12 GAZETA <strong>SOT</strong> CYAN MAGENTA YELLOW BLACK E E Enjte njte 25 25 P PPrill P rill 2013 2013 2013
E E Enjte njte njte 25 25 P PPrill P rill 2013 2013 2013 GAZETA <strong>SOT</strong> 13 sociale g Lepuri fshihet tek shifrat, të papunët fshihen tek "popullsia joaktive" Qeveria mashtron me shifrat e papunësisë, fshatarët e konvertuar në banorë qyteti figurojnë të punësuar në bujqësi Denisa KONA J o vetëm që nuk figurojnë të papunë, jo vetëm që nuk kanë të drejtë të rregjistro hen si punëkërkues të papunë, por as nuk kanë të drejtë të gjejnë në zyrat e punës, punë. Edhe pse këtu nëpunësit të thonë se përpiqen t'i ndihmojnë, por kjo ndihmë është 'shoqërore' pasi ata nuk konsiderohen zyrtarisht punëkërkues të papunë. Fjala është për ata të papunët e tjerë, të papunët e ardhur nga fshati në qytet, që janë rregjistruar tashmë si banorë të qendrave urbane, por pa asnjë të drejtë për t'u drejtuar në zyrat e punës, pasi konsiderohen si të vetëpunësuar në sek<strong>to</strong>rin bujqësor. "Në papunësinë e rregjistruar në Zyrat e Punësimit, nuk llogaritet papunësia e fshatit, pasi ajo është konsideruar deri tani e vetëpunësuar", thuhet në përgjigjen sqaruese të ardhur nga Shërbimi Kombëtar i Punësimit. Me një vendim të Këshillit të Ministrave të vitit 1998, për evidentimin e të papunëve, u vendos që përfituesit e <strong>to</strong>kës bujqësore sipas ligjit 7501, të konsiderohen të vetëpunësuar. Jo më larg se dje, në lulishten para Parlamentit anketuam personat që gjetëm aty. Të 12 personat ishin të ardhur nga fshati, të gjithë në moshë pune, më i riu 20 vjeç dhe më i vjetri 63 vjeç dhe të gjithë pohuan se janë të papunë, por nuk janë të rregjistruar në zyrat e punës. "Nuk na pranojnë sepse kemi marrë një copë <strong>to</strong>kë në fshat, ndërsa ajo <strong>to</strong>kë nuk jep as rendiment, edhe sipërfaqja është shumë e vogël, duhen plehra, duhet mekanikë, …Shkurt, nuk na siguron as bukën me dhallë", u shpreh njëri prej të anketuarve. Sipas legjislacionit, popullsia e fshatit që ka përfituar <strong>to</strong>kë klasifikohet e punësuar në sek<strong>to</strong>rin bujqësor, por paradoksi qëndron në faktin se kjo popullsi jo vetëm kur vazhdon të je<strong>to</strong>jë në fshat me të ardhura të pamjaftueshme nga <strong>to</strong>ka, por edhe kur zbret në qytet dhe figuron si popullsi qyteti, vazhdon të konsiderohet e vetëpunësuar në bujqësi! "Keni dëgjuar për arsimin me korrespondencë? Ne jemi të punësuar me korrespondencë në fshat!", thotë me një dozë ironie një tjetër i anketuar. Lepuri fshihet tek shifrat, të papunët fshihen tek "popullsia joaktive" Të papunët e Shqipërisë fshihen në të ashtuquajturën popullsi jo aktive. Të gjithë ata të papunë, që nuk janë rregjistruar në zyrat e punës, zyrtarisht konsiderohen jashtë forcës së punës. Sipas klasifikimeve ndërkombëtare, popullsia joaktive nuk është duke kërkuar punë për disa arsye si periudha e arsimimit, angazhimi në punë familjare, nuk dëshiron të punojë ose është e dekurajuar dhe ka arritur në përfundimin që ka pak ose aspak mundësi punësimi. Por ka shumë shqiptarë të dekurajuar për të kërkuar punë në zyrat e punës. Për rastin e Shqipërisë, roli i zyrave të punës për të gjetur punë është gati i dështuar. Meqenëse kë<strong>to</strong> zyra janë CYAN MAGENTA YELLOW BLACK Fshati që rrjedh drejt qytetit, del me punësim në rritje FSHA FSHATI FSHA FSHA TI në në në vitin vitin 2008 2008 Popullsia në fshat ka qenë 1.486.057 Mosha aktive për punë (15-64 vjeç) ka qenë 956.421 Numri i të punësuarve ka qenë 568 549 Fshati Fshati në në vitin vitin vitin 2009 2009 2009 Popullsia në fshat ka qenë 1.440.899 Mosha aktive për punë ka qenë 932 852 Numri i të punësuarve ka qenë 496 190 Fshati Fshati Fshati në në vitin vitin 2010 2010 Mosha aktive për punë ka qenë 911891 Numri i të punësuarve ka qenë 506.664 Fshati Fshati në në vitin vitin vitin 2011 2011 Mosha aktive për punë ka qenë 893 757 Numri i të punësuarve ka qenë 506.664 Shihet se popullsia aktive për punë në fshat ka rënë nga viti 2009 në 2010 dhe në 2011. Brenda dy viteve ka rënë me 34095 banorë, ndërsa rezul<strong>to</strong>n të jetë rritur fuqia aktive për punë me 10 474 persona!!!! Qyteti, mosha aktive për punë më shumë se dyfishi i të punësuarve Në vitin 2008, mosha aktive për punë ishte 975 614 vetë Në vitin 2008, numri i të punësuarve ishte 378 518 vetë Në vitin 2010 mosha aktive për punë ishte 1 008 749 Në vitin 2010, numri i të punësuarve ishte 421 388 Në vitin 2011, mosha aktive për punë ishte 1 026 973 Në vitin 2011, numri i të punësuarve ishte 421 388 shndërruar në lëshuese vërtetimesh papunësie, shumë njerëz i kanë neglizhuar si rrugë të kërkimit të punës. Madje, sikur të mos ishte nevoja për të pasur një kar<strong>to</strong>n të papuni për të përfituar nga vizitat mjekësore falas, ka gjasa që Shqipëria të mos kishte fare të papunë zyrtarisht të njohur. Pse personat me arsim të lartë nuk rregjistrohen në zyrat e punës? Shifrat nga Shërbimi Kombëtar i Punësimit flasin për një numër shumë më të vogël punëkërkuesish të papunë me arsim të lartë, krahasuar me num- rin e atyre me arsim të mesëm ose të ulët. Struktura e papunësisë sipas nivelit arsimor të të papunëve të regjistruar tregon se përqindjen më të lartë e zënë punëkërkuesit me arsim 8/9 vjeçar (54% e <strong>to</strong>talit), pasuar nga punëkë rkuesit me arsim të mesëm me 42% ndërsa, me arsim të lartë janë të rregjistruar si të papunë vetëm 4% e <strong>to</strong>talit të të papunëve. Kjo situatë shifrore përkon me dy terrene: me natyrën e punëve që ofrojnë zyrat e punës, që janë përgjithësisht punë të ashtuquajtura të rëndomta si punë<strong>to</strong>re sanitare, punë<strong>to</strong>re në fabrikë këpucësh, punë<strong>to</strong>r në www.sot.com.al Migrimi gjatë 2012, 15 mijë banorë i ikin fshatit, i sh<strong>to</strong>hen qytetit Sipas shifrave të INSTAT, popullsia urbane sipas qarqeve rezul<strong>to</strong>n në rritje 1.522. 630 banorë në 1 janar 2013, kundrejt 1.506.862 një vit më parë ajo. Rritja e popullsisë së qytetit i dedikohet shtimit të Tiranës. Thuajse e gjithë diferenca prej 15 mijë të migruarish përkon me lëvizjet e popullsisë drejt Tiranës (ishte 538 mijë e 881 banorë, është 552 mijë e 908 banorë një vit më pas (më 1 janar 2013). Ndërsa qytetet e tjera kanë qenë aty-aty si Shkodra me një qëndrueshmëri të zgjatur në vite të numrit të popullsisë , ndërsa me rritje të vogla paraqitet Durrësi e diçka më tepër Vlora. Ndërkohë shumica e qyteteve paraqesin rrudhje të tyre nga viti në vit në mënyrë të pandalshme në dhjetëvjeçarin e fundit.Sakaq, jo vetëm që është zvogëluar popullsia e fshatrave dhe është rritur ajo e kryeqytetit, por edhe forca aktive (grupmoshat në moshë pune) kanë rënë në fshat dhe janë rritur në qytet. Sipas krahasimeve <strong>to</strong>na të nxjerra nga tabelat e INSTAT, popullsia rurale në 1 janar 2013 ishte 1.264.985 banorë, ndërsa në 1 janar 2012 kishte qenë 1.308.887 banorë. Pra, ka rënë brenda një viti me 43 902 banorë (megjithëse raporti lindje/vdekje vazhdon të jetë pozitiv). Nga kjo sasi, mbi 15 mijë rezul<strong>to</strong>n lëvizje migra<strong>to</strong>re sepse është shtuar po kaq numri i popullsisë së qytetit, ndërsa pjesa tjetër mbetet të jetë më shumë lëvizje emigra<strong>to</strong>re. Bashkë me uljen e popullsisë së fshatit, ka ndodhur edhe rrudhja e grupmoshave aktive për punë. Në 1janar 2013, mosha aktive për punë në fshat (nga 15-64 vjeç) rezul<strong>to</strong>n sipas llogaritjeve <strong>to</strong>na mbi shifrat e detajuara të grupmoshave nga INSTAT, 847 722 persona, ndërsa në 1 janar 2012 kishte qenë 872 556 persona. Pra, është reduktuar numri i personave në moshë aktive për punë me 24 834 vetë. Duhet të prisnim pas kësaj, që të kishim rënie të numrit të të punësuarve në fshat për shkak të migrimit. Por paradoksalisht, sipas shifrave të INSTAT rezul<strong>to</strong>n se që nga tremujori i tretë i vitit 2011 e deri në fund të vitit 2012 nuk ka lëvizur aspak numri i personave të punësuar në sek<strong>to</strong>rin bujqësor. Ai ka mbetur 522 300 vetë, edhe pse gjatë këtij harku kohor kanë ndodhur lëvizje të popullsisë me braktisje të fshatit dhe ajo që lëviz më lehtësisht, është forca aktive për punë… INSTAT ul papunësinë duke përjashtuar 500 mijë persona më moshë pune Në qytet dhe fshat bashkë, mosha aktive për punë në 2011 ishte 1 920 728 për grupmoshën 15-64 vjeç, sipas përpunimit që i kemi bërë shifrave zyrtare të INSTAT vetëm për kë<strong>to</strong> grupmosha. Veç e veç janë 1 026 973 në qytet dhe 893 757 fshat. Por mosha aktive e punës nuk përpu<strong>the</strong>t me forcën aktive për punë që nxjerr INSTAT. Sipas shifrave të servirura nga Instituti i Statistikave, forca e punës përfshirë të punësuar dhe të papunë në tremujorin e fundit të vitit 2011 është 1 090 974 persona, nga të cilët 948 024 janë të punësuar dhe 142 950 janë të papunë të rregjistruar. Për të ulur shifrat e papunësisë, INSTAT ka lënë jashtë forcës aktive të punës rreth 830 mijë persona, që edhe sikur të përjash<strong>to</strong>sh dy grupmoshat që i përgjigjen nxënësve dhe studentëve, që vërtiten tek 250-270 mijë vetë (sipas statistikave në vite), përsëri mbetet një numër prej më tepër se 500 mijë personash në moshë pune të cilët nuk llogariten si të papunë. Arsyeja! Nuk janë zyrtarisht në kërkim të një pune. ndërtim etj. Edhe pse çdo punëdhënës për çdo vend pune që krijohet, është i detyruar sipas ligjit të rapor<strong>to</strong>jë hapjen e tyre në zyrat e punës, vendet vakante që kemi gjetur gjatë kërkimit <strong>to</strong>në të herëpashershëm në zyrat e punës tregonin se punë për profesione me arsim të lartë, nuk ka. Terreni i dytë është mentaliteti i pjesës më të madhe të njerëzve me arsim të lartë, që e kanë për turp të shkojnë në zyrat e punës. Ata pranojnë të mbeten të papunë ilegalë sesa të rregjistrohen si të tillë. Një shitëse ambulante na thotë: "Kam tri fëmijë, të tre me shkollë të lartë dhe të tre pa punë. Djali ka mbaruar Juridikun, vajzat kanë mbaruar njëra për Gjuhë-Letërsi dhe tjetra për Punë Sociale. Familjen e mbaj unë me shitjen në rrugë. Ju me shkollë të lartë vuani më keq se ne nga papunësia, se ne bëjmë çdo punë që të na dalë, kurse ju keni turp. Doni patjetër të ushtroni profesionin tuaj". Azmi Stringa ekspert në New York që fron shërbime auditimi dhe konsulence për disa nga institucionet më të mëdha financiare në botë, shprehet në një studim të tij, se ajo pjesë e popullsisë në moshë pune që është duke u edukuar, nuk është në forcën e punës. Por Shqipëria, kundrejt vendeve të marra për krahasim, ka një pjesë më të madhe të popullsisë në moshë pune, që nuk është as duke punuar e as duke u edukuar. Kjo pjesë e popullsisë, e cila është rritur nga 2004 ne 2010, nuk ka ose është duke i humbur dita- ditës aftësitë për punë, duke rritur rrezikun që ekonomia e vendit të mos jetë konkurruese në rajon por edhe më gjerë në të ardhmen". Pikërisht kjo pjesë në rritje që eviden<strong>to</strong>n eksperti, përmban armatën e njerëzve në moshë pune që nuk konsiderohen të papunë (përveç pjesës së nxënësve e studentëve), për arsyen e thjeshtë se nuk figurojnë si punëkërkues zyrtarisht. Por ndërkohë, qasja në tregun e punës në Shqipëri nuk bëhet përmes zyrave të punës, por përmes përpjekjeve individuale, shoqërore e ndërhyrjeve politike. Të papunët e këtij vendi janë përditë duke kërkuar punën jashtë zyrave të punës.
Change language