbën objektivin e parë në kuadrin e 6 objektivave 

të përcaktuara në Nismën Botërore për Arsim për të Gjithë. Ka 

ardhur koha që arsimi parashkollor të mos ketë vetëm një rol 

ndihmës, sepse ndërhyrja cilësore në fëmijërinë e hershme ka 

një normë të lartë kthyeshmërie në gjithë sistemin e arsimit 

të detyrueshëm dhe për të gjithë personat që përfitojnë nga 

kjo ndërhyrje. 

Kurrikula ne arsimin parashkollor 

Në vende të ndryshme të botës janë zbatuar dhe zbatohen 

modele të ndryshme kurrikulare edukuese në arsimin parashkollor 

në varësi të traditës, kushteve, mënyrës së organizimit të 

institucioneve etj. Ajo që vihet re në përgjithësi për këto vende 

është se frekuentimi i arsimit parashkollor për moshën 5 vjeç 

(grupi i tretë) është i detyrueshëm. Ndërkaq, në vendin tonë, 

arsimi parashkollor përfaqëson nivelin e parë të arsimit parauniversitar 

dhe përbëhet nga institucionet arsimore parashkollore, 

që frekuentohen nga fëmijë të grupmoshës 3-6 vjeç. Arsimi 

parashkollor tek ne nuk është i detyrueshëm, por duke patur 

parasysh rëndësinë e madhe që kanë për zhvillimin e njeriut 

vitet e para të fëmijërisë, lind nevoja e zbatimit të një politike 

të re, e cila të parashikojë dhe të realizojë që grupi i tretë i 

arsimit parashkollor, pra grupmosha 5-6 vjeç, të përfshihet 

hap pas hapi në arsimin e detyruar, sepse kalimi në shkollën 

fillore bëhet më i lehtë kur fëmija vjen nga një përvojë e mirë e 

edukimit parashkollor. 

Kështu, ndryshe nga nivelet e tjera të shkollimit, që paraqiten 

Bukurie HAXHIA - IKAP 

më shumë konservatore përballë ndryshimit, kopshtet publike 

në përgjithësi kanë qenë qendra të përfshirjes së elementëve 

të përparuar të modeleve të tilla, si: “Hap pas hapi”, “Rexhio- 

Emilia”, “Montesori”, “Frobeli” etj. 

Shumëllojshmëria e programeve të fëmijërisë së hershme u 

pranua me një lloj konsensusi të përgjithshëm, duke marrë 

parasysh rëndësinë që kanë vitet e hershme për fëmijën, por 

edhe nevojën për programe sa më bashkëkohore për këtë grupmoshë. 

Këto modele alternative edukimi kanë vlera të caktuara 

pedagogjike dhe i çuan më tej arritjet në këtë fushë dhe bënë 

që të pësojë ndryshime edhe kurrikula në arsimin parashkollor, 

për t’iu përgjigjur ndryshimeve që janë bërë në tërësi në arsimin 

e detyruar. 

Tani për kopshtet publike dhe jo publike janë të hartuara, për 

të tre grupet Standardet e Përmbajtjes; Standardet e Arritjes 

dhe Programet për Arsimin Parashkollor. Në këto dokumente 

të Ministrisë së Arsimit, janë të përcaktuara fushat e zhvillimit, 

objektivat që duhet të arrijnë fëmijët sipas grupmoshave, linjat 

kurrikulare dhe konceptet kryesore që ata duhet të përvetësojnë 

gjatë veprimtarisë në kopsht. Të gjitha këto që përmendëm 

më lart janë kërkesa në funksion të zbatimit të Objektivave 

të Mijëvjeçarit për Arsimin, pjesë e të cilit është edhe arsimi 

parashkollor. 

Ndërkaq, ndërsa në të gjitha nivelet e shkollimit po zbatohet me 

sukses reforma arsimore e Altertekstit, për arsimin parashkollor 

ende nuk po funksionon kjo reformë. Deri tani, edhe pasi ka 

filluar zbatimi i kurrikulës së re në arsimin parashkollor, ende 

nuk ka një literaturë mbështetëse për zhvillimin e veprimtarisë 

ditore në kopshte, sipas fushave të zhvillimit, të përcaktuara në 

Standardet e Përmbajtjes. Në të vërtetë edhe në këtë fushë ka 

shumë botime, por me përjashtime të rralla, ato nuk u përmbahen 

këtyre standardeve. Më së shumti janë libra me përralla, 

lojëra zbavitëse, ngjyrosje figurash etj. dhe madje të hartuar 

nga autorë që nuk kanë asnjë lloj lidhje me këtë nivel arsimimi. 

Duhet thënë se vetëm pak autorë i kanë hartuar këto tekste duke 

u mbështetur në mënyrë korrekte, në kurrikulën, standardet 

dhe sipas fushave të zhvillimit të veprimtarisë. Nga vëzhgimet e 

bëra del se thuajse në të gjitha rrethet zgjedhja e kësaj literature 

mbështetëse i lihet spontanitetit. Kur në të vërtetë zgjedhjen e 

këtyre librave duhet ta bëjnë edukatoret e secilit grup, ashtu siç 

veprohet për përzgjedhjen e teksteve në nivelet e tjera të arsimit, 

që e bëjnë mësuesit. 

Përderisa tashmë edhe për arsimin parashkollor janë përcaktuar 

standardet e përmbajtjes, standardet e arritjes dhe objektivat 

sipas grupmoshave lind nevoja që dhe literatura mbështetëse me 

të cilën do të punojnë fëmijët të hartohen, duke u mbështetur 

në këto dokumente. 


13


14 

Drejtuesi, frymëzues dhe regjisor i drejtimit Hamit TAKA 

Jo rrallë drejtues të caktuar përdorin terma 

e fraza që tingëllojnë demokratike, ndërkohë 

që në jetën dhe praktikën e përditshme operojnë 

me autoritarizëm, fodullëk, nxjerrin në pah 

kultin personal apo manipulojnë stafin 

për të arritur qëllime të caktuara. 

Teorikisht është përcaktuar strategjia e reformës në drejtim, 

me një ndryshim filozofik thelbësor nga ai i sistemit të 

mëparshëm, që ka synim përmirësimin rrënjësor të sistemit 

dhe të kapaciteteve njerëzore, stabilizimin dhe funksionimin 

me eficiencë të plotë të sistemit menaxhues me bazë 

performancën në të gjitha hallkat e tij, të implementojë 

skema të reja motivimi, të cilat bazohen në performancë 

dhe meritë. 

Drejtimi vizionar dhe kompetent i institucioneve të reja 

arsimore, dikastereve, shkollave si dhe profesionalizmi i 

lartë i drejtuesit, që të di të kapërcejë mendësitë e vjetra dhe 

të sfidojë kufizimet e natyrës politike, sociale, ekonomike 

apo kulturore të mjedisit dhe kohës që jeton, janë dy faktorë 

shumë të rëndësishëm që mundësojnë reformimin e 

thellë dhe të vijueshëm në gjithë sistemin e drejtimit dhe, 

potencialisht, të vetë shoqërisë në një stad të caktuar të 

zhvillimeve të saj. 

Përvoja ka treguar se sa më të larta të jenë kërkesat që shtron 

shoqëria, aq më i madh e delikat bëhet roli i drejtuesit. Për 

këdo tani është më se e qartë se sigurimi i cilësisë së drejtimit 

garantohet vetëm nëpërmjet një drejtimi efektiv të gjithë 

punës që zhvillohet në institucionin përkatës. Drejtimi për 

të cilin flitet dhe kërkohet duhet të jetë sa dinamik, aq edhe 

demokratik. Vetëm në këtë mënyrë ai mund t’i japë tonin 

jetës në shkollë dhe veprimtarisë së organizmave vepruese, 

duke u ofruar të gjithë aktorëve shanse dhe vizione të reja. 

Sipas Ronald T. Hyman “Drejtimi modern e sheh drejtuesin 

si një person largpamës, vazhdimisht në kontakt me 

stafin e tij, duke u përpjekur për ta, që gjithë punonjësit të 

ndjehen mirë, të zhvillojnë dhe të aplikojnë në maksimum 

aftësitë e tyre; ai udhëheq personelin drejt vetëpërsosjes, 

për t’i kuptuar ata dhe për të përdorur forma rezultative 

komunikimi”. Sipas tij drejtuesi duhet të shërbejë si model 

duke u transmetuar të tjerëve me fjalë dhe me veprimet që 

kryen, mesazhe të qarta se si duhet ta trajtojmë njëri-tjetrin. 

Gjithandej sot flitet dhe kërkohet një drejtim modern. 

Për këtë ka teori dhe filozofi të ndryshme. Terma të tilla, si: 

“drejtim demokratik”, “drejtim shkencor”, “bashkëpunim 

dhe punë në ekip” etj., dëshmojnë se drejtimit autokratik 

i ka shkuar koha. Në sistemin e ri demokratik i gjithë stafi 

mësimor duhet të marrë pjesë në vendimmarrjet më të 

rëndësishme, çdo mësues duhet të ndjehet pjesë e ekipit. 

Studiuesi Lovell thotë se drejtuesi bashkëkohor duhet të 

përdorë sa më shumë elementë motivues, që stafi të përjetojë 

ndjenjën e përkatësisë ndaj institucionit ku punon dhe të 

ndihet krenar për të. Nuk mjafton vetëm t’i dish e t’i shprehësh 

këto norma me elokuencë, por edhe t’i zbatosh, që të 

mos mbeten vetëm slogane të këndshme, por një realitet. 

Jo rrallë drejtues të caktuar përdorin terma e fraza që tingëllojnë 

demokratike, ndërkohë që në jetën dhe praktikën e 

përditshme operojnë me autoritarizëm, fodullëk, nxjerrin 

në pah kultin personal apo manipulojnë stafin për të arritur 

qëllime të caktuara. Ndodh shpesh që drejtuesit të kërkojnë 

një ekip “homogjen”, të një prerjeje, atë të modulit të shefit, 

ndërkohë që duhet të kërkojnë një staf heterogjen. Një drejtim 

modern dhe bashkëkohor do të thotë të vendosësh dhe 

të sigurosh marrëdhënie të mirëbesimit reciprok ndërmjet 

Mësues i shkollës se mesme /Sarandë 

gjithë pjesëtarëve të stafit, t’u ndash ngarkesën, përgjegjësitë 

dhe autoritetin, duke ndërgjegjësuar e kompaktësuar një 

grup dinamik fituesish. Puna e stafit është e suksesshme, 

kur çdo mësues çmohet si një individ i vlefshëm, një fitues 

potencial, që sjell kontribute të veçanta në mbarëvajtjen e 

punës së tërë ekipit. Në këto rrethana marrëdhëniet midis 

personelit janë të hapura, miqësore dhe jo “zyrtare”, besimi 

reciprok dhe respekti për individin shihen si thelbësore. 

Dhe, në të gjitha këto dhënie e marrje, modeli i parë duhet 

të jetë drejtuesi. Nëpërmjet metodave të drejtimit e projekteve 

menaxhuese që zbaton në vendin e tij të punës, për të 

krijuar një atmosferë të mirëfilltë pozitive, ai u mundëson 

të gjithëve shanse të shumta suksesi, u krijon hapësirë të 

ndjehen të lirë për të provuar idetë e tyre, të eksperimentojnë 

forma të reja pune, pa u ndrojtur edhe pse mund të 

gabojnë. Madje më tepër, t’i konsiderojnë gabimet si shanse 

të vlefshme për përmirësimin e punës dhe zhvillimin e tyre 

profesional. Mendoj se modele të tilla sot nuk u mungojnë 

shkollave, zyrave e drejtorive arsimore dhe dikastereve të 

MASH-it. 

Kërkesa të tilla, për sa thamë më lart, mund të duken disi 

të vështira për disa drejtues, ndaj rezistenca për ndryshime 

është normale. Nga e reja dhe e panjohura të gjithë kanë 

droje. Suksesi i vërtetë vjen pas shumë provash e dështimesh. 

Por shumë herë kjo rezistencë vjen nga paaftësia profesionale 

e komunikuese, nga mentalitetet e vjetra dhe të reja, apo 

nga motive jo të pastra për rolin e marrë përsipër. Mjaft 

drejtues i kuptojnë ndryshimet që kërkohen të bëhen, por 

pak i realizojnë dhe shpesh joshen të marrin pjesë në këto 

praktika, vetëm duke u ndier mirë nga përfshirja në to. 

Politikat e qeverisjes demokratike sot e vënë theksin në 

krijimin e hapësirave të mundshme për përfshirjen e të 

rinjve, jo vetëm si faktorë socialë e politikë, si “aktorë të 

ndryshimeve sociale”, por edhe drejt pjesëmarrjes aktive 

dhe promovimit të vlerave rinore në jetën shoqërore dhe 

menaxhimin e energjive njerëzore, duke forcuar kështu 

edhe statusin social-ekonomik të tyre. Të rinjtë cilësorë 

duhen afruar në sistemin e drejtimit, për të alternuar kontributet 

me specialistët e vjetër, duke sjellë risi në mënyrën 

e të konceptuarit dhe etikën e drejtimit. Si të vjetrit, ashtu 

edhe të rinjtë duhet të sjellin një frymë dhe eksperience të 

re në sistemin e drejtimit, sipas modeleve të demokracive 

perëndimore. 

Jo rrallë edhe sot tek ne, në vend të drejtuesit efektiv, ndeshet 

ende tipi i drejtuesit autoritar, i cili e udhëheq stafin e tij 

me instruksione. Ai urdhëron se çfarë duhet bërë e çfarë nuk 

duhet bërë, gjeneron shumë instruksione, pak përgjegjësi

personale dhe hapësirë për iniciativë. Këto instruksione janë 

kryesisht njohuri rreth kufizimeve, që kufizojnë lirinë për 

të vepruar dhe mbytin krijimtarinë. Ndërkohë që drejtuesi 

efektiv lejon stafin e tij të ndërmarrë iniciativa dhe të vetëveprojë. 

Ai mbështetet tek udhëheqja strategjike dhe bëhet një 

person me vizione, një njeri që jep e merr informacione, që 

inspiron kolegët e tij. Shkurt, autoritari drejton njerëzit e tij, 

drejtuesi efektiv inspiron njerëzit e tij; autoritari mbështetet 

tek autoriteti, efektivi tek dashamirësia; autoritari evokon 

frikën, efektivi rrezaton dashuri; autoritari thotë “unë”, efektivi 

thotë “ne”; autoritari tregon cili është gabimi, efektivi 

shpjegon gabimin; autoritari di si është bërë, efektivi di si 

duhet bërë; autoritari kërkon respekt, efektivi imponon e 

gëzon respekt. Ideja bazë që i përshkon të gjitha kërkimet 

në fushën e drejtimit bashkëkohor pakashumë është e tillë: 

drejtimi është arti i krijimit, ruajtjes, zhvillimit e rritjes së 

stafit. Drejtuesi është frymëzuesi dhe realizuesi i këtij arti. 

Si i tillë ai duhet të rritet vazhdimisht bashkë me ekipin. 

Këshilli i Europës, në bashkëpunim me Institutin e 

Zhvillimit të Arsimit, në zbatim të Projektit kundër 

korrupsionit në Shqipëri, PACA (Project Against 

Corruption in Albania), për tri ditë me radhë, organizoi 

në Durrës trajnimin “Arsimi kundër korrupsionit”. 

Në trajnim morën pjesë mbi 30 mësues 

nga të gjitha DAR-të, si dhe specialistë nga MASH-i 

e IZHA. Synimi i trajnimit ishte gjetja dhe studimi 

i mundësive për futjen e moduleve antikorrupsion 

në kurrikulën shkollore. Tematika e trajnimit, i 

pari i këtij lloji në fushën e arsimit në vendin tonë, 

ishte e pasur me prezantimet e bëra nga trajneret 

Daiva Penkauskiene dhe Melinda Mula, lidhur 

konceptin e korrupsionit: çfarë është dhe çfarë nuk 

është korrupsioni; përkufizimet e ndryshme për 

korrupsionin; si mbulohet korrupsioni në dokumente 

të ndryshme zyrtare në Shqipëri; format dhe 

karakteristikat kryesore të korrupsionit; shkaqet 

dhe pasojat e korrupsionit; mënyrat dhe mundësitë 

për ta luftuar korrupsionin etj. Që ditën e parë, 

këto prezantime u shoqëruan me punë në grupe, 

analiza, ushtrime, diskutime, debate e argumente 

nga të gjithë pjesëmarrësit. 

Në seancat e ditës së dytë të trajnimit u trajtua tema 

“Arsimi dhe korrupsioni”. Në qendër të aktiviteteve 

ishte dhënia e përgjigjeve për pyetjet: A ka të bëjë 

arsimi me korrupsionin? A ka korrupsion në arsim? 

Ku dhe si? Si mund të parandalohet korrupsioni 

në arsim? Cilat janë vlerat personale dhe ato në 

grup? Cila është marrëdhënia ndërmjet vlerave dhe 

sjelljes? Nuk munguan qasjet për luftën kundër 

korrupsionit në shkolla; për përfshirjen dhe ndërthurjen 

e kësaj lufte në kurrikul, në mësimdhënie 

e në mësimnxënie; për disa nga aspektet kryesore 

të integrimit të saj përmes planifikimit dhe zhvillimit 

të mësimit etj. 

Puna në grupe sipas profileve lëndore të mësuesve 

pjesëmarrës, në ditën e tretë të seminarit 

solli mësime model në gjuhë shqipe dhe letërsi, në 

Arsimi kundër korrupsionit 

Duhet të bëhet më njerëzor se sa është natyra e tij. Mbi këtë 

projekt, në shkollën tonë të re demokratike janë rishikuar 

aspektet konceptuale, përmbajtja, sistematika e stilet e drejtimit 

aktual. Pra, ndërsa drejtimi është art, drejtuesi duhet 

të jetë krijues, aktor e regjizor. Për drejtimin diskutohen 

mënyrat, stilet, për drejtuesin aftësitë, cilësitë, qëndrimet. 

Mirëpo, megjithëse kanë ndryshuar të gjitha modalitetet dhe 

mënyrat e vjetra të vlerësimit të performancës meritokratike 

profesionale, si reminishencë e së kaluarës, te ne, drejtuesi 

dhe drejtimi në përgjithësi, vazhdon ende të jetë i veshur 

me pushtet dhe ushtrim konservator të këtij pushteti. Për 

rrjedhojë lakmohet shumë. Predominon ende dëshira e 

madhe për të marrë rolin e drejtuesit, por jo në këtë nivel 

qëndrojnë aftësitë, pasioni, cilësitë, stilet efikase, për të 

realizuar një drejtim bashkëkohor të punëve. Por tashmë 

bashkë me diktaturën është rrëzuar edhe miti i pushtetit. 

Në demokraci drejtimi ka zbritur nga Olimpi i pushtetit 

në mbretërinë e humanizmit dhe të vlerave. 

Besnik RAMA - Specialist në MASh 

psikologji, në edukatë shoqërore e qytetari, në karrierën 

dhe aftësitë për jetën, në ekonomi, në histori 

etj. Temat e përzgjedhura nga mësuesit dhe strukturat 

e orëve mësimore model që u hartuan, ishin 

tregues të mundësive të përfshirjes dhe integrimit 

të antikorrupsionit në njësi të shumta mësimore. 

Njëkohësisht, seanca e planifikimit të mësimeve 

në grup, ajo e diskutimeve për kuadrin planifikues 

dhe prezantimet e mësimeve model ishin tregues 

të aftësive profesionale të mësuesve pjesëmarrës. 

Mësuesit që u trajnuar, brenda periudhës deri në 

trajnimin e dytë, që do të bëhet me ta për të njëjtën 

temë, do të kërkojnë e do të gjejnë hapësirat e 

mundshme ku antikorrupsioni mund të trajtohet 

në lëndët mësimore. Ata do të hartojnë dhe do të 

dorëzojnë individualisht mësime të tjera model. 

Mësimet model që do të vlerësohen si më të mirat, 

do të përfshihen në një udhëzues metodologjik për 

antikorrupsionin në arsim. Udhëzuesi, i cili, veç 

mësimeve model, do të përmbajë dhe kapituj ku 

mësuesit, drejtuesit dhe specialistët e arsimit do të 

gjejnë shtjellime të hollësishme për korrupsionin 

si koncept dhe për mundësitë e futjes së moduleve 

antikorrupsion në kurrikulën shkollore, pasi të përgatitet, 

do t’u shkojë për përdorim institucioneve 

të arsimit parauniversitar. 


15


16 

Disa shpjegime për objektivat specifikë 

Disa mësues e njohin prej kohësh të mësuarin 

nëpërmjet objektivave. Mirëpo nga konsultat e 

shumta ka dalë se ka mësues që duan më shumë 

informacion. Kështu mund t’i mbështesim ata 

me disa shpjegime për formulimin e objektivave 

specifikë, për klasifikimin e tyre, për identifikimin 

e gabimeve të formulimeve të bëra në programe 

dhe ndreqjen e tyre 

Për ta formuluar qartë një objektiv specifik duhen kriteret e 

mëposhtëm: 

• Shkruaj veprimtarinë e vëzhgueshme (sjelljen ). Duhet të 

shkruhet ajo që nxënësi duhet të jetë i aftë të realizojë për 

të provuar se sa e ka arritur objektivin. Ky është një rregull 

i detyrueshëm. 

• Shkruaj kushtet, në të cilat duhet të manifestohet veprimtaria. 

Saktësimi i këtyre kushteve lejon që objektivi të konturohet 

më mirë, që të sqarohen kufijtë e tij. Kushtet mund të 

jenë saktësime (duke patur të dhënë… ), autorizime (“ me 

ndihmën e ..”), ndalime (“ pa asnjë referencë…”) etj. Ose: 

Nga memoria (përmendësh), duke patur ose duke mos patur 

një listë, tabelë, jepet një vizatim, figurë ose mjet (kompas, 

vizore, gërshërë, aparat, pajisje, substancë, hartë; i jepet një 

rregull, formulë, ligj etj; veprimi do të kryhet në klasë, jashtë, 

në laborator etj. 

• Sakëso kriterin e suksesit, arritjes. 

Duke saktësuar arritjen minimale, mund të gjykojmë për 

arritjen e objektivit. Shembuj kriteresh janë: koha e kryerjes, 

përqindje e përgjigjeve të mira etj. 

Një objektiv specifik, është objektiv veprimi, objektiv veprimtarie, 

objektiv sjelljeje. Ai është objektiv i të nxënit, sepse 

si çdo objektiv tjetër ai përshkruan se çfarë do të jetë i aftë 

të bëjë nxënësi dhe jo se çfarë ka ndërmend të bëjë mësuesi 

në orën e mësimit. Në se objektivat e orës së mësimit janë 

përmbushur, kjo do të thotë se ora është e përqendruar, jo 

vetëm tek mësuesi, por edhe tek nxënësi dhe se nxënësi ka 

qenë aktiv (ose interaktiv) në orën e mësimit. Kjo do të 

thotë, akoma, se nxënësi do të jetë tërhequr në mësim, do 

të jetë përqendruar tek nxënia e tij dhe nëse ai arrin progres, 

kjo do të thotë se ai do të motivohet më tej në interesimin 

e tij për të nxënit. Se çfarë metodash dhe strategjie, se çfarë 

detyrash do të japë mësuesi hap pas hapi, për realizimin e 

objektivave specifikë, këto janë probleme më vete.(mund të 

trajtohen më vonë). 

Kur formulon një objektiv specifik, pasi përcakton se cilit 

nivel shkollimi i përket ai (kjo në rastin tonë është e zgjidhur 

nga programi) duhet t’u përgjigjesh pyetjeve : 

• Cila është veprimtaria e vëzhgueshme që do të tregojë se 

objektivi është arritur? 

• Cili do të jetë objekti (produkti) i kësaj veprimtarie (arritjeje)? 

• Në cilat kushte do të ketë vend veprimtaria? 

• Cilat kritere do të shërbejnë për të përcaktuar në se produkti 

është i kënaqshëm? 

Shembull: Nxënësi të shkruajë një situatë në formë dialogu të 

imagjinuar prej tij. Situata të përmbajë qëndrime etnocentrike 

dhe ksenocentrike, të përfundohet për 15 minuta dhe të jetë 

më e gjatë se 8 fjali mesatare. 

Veprimtari e vëzhgueshme: Të shkruajë 

Objekti (produkti): Një situatë në formë dialogu 

Kushtet: nga imagjinata e vetë nxënësit 

Aida SERJANAJ/AVA 

Kriteret. Situata të përmbajë qëndrime etnocntrike dhe 

ksenocentrike, të përfundojë për 15 minuta dhe të mos jetë 

mbi 8 fjali mesatare. 

Në shembujt më poshtë të objektivave të sjelljes VEPRIM- 

TARIA dhe OBJEKTI (PRODUKTI) janë dalluar me 

shkronja të theksuara, KUSHTET janë me shkronja korsive, 

ndërsa KRITERI është mbyllur në kllapë të rrumbullakët. 

Shembull 1 

Të listojë (saktë) metodat kryesore të studimit sociologjik 

sipas tekstit. 

VEPRIMTARIA - të listojë 

OBJEKTI (PRODUKTI) - metodat kryesore të studimit 

sociologjik 

KUSHTI - sipas tekstit 

KRITERI - (saktë) 

Shembull 2 

Të identifikojë (të gjitha) kriteret e vërtetësisë të një pohimi 

sipas Dekartit, Spinozës, pragmatizmit, etj... 

VEPRIMTARIA - të identifikojë 

OBJEKTI (PRODUKTI) - kriteret e vërtetësisë të një 

pohimi 

KUSHTI - sipas Dekartit, Spinozës, pragmatizmit, etj... 

KRITERI - (të gjitha) 

Në tabelën që vijon krahasohen foljet vepruese ( që përdoren 

për formulimin e objektivave vepruese), me foljet që kanë 

përcaktueshmëri të madhe ( që nuk përdoren për objektiva 

vepruese, por për ato mendorë ). 

Folje të vlefshme 

për objektivat 

Shumë mësues dhe hartues kurrikulash, kanë prirje të përdorin 

fjalë me përcaktueshmëri të madhe ( të kuptojë, të dijë,) 

kur synojnë që të hartojnë objektiva veprimi. 

Me këto folje në të vërtetë, ata nuk hartojnë objektiva veprues, 

por mendorë, të cilët nuk janë objektiva arritjesh. Ka 

edhe raste kur folja “të dijë” është parazit ( e tepërt) dhe mund 

të hiqet për ta bërë formulimin më të saktë, si në shembullin 

e mëposhtëm : 

Është shkruar 

Të dijë të përkufizoje refleksionin filozofik. 

Duhet shkruar 

Të përkufizojë refleksionin filozofik. 

Folje që kanë papërcaktueshmëri 

të madhe 

(nuk përdoren për objektivat 

specifikë) 

Të shkruash Të dish 

Të recitosh Të kuptosh 

Të identifikosh Të kesh të qartë 

Të veçosh Të pëlqesh 

Të zgjedhësh Të kesh ndjenjë 

Të recitosh Të kënaqesh me… 

Të numërosh Të besosh 

Të krahasosh Të bëhesh i ndërgjegjshëm 

... Kjo temë mund të vazhdojë në numrat e ardhshëm në 

varësi të interesit të mësuesve për të.

Si planifikohet dhe realizohet mësimdhënia 

në orën e edukimit fizik 

Në orën e edukimit fizik trajtohet 

kultura fizike e cila shpreh dhe 

përfaqëson një tërësi dijesh, të cilat 

lidhen drejtpërdrejt me zhvillimin fizik, 

me shëndetin, me çlodhjen fizike 

Tematika e edukimit fizik është e orientuar dhe me sasinë 

e orëve në dispozicion nga kurrikula zyrtare e cila priret 

të shfaqi tek nxënësi nivele të larta të menduari dhe 

vepruari. Kjo rezulton që, si lëndë më vete, të marrë 

misionin e saj me specifikën e saj. Ndryshe nga lëndët e 

tjera, ku mësohet nëpërmjet leximit apo dëgjimit, këtu 

trajtohet vizualisht lëvizja, si dekori i estetikës trupore 

me plotësimin e inteligjencës. Termi kurrikul i edukimit 

fizik nënkupton përfaqësinë e një sistemi tepër të organizuar 

me objektivin e përgjithshëm, i cili reflekton në 

mënyrë koherente synimet dhe objektivat e përmbajtjes 

dhe proceset e vlerësimit në linjat sportive. 

Si planifikohet dhe realizohet mësimdhënia në funksion 

të vlerësimit të nxënësit, nëpërmjet vëzhgimit të 

dinamikës lëvizore, në veprimtari kulturore - sportive? 

Standardet e arritjeve te nxënësi kanë të bëjnë me aftësitë 

e tyre për të zgjidhur detyra komplekse fizike dhe 

intelektuale. Linjat sportive të programuara nga mësuesi, 

në brendinë e tyre përfshijnë ushtrime standarde për 

shfaqjen e cilësisë së realizimit. Ndryshe nga loja në 

grup, siç janë lojërat sportive, në sportet individuale 

si, gjimnastika, atletika, shikohen se si zbatohen disa 

parime të biomekanikës, ose në atletikë se si ai operon 

me shpejtësinë e duhur, sepse si sporte individuale këtu 

klasifikohet aftësia, apo kultura fizike e nxënësit. 

Efikasiteti i nxënësit ka të bëjë edhe me rrethanat e 

tij me mënyrën e përgatitjes në mënyrë të pavarur, në 

moshë më të vogël, me mënyrën e të kuptuarit të termit 

të lëvizjes, apo drejtimit pozicionin dhe amlitudën e 

fleksibilitetit, si aftësi që e zotëron dhe i shërben për të 

shfaqur talentin e tij. 

Në raport me lëndët e tjera shkollore, si përfshirje ndërlëndore, 

edukimi fizik kërkon kolegjialitet, mobilizim 

si dhe mjete zbatuese, të cilat i shërbejnë si udhëzues. 

Nevojiten mjete ndihmëse didaktike, të përshtatshme 

Punoi: Arjan OSMANI 

Mësues i edukimit fizik, Kashar - Qendër 

për pjesën përgatitore dhe pjesën themelore dhe, kur 

këto mungojnë, më së miri lexohen si mangësi planifikuese 

konkurruese në terrenet sportive ku drejtoria e 

shkollës e konstaton më mirë edhe pa lupë e pa komente 

analizë. Sigurisht, kur drejtori i shkollës e përjeton 

ndjesinë e një seance sportive, ai bëhet trupëz e rritjes 

së strukturës kurrikulare. Mjetet sportive plotësojnë 

rregullat metodike për realizimin korrekt të ushtrimit, 

madje, edhe vizuesi i fushës është mjet orientues dhe 

gati parësor për realizim të detajuar. Mos vlerësimi rëndon 

zbatimin e saj e bën atë të vakët, pa performancë 

e paraqitje. Këtu efiçenca nuk paraqitet në kuotat e saj 

për arritjen e rezultatit sportiv dhe kreditet e nxënësit 

nuk shprehin status si nxënës e si sportist i së ardhmes. 

Plotëshmëria e orës së mësimit nuk është rezultative. 

Një evidentim jo i kënaqshëm dhe një përparim apo 

krahasim, kërkon analizë gjithëpërfshirëse. 

Kur analiza e orës së mësimit na shërben si mbështjellje. 

Nëpërmjet ditarit, mësuesi përcakton shkallën e njohjes 

së klasës(nxënësit), shtron objektivat specifikë me synimin 

që të evitohet puna spontane, pa përgjegjësi jo vetëm 

e tij, por edhe e nxënësve, bën lidhjen midis mësimit 

të mëparshëm me të sotmin, interpreton ushtrime të 

përafërta, të ngjashme më temën ditore, shpalos njohuritë 

e reja lëndore në marrëdhënie ekstrakurikulare; si 

imazhe me mbështetje të videoprojektorit apo komente 

dhe ilustrime me program info të lëvizjes olimpike në 

botë e në vendin tonë e, më konkretisht, realizimi i javës 

olimpike në shkollat tona. Aktivitete e demonstrime 

aerobi - dance etj, forma ushtrimore si fitness joga që i 

disponon mësuesi i edukimit fizik si suplement, janë 

pjesë përbërëse e kurrikulës lëndore. 

Për nxënësit që zgjedhin module të veçanta si p.sh. 

në stërvitjen e fitnessit, nevojitet një gamë më e gjerë 

mjetesh ushtruese ku marrin pjesë grupime homogjene 

nxënësish që u jepet mundësia për të zhvilluar kapacitetin 

fizik dhe formimin antropometrik të tyre, kondi- 


17


18 

cionin fizik. 

Marrëdhëniet e mësuesit me nxënësin. 

Forma dhe gjuha e komunikimit duhet e kujdesshme e 

qartë e kuptueshme dhe, siç thuhet, mësuesi duhet të 

jetë një njohës i mirë i gjuhës shqipe 

Në pjesën përgatitore mësuesi është më i interesuar që të 

përgatisë nxënësin për mësim duke i rritur atij aspektin 

psikologjik e fiziologjik. Nga forma e organizimit të 

mësimit, informohet mbi tipin, apo temperamentin e 

nxënësit, sa të zhvilluar e ka procesin nervor, predispozicionin 

e tij për t’u përballur me intensitetin e ushtrimit, 

cilën detyrë ai e kryen në mënyrë individuale dhe cilën në 

grup, si i kupton rregullat dhe kërkesat për lëvizshmëri. 

Pjesa themelore: Nxënësi duhet t’i përgjigjet nivelit të 

zbatimit praktik, si e përballon ngarkesën, vështirësinë 

e ushtrimit dhe atij i duhet të kuptojë metodikën e 

mësuesit, gjuhën teknike të tij. Natyrisht, larmia e informacionit 

mbi strategjinë e 

lëvizjes e bën atë interesant e të 

frytdhënës. Këtu, mësuesi dallon 

edhe nxënësit me mangësi 

e aftësi të dobët perceptuese. 

Objektivat e shumëllojshëm 

specifikë synojnë për nivelin 

e arritjeve, shprehin norma të 

qëndrueshme për aftësitë dhe 

shprehitë lëvizore. 

Ecuria metodika dhe identifikimi 

i nivelit të nxënësit. 

Nxënësi duhet të jetë i aftë të 

kryejë lëvizjet e duhura gjatë 

ushtrimeve të ndryshme fizike 

dhe këtu prezantohet statusi i 

tij. Ai duhet të dijë të vetëmbrohet 

gjatë aktit lëvizor, ose në 

tërësinë e vëllimit të ushtrimit, 

ai duhet të kuptojë feedbackun 

e mësuesit në situatë ush- 

trimi duke qenë i vullnetshëm në 

rezistencën psikomotorike, ose në 

gatishmërinë lëvizore psikologjike. 

Duhet të jetë i zhdërvjellët për të 

shpalosur kapacitetin fiziko-lëvizor, 

të shprehë me vëmendje dhe lëvizje 

të sakta dhe të përpikta bagazhin e 

tij lëvizor. Duke arritur në reflektim 

dhe thellim të ekzekutimit, nxënësi 

kompozon figurën ideo-motore të 

veprimit, harmonizon lëvizjen, krijon 

ndjenjën e spektaklit, arrin të 

garojë duke amortizuar anën emocionale 

dhe dendësinë e ushtrimit. 

Metodika e punës për nxjerrjen e 

rezultateve 

Vlerësimi periodik i nxënësit, 

mbështetet në të dhëna dhe arritje 

ku nëpërmjet vëzhgimit mësuesi 

klasifikon dhe krediton shkallën e përparimit, aftësitë 

motore të nxënësit, përparimin krahasues, frekuentimin 

dhe normën e diferencuar. Mësuesi zbulon talentin e 

nxënësit, jo nëpërmjet afeksionit sportiv, por nëpërmjet 

lojërave qëllimore që ai skicon, udhëzon e interpreton në 

varësi të gjendjes që dominon kapacitetin e tij. Ai monitoron 

lëvizjen e tij, në të gjithë hallkat e tij, veçoritë 

moshore duke u bërë kontroll kryesisht frontal e verbal. 

Konstatojmë se vlerësimi relativ i nxënësit është arti i 

njohjes së tyre, është finalizim i planifikimit racional, 

është shpërblim i diferencuar dhe objektivi i rëndësishëm 

mbetet që çdo nxënës duhet të përparojë në ritmin e tij, 

ndërsa mësuesi t’u sigurojë gatishmërinë fizike, lëvizore 

dhe psikologjike në mësim. 

Rrjedhimisht, vlerësimi apriori ose me subjektivizëm, 

apo me intuitë nuk është kreditim real dhe evidentimi 

i arritjes së nxënësit, mbetet evidence e testimit dhe 

vlerësimit, është prioritet që duhet respektuar. Testimi 

i hap rrugën vlerësimit të koncentruar në përfundim të 

shkollës.

Ditët e pushimeve dhe trajnimet e mësuesve 

Mbështetur në nevojat personale, por edhe të grupit, 

mësuesit duhet të depozitojnë kërkesat e tyre 

pranë drejtorive të shkollave dhe departamenteve 

dhe, mbi bazën e një plani të përbashkët për 

zhvillim profesional, të organizojnë veprimtari të 

gjëra profesionale në nivel shkolle, grupshkolle dhe 

rajoni. Është mirë që të respektohet rruga që ndjek 

nevojat për trajnim të mësuesve mbështetur në 

tematikat dhe kërkesat e mësuesve në shërbim. 

Siç dihet, mësuesi ёshtё njё aktor i rёndёsishёm dhe 

shumë i fuqishëm që mundëson progresin dhe suksesin 

e shkollës dhe të të gjithë nxënësve. Në kontekstin 

e zhvillimeve globale mësuesi përballet, shpesh, mes 

standardeve të munguara. 

Mbi këtë përfytyrim mbi synimet dhe objektivat arsimore, 

mësuesit duhet tё synojnё zhvillimin profesional 

pёr gjatё gjithё jetёs. Ata duhet tё jenё nё koherencë 

me çdo ndryshim dhe kërkesë të sotme në lidhje me 

ndryshimet dhe risitë në komponentë të ndryshëm të 

arsimit të tilla si kurrikulat, trajnimi, vlerësimi etj. Nё 

ndihmё tё këtyre ndryshimeve mësuesit duhet t’i vijnë 

forma të larmishme zhvillimi profesional që ashtu siç 

rekomandohen edhe nga organizmat ndërkombëtare, 

ata duhet të kuptojnë mirë të mësuarit për gjatë gjithë 

jetës. 

Në vitin që sapo kemi nisur janë krijuar hapësira që 

mësuesit të organizohen dhe të ndërmarrin lëvizje 

dhe iniciativa për zhvillim profesional. Këto veprimtari 

mund të jenë objekt trajnimi në ditët e pushimeve 

ndërmjet dy muajve. 

Mbështetur në nevojat personale, por edhe të grupit, 

mësuesit duhet të depozitojnë kërkesat e tyre pranë 

drejtorive të shkollave dhe departamenteve dhe, mbi 

bazën e një plani të përbashkët 

për zhvillim profesional, të 

organizojnë veprimtari të gjёra 

profesionale në nivel shkolle, 

grupshkolle dhe rajoni. Është 

mirë që të respektohet rruga 

që ndjek nevojat për trajnim të 

mësuesve mbështetur në tematikat 

dhe kërkesat e mësuesve 

në shërbim. Këto shërbime 

mund t’i ofrojnë vetë shkollat 

trajnerët shkollorë por edhe 

ata lokalë, OJF, universitetet 

etj. Vetë shkollat iu drejtojnë 

kërkesat institucioneve të caktuara. 

Nevojat e mёsuesve pёr trajnim 

Mësuesit në shkollat tona janë 

trajnuar në mënyra të ndryshme 

herë me planifikim herë 

herë në mënyrë personale e 

herë edhe sipas udhëzimeve 

Brunilda ÇERRAGA 

shkolla 9-vjeçare “Jeronim de Rada” - Tiranë 

nga institucionet drejtuese. Kështu nuk kanë munguar 

në shkollat tona një hap i madh është bërë; 

1. Për integrimin e fëmijëve me aftësi të kufizuara dhe 

për rrjedhojë vjen si domosdoshmëri që mësuesit duhet 

të trajnohen për t’u marrë në mënyrë sa më profesionale 

me këta fëmijë. 

2. Pavarësisht nga njohuritë në fushën e psikologjisë që 

kanë marrë në shkollë, mendoj se mësuesit kanë nevojë 

të trajnohen më thellë edhe në këtë fushë. 

3. Asnjëherë më parë mësuesi nuk është trajnuar se si 

duhet ta arredojë ai klasën (shumë shkolla mbushen 

apo “zbukurohen”muret e klasës në fillim të vitit dhe 

nuk preken më). 

4. Nuk është menduar se ka mundësi për trajnimin e 

komunitetit përreth shkollës, me qëllim që ata ta shohin 

me të vërtetë shkollën si një institucion edukimi dhe 

ta mbrojnë atë. 

5. Probleme të etikës. Mësuesi nuk është trajnuar asnjëherë 

për etikën dhe është shumë e domosdoshme 

sepse ai modelon ata që i përkasin së nesërmes. 

6. Është domosdoshmëri trajnimi i mësuesve për 

vlerësimin dhe formulimin e nxënësve me nivelet: mjaftueshëm, 

mirё, shumë mirë, për klasat e para e të dyta. 

7. Nuk është menduar që mësuesit që janë kaq të rëndësishëm 

në raport me alterteksin, të trajnohen se si duhet 


19


20 

të vlerësojnë një tekst. 

8. Gjatё vitit shkollor mёsuesit mund tё bёjnë trajnime 

nga shtёpitё botuese ose dialog me autorёt e teksteve 

pёr pyetje dhe sygjerime tё ndryshme tё librave. 

9. Trajnime të klasave të larta mësues-prindër-nxënës 

me tema të ndryshme që të krijojnë raporte miqësore 

ndërmjet kësaj treshjeje. 

10. Trajnime si të hartojmë një projekt (në shërbim të 

orëve të lira). 

11. Është domosdoshmëri që mësuesit e Ciklit Fillor të 

trajnohen nga specialistë për tema të veçanta të lëndëve 

të djathtësive si edukim fizik, edukim figurativ, ndihma 

e shpejtё, aftёsim teknologjik, lёndё qё nxёnёsi i pret 

t’i zhvillojё me qejf, por shpesh mësuesi has vёshtirёsi 

qё nё temёn e mësimit, si do tё hartojё planin e tij ditor 

pёr atё orё e jo mё si do zhvillojё , ndёrkohё qё nxёnёsi 

pret me dёshirё atё temё etj. 

Ja çfarё kenaqёsie jep njё orё e realizueshme e lёndёs 

sё aftёsimit teknologjik me temё: “Qepja e kopsёs”nga 

nxënësit e klasёs sё dytё. 

Melisa :-Unё jam shumё e kёnaqur qё mёsova tё qep vetё. 

Laerti :-Tani mami nuk do tё mё bёrtasё mё pёr kopsat e 

kёputura se unё do t’i qep vetё. 

Besani :-Unё tani e ndryshova mendimin, do tё bёhem 

rrobaqepёs... 

Shila thotё qё unё dija pak se mё ka mёsuar tezja 

qё kam rrobaqepёse por tani mёsova mirё u sa 

shumё u kёnaqa. 

Si të stimulohen mësuesit që të marrin pjesë në trajnime: 

- Të shoqërohen trajnimet (lokale e kombëtare) me 

çertifikata të kredituara; 

-Të shoqërohen me një shpërblim (qofshin këto dhe 

mjete kancelarie të domosdoshme gjatë procesit të 

mësimdhënies); 

-Të marrin role të ndryshme në arsim. 

-Të shpërblehen për arritjet e nxënësve. 

Në raport me trajnimin e tanishëm lindin pyetjet si 

vijojnë: 

Kur do të akreditohen kreditet e këtij trajnimi dhe nga 

kush? 

Pas kësaj procedure çfarë do të kem unë të veçantë në 

raport me kolegët e mi? 

Si do të reflektohen këto kredite në pagë, në grade 

(kategori) apo në titull? 

Kush duhet t’i bëjë trajnimet? 

Nё qytete ka kapacitete tё ndryshme trajnerёsh tё formuara 

nga organizata tё ndryshme shtetёrore dhe jo 

shtetёrore qё mund tё marrin pёrsipёr tema tё ndryshme 

trajnimi. 

Trajnimet nuk mund ti bёj kushdo ato duhet tё kenё 

disa standarte cilat janё pёrcaktuara nga IKT . 

- Në trajnim, trajnuesi profesionist pavarësisht nga 

përvojat e tij kombëtare e ndërkombëtare duhet të 

ketë parasysh se kur është në një auditor më mësues, 

është i detyruar t’i trajtojë ata si burime njerëzore të 

rëndësishme që kanë në dorë të ardhmen e këtij vendi, 

si njerëz që punojnë në terren dhe që sjellin përvoja nga 

më të dobishmet që askund tjetër nuk mund t’i gjesh. 

- Nuk jam aspak dakord me trajnerët pedantë që të imponohen 

dhe që nuk pranojnë asgjë nga ato që mund 

të thotë një mësues që po trajnohet. 

- Trajnuesi duhet në radhë të parë të tejçojë paqe tek ata 

që po trajnohen në mënyrë që t’i ketë vlerë trajnimi, dhe 

të trajnuarit të mos rrinë të presin me padurim fundin 

dhe të ndjehen të sfilitur në fund të tij, pse jo dhe pak 

të dhunuar psikologjikisht duke menduar se nuk ditkan 

me të vërtetë asgjë. 

- Të dijë të respektojë përvojën në punë të mësuesit. 

- Ta dëgjojë subjektin folës pa shprehur shenja indiferentizmi, 

mospëlqimi apo ndonjëherë edhe mosvlerësimi. 

- Ta shikojë atë si njeri me shumë vlera etj 

(këto janë perceptime që më janë krijuar gjatë trajnimit ). 

- Edhe mësuesit me përvoja mund të luajnë rolin e 

trajnerit për tema të caktuara që lidhen me nevojat e 

tyre për zhvillim profesional. Të tilla kapacitete mund 

të gjenden në nivel shkolle dhe në grup shkolla. Le t’i 

gjallërojmë dhe aktivizojmë kapacitetet tona profesionale 

për t’i dhënë profesionit tonë gjallëri dhe vitalitet.

SHKOLLA & KOMUNITETI 

PSIKO - DËSHMI 

Përshtatja Adriatike LAMI - AVA 

Artikujt “Psiko - Dëshmi” janë pjesë e realitetit 

tonë të përditshëm në shkolla dhe familje. Rëndësia 

që ne i japim një fakti apo një ndodhie në 

shkollë, apo jashtë saj është ndonjëherë vendimtare 

në realitetin psikologjik të fëmijës. Të thënurit e 

këtij realiteti nuk ka qëllim moralizues, por shërben 

si dëshmi nga ku ne shohim veten dhe të tjerët 

dhe nga ku marrim qëllimin e radhës, për ditën 

e ardhme apo për kohën e ardhme. Në numrat e 

ardhshëm ne do t’ju sjellim tema të reja ku secila 

sjell një realitet me të cilin ndeshemi përditë, por 

reagimet për secilën prej tyre ju do t’i keni 

në vetveten tuaj. 

Të përshtatesh 

apo jo kjo është çështja! 

Profesioni i mësuesisë dhe ambienti shkollor janë fusha 

ku merren më shumë vendime se në çdo ambient tjetër 

fizik, apo shpirtëror. Kësaj dukurie i shtohet edhe afekti 

psikologjik, për secilën nga vendimmarrjet e vogla apo 

të mëdha. Nisur nga shija e përditshme ne diskutojmë 

më tepër faktet pozitive, por nisur nga pasojat pak 

marrim në shqyrtimin tonë bisedor faktet, rezultatet 

apo pritshmëritë negative. Ia vlen të ndalemi në një 

problem të natyrës së përshtatjes. 

Gjatë një viti mësimor shumë njerëz, përpos të drejtës 

për lëvizje, zgjedhin se ku do të banojnë dhe jetojnë. 

Si rrjedhojë, edhe ku do të edukohen fëmijët e tyre. E 

ndonëse të gjithë interesohen fillimisht për shtëpitë, 

punën, rrogat, më në fund, kujtohen edhe për shkollën 

e fëmijëve që bëhet një merak i së ardhmes. Një 

ditë po dëgjoja dy miq të mi, të cilët kishin zgjedhur 

për nipin e tyre një shkollë private, nisur nga fakti se 

fëmija nuk dinte mirë shqipen, pasi kishte lindur jashtë 

Shqipërisë. Argumenti i tyre se nuk ambientohej lehtë 

në një shkollë shtetërore, shoqërohej me merakun se a 

ia vlente më mirë këtu, apo në një vend tjetër. Fëmija 

kishte turp të fliste midis shokësh, pasi shqipja e tij 

nuk ishte tamam si e tyrja. Por, ndërkohë, nuk kishin 

ndonjë rezultat të dukshëm pozitiv nga zgjedhja e bërë. 

Ky djalë 12 vjeçar kishte vetëm 4 shokë në klasë dhe 

mësuesen e tij. Rrethana e shtynte në biseda dhe komunikime 

të ngushta dhe ndonjëherë të sajuara. Prej kujdesi 

të tepruar, ai fitonte një dembelizëm dhe zgjidhte 

të dëgjonte më mirë se sa të fliste. Larmia e temave të 

përditshme qe e varfër dhe nuk ofronte mundësi për 

angazhim aktiv. Kështu që përsëri zgjidhte heshtjen. 

Familja e tij i trembej përballjes kolektive këtij elementi 

social kaq të nevojshëm. I trembej një klase 

me 30 nxënës dhe disa mësuesve në të njëjtën kohë. 

Kështu detyra më e vështirë i mbetej djalit të vogël, i 

cili duhej të bënte përpjekje kolosale për të dalë nga 

“gjendja”, ndërkohë që në një mjedis tjetër atë mund ta 

ndihmonin instinktivisht. Në këtë rast, mesa duket ai 

kishte nevojë për më shumë shokë, miq, për më shumë 

shqip dhe për më pak kujdes individual. I ndodhur në 

rrjedhë ai ndoshta mund të dilte vetë prej saj… 

Por përshtatje është edhe reagimi fëminor pas një fatkeqësie 

familjare. Shumë fëmijë që humbasin prindërit 

duan kohë të mësohen me këtë fakt. Ndërkohë familjet 

dhe shkolla nuk kanë akoma një mënyrë unike për t’i 

paraprirë përshtatjes së këtij fëmije. Më kujtohet para 

disa kohësh një fakt në një shkollë të Tiranës. Dy fëmijë 

në të njëjtën klasë humbasin prindërit e tyre. Njëri 

nënën dhe tjetri babain. Njëri nuk qante përditë, sepse 

mesa duket e kishte pranuar humbjen si koncept, pasi 

i ishte thënë e vërteta, tjetri jo. Ai vazhdonte e pyeste 

përditë: Kur do vijë mamaja ime? Atij i mbahej larg 

kjo e vërtetë. 

Nëse vrojtimi i këtij fëmijë do të kishte qenë më i 

kujdesshëm dhe për të do kishin zgjedhur të vërtetën, 

ndoshta reagimi i tij psikologjik nuk do kishte qenë 

sikundër qe mospajtimi dhe mundimi koherent. 

Niveli i përshtatjes, natyrisht që është personal, por 

natyrisht që është edhe social. Ne zgjedhim të jemi 

kundrejt saj indiferentë, tepër të angazhuar, apo me 

një lloj distance përfshirëse kundrejt asaj që na ofrohet 

dhe mënyrës se si na ofrohet.. 

Absolutisht nuk marr përsipër të them se cila prej tyre 

është më e mira, pasi secila varet shumë nga ambienti, 

koha, personi dhe realiteti në të cilin ka ndodhur. Ajo 

që ne mund të ofrojmë është vëmendja dhe specifikimi 

i saj. Fëmija e ka vështirë të zgjedhë se si dhe kur duhet 

të përshtatet. Por, pavarësisht drejtimit që ne i japim, 

ai përsëri zgjedh vetë, por jo vetëm. 


21


22 

Përjetësisht mirënjohje mësueses sonë të nderuar! 

Mësuese Alma u nda 

nga ne krejt papritur, 

(Aksidenti i Fushe- Arrsit) 

kur jeta dhe puna e 

saj rrezatonte gjithandej 

mirësi dhe humanizëm, 

kur shpaloste ëndrra dhe 

dëshira të tjera për të ardhmen, 

duke u shërbyer 

me devotshmëri dhe 

përkushtim fëmijëve, 

nxënësve të saj të dashur 

në të gjitha shkollat, 

kudo e thirri detyra. 

Prandaj dhe largimi i saj nga jeta, së bashku me djalin 

e saj të dashur, Arselin 6 - vjeçar, shkaktoi keqardhje 

të thellë tek të gjithë: te kolegët e saj mësues, te nxënësit 

dhe punonjësit e arsimit, tek i gjithë komuniteti i 

prindërve që e donin dhe e respektonin mësuese Almën 

për vlerat e saja të rralla njerëzore e profesionale. 

Kolegia dhe mësuesja e nderuar Alma Marku, u lind dhe 

u shkollua në fshatin Domgjon të Mirditës. Prejardhja e 

saj, ishte një familje atdhetare me tradita arsimdashëse 

Fëmijëria dhe adoleshenca e Almës, nuk ishin të lehta, 

por vlerat e familjes dhe mirë edukimi e shkollimi me 

sakrificë, bën që ajo ta përballonte jetën me besim e 

shpresë, me guxim e optimizëm. Arsimimi ishte pika më 

e ndjeshme e saj dhe që i hapi rrugën për të njohur 

më mirë jetën. Falë dëshirës dhe pasionit të madh për 

mësuesi, përfundoi me sukses shkollimin e lartë. Në këto 

vite, u njoh me kolegun dhe bashkëshortin e ardhshëm të 

saj Gjonin. Në misionin e madh të mësueses, Alma kishte 

gjithmonë përkrahjen dhe mbështetjen e bashkëshortit 

dhe kolegut të saj, i cili përpiqej t’ia lehtësonte sado pak 

barrën e rëndë të angazhimeve në rritjen dhe edukimin 

e dy fëmijëve. E natyrisht ndërmjet tyre, veçse një kontributi 

të përbashkët në familje dhe në punë, lindi dhe u 

lidh edhe një jetë bashkëshortore e admirueshme, model 

i shkëlqyer për tërë komunitetin. Puna plot përkushtim 

e mësuese Almës kë mbetur e njohur dhe përmendet 

plot respekt në Shkozë të rrethit Pukës, në Adriatik të 

Kurbinit dhe në gjimnazin e Mamurrasit, ku ajo punoi 

6 vitet e fundit. 

Edhe pse kishte jo më shumë se 10 vjet punë në mësuesi, 

të gjithë ata që punuan me të, panë të personifikuar 

modelin e qetësisë dhe dashurisë njerëzore, panë dhe 

ruajnë të gjallë në kujtesë një grua me zemër të madhe 

që rrezatonte vazhdimisht e pa u lodhur devocion, 

përkushtim dhe dashuri te nxënësit e saj të dashur. 

Tek të gjithë ata që e njohën nuk rresht dëshira për të 

folur dhe për tù shprehur për mësuese Almën, për të 

vënë në dukje cilësi dhe karakteristika të saja. Në biseda 

ajo veçohej si një grua fjalë pak, që vepronte pa zhurmë, 

duke shprehur energji të mëdha jete dhe diturie, një 

mësuese që zëri iu dëgjua veçse për mirë, për gjëra të 

bukura dhe të mrekullueshme, gojë ëmbël dhe kurajoze 

që mbronte me dinjitet pikëpamjet e saj humane dhe 

profesionale, duke gjykuar dhe vlerësuar vazhdimisht me 

sinqeritet e dashamirësi gjithçka të mirë dhe të bukur 

që ofronte jeta dhe puna. Prandaj dhe shpejt Alma u 

shndërrua një ndër figurat e dashura të mësuesisë dhe 

admiruese, jo vetëm për gjimnazin e Mamurrasit, por 

edhe për fshatrat e krahinën përreth. Aq sa e ndjeshme, 

humane e tepër miqësore, por aq edhe dinjitoze e konsekuente 

në mendimet dhe idetë themelore të bindjeve 

që përbënin të plotë personalitetin e saj. Ajo dashuroi 

pa fund hapësirat magjike të lirisë së fjalës së vërtetë, u 

dha atyre pjesë nga jeta e saj e gjerë, deshi shumë fëmijët, 

respektoi prindërit me të cilët punonte e ndante me 

ta gjithçka sillte jeta. Me punën e saj nuk mbeti kurrë 

skllave e ngurtë e rregullave, por theu kornizat tradicionale 

të mësimdhënies, duke i dhënë frymëmarrje 

të plotë orës së mësimit. Krijoi një fizionomi të plotë 

në risitë e procedurat didaktike, paraqitej me të rinjtë 

tepër dinjitoze, profesionalisht e kompletuar me një 

etikë e moral shembullor, pra me një komunikim tepër 

produktiv dhe një metodiste e shkëlqyer. Tek Alma, 

mendimi dhe preokupimi i vazhdueshëm për zanatin 

rrinte përherë zgjuar, ashtu siç rri zjarri ndezur në një 

vatër të ngrohtë familjare, ëndërronte perspektivën e 

vajzës dhe të djalit të saj për një edukim e shkollim, të 

rriteshin duke u bërë të thjeshtë dhe me botë të madhe. 

Prindërit e saj, Liza dhe Nikolla kanë mbushur zbrazëtinë 

e shtëpisë me fotot e vajzës dhe nipit të tyre të ndjerë 6 - 

vjeçar duke parë portretin e tyre kujtojnë të thonë diçka 

… duke lënë një boshllëk të pambushur, një dhimbje 

të thellë dhe respekti e mirënjohje të paharruar. Alma 

dhe djalin e saj 6 vjeçar e kujtojnë me lot mallëngjimi 

vajza Albiona, nxënëse në klasën e shtatë që i shpëtoi 

vdekjes nga aksidenti. Emri i Almës dhe Arselit të vogël 

do të mbeten përjetësisht në memorien e të gjithëve si 

një nderim e respekt që Alma për sa qe gjallë kultivoi 

dhe la ngrohtësinë, mirësinë, fisnikërinë, respektin dhe 

dashurinë njerëzore. 

Përjetësisht mirënjohje mësueses se pasionuar e të 

nderuar qe do të mbetet e tillë në zemrat tona! 

Fran GJOKA - DAR Lezhë

Shprehitë komunikative në shkollë 

Format e komunikimit, të stileve e ligjërimeve 

mësohen në shkollë e jo në familje, 

çfarëdo niveli qoftë familja. Mësuesi ka për 

detyrë që këto stile e forma komunikative 

t’i kthejë në shprehi shkollore. Nuk është 

fjala vetëm për disa lëndë, por për të tëra 

kurrikulat që zhvillohen në shkolla. 

Mësimdhënia e efektshme, ndër të tjera, parakupton 

krijimin e një mjedisi pune ku të tërë nxënësit të përfshihen 

në mësim, jo si dëgjues, por si veprues. Kjo nuk 

presupozon që të tërë nxënësit të perceptojnë e kuptojnë 

në ‘unison’ atë që parashtron tema e mësimit, por mjafton 

të futen, të zhyten në të perceptuarit e të kuptuarit sipas 

stilit e tipit të çdonjërit. Ata duhet të mbajnë qëndrime 

personale për çka u është shtruar. Mësuesi ka për detyrë të 

mënjanojë mbingarkesën që nxënësit e emërtojnë “mësim 

i vështirë”. Nxënësi duhet ta ndiej veten sikur ecën mbi 

rrugë të shkelur më parë dhe jo rendje në rrugë të pashkelur 

kurrë. Edhe pse në shkollë mësohen dije të reja, 

mësuesi duhet t’i parashtrojë ato me teknikën e skelave, 

shkallëve të lehta për t’u ngjitur. Mësuesi duhet të krijojë 

domosdoshmërish me klasën një mjedis kompleks për 

krijimin e kushteve maksimale për të nxënit e të gjithë 

nxënësve. Tradicionalisht, mësuesit e klasifikojnë klasën 

në tri grupe: Shumë të mirë, të mirë dhe të dobët. 

Ky klasifikim, gati është futur në normë, madje është 

i ligjëruar. E shohim këtë që në hartimin e objektivave 

mësimore te plani vjetor e deri te përgatitja ditore e mësuesit 

për mësim. 

Objekt i këtij shkrimi është puna e mësuesit për gjuhën 

shkollore, elementet e stilit dhe të ligjërimit në shkollë. 

Nuk bëjmë fjalë vetëm për lëndën e gjuhës shqipe që 

mësohet nga mësuesit e profilit të gjuhës e të letërsisë 

shqipe, por për stilet funksionalë e ligjërimet në të tëra 

kurrikulat shkollore. Mësuesit që mbarojnë fakultetin e 

Filologjisë mësojnë e marrin mirë njohuri për sistemin 

stilistik të gjuhës shqipe. Mendojmë se do ishte me vend 

që në shkollat e larta, në të tëra degët e mësuesisë, të 

jepeshin njohuri në fushën e stilistikës gjuhësore lëndore. 

Në pamje të parë, të duket sikur ka të bëjë vetëm 

me mësuesit e gjuhës shqipe dhe të letërsisë në arsimin 

parauniversitar. Në fakt, çështja që shtrojmë ka gamë 

edhe më të gjerë. Këtu përfshihen të tërë mësuesit e çdo, 

cikli apo lënde qofshin. Nëpër shkolla e salla mësuesish, 

ndeshemi shpesh me diskutime e debate për mungesë 

fjalori e terminologjie lëndore të nxënësve. Është më 

se e qartë që ka mungesë fjalori. Fjalori terminologjik, 

patjetër, që mungon e do të mungojë te nxënësit, pasi ata 

janë nxënës e, pikërisht, për këtë vijnë në shkollë. Ata 

hedhin hapat e tyre të parë në fusha të ndryshme të jetës 

nga ana teorike. Nxënësi përballet apo ndeshet brenda 

ditës me disa forma të stilit e ligjërimit komunikativ. 

Fizika, kimia apo biologjia e të tjera lëndë kërkojnë të 

futen në ligjërimin libror, ndërsa nxënësi vazhdon ende 

me ligjërimin e shkujdesur me një fjalor mjaft të varfër. 

Refat XHINA - mësues 

Mësuesit nuk i bien pikës tamam aty ku duhet. Jo të tërë 

mësuesit e kanë të qartë se është detyrë kryesore e tyre 

për ta bërë nxënësin të zbatojë si duhet stilin e ligjërimin 

shkollor lëndor për ta përcjellë drejt fjalorit terminologjik 

që i kërkon kurrikula. Brenda ditës, nxënësit i duhet të 

komunikojë në disa fusha dijeje, të cilat kanë stilin e tyre 

të veçantë e mënyrën e ligjërimit të ndryshëm. Në klasat 

e ciklit të lartë, ku futen rishtazi lëndët: fizikë, kimi, 

etj., mësuesit ankohen se nxënësit janë shumë të dobët. 

Madje, po t’i referohemi rezultateve në këto lëndë, do të 

gjejmë një vlerësim që, më së shumti, nuk e kalon notën 

mesatare mbi gjashtë. Mësuesja e fizikës, apo e kimisë 

nuk e ka shkuar përmend që nxënësi i saj nuk ka problem 

me të kuptuarit e përvetësuarit e lëndës që ajo zhvillon. 

Problemi qëndron në të interpretuarit e temës apo të 

kapitullit, pasi nxënësve u mungon stili i komunikimit 

dhe norma e ligjërimit. Në ciklin e ulët, nxënësi e ka më 

të lehtë komunikimin. Kur vjen në ciklin e lartë, atij i 

duket se po komunikon me një gjuhë të huaj të panjohur. 

Mësuesja në ciklin e ulët në të tëra lëndët, pothuajse ecën 

me të njëjtin stil e komunikim. Ajo ka krijuar modelin e 

“të mirëkuptuarit” me nxënësit, aq sa edhe kur nxënësi 

nuk shprehet qartë, mësuesja e merr me mend se ç’deshi 

ai të thoshte. Në fakt, në ciklin e ulët nxënësit nuk zhvillojnë 

fizikë e kimi, por ata futen në terminologjinë e 

këtyre kurrikulave nëpërmjet “Njohuri për natyrën” etj. 

Mëkati duhet kërkuar sa te mësuesi i ciklit të lartë, apo i 

shkollës së mesme edhe te mësuesja e ciklit të ulët. Format 

e komunikimit, të stileve e ligjërimeve mësohen në shkollë 

e jo në familje, çfarëdo niveli qoftë familja. Mësuesi ka 

për detyrë që këto stile e forma komunikative t’i kthej 

në shprehi shkollore. Nuk është fjala vetëm lëndët e biokimisë, 

matematikës e fizikës, por për të tëra kurrikulat që 

zhvillohen në shkolla. Edhe mësuesit e gjuhës e të letërsisë 

ankohen shumë për fjalor të varfër, mungesë të shprehuri 

në mënyrë shkencore, apo artistike. Po këto fjalë dëgjohen 

edhe nga mësuesit e historisë, gjeografisë, edukatës 

etj. Shprehitë komunikatave realizohen me teknikën e 

skelave. Ajo fillon dalëngadalë në ciklin fillor, duke rritur 

largësinë nga njëra shkallë në tjetrën. Largësia e shkallës 

së tretë nga e katërta në skelë është më e vogël se largësia 

ë shkallës shtatë nga e nënta, ashtu si largësia e shkallës 

së dhjetë nga e njëmbëdhjeta. Për të mos e lënë topin në 

anën e askujt, është mirë që çdo mësues i çdo cikli apo 

profili të ketë objektiv krijimin e shprehive komunikative. 


23


24 

Mësuesit e shkollës “Demokracia” në Durrës 

presin miq nga Suedia 

Këto ditë të Tetorit 2010, kolektivi i mësuesve të 

shkollës 9-vjeçare “Demokracia” të Durrësit priti 

një grup mësuesish të shkollës “Fjärdingskolan”nga 

qyteti Borás në Suedi. Një vizitë e premtuar dhe 

e pritur prej kohësh, sepse mësuesit tanë këtu e 

katër viteve më parë ishin të parët miq që vizituan 

Suedinë në kuadër të një lidhjeje (binjakëzim), mes 

të dy shkollave. Grupi i miqve suedez përbëhej nga 

: Znj. Gulsen Ozenkos, drejtore e arsimit për rajonin 

e Borasit, drejtori i shkollës Z. Per Kettsen dhe 

mësueset, Znj. Sonja Persson, Znj. Anette Ekelund 

dhe Z. Sokol Demaku një shqiptar nga Kosova, 

mësues, poet, gazetar, botues, i vendosur në Suedi 

dhjetë vite të shkuar, i cili në këtë rast kryen edhe 

detyrën e përkthyesit. 

Miqtë do të qëndrojnë disa ditë dhe programi është 

shumë i ngjeshur. Drejtori i shkollës “Demokracia” 

z. Avdyl Buçpapaj, i cili është edhe nismëtari i kësaj 

lidhjeje mes dy shkollave, tregon veprimtaritë që do 

të ndiqen: Bisedë dhe diskutim me mësuesit e shkollës 

“Demokracia”, takim në Bashkinë e Durrësit, 

takim dhe bashkëbisedim me drejtuesit e DAR, e për 

të vazhduar me vizita dhe biseda me drejtuesit dhe 

mësuesit e disa institucioneve arsimorë të Durrësit, 

si në Kolegjin “Turgut Ozal”, kopshtin “1 Maj”, 

shkollën “Fëmijë me aftësi të kufizuar”, shkollën 

9-vjeçare “Marie Kaçulini”, shkollën 9-vjeçare dhe 

të Mesme të Përgjithshme Jopublike “Kasa”. 

“Mësuesit suedezë janë shumë të interesuar për 

mënyrën e mësimdhënies në shkollat tona, na tha 

drejtori i shkollës,- prandaj një kohë të gjatë do t’i 

mundësohet ndjekja e mësimit nëpër klasa në lëndë 

të ndryshme, sidomos matematikë, gjeografi, gjuhët 

e huaja, etj. në ciklin e ulët dhe në ciklin e lartë. 

Ata kanë kërkuar të shohin nga afër disa veprimtari 

me fëmijët e kopshtit që ndodhet në shkollën tonë. 

Kolektivi ynë u ka rezervuar një vizitë të përbashkët 

në Krujë, Shkodër dhe të shtunën, në ditën e 

fundit në Tiranë. Kam frikë se koha nuk do të na 

mjaftojë t’i kryejmë të gjitha, po do të mundohemi 

t’i kënaqim dhe të përfitojmë sa më shumë”. 

“Është një vizitë miqësie dhe pune, ku mund të 

shkëmbejmë përvojë”, kështu e nisi fjalën e saj 

Znj. Gulsen, duke treguar edhe qëllimin e vizitës 

dhe një pasqyrë të hollësishme të jetës arsimore në 

shkollat e komunës që ajo mbulon: 

“Në rajonin e qytetit Borás jetojnë rreth tridhjetë 

e tetë komunitete nga vende të ndryshme të botës 

ku përfshihen edhe shqiptarët. Vetëkuptohet flasin 

tridhjetë e tetë gjuhë dhe sjellin po aq kultura të 

ndryshme. Politika e shtetit suedez është e tillë që, 

bën gjithçka për të ndihmuar në integrimin e shpejtë 

të tyre në jetën suedeze, sidomos të vegjlit dhe të 

rinjtë, por duke ruajtur identitetin dhe veçoritë e 

Kadri TARELLI - Durrës 

tyre. Shteti përballon të gjitha shpenzimet e shkollimit 

deri te librat falas për të gjithë. Natyrisht 

integrimi nuk është i lehtë, por kemi mbështetjen 

e të mësuesve të shkëlqyer. Një vëmendje të veçantë 

zë kujdesi për zbatimin e demokracisë në shkollë, 

sidomos e drejta e fëmijëve për gjuhën e tyre e për 

të qenë vetvetja. Këmbëngulim dhe besojmë se jemi 

në rrugë të mbarë, pasi në qoftë se nuk i studiojmë 

paralelisht të dy gjuhët, nuk do të kemi sukses. 

Është një parim i njohur te ne dhe që vihet në jetë 

nga të gjithë punonjësit e arsimit: “Çdo orë e çdo 

minutë të dimë pse jemi në shkollë”. Në shkollat 

tona kërkohet të zbatohet me forcë një nga parimet 

themelore të mësuesisë që : “Jo vetëm të flasim, 

por t’i zbatojmë në jetë”, sepse çdo veprim i yni si 

mësues, është një fotografi për nxënësin. Askush 

nga mësuesit, apo punonjësit e arsimit nuk guxon, 

sepse edhe nuk ka të drejtë të bëjë diferencim dhe 

t’i thotë fëmijës, se ti nuk je i zoti, apo tjetri është 

më i mirë se ti, etj, etj. Për të gjithë ne, ata janë të 

barabartë, por të ndryshëm dhe secili ka vlera” 

Z. Per Kettsen drejtori i shkollës “Fjärdingskolan” 

në Boras, në fjalën e tij vuri në dukje interesin e 

përbashkët të lidhjeve mes të dy shkollave, sepse 20 

% e fëmijëve të shkollës janë nga trevat shqiptare, 

kështu është në të mirë të tyre, që në të ardhmen 

vizitat e ndërsjella të jenë për nxënësit, jo vetëm 

të mësuesve. Ky është edhe synimi ynë. Me shumë 

kënaqësi tregoi bisedën që bëri me fëmijët shqiptarë 

para nisjes: “U ula bashkë me ta dhe u thashë: me 

që do të shkojmë në Durrës, në Shqipëri, çfarë objektesh 

mund të vizitojmë dhe çfarë sendesh mund 

të gjejmë për të blerë. U gëzuan shumë. Më pëlqeu 

se kishin njohje për Durrësin, por më këshilluan që 

të gjeja dhe të merrja bustin e Skënderbeut, Heroit 

tuaj Kombëtar. E dija se kështu do të ndodhte. U 

ngrita dhe shkova në zyrën time dhe u vura përpara

në tavolinë bustin e Skënderbeut në kalë. Ata 

u habitën, por vura re se sytë i shkëlqenin 

nga kënaqësia”. 

Biseda me miqtë e largët zhvillohet fare 

natyrshëm. Mësuesit e gjejnë shpejt fjalën 

me njëri - tjetrin. Problemet e mësimit dhe 

edukimit janë kudo njësoj dhe secili përpiqet 

të bëjë më të mirën për nxënësit. Mësuesit 

tanë kërkuan të dinë më shumë si zbatohet 

demokracia në shkollë, pasi shoqëria dhe 

shkolla suedeze mbahen si model. Të dyja 

mikeshat, mësueset Sonja dhe Annete, u 

përgjigjën thjesht dhe bukur: 

-Nga të gjithë fëmijët, në të gjitha klasat, 

mundohemi të kërkojmë të zbatohen pesë 

rregulla: 

1. Çdo fëmijë që dëshiron të futet në veprimtarinë 

e një grupi do të marrë lejë me këto 

fjalë: -A mund të marr pjesë? -Më falni a mundem? 

2. Të gjithë duhet të dëgjojnë shokun, pavarësisht 

se si shprehet mirë, apo keq. Askush nuk ka të drejtë 

ta ndërpresë tjetrin. Respekt ndaj njëri - tjetrit. 

3. Të thonë fjalë të mira për të tjerët. Nuk pranohen 

ofendimet dhe fjalët e këqija. 

4. Mjetet e punës dhe lodrat që kemi në përdorim 

i ndajmë dhe i përdorim bashkërisht. 

5. Ndihma ndaj njëri tjetrit, bile më shumë ndaj 

atij që ka më shumë nevojë. 

I dëgjojmë dhe nuk çuditemi aspak. Janë pesë 

rregulla fare të thjeshta, që ne, mësuesve, na venë në 

siklet të madh, sikur mbajmë një mal mbi shpinë. 

Jo që nuk i dimë, po a kemi vullnet e dëshirë dhe sa 

përpiqemi t’i zbatojmë. Pikërisht këtu qëndron edhe 

çelësi i suksesit të mësuesve në shkollën suedeze. 

Mikpritja nuk u kursye edhe në Bashki, ku grupi i 

mësuesve suedezë u prit nga n/kryetari, Z. Adrian 

Çela. Miqtë parashtruan arsyen e vizitës së tyre, 

për projekte të përbashkëta, shkëmbim përvoje, 

vizita të ndërsjella, por sidomos të vizitave dhe të 

lidhjeve mes nxënësve të të dy vendeve. Mendime 

që u pëlqyen nga drejtuesit e Bashkisë, pasi të gjitha 

veprimtaritë janë në interes të fëmijëve shqiptarë që 

ndodhen në Suedi, që ata të mos harrojnë gjuhën, 

origjinën dhe të forcojnë lidhjet me Shqipërinë. 

Një bisedë e zgjatur u zhvillua në DAR me drejtoren 

Znj. Mira Bllani, sepse siç dihet, kur mësuesit hyjnë 

në të fshehtat e zanatit, vështirë të dalin lehtë. U 

diskutua për integrimin e fëmijëve në Suedi, janë të 

ndryshme por ngjasojnë, pasi edhe ne ndeshemi me 

integrimin brenda vendit. U rrahën mendime për 

decentralizimin e shkollës, programet, për lidhjen 

shkollë – prindër, zgjedhjen e teksteve mësimorë, 

veprimtaritë jashtë orës së mësimit, puna me librin 

etj..etj. 

Miqtë nga Suedia patën dëshirë të njihen me një 

shkollë jo publike. Vizita në kolegjin “Turgut 

Ozal” në Durrës dhe biseda me drejtorin Z. Seser 

Erdogan kaloi mjaft mirë. Shkurtimisht, u njohën 

me ecurinë e shkollës në dhjetë vitet e saj në Shq- 

ipëri, e cila ka qenë gjithnjë në rritje. Drejtori i 

njohu me kompleksin e ri modern që po ndërtohet 

e mbaron së shpejti, programin mësimor, gjuhët e 

huaja. Mes të tjerave vuri theksin në kujdesin që 

tregohet ndaj nxënësve shumë të mirë dhe talenteve, 

për të cilët investohet dhe nxiten të marrin pjesë 

në konkurse shkencore si brenda vendit por dhe në 

ato ndërkombëtare. Sukseset nuk kanë munguar, 

pasi janë të shumtë nxënësit e kolegjit që janë 

nderuar me çmime dhe vende nderi. Në kolegj, 

vëmendje i kushtohet veprimtarive edukative jashtë 

procesit mësimor, sidomos në plotësimin e prirjeve 

dhe dëshirave të nxënësve, duke marrë në shkollë 

specialist si, piktor, fotograf, muzikant, koreograf, 

etj…etj. 

Meqenëse mësuesit suedezë në shkollën e tyre kishin 

dy klasa me nxënës me aftësi të kufizuar mendore 

dhe fizike, treguan interes të bëjnë një vizitë dhe 

të njihen me punën e shkollës në Durrës që njihet 

me emrin PLM. Pyetjeve të shumta iu përgjigj 

drejtoresha Znj. Arta Veizi, e cila i njohu me problematikën 

e shkollës dhe të fëmijëve, pengesat që 

hasen në punë, sidomos me mentalitetin e prindërve 

të cilët e pranojnë me shumë vështirësi gjendjen e 

fëmijëve të tyre. 

Tek miqtë suedezë, me të cilët u formuan shpejt 

lidhjet shoqërore, dallojmë një veçori që na pëlqen 

e s’mund ta lemë pa e përmendur, pasi edhe na 

shërben: Serioziteti dhe kujdesi për t’i parë e prekur 

gjërat ashtu siç janë, deri në hollësi. Dëgjojnë me 

vëmendje. Për ata s’ka gjëra të dorës së dytë, edhe 

vogëlsirat janë të rëndësishme. 

Në këtë shkrim vumë vetëm pak nga të gjitha, pavarësisht 

se çdo veprimtari e meriton një shkrim më 

vete. E rëndësishme është se përfituam të dy palët, 

si miqtë, por ca më shumë edhe ne. 

Kjo vizitë do të mbahet mend për shumë kohë, pasi 

te të gjithë la mbresa të pashlyeshme. Urojmë që 

miqësia dhe bashkëpunimi mes të dy shkollave të 

vazhdojë gjatë, duke forcuar lidhjet mes mësuesve 

dhe nxënësve. 


25


26 

TRADITË & KULTURË 

Nëpër shkollat shqipe, në Diasporë... 

Mësimi i gjuhës amtare në shkollat shqipe në Austri 

Nxënës në orën e gjuhës shqipe 

në shkollën fillore 

në Benedikt/Vjenë-Austri 

Në shkollat austriake, mësohen tetëmbëdhjetë gjuhë 

amtare. Gjuha shqipe, pas turqishtes e kroatishtes, zë 

vendin e tretë për nga frekuentimi i fëmijëve. Nga organet 

vendore paguhen diku rreth gjashtëqind mësues/e 

të gjuhëve amtare, në mesin e tyre edhe njëzet e katër 

mësues/e shqiptarë. Për këtë, kujdeset Ministria e Arsimit, 

përmes resorit për ruajtjen dhe integrimin shoqëror të 

qytetarëve me origjinë nga vende të ndryshme. Ky resor, 

i siguron kushtet e punës sipas nevojave praktike me 

tekste, informime, seminare e konferenca profesionale, 

udhëzime praktike etj. Sigurohen falas vijimi i seminareve 

përkatëse, konferencave, me qëllim shkëmbimin e 

përvojave dhe përsosmërisë së tyre. Në veçanti, rëndësi u 

jepet shfrytëzimit nga mësuesit të mundësive elektronike 

nga interneti, faqeve përkatëse. Evoluimi teknologjik e 

kushtëzon evoluimin e metodologjisë së mësimdhënies 

dhe mësim-nxënies. Kjo është një imperativ i kohës i cili 

është në vazhdimësi në agjenten e organeve kompetente 

arsimore austriake. Materialet mësimore të shtypura nga 

interneti zënë një vend me rëndësi në mësimdhënie. Tani 

ka shumë faqe interneti me materiale mësimore të cilat 

mësuesi/ja mund t’i shfrytëzojë. Ministria e Arsimit e ka 

mundësuar hapjen e faqeve të internetit me materiale nga 

gjuha turke, kroate dhe në gjuhën shqipe. Ato materiale 

janë kryesisht publikime nga përvoja e mësuesve. Mësuesit 

i dërgojnë punimet e tyre për publikim në faqen 

e internetit. Ata që janë aktivë, në punime marrin edhe 

honorar të veçantë. 

Kjo konsiderohet si reformim në komunikime, si 

mundësi të krijuara nga mjetet moderne elektronike. Ky 

sistem, e mundëson gjithashtu shkëmbimin e përvojave 

direkt nga mësuesit e vendeve të ndryshme. Ata diskutojnë 

një orë e gjysmë në mbrëmje, një herë në javë, në 

gjuhën angleze dhe gjermane rreth metodave, projekteve 

e temave të caktuara, në rrjetin e formuar nga disa 

qytete të shumë vendeve. Nga puna praktike e mësuesve 

shqiptarë, deri tani, kemi pak materiale të hapura për 

shfrytëzim. Krahas kësaj, Ministria austriake për gjuhën 

Hazir MEHMETI - Vjenë 

shqipe, ka siguruar falas shumë tekste mësimore. Këtë 

vit, për secilin nga mësuesit shqiptarë, u blenë të gjitha 

botimet për gjuhën shqipe, deri në klasën e nëntë. Përveç 

kësaj, secili mësues mund të porositë për secilin nxënës 

libra deri në 14E 90c. Këtu duhet veçuar përpjekja e Znj. 

Mag. Elfie Fleck, përgjegjëse e seksionit ndërkulturor në 

Ministrinë e Arsimit. Ajo duke e parë nevojën nxënësve 

shqiptarë për tekste, ndihmoi në sigurimin e shumë prej 

tyre. Zonja Fleck ishte në seminarin e mësuesve të diasporës 

në Strugë, para dy vitesh, ku u njoh nga afër me 

nevojat e përpjekjet tona rreth ruajtjes së gjuhës. Duhet 

bërë praktikë e ftesës së zyrtarëve të nivelit të tillë edhe 

nga shtetet tjera. 

Në Austri janë të punësuar njëzet e tre mësues shqiptarë. 

Ata zgjidhen sipas kritereve të caktuara nga inspektorati 

përkatës. Këtu shkolla e mbaruar përkatëse në vendlindje 

merret parasysh si kriteri kryesor. Edhe pse njohja e 

gjuhëve tjera nuk parashihet si kërkesë direkt,njohja e 

tyre është e domosdoshme për mësuesin/en në rrethin 

shumë-kulturor. Shumica e mësuesve shqiptar flasin dytri 

gjuhë dhe janë me kualifikime përkatëse. Pjesa më 

e madhe e tyre kanë të mbaruar universitetin dhe kanë 

përvojë shumëvjeçare 

Për mësimin e gjuhës shqipe në këto shkolla është pozitiv 

fakti se shumica e prindërve në shtëpi flasin shqip. Kjo e 

lehtëson mësim-nxënien dhe mësimdhënien. 

Në simpoziume, seminaret, konferencat e organizuara 

rreth mësimit të gjuhëve amtare, dalin detyrime për secilin 

shtet që t’u mundësojë fëmijëve mësimin elementar në 

gjuhën amtare. 

Znj.Mag.Elfie Fleck, përgjegjëse për gjuhët amtare 

pranë Ministrisë së Arsimit të Austrisë, gjatë seminarit në Strugë. 

Një përkrahëse e madhe 

e mësimit shqip

IKAP-i, në linjën e duhur për të qenë 

një institucion me parametra evropianë 

Në kuadër të Programit Cilësi dhe Barazi 

në Arsim (CBA), një ekip i përbërë nga 

përfaqësues të Inspektoratit Kombëtar 

të Arsimit Parauniversitar (IKAP)dhe të 

Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës kreu 

gjatë muajit shtator një vizitë studimore 

në Inspektoratin e Arsimit të Belgjikës për 

rajonin e Flandrës. Inspektorati flamand 

është gjithashtu anëtar i rrjetit evropian 

të inspektorateve dhe ka drejtimin e këtij 

organizmi që quhet SICI (Organisation 

of National and Regional Inspectorates of 

Education in Europe) 

Ekipi u njoh me sistemin arsimor belg për komunitetin 

e Flandrës, misionin dhe strukturën e tij, vlerësimin e 

cilësisë në arsim në Belgjikë, me dokumentet dhe instrumentet 

bazë për realizimin e këtij vlerësimi si dhe me 

përvojën belge të përpunimit elektronik të të dhënave të 

inspektimit. Kjo vizitë mundësoi dhe prezantimin me 

Rrjetin Evropian të Inspektorateve, SICI dhe hapi një 

perspektivë konkrete për anëtarësimin e IKAP-it në të . 

Gjithashtu, kryeinspektori i IKAP z.Robert Gjedia, bëri 

një prezantim të misionit dhe strukturës së Inspektoratit 

Kombëtar të Arsimit Parauniversitar të Shqipërisë. 

Në vijim, inspektorati i Flandrës bëri të mundur vizitën 

në një shkollë të arsimit bazë, e cila u pasua nga 

diskutime me inspektorë dhe drejtoreshën e shkollës 

mbi efikasitetin e vlerësimit të brendshëm e të jashtëm. 

Misioni dhe profili i Inspektoratit arsimor të Flandrës 

Inspektorati arsimor i Flandrës është një organizatë profesionale 

autonome që ka si mision ruajtjen dhe nxitjen 

për përmirësimin e cilësisë së arsimit. Ai u jep këshillim 

të vijueshëm institucioneve, i inspekton 

ato dhe ka si qëllim të kontribuojë për 

një edukim demokratik dhe social, si dhe 

të informojë shtetin për cilësinë e arsimit 

në vend. 

Organizimi i Inspektoratit 

Inspektorati i Flandrës mbulon 4500 

institucione. Ai përbëhet nga bordi i 

inspektorëve (Kryeinspektori, 8 inspektorë/koordinatorë 

dhe 17 të tjerë në 

nivel qendror). Në dallim me IKAP-in, 

Inspektorati arsimor belg ka dhe një staf 

prej 150 inspektorësh rajonalë. Këta të 

fundit janë punonjës të Inspektoratit, të 

shpërndarë në të gjithë rajonin e Flandrës, 

por që e kryejnë punën në shtëpi. 

Ata janë të pajisur nga inspektorati me 

Edit Dibra, IKAP 

infrastrukturën përkatëse, kanë akses në intranetin e 

Inspektoratit dhe ndjekin programin vjetor të përcaktuar 

në Inspektoratin Qendror. 

Inspektorati është përgjegjës për sigurimin e cilësisë në 

institucionet e 

- Arsimit fillor 

- Arsimit të mesëm 

- Shkollat speciale 

- Qendrat e këshillimit/udhëzimit të karrierës 

- Arsimi part - time 

- Edukimi i të rriturve 

- Arsimi profesional 

- Arsimi në shtëpi 

- Bordet e shkollave (të cilët përbëhen nga drejtues të 

disa shkollave dhe mbulojnë një grup shkollash) 

- Institucionet që sigurojnë programe trajnimi dhe që 

ofrojnë certifikata dhe diploma 

Nëse para vitit 1991, përgjegjëse për cilësinë në shkolla 

ishte Ministria e Arsimit, pas `91, përgjegjësinë për 

cilësinë e ka vetë shkolla. Një tjetër ndryshim i politikave 

të inspektimit daton që nga maji i vitit 2009, me 

adaptimin e Inspektimit të Plotë të Shkollës. Bëhet fjalë 

për inspektimin e të gjitha shkollave, publike, rajonale 

ose private që marrin fonde nga shteti. Në një kontekst 

arsimor ku shkolla ka autonomi të plotë në aspektin 

kurrikular, financiar dhe rekrutimin e mësuesve, inspektorati 

ka futur konceptin e një inspektimit të bazuar 

në rreziqe “risk based inspection”. Ky lloj inspektimi 

bëhet sipas një programi 8 vjeçar dhe parashikon që, 

te paktën një herë në 8 vjet, çdo institucion arsimor 

në Flandër të ketë kaluar në procesin e inspektimit të 

plotë. Ai ndahet në tre faza 1- parainspektimi 2- vizita 

në shkollë dhe 3-raportimi. 

- Parainspektimi zgjat një dite (bazohet ne raportet e 

mëparshme, të dhënat e marra nga databaza elektronike, 

intervista me drejtorin e shkollës, mësues, etj). Në për- 


27


28 

fundim përcaktohet Fokusi i inspektimit të shkollës 

(Fokusohen të paktën dy fusha) 

- Vizita në shkollë dhe inspektimi i fokusuar në çështjet 

për të cilat është rënë dakord në fazën e parë (dokumente, 

vëzhgime, intervista) dhe në përfundim, interpretimi 

i gjetjeve/analiza (3-6 ditë) 

- Raporti dhe publikimi i tij. (nga 1-2 javë deri në 2 

muaj) 

Rekrutimi i inspektorëve 

Kusht për të marrë pjesë në konkurrimin për inspektor 

është përvoja e detyrueshme 10 vjeçare në fushën e 

arsimit. Përzgjedhja kryhet me një vlerësim të dyfishtë: 

1. Nga një komision i vlerësimit të jashtëm, i cili analizon 

kompetenca, aftësi, shprehi të përgjithshme që lidhen 

me komunikimin, punën në ekip, etj) 

2. Nga një juri e brendshme, e përbërë nga inspektorë, 

mësues, drejtorë shkollash, e cila vlerëson kandidatët 

lidhur me njohuritë specifike për kurrikulën dhe lëndë 

të veçanta sipas profilit të inspektorit që do të punësohet. 

Pas punësimit, çdo inspektor i ri ka si tutor një inspektor 

me përvojë, që mund të jetë ekspert i brendshëm ose i 

jashtëm. Të gjithë inspektorët i nënshtrohet trajnimit 

në shërbim sipas një programi të përcaktuar ( 2 ditë në 

vit të gjithë inspektorët bashkë, si dhe një program 9 

ditor në vit me fokus në problematika të inspektimit, 

komunikimin e politikave dhe qëllimeve të Ministrit, 

etj.) Gjithashtu zhvillohen edhe trajnime sipas nismave 

individuale të inspektorëve. (trajnime nga ekspertë të 

huaj, etj) 

Inspektorati belg operon bazuar në udhëzuesin e 

quajtur CIPO (Contexte, Input, Process, Output) 

1. C-Konteksti (përmbajtja dhe te dhëna me informacionin 

e nevojshëm për fushat) 

2. I-Inputet 

3. P-Proces (proceset pedagogjike dhe organizative): 

A Politikat e përgjithshme: 

Nga njëra shkollë në tjetrën, nga njëri organizim në tjetrin, 

afatshkurtra apo afatgjate, Rexhep Dizdari, si një nga figurat 

e shquara të arsimit kombëtar, nuk ndjehej asnjëherë i qetë 

pasi mendonte se përsëri kishte lënë diçka të paplotësuar. 

Aspiratat e tij sa vinin e bëheshin akoma më të mëdha dhe 

më gjithpërfshirëse. Me punën e tij, me vizionin dhe horizontin 

e gjerë ai kishte hyrë në mendjen e shumë arsimtarëve 

dhe arsimdashësve. Kështu nuk u mjaftua me organizimin 

e rretheve të vogla sociale dhe këtë herë në bashkëpunim 

edhe me Sadi Pejanin iu përveshën punës në krijimin e një 

organizate gjithpërfshirëse të arsimtarëve të ashtëquajtur 

“Sindikata e parë e Arsimtarëve” me pjesmarrjen e mësuesve 

nga Tirana, Durrësi, Kruja, Kavaja dhe Shijaku, e 

cila u mblodh në Dhjetor të vitit 1921 në konviktin “Naim 

Frashëri” që u pranua nga autoritetet e arsimit me titullin 

“Lidhja e mësuesve” e Prefekturës së Durrësit. E gjejmë të 

rastit të japim të plotë tekstin e statusit të kësaj organizate 

zyrtare e para për nga lloji në Shqipëri, marre nga origjinali: 

Drejtimi/udhëheqja 

Zhvillimi i vizionit 

Vendimmarrja 

Sigurimi i cilësisë 

B. Politikat e stafit 

Menaxhimi dhe trajnimi i stafit 

C. Politikat e burimeve 

Materialet, siguria, higjiena dhe mirëqenia 

D. Politikat pedagogjike 

Kurrikula, Këshillimi dhe Vlerësimi 

4. O-Output (rezultatet, arritja e objektivave dhe 

plotësimi i treguesve) 

Disa nga sfidat e IKAP-it për të ardhmen 

Nga njohja me përvojën e inspektoratit belg dhe bashkëbisedimet 

me inspektorët dhe koordinatorët e tij, 

konstatuam që IKAP është në linjën e duhur për të qenë 

një inspektorat me parametra evropianë. Në këta pak 

muaj, IKAP-i ia ka dalë mbanë të ndërtojë një strukture 

bashkëkohore në përputhje me filozofitë e suksesshme 

të inspektimit që kanë sot vende si Belgjika, Hollanda 

dhe Skocia, gjë e cila u vlerësua nga homologët tanë. 

Megjithatë, IKAP-i ka ende shumë sfida të rëndësishme 

përpara. Ngritja e një rrjeti inspektorësh në rang vendi, 

në analogji me inspektoratin flamand, e cila paraqitet si 

një nevojë për punën në vijueshmëri të këtij institucioni, 

do të jetë një sfidat e tij në të ardhmen. Gjithashtu, 

anëtarësimi në SICI-in paraqet një potencial të rëndësishëm 

bashkëpunimi dhe zhvillimi për IKAP-in duke 

bërë që ai të përfitojë nga shkëmbimet brenda rrjetit, 

ekspertizat e vendeve anëtare, pjesëmarrja në projekte, 

trajnime, etj. Një element modernizues për punën dhe 

funksionimin e Inspektoratit do të jetë dhe krijimi i një 

database elektronike dhe ngritja e një intraneti të cilat do 

përmirësojnë dhe rrisin efektivitetin e këtij institucioni 

në të ardhmen. 

_ _ _ Për herë të parë në shtyp _ _ _ 

Sindikata e Parë e Arsimtarëve të Shqiperise 

Nga Evans Drishti 

Sindikata e parë e arsimtarëve 

Prefektura e Durrësit 

Duke parë se interesimi i Qeverisë së asaj kohe për ndaj 

arsimin ishte e pakët e pamë të nevojshme të mendonim 

diçka për këtë problem me një rëndësi kapitale për një vend 

prapambetur siç ishte vendi yn. Megjithëse forma sindikale 

e re si për vendin tonë si për shumicën e arsimtarëve të një 

niveli shumë t’ulët, nuk gjetëm rrugë tjetër. Me të ndjerin 

shokun Sadi Pejani morëm këtë nisjativë që disa e quanin të 

guximshme, disa të kotë e disa më pesimista, për disa absurd. 

Në marrëveshtje të plotë me Durrësin, Krujën dhe Kavajën, 

në pushimet e tremujorit të parë, bëmë mbledhje 

në konviktin Naim Frashëri në dijeni edhe t’autoriteteve 

t’arsimit. Mbledhja qe mjaft e gjallë dhe jo ashtu siç e kishin

parapa ca kundërshtarë. Qeveria na pat premtua se nuk do 

i pranonte tani e tutje arsimtarët ndër dikastere të tjerë, 

por nuk e mbajti gjatë atë premtim duke gjetë për pretekst 

se i çalonin punrat me të rinj duke përdorur fjalë popullore 

“Nuk livrohet dot ara me viça” Arsimtarët vazhdonin 

ta dizertonin arsimin mbasi ndër dikastere të tjerë kishin 

punë më pak dhe paguheshin më mirë. Mbledhja si sprovoj 

statin u mbyll. Kjo sindikatë për sa kohë që pat jetë pat 

edhe aktivitet, por mjerisht me dështimin e revolucionit të 

Qershorit edhe kjo pushoi së qenunit. 

Dokumenti nr 15 

Statuti i lidhjes 

I - Qëllimi: Qëllimi i lidhnisë së mësuesve është: Forcimi 

i bashkimit, përparimit dhe naltsimit moral dhe shoqëror 

të mësueseve e mësuesve të Prefekturës së Durrësit dhe 

përmirësimin e gjëndjes ekonomike të tyre. 

II 

Bashkimi 

I - Çdo mësuese e mësues i kësaj Prefekture është i detyruem 

me u sjellë si motër e vëlla kundrejtë mësueseve e mësuesve 

t’Atdheut e me u sjellë urtësisht në çdo bisedë. 

II - Çdo mësuese e mësues titullin e vet ka për ta ditë nderë 

për vehte e është i detyruem me i dalë zot nderit të degës 

s’vet në çdo rast e në çdo kohë. Dhe me e lartësue prestigjin 

e mëshuesit në punë të popullit. 

III - Për interresë të lidhnisë çdo mësuese e mësues i kësajë 

Prefekture është i detyruem moralisht me u bashkue dhe 

mbasi të hyjë është i shtërnguem me bashkëpunue si mbas 

vendimit të Këshillit Qëndror. 

IV - Çdo mësuese e mësues është i detyruem të vehet pas 

studimeve dhe të praktikohen në mjeshtërinë e vet tue u 

diftue përparimdashës për degën e vet 

V - Si në Qendër ashtu edhe në degët do t’epen konferenca 

arsimore nga ana e arsimtarëve, e mësuese e mësues është i 

detyruem me u gjetë në salë të konferencës. 

VI - Lidhnija e kësaj Prefekture do t’i lutet çdo antares e 

antarit të shkruaj mbi arsimin tue çue artikujt në Këshillin 

Qëndror i cili do të jetë i lirë në gërgim të tyre në ndonjë 

të përkohshme për botim ose të ruajtur për organin e saj që 

do të botohet kur të forcohet finaciarisht. 

VII - Çdo mësuese e mësues lutet me dhanë një raport mbi 

gjëndjen morale, shoqnore, shëndetsie e diturije të lagjes, 

katundit a rrethinave të degave të tyre e kështu degat qendrës 

së përgjithshme. 

III 

Interesi materjal i lidhnisë 

VIII - Këshilli Qëndror ka me u përpjekë me gjetë mëndyrën 

e burimeve për fondin e lidhnisë sikurse: a) me anë 

të kinematografit, b) të theatrit, c) me anën e pensjoneve të 

studentëve, ç) me anën e lojnave, ndihmave etj. 

IX - Këshilli Qëndror, për të krijue një shtëpi botuse anonime 

mësuesesh e mësuesish detyrohet të formojë një komision 

kompetentësh që të bajë projektin e saj i cili project 

do të paraqitë në mbledhje të përgjithshme të mësueseve e 

mësuesve për pëlqim. Prej kësi burimesh Këshilli Qëndror 

e i degave ka për të pasë 10% pë rata që kanë për ta ba një 

mundim në të nxjerrurit e tyre. 

X - Mësuesja e mësuesi ka një karakter të pastërt, është amnore 

e atnuer i foshnjave dhe shembuj në bindje të nomeve 

shtetnore dhe therorë të detyrës e t’idealit kombëtar. 

XI - Mësuesja e mësuesi e ka për detyrë m’u sjell njerzisht 

e me qenë pasqyra e urtsisë. 

XII - Lidhnija i përkrah të gjitha shoqrinat në pikpamje 

arsimore dhe pranon ndihmat e tyre. 

XIII - Lidhnija do të ndihmojë bonjakët e mësueseve e mësuesve 

kur nuk ju mjafton pensjoni qeveritar e u ndihmon 

mësueseve e mësuesve për edukimin e fëmijëve të tyre kur 

nuk u mjafton rroga sikurse për sëmundje. 

XIV - Mësuesja e mësuesi lufton zakonet e liga e forcon 

zakonet fisnike e bujare të shqiptares e të shqiptarit. 

IV 

Organizimi 

XV - Këshilli Qëndror formohet prej 5 vetash me qendër 

në Tiranë: 

a) Kryetar, sekretar, tre këshilltar 

b) Arkëtari e bibliotekari emnohen prej këshillit nën 

përgjegjësinë e tij. 

XVI - Degët formohen prej tre vetash: Kryetar, sekretar e 

një këshilltar me qendër Tiranë, Durrës, Kavajë, Shijak, 

Krujë. Arkatari zgjidhet prej këshillit nën përgjegjësi të tij. 

XVII - Këshilli Qëndror mbëlidhet një herë në vjetë në 

dy javët e para të korrikut nga dy delegate prej çdo dege 

të zgjedhun nga mësueset e mësuesit të qarkut të vet. Në 

këtë mbledhje merr pjesë çdo mësuese e mësues me vota 

consultative. 

XVIII - Këshillat e degëve zgjidhen një herë në vjetë në 

fillim të vitit shkollor nga të të gjitha mësueset e të gjithë 

mësuesit të secilës krahinë. 

XIX - Pagesa mujore është 1% e dy frang ar për të hyme, e 

një pagesë të përgjithëshme baras me të hymen për shpenzimet 

e mbledhjes së përgjithshme. 

XX - Degët 75% do t’ju dërgojnë Qendrës së përgjithshme 

n’interesë të përbashkët. 

XXI - Të hymet i dërgohen qendrës së përgjithshme. 

XXII - Pagesat e përvjetshme dërgohen më 15 korrik për 

prishje të mbledhjes së përgjithshme. 

XXIII - Këshilli Qëndror do të ketë një lokal e vulën me 

datën 8/1/1822 

XXIV - Dita 8 kalnduer do të kremtohet prej qendrës e 

degave si festë e lidhjes 

XXV - Këshilli Qëndror është i ngarkuemë me u marr vesht 

me të gjitha lidhnitë, me drejtoritë, me mësueset e mësuesit e 

Prefekturave të tjera për me ba një mbledhje të përgjithshme 

me anë të cilës të përgjithsohet kjo lidhni. 

XXVI - Veprimi i Këshillit Qëndror do të kontrollohet prej 

dy kontrollorësh të zgjedhur ndër delegat të jashtëm prej 

mbledhjes së përgjithshme. 

XXVII - Ky statut ndrrohet ose përmirësohet mbas nevojës 

në mbëledhje të përgjithshme. 

Asht një me origjinalin 

Sekretari: Rexhep Dizdari 

Kryetari i Kongresit: Qazim Komoni 

Lista e kongresitëve: Ali Furtuzi e Panajot Beçka - Durrës 

Murat Gjakova e Hamid Pengjili - Krujë 

Dhimitër Gjerka e Et-hem Berberi - Kavajë 

Osman Myderrizi e Qazim Komoni - Tiranë 


29


30 

Në redaksinë e revistës “Mësuesi” kanë ardhur shumë letra në të cilat shumë mësues, 

pedagogë dhe specialistë të arsimit duan të dinë se cilat janë kriteret e daljes në pension. 

Kushtet për të përfituar pensione mësuesit 

dhe pedagoget për vitin shkollor 2010 - 2011 

Fadil KEPI, specialist për problemet sociale. 

Për të përfituar pensione të plota, mbështetur në legjislacionin 

e sigurimeve shoqërore, edukatoret e kopshteve të 

fëmijëve, mësuesit dhe pedagogët, femra dhe meshkuj, gjatë 

periudhës 1 korrik 2010 deri më 30 qershor 2011 duhet të 

plotësojnë njëkohësisht këto tre kushte: 

Gjinia Mosha 

Femra 

Meshkuj 

58 vjeç 

e 6 muaj 

63 vjeç 

e 6 muaj 

Në rastet kur nuk plotësohen të tri kushtet e mësipërme, 

në një ditë deri më 30.6.2011, mësuesit e pedagogët do të 

përfitojnë pension më vonë se fundi i qershorit të vitit që 

vjen. Për shembull: Më 20 dhjetor të këtij viti, një mësuese 

plotëson moshën 58 vjeçe, dhe ka 35 vjet pune gjithsej, 

por në arsim dhe profesionet e tjera të kategorisë së dytë që 

njësohen me punën e mësueses, ka vetëm 25 vjet e 4 muaj, 

ajo nuk del në pension më 20 qershor të vitit 2011, sepse 

nuk i bëhen 26 vjet e 3 muaj mësuese, por kur bëhen 26 

vjet e 3 muaj punë të siguruara në profesionin e mësueses. 

Edhe në të ardhmen, gradualisht në çdo datë l korrik, 

moshat e daljes në pension të mësuesve dhe pedagogëve, 

pavarësisht nga gjinia, do të shtohen me 6 muaj, deri sa 

duke filluar nga 1.7.2013 e në vazhdim mësueset femra do 

të dalin në pension të plotë 60 vjeçe dhe meshkujt 65 vjeç, 

kur kanë 35 vjet punë gjithsej të siguruara pavarësisht se 

ku kanë punuar. 

Në kohën e punës gjithsej, për efekte të pensionit të 

pleqërisë, përfshihen përveç viteve të shënuara në librezën 

e punës edhe koha e vazhdimit të studimeve të larta ditën, 

për femra brenda ose jashtë vendit, me dhe pa bursë, sipas 

kohëzgjatjes së fakulteteve, por jo më shumë se 6 vjet, duke 

e vërtetuar këtë me kopjen e diplomës së noterizuar. Koha e 

studimeve të larta ditën, llogaritet një vit shkollor e barabartë 

me një vit punë, megjithëse viti shkollor ka qenë dhe 

është më pak se një vit kalendarik. Në rastet kur një femër 

ka mbarur dy fakultete ditën, për efekte pensioni i quhen 

vjetërsi pune, vetëm vitet e vazhdimit të një fakulteti. 

Gjithashtu, në kohë punë gjithsej për efekte pensioni përfshihet 

edhe koha e kryerjes së shërbimit të detyrueshëm 

ushtarak për meshkujt duke e dokumentuar me vërtetim 

nga dega ushtarake, periudha e përfitimit të pensionit të 

invaliditetit të pjesshëm ose të plotë, sipas nenit 58 të 

ligjit të sigurimeve shoqërore pavarësisht nga kohëzgjatja e 

gjinia, periudhat e lejeve të zakonshme, raporteve mjekësore 

të pagueshme, për paaftësi të përkohshme në punë, të 

lejeve të barrëlindjes, koha e përfitimit të papunësisë ose e 

asistencës, etj. 

Mbështetur në vendimin e Këshillit të Ministrave nr.328, 

datë 12.3.2009,“periudha e shërbimit si kujdestar, për 

invalidin paraplegjik dhe tetraplegjik, i cili nuk është ekonomikisht 

aktiv, si dhe nuk përfiton të ardhura nga skema 

e sigurimit të detyrueshëm shoqëror, vlerësohet periudhë 

Ju pyesni, ne përgjigjemi 

Vite pune 

gjithsej 

35 

35 

Vite pune 

në arsim 

26 vjet 

e 3 muaj 

26 vjet 

e 3 muaj 

sigurimi, për efekt përfitimi pensioni, barrëlindje, aksident 

në punë, sëmundje profesionale dhe sigurimi shëndetësor“. 

Kontributi në këto raste paguhet në bazë të pagës minimale 

dhe përballohet nga buxheti i shtetit. 

Koha e trajtuar me ndihmë ekonomike dhe periudhat e 

kryerjes së zboreve ushtarake, gjatë kohës së studimeve nuk 

quhet vjetërsi pune për pension, sepse përfshihej në strukturën 

e vitit shkollor. Ditët e zboreve ushtarake të kryera 

mbas fillimit të punës, llogariten vjetërsi pune, për efekte 

pensioni dhe page pavarësisht nga gjinia. 

Periudha e kryerjes së sigurimeve vullnetare për shtetasit 

me nënshtetësi shqiptare që kanë plotësuar moshën 18 vjeç, 

pavarësisht nga gjinia, e ku banojnë (në vendin tonë apo në 

emigracion) duke filluar nga data 1.10.1993, përfshihet në 

vjetërsinë e punës gjithsej, për të përfituar 3 lloje pensionesh 

pleqërie, invaliditeti dhe familjar, por, nuk barazohet me 

vitet e punës si mësues e pedagoge, po kështu vlerësohet 

edhe koha e siguruar, si të vetësiguruar në bujqësi, deri në 

moshën e pensionit, për femra dhe meshkuj, apo në sektorët 

private. 

Sigurimet vullnetare janë të vlefshme për të shtuar kohën 

e punës gjithsej, por jo vitet e punës me vështirësi. Për 

shembull nuk mund të bësh sigurim vullnetar për të shtuar 

vite pune si mësues, pedagog, oficer, etj. 

Për, femrat koha e studimeve të larta ditë, sigurimeve 

vullnetare dhe ajo e përfitimit të pagesës së papunësisë (asistencës) 

nuk është e vlefshme për të marrë lejen e shpërblimin 

e lindjes me pagesë. 

Në punët në arsim për pension, përfshihen periudhat e 

punuara: edukatore në kopshtet e fëmijëve, mësuese dhe 

mësues në shkollat e ciklit të ulët, 7, 8 e 9 vjeçare, të mesme 

të përgjithshme e profesionale, drejtorët dhe nëndrejtorët 

e shkollave dhe të konvikteve, kur kanë dhënë mësim në 

klasa, pedagogë në Universitete apo shkolla të tjera të larta, 

pavarësisht nëse kanë ose jo grada shkencore, koha e punuar 

në detyrën e drejtorit, inspektorit dhe ndihmësit për arsimin 

në Aparatin e Këshillit të Ministrave, drejtorive dhe inspektorëve 

në Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës, përgjegjësve, 

drejtorive dhe inspektorëve të seksioneve dhe drejtorive të 

arsimit në rrethe, trajnerëve profesionistë efektive të të gjitha 

kategorive të klubeve sportive, drejtorët, instruktorët, shefat 

e seksioneve në pallatin e pionierëve, shtëpitë e pionierëve, 

udhëheqësit e pionierëve në shkolla, etj. 

Puna në arsim, përsa i përket vështirësisë, njësohet me 

profesionin e oficerëve, tornitoreve të punimit të metalit, 

saldatorëve, veterinerëve të lartë, mjekëve kirurgë, artistëve 

të teatrove dramatike, dirigjentëve të orkestrave, regjisorëve 

të Kinostudios, Radiotelevizionit, etj. Të gjitha këto emërtime 

janë përcaktuar me vendime të veçanta të Këshillit të 

Ministrave, botuar në legjislacionin përmbledhës për sigurimet 

shoqërore në shtator të vitit 2003, faqe 196 deri 224. 

Sipas nenit 32 të ligjit të sigurimeve shoqërore, pensioni 

llogaritet me 75 për qind të pagës neto mesatare mujore të 

tre vjetëve rresht në 10 vjetët e fundit të punës, periudhë 

të cilën e zgjedhin vetë të interesuarit gjatë së cilës kanë 

patur pagën më të mirë. 

Për pension merret parasysh rroga bazë mbështetur në tabelën 

e pagave të miratuar nga Këshilli i Ministrave, shtesat 

e marra për vjetërsi në punë, vështirësi, largësi, funksion,

gradë shkencore, etj. 

Në llogaritjen e pensionit nuk merret parasysh paga e 13të 

që kanë marrë mësuesit, mbasi për pagën e mësipërme, 

nuk janë paguar kontributet e sigurimeve shoqërore dhe 

shëndetësore. 

Paga e secilit vit, përpara llogaritjes së pensionit, nga 

punonjësit e sigurimeve shoqërore, rritet me koeficientet 

përkatës të caktuara nga Këshilli i Ministrave nr.642, datë 

11.6.2009 “Për përcaktimin e koeficienteve të indeksimit të 

bazës së vlerësimit vjetor, individual për llogaritjen fillestare 

të pensioneve si më poshtë : 

Për vitin 2008, me koeficientin 1, për vitin 2007, koeficienti 

është 1,11, për vitin 2006, me 1,04, për vitin 2005 me 

koeficientin 1,02 për vitin 2004 më koeficientin 1,12, për 

vitin 2003 me 1,10, për vitin 2002, me koeficientin 1,09, 

për vitin 2001, me koeficientin 1,14, për vitin 2000 me 

1,07, për vitin 1999 me koeficientin 1,09, për vitin 1998 

me koeficientin 1,05, për vitin 1997 me koeficientin 1,22, 

për vitin 1996 me 1,09. Për vitin 1995 me 1,37 dhe vitin 

1994 me 1,32. 

Nuk merren parasysh në llogaritjen e pagave për pension 

të ardhurat financiare që mund të ketë marrë personi, si 

shpërblimet e ndryshme, përfitimet nga llogaritë, honorarët, 

dietat në lekë ose në valutë për kohën e shërbimeve brenda 

e jashtë vendit, sepse për to nuk janë paguar kontribute të 

sigurimeve shoqërore e shëndetësore. 

Periudhat e paguara me leje të zakonshme, raporte mjekësore 

për paaftësi të përkohshme dhe leje lindje, pavarësisht 

se janë paguar më pak se rroga, mbështetur në Kodin e 

Punës quhen vjetërsi në punë dhe nuk ndikojnë në masën 

e pensionit. 

Nga data 1 korrik 2010 e në vazhdim, pensionet e plota 

të shtetit përfshi dhe kompensimet nuk mund të jenë më 

të larta se 21.880 lekë në muaj. Mbështetur në nenin 63 të 

ligjit të sigurimeve shoqërore, pensionet, kompensimet dhe 

shpërblimet e fundit të vitit të pensionistëve pavarësisht nga 

shuma nuk tatohen. 

Mësuesit, pedagogët, trajnerët dhe sportistët të cilët përfitojnë 

pension të posaçëm kanë të drejtë të marrin njëkohësisht 

pensionin e zakonshëm dhe të posaçëm dhe shtesat 

përkatëse që i bëhen të dy llojeve të pensioneve me vendime 

të Këshillit të Ministrave që e ka në kompetencë. 

Mësuesit dhe pedagogët femra që dalin në pension mbi 

moshën 58 vjeçe e 6 muaj dhe meshkujt mbi 63vjeç e 6 

muaj për meshkuj dhe kanë punuar më shumë se 35 vjet të 

siguruar gjithsej, në bazë të nenit 33 të ligjit të sigurimeve 

shoqërore përfitojnë 4 për qind shtesë pensioni për çdo vit, 

ose 0,34 për qind shtesë mbi pension për çdo muaj pune. 

Koha e punuar jashtë vendit si në Përfaqësitë Diplomatike, 

Tregtare apo organizma ndërkombëtare, përfshihet në kohën 

e punës gjithsej, ndërsa periudhat e punuara si emigrant 

pavarësisht se në cilin vend nuk njësohen me vitet e punës 

të punuara në Shqipëri për efekte pensioni, por, janë të 

vlefshme për të përfituar pensione, sipas legjislacionit të 

shtetit përkatës. 

Mësueset të cilat kanë ndërprerë punën në vendin tonë, 

për të shoqëruar bashkëshortët e punësuar nga shteti shqiptar 

jashtë vendit dhe në pikat kufitare, për kohën që kanë 

qëndruar pa punë (për këtë arsye) u quhet vjetërsi pune 

gjithsej për pension, por jo si mësuese. 

Mbështetur në nenin 31/1 të ligjit nr.8889, date 25.4.2002, 

femrat që plotësojnë moshën 57 vjeçe dhe meshkujt 62 

vjeç dhe kanë 35 vjet punë të siguruara gjithsej, pavarësisht 

nga profesioni, me dëshirën e tyre kanë të drejtë të marrin 

pension të reduktuar. 

Pensioni i reduktuar llogaritet me 0,6 për qind në muaj më 

pak se pension i plotë. Për 6 muaj pensioni i reduktuar është 

3,6 për qind me pak se pensioni i plotë ( 0,6 për qind x 6 

muaj ) ose pensioni i reduktuar del 96,4 për qind e pensionit 

të plotë dhe mbetet i tillë edhe mbas plotësimit të moshës 

për pension të plotë, por sa herë shtohen pensionet e tjera 

rriten edhe pensionet e reduktuara. 

Personat që kanë punuar në dikastere apo institucione 

qendrore shtetërore, nga inspektor, shef sektori, drejtor 

deri ministër, apo kanë qenë të zgjedhur deputetë, anëtar 

të Gjykatës së Lartë, Kushtetuese, kryetar bashkie, etj. duke 

filluar nga data 1 prill 1991 e në vazhdim, bazuar ne ligjin 

nr.8097, date 21.3.1996, botuar ne fletoren zyrtare 13, 

përfitojnë edhe pension suplementar, shuma e të cilit varet 

nga detyra që kanë kryer dhe koha që kanë punuar në ato 

funksione. 

Mbështetur në nenin 63 të ligjit të sigurimeve shoqërore, 

pensionet, pagesat e raporteve mjekësore, kompensimet, 

shpërblimet për vitin e ri të pensionistëve, ndihmat financiare, 

etj. nuk tatohen pavarësisht nga dhe shuma e tyre. 

Mbështetur në nenin 93 të ligjit të sigurimeve shoqërore, 

nënat që kanë lindur shumë fëmijë dalin në pension të 

plotë kur plotësojnë 3 kushte njëkohësisht që janë: mosha 

50 vjeçe, të kenë lindur 6 e më shumë fëmijë e i gjashti të 

jetë mbi 8 vjeç dhe të ketë gjithsej 30 vjet punë e siguruar, 

pavarësisht se ku ka punuar. Edhe në të ardhmen kushtet 

e daljes në pension të nënave me shumë fëmijë nuk do të 

ndryshojnë. 

Pensionet paguhen në lekë dhe vetëm në vendin tonë, një 

herë në muaj. Pensionet e njohura, por të pa tërhequra 

mund të merren në çdo kohë deri në tre vjet. Për periudhën 

e pa tërhequr të pensioneve sigurimet shoqërore nuk 

paguajnë interesa bankare. Në pamundësi për ta marrë 

vetë pensionin të interesuarit kanë të drejtë të autorizojnë 

pjesëtarë të familjes, apo të afërm të tyre për tërheqjen e 

pensionit. 

Autorizimi duhet të ketë afat jo më shumë se 6 muaj dhe 

duhet të jetë i noterizuar. 

Gjithashtu, pensionistët me kërkesë të tyre pranë agjencive 

postare që merren me shpërndarjen e pensioneve, kundrejt 

pagesës prej 50 lekë në muaj i dërgohet pensioni në shtëpi. 

Mësuesit, pedagogët dhe trajnerët, mbasi dalin në pension, 

mund të aktivizohen duke dhënë mësim me orë të 

reduktuara sipas rregullores se Ministrisë së Arsimit dhe 

Shkencës, trajnimin e ekipeve sportivë dhe të përfitojnë 

përveç pensionit dhe honoraret, të cilat tatohen 10 për qind, 

pavarësisht nga shuma. 

Në rastet kur, ata dhe ato, mbasi dalin në pension, zhvillojnë 

aktivitete private, vazhdojnë të marrin pensionin dhe 

kompensimet, por për kohën që zhvillojnë aktivitet privat 

paguajnë edhe kontributet e sigurimeve shoqërore dhe 

shëndetësore në përqindjet e caktuara, njëlloj si personat 

që nuk kanë dalë në pension. 

Kur mësuesit dhe pedagogët në pension rifillojnë punë 

përsëri në sektorin shtetëror, pensioni ndërpritet, por, kur 

të rilënë përsëri punën, u rifillon pensioni me gjithë shtesat 

që mund të jenë bërë dhe për çdo muaj të punuar mbi 

moshën e pensionit përfitojnë 0,34 për qind shtesë pensioni, 

pavarësisht nga numri i muajve të punuar, ose 4 për 

qind për çdo vit pune, sepse për kohën e ripunësuar janë 

të detyruar të paguajnë kontributet e sigurimeve shoqërore 

dhe shëndetësore. 

Mësuesit pensionistë kur ripunësohen në shkolla private, 

përfitojnë përveç pensionit edhe rrogën, por janë të detyruar 

të paguajnë atje ku punojnë kontributet e sigurimeve 

shoqërore dhe shëndetësore, pavarësisht se kanë dalë në 

pension. 

Pensionistët që banojnë në fshat dhe kanë marrë tokë, sipas 

legjislacionit në fuqi, kanë të drejtë që përveç pensionit 

që marrin, të vetëpunësohen në tokën e tyre të realizojnë 

të ardhura dhe të mos paguajnë kontribute të sigurimeve 

shoqërore e shëndetësore sepse, sipas vendimit të Këshillit 

të Ministrave nr.1114, datë 30.7.2008, personat që kanë 

marrë tokë dhe banojnë në të njëjtin qark apo nënqark ku 

e kanë tokën dhe zhvillojnë veprimtari bujqësore ose blegtorale, 

janë të detyruar të paguajnë kontribute të sigurimeve 

shoqërore për të gjithë pjesëtarët e familjes nga mosha 16 

vjeç deri në plotësimin e moshës për pension, kur nuk janë 

punësuar në sektorë të tjerë shtetërorë apo privatë. 


31


32 

FOTO KONKURSI 

Në Universitetin e Kamzës pas orës së leksionit... 

Si mund të kontaktoni me ne: 

Nina Gjoçi: 

ngjoci@mash.gov.al; tel. 04 222 5859 

Andon Andoni: 

aandoni@mash.gov.al; cel. 069 4439598 

Vjollca Spaho: 

vspaho@mash.gov.al; cel. 069 5376532 

Numri i ardhshëm: 

1. Cilësia e mësimdhënies 

Alternativat e përcaktimit të cilësisë së mësimdhënies jo në formën 

e një përkufizimi, por në formën e një strukture të përbërë nga 

elementë të cilët përbëjnë tre dimensione dhe një sërë indikatorësh. 

2. Vlersimi i punës së mësuesit 

Për shkak të përmirësimit të administrimit shkollor apo të 

mësimdhënies, DAR/ ZA bëjnë ndryshime në kuadrin 

drejtues dhe mësimdhënës në shkolla. Për këtë shkak një nga 

instrumentet kryesore që përdoret sidomos për uljet apo ngritjet 

në karrierë është vlerësimi i punës së mësuesit. 

3. Të edukosh turizmin 

Eshtë kjo sfida e mësuesve të shkollave të mesme shqiptare, të cilët 

besojnë tek nxënësit e tyre dhe dëshirojne për ta një të ardhme prej 

profesionistësh të afirmuar në të vetmin sektor që çdo vit do të 

ketë nevojë për 3 000 të punësuar të rinj në Shqipëri. 

Adresa e redaksisë: Rruga e Durrësit (pranë Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës), nr. 23 - Tiranë 

tel. 04 2227206 - revistamesuesi@mash.gov.al 

U shtyp në shtypshkronjën “ALBDESIGN” - Autostrada Tiranë-Durrës km. 5 - www.alb-design.net

Mësuesi - Ministria e Arsimit dhe Shkencës

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?