MANUALI I HUAMARRJES PER CD1.pdf - LGPA
MANUALI I HUAMARRJES PER CD1.pdf - LGPA
MANUALI I HUAMARRJES PER CD1.pdf - LGPA
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
MANUAL PËR HUAMARRJEN<br />
E QEVERISJES<br />
VENDORE<br />
Prill 2009<br />
Ky publikim u mundësua nga Agjencia e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar. Ai u<br />
përgatit nga ARD, Inc.
Falenderim<br />
Manuali i Huamarrjes për Qeverisjen Vendore u mundësua nga USAID. Ai u përgatit nga Ornela Shapo<br />
(Këmbora) ekperte e <strong>LGPA</strong>, për huanë vendore dhe Lider për Zhvillim Ekonomik. <strong>LGPA</strong> falenderon për<br />
kontributin e çmuar bashkëautorët e këtij dokumenti të cilët kanë edhe rolin e implementuesve dhe monito-<br />
ruesve të proçedurave të huamarrjes së qeverisjes vendore në Shqipëri: Z. Fran Brahimi / Drejtor i Marrëd-<br />
hënieve Ndërqeveritare; Znj. Milbana Tole / Drejtore për Borxhin Publik në Ministrinë e Financave dhe<br />
Z. Zyher Beci / Këshilltar pranë Shoqatës Shqiptare të Bashkive.<br />
Për më shumë informacion mbi Manualin e Huamarrjes së Qeverisjes Vendore, ju lutem kontaktoni Znj.<br />
Ornela Shapo, pranë Projektit të Qeverisjes Vendore në Shqipëri / USAID në adresën e emailit:<br />
oshapo@lgpa.al. Ju mund ta gjeni këtë manual në versionin elektronik të tij në faqen elektronike të projektit<br />
<strong>LGPA</strong>; në faqen elektronike të Shoqatës së Bashkive dhe gjithashtu në faqen elektronike të Shoqatës<br />
Shqiptare të Bankave.<br />
Përgatitur nga Agjencia e Shteteve të Bashkuara për Zhvillimin Ndërkombëtar, Numri i Kontratës i USAID-it<br />
DFD-I-00-05-00121-00, Urdhëri i Punës 05, IQC Decentralizimi dhe Qeverisja Vendore Demokratike (DQVD)<br />
(Decentralizimi II)
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
MANUAL I <strong>HUAMARRJES</strong><br />
SË QEVERISJES<br />
VENDORE<br />
PRILL 2009<br />
SQARIM<br />
Pikëpamjet e autorit të shprehura në këtë botim nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Agjencisë së<br />
Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar ose të Qeverisë së Shteteve të Bashkuara.<br />
1
Të nderuar kryetar të njësive vendore dhe menaxher vendor,<br />
REPUBLIKA E SHQ I<strong>PER</strong>ISE<br />
MINISTRIA E FINANCAVE<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Kam kënaqësi të përcjell tek ju “Manualin për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore” përgatitur nga USAID/<strong>LGPA</strong> (Pro-<br />
grami i Qeverisjes Vendore në Shqipëri), dhe e vlerësoj si të nevojshëm këtë dokument pune i cili vjen si rezultat i<br />
mbështetjes së vazhdueshme që USAID ka dhënë në zbatimin e reformës së decentralizimit në Shqipëri gjatë gjithë<br />
këtyre viteve.<br />
Përgjatë gjithë periudhës së decentralizimit njësitë vendore në Shqipëri kanë qenë dëshmitare të një proçesi të rëndësishëm<br />
ristrukturimi dhe transformimi në disa sektorë. Objektivi i këtij proçesi është që t’u jepen njësive vendore burime të<br />
mjaftueshme dhe kapacitete për të realizuar funksionet për të cilat ato janë përgjegjëse. Tre janë dimensionet e këtij<br />
transformimi: (i) niveli institucional; (ii) transferimi i kompetencave fiskale dhe legjislacion përkatës për këtë dhe (iii) aspekti<br />
financiar. Kjo e fundit është realizuar nëpërmjet një formule për shpërndarjen e grantit të pakushtëzuar e cila sa vjen e<br />
konsolidohet; transferimi i aseteve tek njësitë e qeverisjes vendore; njësimi i proçesit të buxhetimit me atë të institucioneve<br />
qendrore; fillimi i përgatitjes së buxheteve afatmesme; ngritja e instrumenteve të rinj të financave vendore e cila mundëson<br />
aksesin e menaxherëve vendor në tregun financiar.<br />
Instrumenti i ri i huamarrjes së qeverisjes vendore, merr një rëndësi të veçantë për vetë kontekstin në të cilin ndodhen<br />
sot financat vendore. Këto njësi sot janë të afta të menaxhojnë me përgjegjshmëri taksat dhe tarifat e komunitetit të tyre;<br />
janë të afta të vlerësojnë përparësitë në marrjen e vendimeve të investimeve emergjente apo strategjike dhe janë duke<br />
përmirësuar dukshëm transparencën në vendimmarrje. Në këto kushte një instrument i ri huamarrjeje i cili do të thotë<br />
më shumë mundësi financiare për të zgjidhur probleme emergjente; apo për të realizuar investime të rëndësishme për<br />
nga natyra dhe madhësia. E shoqëruar kjo me kërkesat specifike që sjell ky ligj si plotësimi i kritereve për madhësinë e<br />
stokut dhe ato të shërbimit vjetor të tij; dhe me kërkesat e aktorëve të interesuar nga tregu financiar për t’u bërë palë në<br />
këtë proçes siç janë auditimi i bilanceve financiare të njësive te qeverisjes vendore; përgatitja e projekteve të fizibilitetit<br />
dhe hapja e proçesit të huamarrjes për gjithë komunitetin forcon më tej njësitë vendore; rrit kapacitetet financiare dhe<br />
transparencën dhe përgjegjshmërinë e tyre.<br />
Të marrësh hua është një përgjegjësi e madhe; pasi menaxherët vendor marrin vendime në këtë rast jo vetëm për<br />
taksapaguesit aktualë të njësive të tyre; por edhe për ata që do të paguajnë në të ardhmen. E parë në këtë këndvështrim si dhe<br />
në faktin e mungesës së eksperiencës dhe informacionit në këtë fushë deri më sot e gjej më se të domosdoshëm përgatitjen e<br />
një Manuali për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore.<br />
Ministria e Financave vlerëson, Metodologjinë që ndjek ky manual dhe sidomos gjuhën e thjeshtë me të cilën jepen<br />
udhëzimet për realizimin e gjithë proçesit të huamarrjes që nga vlerësimi i nevojave për një hua e deri tek disbursimi;<br />
regjistrimi dhe raportimi periodik i saj.<br />
Duke qenë i bindur se po ju ofrojmë një mjet më se të vlefshëm pune jo vetëm për punonjësit e zyrave të financave; por<br />
sidomos për kryetarët e njësive vendore; anëtarët e këshillit bashkiak dhe pa harruar këtu pse jo edhe bankierët ju ftoj të<br />
konsultoheni me këtë dokument gjatë punës tuaj.<br />
Ministria e Financave falënderon për kontributin e dhënë USAID-in Programin e Qeverisjes Vendore në Shqipëri dhe<br />
veçanërisht autorët e këtij manuali për hartimin dhe mbështetjen financiare për botimin e tij.<br />
Me respekt,<br />
2<br />
Ridvan BODE<br />
M I N I S T E R
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Përmbajtja e Lëndës<br />
Shkurtime ... ..................................................................................................................................................... ... 4<br />
I. Përmbjedhje ........................................................................................................................................... . 5<br />
II. Kuadri Ligjor dhe Institucional ... ................................................................................................................. 5<br />
III. Proçedurat e Njësisë së qeverisjes vendore dhe roli i tyre në pregatitjen e projekt-propozimeve<br />
(roli i Bashkisë dhe i Këshillit Bashkiak) ... .................................................................................................. .. 6<br />
A. Proçedura për huanë afatgjatë ... .................................................................................................... 6<br />
Përse merret hua afatgjatë / Çfarë mund të financohet me anë të huasë afatgjatë ... ........................ .. 6<br />
Sa hua afatgjata mund të merren .................................................................................................... 7<br />
Hapat që rekomandohet të ndiqen ... ............................................................................................. . 7<br />
B. Proçedura për Huanë Afatshkurtër... ......................................................................................... ... 15<br />
Përse merret hua afatshkurtër / Çfarë mund të financohet me anë të huasë afatshkurtër ............................. 15<br />
Hapat që rekomandohet të ndiqen për të marrë hua afatshkurtër ... ............................................................ 15<br />
IV. Analiza Operative për Përgatitjen e Fizibilitetit të Projektit ... ....................................................................... 17<br />
V. Analiza Financiare ... ................................................................................................................................ 18<br />
Sasia e huasë që mund të merret nga Njësia e Qeverisjes Vendore ... ........................................................... 18<br />
Përllogaritja e kufijve maksimal të huasë afatshkurtër dhe asaj afatgjatë ..................................................... 18<br />
Përllogaritja e kufijve ligjorë për huanë afatshkurtër ................................................................................ .. 18<br />
Përllogaritja e kufijve ligjorë për huanë afatgjatë ........................................................................................ 18<br />
Përzgjedhja e bankës / institucionit financiar dhe llogaritja e kostos së huasë ... ........................................... 25<br />
Analiza e ofertave të marra nga bankat / institucionet financiare ... ............................................................ . 27<br />
Huaja dhe parashikimi i shlyerjes së saj nga buxheti i Njësisë së Qeverisjes Vendore ..................................... 37<br />
Shërbimi i borxhit për huanë e kontraktuar dhe buxheti vjetor i NjQV ... ...................................................... 39<br />
VI. Përgatitja e Projekt Propozimeve / të mundshme për t’u financuar... ............................................................ 39<br />
Matja e riskut të NjQV-së dhe përmirësimi i kredibilitetit ... ....................................................................... . 40<br />
Matja e riskut........................................................................................................................................ . 40<br />
Përmirësimi i Kredibilitetit të Njësisë së Qeverisjes Vendore ........................................................................ 43<br />
Forma / Përmbatja e një Projekt Propozimi ... ............................................................................................ 45<br />
VII. Regjistrimi dhe Raportimi i Borxhit të Njësisë së Qeverisjes Vendore ... ...................................................... . 45<br />
Përfshirja e borxhit në projektbuxhetin e njësisë vendore... ......................................................................... 45<br />
Raportimi i njësisë së qeverisjes vendore për huatë e marra nëpërmjet bilanceve periodike dhe vjetore ..... 46<br />
VIII. Roli dhe Përfshirja e Këshillit të Njësisë së Qeverisjes Vendore dhe Publikut... .............................................. 46<br />
Roli dhe përfshirja e Këshillit ... ................................................................................................................. 46<br />
Roli dhe Përfshirja e Publikut .................................................................................................................... 47<br />
IX. Aneks ................................................................................................................................................... . 48<br />
A. Raste Studimore nga Shqipëria ... ............................................................................................... .. 49<br />
Studimi i Fizibilitetit për financimin e projektit të ndërtimit të unazës veriore në Bashkinë Fushë-Krujë .......... . 51<br />
Studimi i Fizibilitetit për ndërtimin e Qendrës Sportive “Planet” në Bashkinë Korçë ... ...................... . 63<br />
B. Kuadri Ligjor ... .......................................................................................................................... . 77<br />
Ligji për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore numër 9869, datë 4.2.2008 ... .................................................... 79<br />
Udhëzim numër 35, datë 5.11.2008 për zbatimin e ligjit nr 9869, datë 4.02.2008, “për huamarrjen<br />
e qeverisjes vendore”... ........................................................................................................................... 90<br />
Ligji për Organizimin dhe Funksionimin e Pushtetit Vendor, numër 8652, datë 31.07.2000 62 ... ............... ... 101<br />
Ligji për Menaxhimin e Sistemit Buxhetor në Republikën e Shqipërisë, numër 9936, datë 26.06.2008 .......... 128<br />
Ligji për Pronat e Paluatshme Shtetërore, numër 8743, datë 22.02.2001 ... ................................................ 153<br />
Ligji për Transferimin e Pronave të Paluatshme Shtetërore në Pushtetin Vendor,<br />
numër 8744, datë 22.02.2001 ... ............................................................................................................. 158<br />
Ligji për Kontabilitetin dhe Pasqyrat Financiare, numër 9228, datë 29.04.2004 ... ....................................... 164<br />
Ligji për Huamarrjen Shtetërore, Borxhin Shtetëror dhe Garancitë Shtetërore të Huasë,<br />
numër 9665, datë 18.12.2006 ... ..............................................................................................................171<br />
3
Shkurtime<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
NjQV Njësia e Qeverisjes Vendore<br />
KNjQV Këshilli i Njësisë së Qeverisjes Vendore<br />
PQ Pushteti Qendror<br />
MF Ministria e Financave<br />
BV Burimet e Veta<br />
USAID United States Agency for International Development / Agjencia për Zhvillim<br />
Ndërkombëtar e Shteteve të Bashkuara<br />
<strong>LGPA</strong> Local Governance Program in Albania / Programi i Qeverisjes Vendore në Shqipëri<br />
4
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
I. Përmbjedhje<br />
Qëllimi i këtij manuali është lehtësimi i punës së specialistëve të financave dhe gjithë aktorëve që përfshihen brenda<br />
njësisë së qeverisjes vendore për vlerësimin e nevojës për të financuar një projekt me anë të huasë; analizës së tregut<br />
financiar; proçedurave të miratimit të saj; parashikimit të fondeve që do të merren hua si dhe mënyrës së shlyerjes së<br />
tyre; përgatitjen e projekteve të financueshme nga bankat dhe të besueshme financiarisht.<br />
Programi i Qeverisjes Vendore në Shqipëri (<strong>LGPA</strong>) i USAID-it, ka si qëllim ndër të tjera mbështetjen e disa bashkive të<br />
përzgjedhura në proçesin e huamarrjes në tregun financiar, informimin mbi ligjin e ri të huamarrjes vendore si edhe<br />
rritjen e kapaciteteve brenda bashkive për ta zbatuar këtë ligj. Ky dokument prezanton një detajim të ligjit dhe akteve<br />
nënligjore në zbatim të tij si dhe një metodologji për të vlerësuar kufijtë ligjorë të huamarrjes së njësive vendore dhe<br />
kapaciteteve financiare të tyre për të përballuar një hua të caktuar.<br />
Gjatë punës në këtë drejtim, <strong>LGPA</strong> vuri re se jo vetëm njësitë vendore janë ende të paqarta sesi duhet të veprojnë në një<br />
proçes kreditimi të projekteve të tyre; por se edhe shumica e institucioneve financiare që mund t’u japin hua njësive<br />
vendore nuk kanë një informacion të saktë për vlerësimin e kapaciteteve financiare. Zakonisht metodat e përdorura nga<br />
bankat janë hartuar për të vlerësuar kompanitë private dhe jo njësitë e qeverisjes vendore dhe mungesa e një informacioni<br />
të tillë vështirëson proçesin e huamarrjes. Ky manual është një hap në përmirësimin e këtij informacioni për të dyja palët<br />
(njësitë vendore dhe institucionet financiare).<br />
Manuali na jep një ide paraprake për vlerësimin e kredibilitetit të njësisë vendore duke përdorur tregues të thjeshtë<br />
financiarë, dhe autori i tij ka për qëllim ta bëjë atë sa më të thjeshtë e të qartë për punonjësin e zyrës së financave dhe çdo<br />
aktor tjetër që mund të përfshihet në këtë proçes. Kjo gjë lehtësohet edhe nga aplikimi i formateve të gatshme në<br />
programin excel të tabelave financiare të përdorura dhe formulave për vlerësimin e treguesve të ndryshëm, të cilat janë<br />
pjesë e CD-së bashkëlidhur me këtë manual. Analiza më komplekse dhe analitike mund të realizohen nga stafet teknike të<br />
njësive vendore, dhe nuk duhet të kufizohemi vetëm në këtë dokument ndihmës.<br />
Ligji aktual për “Huamarrjen e Qeverisjes Vendore” është një hap i parë drejt shtimit të kapaciteteve financiare të<br />
NjQV-ve për të realizuar projekte investimi, të cilat janë të pamundura për t’u realizuar me anë të buxhetit vjetor të<br />
njësisë vendore. Ky instrument i ri financiar nuk është testuar ende se çfarë zbatimi do të gjejë dhe problematikash do<br />
të ndeshë, por fryma e ligjit është e tillë që e bën atë të konsiderohet si një ligj konservativ (që përcakton kufij ligjorë të<br />
huamarrjes dhe shërbimit të borxhit të NjQV-së në nivele relativisht të ulëta krahasuar me vende të tjera), e për rrjedhojë<br />
pritshmëria përsa i përket riskut për të mospërballuar një kredi të marrë nga ana e njësive vendore vlerësohet të jetë<br />
i ulët. Gjithsesi ju rekomandojmë që përpara se të merrni vendimin për të marrë hua për financimin e projekteve të<br />
mëdha të shfrytëzohen gjithë burimet e tjera të financimit të projekteve të synuara siç mund të jenë: aplikimi për grant<br />
konkurues pranë Pushtetit Qendror; donatorë të ndryshëm; marrëveshje partneriteti publik - privatë etj.<br />
II. Kuadri Ligjor dhe Institucional<br />
Njësitë e qeverisjes vendore që prej Shkurtit 2008 kanë në dorë një instrument të ri financiar, mundësinë e huamarrjes në<br />
tregun financiar për të mbuluar nevojat financiare për funksionet e tyre ekskluzive apo edhe ato të ndara e të deleguara. Ligji<br />
numër 9869, datë 4.2.2008 “Për huamarrjen e qeverisjes vendore” përcakton saktë kufijtë e huamarrjes nga ana e njësisë së<br />
pushtetit vendor; garancitë; proçedurat dhe raportimin pranë Ministrisë së Financave.<br />
Ligje të tjera të cilat merren për referencë në proçedurën e marrjes; përdorimit dhe raportimit të huasë vendore janë:<br />
ligji për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore 1 ; ligji për menaxhimin e sistemit buxhetor në Republikën<br />
e Shqipërisë 2 ; ligji për sistemin e taksave vendore 3 ; ligji për pronat e paluajtshme shtetërore; ligji për transferimin e<br />
pronave të paluajtshme shtetërore në pushtetin vendor 4 ; ligji për veprimtaritë bankare e financiare, titujt, barrët sigu-<br />
ruese; ligji për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare; ligji për huamarrjen shtetërore, borxhin shtetëror dhe garancitë<br />
1 Ligji nr.8652, datë 31.07.2000<br />
2 Ligji nr.9936, datë 26.06.2008<br />
3 Ligji nr.9632, datë 30.10.2006 I amenduar<br />
4 Ligji nr.8743, datë 22.2.2001, “Për pronat e paluajtshme shtetërore”, ligji nr.8744, date 22.2.2001, “Për transferimin e pronave të palujtshme të shtetit në pushtetin vendor” 5 Ligji nr.<br />
9965, date 18.12.2006, “Për huamarrjen shtetërore, borxhin shtetëror dhe garancit shtetërore të huasë në Republikën e Shqipërisë”<br />
5
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
shtetërore të huasë në Republikën e Shqipërisë 5 .<br />
Sot financat vendore zënë ende një nivel mëse modest në kuadrin e buxhetit të shtetit në Shqipëri, megjithë progresin<br />
e fortë që ka sjellë në këtë drejtim proçesi i decentralizimit në vend gjatë gjithë këtyre viteve duke rritur kapacitetet<br />
financiare të njësive të qeverisjes vendore. Kuptohet që krahasuar me buxhetin ende të vogël të njësive vendore, fon-<br />
det për investime janë ende modeste kur bëhet fjalë për realizimin e projekteve të mëdha të investimit. Ligji i ri i hua-<br />
marrjes së qeverisjes vendore sjell një instrument shumë të rëndësishëm përsa i përket mundësisë që i ofron këtyre<br />
njësive për të realizuar projekte prioritare për komunitetin, megjithëse për vetë natyrën e tij shumë konservatore ende<br />
nuk kënaq kërkesën e njësive për realizimin e projekteve të mëdha të investimeve. Megjithatë, nëse do ta shikonim në<br />
këndvështrimin e vlerave monetare në terma konkretë të strukturës buxhetore të njësive vendore, ky instrument i ri<br />
financiar është një levë mjaft e fuqishme për atë çfarë mund të realizojë konkretisht. Kështu nga një analizë që i kemi<br />
bërë kapaciteteve të reja financiare që ofron ky ligj duke pasur parasysh se huaja që mund të marrë në një moment të<br />
caktuar një njësi vendore mund të jetë maksimumi sa 1.3 herë të ardhurat e veta të njësisë vendore gjatë vitit të kaluar<br />
buxhetor; kjo do të thotë që në terma relativisht më konkretë krahasuar me nivelin e investimeve borxhi që mund të<br />
marrë njësia vendore mund të rrisë nivelin e investimeve vendore të cilat realizohen brenda një viti buxhetor në mbi<br />
3.2 herë, krahasuar me fondet normale të parashikuara për atë vit buxhetor pa instrumentin e huasë.<br />
III. Proçedurat e Njësisë së qeverisjes vendore dhe roli i tyre në pregatitjen e<br />
projekt-propozimeve (roli i Bashkisë dhe i Këshillit Bashkiak)<br />
Njësia e qeverisjes vendore mund të marrë hua nga tregu financiar brenda dhe/ose jashtë vendit për mbulimin e nevo-<br />
jave afatshkurtra të saja ose për ato afatgjata. Nisur nga koha e maturimit të huasë dallohen dy lloje proçedurash:<br />
(a) Proçedura për huanë afatgjatë dhe<br />
(b) Proçedura për huanë afatshkurtër<br />
A. Proçedura për huanë afatgjatë<br />
Ligji nr. 9869, datë 4.02.2008 “Për huamarrjen e qeverisjes vendore” neni 7, pika 7 e tij thotë se kjo hua “nuk përbën<br />
garanci dhe nuk krijon asnjë lloj detyrimi të Republikës së Shqipërisë për kthimin e saj”, por vetëm detyrim të NjQV-së<br />
(neni 9, pika 5 e ligjit thotë: “natyra e detyrimit për të shlyer huanë e njësisë së qeverisjes vendore përbën përgjegjësi<br />
të vlefshme, detyruese dhe të ekzekutueshme për këtë njësi, me fuqi detyruese për organet ekzistuese dhe ato të ar-<br />
dhshme të kësaj njësie”). Qartësisht ligji thekson se kjo është një përgjegjësi e NjQV-së, prandaj edhe gjithë proçedurat<br />
e marrjes dhe menaxhimit të saj duhet të jenë të analizuara mirë e me kujdes për të përballuar koston e saj deri në<br />
shlyerjen e plotë.<br />
Përse merret hua afatgjatë / Çfarë mund të financohet me anë të huasë afatgjatë<br />
• Investime të rëndësishme për NjQV<br />
• Njësia e Qeverisjes Vendore mbasi ka vlerësuar prioritetet e investimeve dhe burimet financiare, që ka dhe<br />
mund të ketë në dispozicion, mund të marrë në konsideratë që të realizojë investime me anë të huasë afatgjatë.<br />
Investimet (shpenzimet kapitale) të NjQV-së ndërmerren për plotësimin e funksionit të saj; një funksioni të për-<br />
bashkët me Pushtetin qendror apo edhe të deleguar nga PQ-ja tek NjQV-ja.<br />
• Rifinancimin e një huaje të mëparshme<br />
• Huaja afatgjatë mund të merret edhe për rifinancimin e një huaje ekzistuese afatgjatë. Vendimi për rifinancimin<br />
e një huaje afatgjatë merret në rastet kur normat e kredisë në tregun financiar sjellin shkurtim të shërbimit të<br />
borxhit ekzistues (i cili rifinancohet).<br />
• Lëshimin e garancisë për persona të tretë<br />
• NjQV-ja mund të lëshojë garanci për hua afatgjatë të marrë nga një person juridik i ndryshëm nga vetë njësia<br />
vendore, kur NjQV-ja kontrollon më shumë se 50% të aksioneve të personit juridik për të cilin del garant.<br />
• Afati i shlyerjes së huasë afatgjatë nuk mund të jetë përtej kohës së dobishme të investimit kapital, të financuar<br />
nga të hyrat e kësaj huaje.<br />
6 Për vitin 2008 totali i buxheteve të të gjitha njësive vendore ishte rreth 11% e totalit të buxhetit të shtetit<br />
6
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Sa hua afatgjata mund të merren<br />
NjQV-ja mund të marrë hua afatgjatë në atë nivel sa stoku total i borxhit afatgjatë të mos kalojë raportin 1.3:1 ndaj të<br />
ardhurave operative, gjithsej, nga burimet e veta, taksat e ndara dhe transferta e pakushtëzuar e NjQV.<br />
NJQV-ja duhet të respektojë edhe dy kufizime të tjera përsa i përket shërbimit vjetor që i bëhet këtij borxhi.<br />
Të cilat janë:<br />
• Raporti i tepricës operative të vitit fiskal paraardhës (të llogaritur si diferenca e të ardhurave operative, nga bu-<br />
rimet e veta, taksat e ndara dhe transferta e pakushtëzuar me shpenzimet jo të kushtëzuara operative të njësisë<br />
së qeverisjes vendore) me shërbimin e borxhit, që duhet të paguhet çdo vit për borxhin afatgjatë, duhet të jetë<br />
jo më pak se 1,4 : 1.<br />
• Shërbimi i borxhit, që duhet të paguhet çdo vit për borxhin afatgjatë, nuk mund të tejkalojë njëzet përqind të<br />
buxhetit total të të ardhurave nga transferta e pakushtëzuar, taksat dhe tatimet e ndara dhe taksat e tarifat ven-<br />
dore të tre viteve fiskale paraardhëse të njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Hapat që rekomandohet të ndiqen<br />
Përgjithësisht NjQV-të kanë plane pune afatmesme; strategji zhvillimi afatmesme ose afatgjata, plane buxhetore afat-<br />
mesme ose plane afatgjata për investimet kapitale. Gjithësesi në mungesë të tyre NjQV-ja përgatit projekt buxhete<br />
afatmesme (për tre vitet e ardhshme, që tashmë është bërë një kërkesë e detyrueshme për to nga ana e Ministrisë së<br />
Financave). Gjatë këtij proçesi NjQV-ja analizon kapacitetet e saj financiare për të vënë në zbatim prioritetet e këtyre<br />
planeve / apo strategjive afatmesme - afatgjata. Përgjithësisht, si rrjedhojë e kësaj analize rezulton se kapacitetet<br />
financiare janë më të vogla sesa nevojat për investime. Kjo është normale pasi buxhetet e njësive vendore janë ende<br />
modeste për të realizuar projekte të rëndësishme (që kërkojnë fonde të mëdha financiare për tu zbatuar). Një mënyrë<br />
për të plotësuar nevojat financiare për realizimin e këtyre projekteve është marrja e huasë afatgjatë në tregun financiar<br />
brenda ose jashtë vendit.<br />
Nëse NjQV-ja (Bashkia zakonisht) ka si eksperiencë që proçesin e buxhetimit e bën nëpërmjet përfshirjes së komunitetit dhe<br />
gjithë grupeve të interesit (njohur ndryshe edhe si buxhetim me pjesëmarrje), rekomandohet që plani i realizimit të<br />
financimit të projekteve me anë të huamarrjes afatgjatë të prezantohet gjatë këtij proçesi. Udhëzimi i Ministrit të<br />
Financave nr. 35, datë 5.11.2008 “Për zbatimin e ligjit nr. 9869, datë 4.02.2008, “Për huamarrjen e Qeverisjes vendore”, në<br />
nenin 3, pika 4 e tij parashikon: “Kryetari i NjQV dhe çdo person i autorizuar prej tij merr të gjitha masat e nevojshme apo të<br />
lidhura me marrjen e huasë....”. Për këtë sugjerohet që NjQV-ja të ndjekë skemën e mëposhtme. Në mënyrë më të detajuar<br />
shpjegimin e hapave të kësaj skeme do ta gjeni në vijim.<br />
7 Në mënyrë të detajuar për llogaritjen e këtyre kufijve ligjore të borxhit afatgjatë do të njiheni në pikën V të këtij manuali “Analiza Financiare”<br />
7
8<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Kjo skemë dallon katër shtylla të këtij proçesi që janë (i) Faza Pregatitore; (ii) Marrëdhëniet me Bankat; (iii) Proçcedurat për<br />
Miratimin e Huasë dhe (iv) Përdorimi i huasë dhe raportimi. Më poshtë po ju vendosim të gjitha hapat brenda kësaj skeme<br />
në radhën kronologjike të tyre.<br />
• Të përgatisë një plan veprimesh për marrjen e huasë me afatet dhe personat përgjegjës për zbatimin e tij.<br />
• Të informojë Ministrinë e Financave për huanë që parashikohet të merret brenda datës 31 dhjetor të vitit aktual 8 .<br />
Mbasi stafi teknik i NjQV-së ka arritur në konkluzionin përfundimtar lidhur me nevojën e marrjes së huasë<br />
afatgjatë; ka identifikuar dhe përgatitur në mënyrë të detajuar projektin që do të financohet; ka përllogaritur<br />
koston e zbatimit të tij dhe ka bërë një analizë fizibiliteti për të, Kryetari i NjQV-së duhet të informojë Ministrinë e<br />
Financave që parashikon të marrë hua afatgjatë dhe shumën përkatëse. Ky informacion ndihmon Ministrinë e<br />
Financave në parashikimin e borxhit të përgjithshëm publik.<br />
• Të hapë proçesin e tërheqjes së interesit nga institucionet financiare brenda dhe / ose jashtë vendit.<br />
Në mënyrë që të thithen sa më shumë oferta nga tregu financiar, sugjerohet që NjQV-ja, nëse ka vendosur që<br />
instrumenti i përdorur në huanë afatgjatë të jetë për shembull kredi nga tregu bankar brenda vendit, të dërgojë<br />
shkresë zyrtare për tërheqjen e interesit të bankave, tek të gjitha bankat që janë aktive në tregun bankar. Kjo pasi<br />
në njësi të vogla administrative, për shembull Bashki të vogla ka pak banka që kanë hapur degë, ndërkohë që në<br />
Komuna pothuajse nuk ka fare prezencë të institucioneve financiare. Për të kontaktuar me to sugjerohet t’u<br />
dërgohet shkresë zyrtare në adresat e tyre që mund t’i gjeni në faqen zyrtare të internetit të Bankës së Shqipërisë 9<br />
ose në faqen zyrtare të internetit të Shoqatës Shqiptare të Bankave.<br />
Shprehja e interesit duhet të përshkruajë qëllimin për të cilin kërkohet të merret huaja afatgjatë dhe shumën e saj.<br />
Theksojmë se kjo shkresë duhet të përmbajë afatin kohor të dorëzimit të shprehjes së interesit nga bankat pranë<br />
njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Njësia e qeverisjes vendore mund të kërkojë shprehjen e interesit edhe nga institucione financiare jashtë vendit,<br />
në këtë rast rekomandohet që njësia të kontaktojë me përfaqësi të institucioneve presticigjioze fina nciare që<br />
ndodhen në Tiranë; si për shembull EBRD (BERZH); BEI (BEI); CEB (BKE) 10 dhe njëkohësisht të identifikojë banka<br />
të tjera të huaja dhe të lidhet me to duke depozituar në protokollin e saj të gjithë korrespondencën përkatëse.<br />
• Të ngrejë komisionin e vlerësimit të ofertave të marra<br />
Anëtarët e këtij komisioni vlerësimi sugjerohet të jenë: Kryetari i njësisë vendore (Kryetari i Bashkisë apo<br />
Komunës); Drejtori i Financës; Drejtori i Taksave; Drejtori i Urbanistikës (pothuajse të gjitha projektet e investimit<br />
kërkojnë kontributin e ekspertëve të urbanistikës); Nënkryetari i njësisë së qeverisjes vendore që mbulon financat<br />
ose investimet; etj.<br />
• Dërgimi i shkresës zyrtare me të dhëna financiare të detajuara të bashkisë dhe përshkrimin e detajuar të pro-<br />
jektit pranë bankave / institucioneve financiare që kanë shprehur interes për të ofruar hua afatgjatë bashkisë<br />
Kryetari i NjQV-së u dërgon shkresë zyrtare ku nënvijëzon qartë afatin kohor për dorëzimin e një oferte teknike mbi<br />
huanë që ofrohet tek të gjitha bankat / institucionet financiare që kanë shprehur interesin të financojnë me anë<br />
të huasë projektin në fjalë. Kjo shkresë duhet të shoqërohet edhe me informacion të detajuar financiar të<br />
NjQV-s1% për të paktën 3 vitet e fundit financiarë, vitin aktual (plan; fakt dhe parashikim për mbylljen e planit) si<br />
dhe parashikim për minimalisht tre vitet e ardhshme financiare.<br />
Është e rëndësishme që tabela financiare të tregojë përllogaritjen e kufizimeve të borxhit që mund të marrë<br />
NjQV, si dhe të shërbimit të borxhit për çdo vit më vete, sipas kritereve që parashikon ligji 11 .<br />
8Parashikuar në ligjin nr. 9869, datë 4.02.2008, neni 7 pika 4, paragrafi i fundit: “….brenda datës 31 dhjetor të çdo viti, çdo njësi e qeverisjes vendore duhet të njoftojë<br />
Ministrinë e Financave për planet e huamarrjes për vitin e ardhshëm fiskal”<br />
9Adresa zyrtare e faqes se internetit të Bankës së Shqipërisë është: http://www.bankofalbania.org Dhe<br />
adresa e Shoqatës Shqiptare të Bankave është http://www.aab.al/alb/anetaret.asp<br />
10Incialet e institucioneve financiare vijnë nga shkurtimi i tyre në gjuhën angleze; por në shqip ato nënkuptojnë EBRD është Banka Evropiane për Rindërtim dhe<br />
Zhvillim; BEI është Banka Evropiane e Investimeve dhe CEB është Banka e Këshillit të Evropës<br />
11Model të tabelës financiare përkatëse e gjeni në aneksin B. Formate të Tabelave Financiare<br />
9
Tabela 1. Të Dhënat Financiare të NjQV<br />
Ba sh ki a/ Komun a/ Q arku Periudh a<br />
EKST RA KT I T Ë D HË NA VE FI NA N CIA RE T Ë B UX HETIT L O KAL<br />
Për e fe k t të In formi mi t të in st itu cion e v e f in anc iar e p ër kon tra k ti min e hu a s ë<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Buxh et i Zbati mi fa k tik i Para shi ki mi Para shi ki mi Para shi ki mi Para shi ki mi p ër Para shi ki mi<br />
vendor Buxh et i Buxh et i Buxh et i v endor i buxhe ti t për buxh et in për buxh et in për buxh et in buxhe tin për buxh et in<br />
fa kt ik* vendor fa k ti k vendor fa k ti k mira tuar (pl an) vendor** vendor*** vendor vendor vendor vendor<br />
Viti n - 3 Viti n - 2 Viti n - 1 Viti n Viti n Viti n Viti n + 1 Viti n + 2 Viti n + 3 Viti n + …<br />
I. TË DH EN A MBI BUX HETI N<br />
Total i i te Ardhura v e t e B ash ki s e / Komun es - - - - - - - - - -<br />
T o t a l i i te a r d hu ra ve V et j a k e - - - - - - - - - -<br />
1. T ak s a Lo ka le - - - - - - - - - -<br />
Taksa e Pasurisë<br />
Taksa e Biznesit të Vogël<br />
Taksa e ndikimit të ndërtimeve mbi infrastrukturën<br />
Taksë Hoteli<br />
Takse mbi Xhiron e restoranteve, hoteleve etj.<br />
Taksa të Përkohshme<br />
Taksa të tjera<br />
2. T arif a Lo k al e - - - - - - - - - -<br />
Tarife Pastrimi<br />
Tarifë për hapësira publike<br />
Tarifë Tabele<br />
Tarifë ndriçimi rrugor<br />
Tarifë gjelbërim<br />
Tarifë për regjistrimin e bizneseve<br />
Tarifë reklame<br />
Tarifë Parkimi<br />
Tarifa për shërbime te tjera/administrative<br />
Tarifa për shërbime social/arsimore (arsimi<br />
parashkollor, konvikte etj)<br />
Sporte dhe Kultura<br />
Të tjera<br />
3. T ë Ardhura Jo- ta timor e korren te - - - - - - - - - -<br />
Qira<br />
Te tjera<br />
4. T RA NSFE RTA E PA KU SHTËZ UA R<br />
5. T ak s a ng a burim e (os e adm inis trim ) komb ët ar - - - - - - - - - -<br />
Taksa e regjistrimit të automjeteve<br />
Taksa e transaksioneve mbi pasuritë e paluajtshme<br />
Të tjera<br />
6. S HPE NZI ME N G A BU RI ME TË P AK US HTËZ UA RA<br />
S hp en zi m e o pe r a t i ve, n d ër të c i l at: - - - - - - - - - -<br />
Shërbime të përgjithshme publike (administrata)<br />
Shërbime publike<br />
Transporti publik, menaxhimi i transportit rrugor<br />
Strehimi dhe urbanistika<br />
Ujësjellës kanalizime<br />
Arsimi<br />
Kujdesi social<br />
Shëndetësia<br />
Kultura/sporti<br />
Turizmi/shërbime të tjera ekonomike<br />
Shërbime të tjera<br />
II. T ë dh ëna mbi borxhin<br />
Kufi zim i p ër sh ërbi min e bor xhit - - - - -<br />
Kufi zim i p ër s to kun e borxh it - - - - -<br />
*Të dhënat faktike të zbatimit të buxhetit për vitet paraardhëse<br />
** Të dhënat faktike të zbatimit të buxhetit për muajt paraardhës nga dorëzimi I kërkesës<br />
Kry et ari Shef i i Fin an cë s/<br />
Shënim!<br />
Viti n është viti aktual (vit i ushtrimit buxhetor); viti n-1 është viti i mëparshëm buxhetor; viti n-2 është viti dy vjet për-<br />
para vitit korent buxhetor dhe viti n-3 është viti tre vite përpara vitit korent buxhetor. E thënë ndryshe: nëse aktualisht<br />
ndodhemi në vitin 2009 atëherë viti n është viti 2009; viti n-1 është viti 2008; viti n-2 është viti 2007 dhe viti n-3 është<br />
viti 2006.<br />
10
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Në përpilimin e kësaj tabele financiare duhet pasur parasysh se 12 :<br />
- Transferta e pakushtëzuar i referohet shifrës së transfertës së pakushtëzuar e akorduar me ligjin vjetor të buxhetit<br />
të shtetit njësive të qeverisjes vendore përfshirë transfetën A dhe transfetën B të përcaktuar në ligj;<br />
-Të ardhurat nga taksat dhe tarifat vendore dhe të tjera të arkëtuara (mbledhura) gjatë vitit fiskal dhe të konfir-<br />
muara nga dega e thesarit (me akt rakordimi vjetor) në degën përkatëse ku ushtron aktivitetin njësia vendore;<br />
-Të ardhurat korente nga burimet e veta përfshijnë taksat dhe tarifat me ligj; të ardhurat jotatimore korente dhe<br />
transfertën e pakushtëzuar të njësisë së qeverisjes vendore;<br />
- Nuk përfshihen në këtë tabelë të ardhurat nga transferta e kushtëzuar e qeverisë; të ardhura jofiskale nga tjetër-<br />
simi i pronës (shitja e aseteve të NjQV-së) të ardhura nga donacione; sponsorizimet dhe dhuratat; të ardhura<br />
nga gjobat dhe sekuestrimet dhe çdo e ardhur tjetër që nuk është e përsëritshme nga viti në vit<br />
• Kryetari i NjQV-së dërgon shkresë zyrtare për dërgimin e ofertës financiare / teknike tek ato banka / institu-<br />
cione financiare që kanë shprehur interes të ofrojnë hua NjQV<br />
Në përfundim të afatit të vendosur nga NjQV-ja për dorëzimin e shprehjes së interesit nga bankat / institucionet<br />
financiare, Kryetari i NjQV-së njofton bankat që kanë dorëzuar pranë NjQV-së shprehjen e interesit, për të dorëzuar<br />
ofertën teknike dhe financiare për huanë që do të marrë NjQV-ja. Pjesë e kësaj shkrese zyrtare është edhe përshkrimi<br />
i detajuar i projektit që kërkohet të financohet si dhe nënvijëzohet se NjQV-ja është e hapur për çdo informacion<br />
tjetër që mund të kërkojnë bankat / institucionet financiare. Në këtë shkresë vendoset afati për dorëzimin e<br />
ofertës teknike dhe financiare nga bankat / institucionet financiare të interesuara.<br />
• Analiza e ofertave teknike dhe financiare të marra nga bankat / institucionet financiare<br />
Në përfundim të afatit të dorëzimit të ofertave teknike dhe financiare nga bankat / institucionet financiare të<br />
interesuara për të financuar me anë të kredisë NjQV-në, Kryetari mbledh komisionin e vlerësimit të ofertave.<br />
Komisioni i vlerësimit harton një analizë të ofertave të marra duke i klasifikuar ato nga më e mira tek më e keqja, si dhe<br />
shqyrton nëse mënyra e shlyerjes së huasë (këstet = principal + interes) vjetore janë brenda kufijve vjetorë të<br />
shërbimit të borxhit të përllogaritur nga stafi i financës 13 .<br />
Udhëzimi, nr.35, datë 5.11.2008 “Për zbatimin e Ligjit nr. 9869, datë 4.02.2008 “Për huamarrjen e qeverisjes ven-<br />
dore””, në nenin 3, pika 4 të tij parashikon se: “....Përzgjedhja e llojit të huasë dhe huadhënësit nga njësia e qever-<br />
isjes vendore bëhet duke respektuar parimet e ekonomisë dhe efiçiencës në përdorimin e burimeve publike”.<br />
Në rast se të gjitha ofertat e marra rezultojnë të jenë jashtë kufijve të shërbimit të borxhit të përllogaritur nga<br />
NjQV-ja rekomandohet që bankave që kanë dorëzuar ofertë tu kërkohet të dorëzojnë një ofertë të dytë. Në<br />
këtë fazë është e rekomandueshme që komunikimi me bankat / institucionet bankare të jetë i drejtpërdrejtë (jo<br />
shkresa zyrtare), pasi kjo është një mënyrë më e efikase për të shpjeguar përse duhet të rishqyrtohet oferta e<br />
bërë.<br />
• Negocim me bankën / institucionin financiar që ka dorëzuar ofertën më të mirë teknike dhe financiare<br />
Në këtë fazë negociatat janë shumë teknike. Stafi i bashkisë duhet të jetë i sigurt se ka kuptuar çdo element të<br />
ofertës së bërë nga banka / institucioni financiar. Siç janë: interesi vjetor; komisionet bankare (komision admin-<br />
istrimi dhe komision angazhimi etj.); penalitetet; kolateralet (garancitë e kërkuara nga bankat); mënyra e para-<br />
shikuar për shlyerjen e huasë si dhe parashikime të tjera (siç mund të jenë periudha e faljes - grace - etj) 14 .<br />
15<br />
• Njoftimi i mbledhjes së rradhës së Këshillit të NjQV-së<br />
Mbledhja e këshillit për shqyrtimin e projekt marrëveshjes së huasë është e hapur për publikun. Njoftimi për<br />
mbajtjen e saj duhet të botohet në të paktën një gazetë me qarkullim të konsiderueshëm si dhe në faqen zyrtare<br />
të internetit të njësisë së qeverisjes vendore (nëse ka) të paktën 15 ditë para datës së mbledhjes.<br />
Nëse NjQV-ja është e vogël (Bashki e kategorisë së tretë ose Komunë) ku zakonisht ka një ose asnjë gazetë e<br />
për rrjedhojë edhe qarkullimi i saj nuk është fort i madh, rekomandohet që njoftimi i mbledhjes së këshillit të<br />
bëhet në televizionin lokal / ose më të ndjekurin, dhe / ose mënyra alternative që përdor zakonisht NjQV-ja për<br />
12Në mënyrë që të mos përsërisim përcaktimet e kritereve të llogaritjes së treguesve bazë për llogaritjen e kufizimeve lutem referojuni Nenit 2 të Udhëzimit të<br />
Ministrit të Financave nr. 35 datë 5.11.2008 “Për Zbatimin e Ligjit nr 9869, datë 4.02.2008”<br />
13Në mënyrë të detajuar analiza e ofertave të bankave / institucioneve financiare jepet në pikën V. të këtij udhëzimit “Analiza Financiare”.<br />
14Elementët e ofertës teknike dhe financiare të bankës do të shqyrtohen në mënryrë të detajuar në përshkrimin e analizës financiare të projektit dhe vlerësimit të<br />
ofertave nga pikëpamja e efiçiencës ekonomike, në pikën V të këtij udhëzuesi.<br />
15 Sipas Udhëzimit të Ministrit të Financave nr. 35, datë 5.11.2008, neni 3, pika 6 e tij<br />
11
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
të njoftuar mbledhje të rëndësishme të këshillit.<br />
Ky njoftim duhet të përmbajë shkurtimisht të dhënat thelbësore për huanë, sipas nenit 7.2 të ligjit nr. 9869, datë<br />
4.02.2008 “Për huanë e qeverisjes vendore” që janë:<br />
- Projekti që financohet me anë të huasë;<br />
- Shuma e principalit të huasë (shuma totale që do të merret borxh);<br />
- Norma e interesit;<br />
- Forma e huasë;<br />
- Maturimi dhe kushtet e kthimit të huasë;<br />
- Garancitë për kthimin e huasë, përfshirë edhe përshkrimin e të ardhurave të vëna peng nëse ka;<br />
- Përshkrimin e respektimit të kufizimeve ligjore të borxhit kohën e dobishme të aseteve, të financuara nga<br />
huaja.<br />
• Hartimi i draft marrëveshjes së huasë me bankën / institucionin financiar<br />
Mbas negocimit të të gjitha detajeve teknike për marrëveshjen e huasë, NjQV-të (Kryetari i NjQV-së dhe grupi i<br />
punës së emëruar prej tij, me asistencën e juristit, i cili mund të jetë juristi i NjQV-së ose një konsulent ligjor i<br />
kontraktuar për këtë shërbim) hartojnë draft marrëveshjen e huasë. Fillimisht i kërkohet Bankës / Institucionit<br />
financiar të përzgjedhur të dorëzojë një draft marrëveshje dhe më pas juristi dhe financieri që janë pjesë e grupit të<br />
punës për këtë qëllim punojnë mbi të.<br />
• Paraqitja për miratim i huasë nga Këshilli i NjQV-së<br />
16<br />
Njësia e qeverisjes vendore merr hua vetëm me vendim të këshillit të saj për huamarrjen. Ky vendim merret me<br />
shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të anëtarëve të këshillit (minimumi 50+1 të anëtarëve të këshillit).<br />
Ky vendim duhet të përmbajë të paktën këto të dhëna:<br />
- Qëllimin për të cilin merret huaja (çfarë projekti financohet dhe detajet kryesore të tij)<br />
- Shumën e principalit të huasë<br />
- Normën e interesit (normën e interesit, bazën e përllogaritjes së saj etj)<br />
- Formën e huasë (titull, kredi bankare apo forma të tjera të huasë)<br />
- Maturimin dhe kushtet e kthimit (kohëzgjatjen deri në kthimin e plotë të saj, periudhën e faljes - grace<br />
nëse ka)<br />
- Garancitë për kthimin e huasë (nëse ka garanci specifike, p.sh. nëse është garanci fizike, apo në të ardhura;<br />
përndryshe që është hua me detyrim të përgjithshëm)<br />
- Përshkrimin e respektimit të kufizimeve të borxhit<br />
- Kohën e dobishme të aseteve, të financuara nga huaja<br />
Grupi i punës për realizimin e kontratës së huasë nga tregu financiar i ngritur me urdhër të Kryetarit të NjQV-së<br />
(lutem referohu hapave të mësipërm) bën prezantimin e gjithë proçesit që është ndjekur për realizimin e kësaj<br />
huaje, si dhe një analizë të ofertave të mbledhurave dhe kriterit të përzgjedhjes së tyre (duke respektuar pa-<br />
rimet e ekonomisë dhe efiçiencës në përdorimin e burimeve publike - koston në kohë të përdorimit të parasë<br />
së marrë borxh).<br />
Në këtë mbledhje Këshilli i njësisë së pushtetit vendor miraton marrëveshjen e huasë, si dhe miraton<br />
amendimin e buxhetit vjetor të NjQV-së ose (nëse kjo mbledhje bëhet përpara miratimit të buxhetit vjetor të<br />
saj, miraton buxhetin vjetor të bashkisë, ku në buxhet përfshihet edhe shuma e shërbimit të borxhit sipas kësaj<br />
marrëveshje kredie).<br />
• Njoftimi i Ministrisë së Financave për marrjen e huasë nga tregu financiar<br />
Miratimi i marrëveshjes së huasë në tregun financiar nga Këshilli i njësisë së pushtetit vendor nuk i jep ende të<br />
drejtë Kryetarit të njësisë vendore të firmosë marrëveshjen me institucionin financiar. Për këtë duhet më parë që<br />
marrëveshja e miratuar nga këshilli të dërgohet pranë Ministrisë së Financave.<br />
16 Sipas nenit 7, pikat 1 dhe 2 të ligjit dhe nenit 3 pika 7 e udhëzimit.<br />
12
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
17<br />
Kryetari i njësisë vendore brenda 10 ditëve nga vendimi i këshillit njofton zyrtarisht Ministrinë e Financave për<br />
marrjen e huasë. Shkresa zyrtare duhet të përmbajë:<br />
- Kopje të vendimit të këshillit për miratimin e marrëveshjes së huasë (që autorizon huanë)<br />
18<br />
;<br />
- Draft marrëveshja e huasë me institucionin financiar nga e cila është vendosur të merret huaja;<br />
- Të ardhurat dhe shpenzimet operative të vitit të mëparshëm financiar;<br />
- Koston e shërbimit të borxhit për vitin fiskal aktual, përfshirë koston e parashikuar të huasë së re<br />
• Miratimi i marrëveshjes së huasë nga Ministria e Financave 19<br />
Dallohen dy proçedura për shqyrtimin e kësaj marrëveshje huaje nga ana e Ministrisë së Financave:<br />
- Nëse huaja do të merret në tregun financiar shqiptar (brenda vendit) dhe<br />
- Nëse huaja do të merret në tregun financiar ndërkombëtar (jashtë vendit)<br />
Hua brenda vendit - Në këtë rast Ministria e Financave verifikon përputhshmërinë e huasë me kufizimet ligjore: nëse<br />
janë respektuar proçedurat e përshkruara mësipër dhe a është kjo hua brenda kufijve financiarë ligjorë përsa i<br />
përket borxhit që mund të marrë njësia dhe shërbimit vjetor për të.<br />
Ministria e Financave duhet të përgjigjet brenda 20 ditëve që nga marrja e njoftimit. Nëse Ministria nuk përgjigjet<br />
brenda këtij afati kuptohet se ajo ka konfirmuar që huaja është brenda kufizimeve të përcaktuara në ligj.<br />
Pas konfirmimit nga MF-ja të përputhshëmrisë me parashikimet ligjore, ose pas skadimit të afatit 20 ditor që<br />
nga marrja e njoftimit, huaja hyn në fuqi (kryetari i njësisë së pushtetit vendor nënshkruan marrëveshjen me<br />
huadhënësin - bankën / institucionin financiar).<br />
Hua jashtë vendit - Në këtë rast MF-ja bën vlerësimin e përputhshmërisë së marrëveshjes së huasë me kufizimet<br />
ligjore, si edhe vlerësimin e riskut të shtuar të huasë.<br />
Marrëveshja e huasë bëhet e vlefshme vetëm pas miratimit të Ministrit të Financave.<br />
Në rast se MF-ja nuk miraton huanë, marrëveshja e huasë nuk bëhet e vlefshme dhe nuk nënshkruhet nga palët<br />
(Kryetari i NJQV-së dhe institucioni financiar huadhënës). MF-ja është e detyruar që të argumentojë mosmira-<br />
timin e marrëveshjes së huasë. Rekomandohet që në rastin e marrjes hua në tregjet ndërkombëtare, NjQV-ja<br />
në fazën fillestare të negocjatave me huadhënësin të marrë një miratim paraprak nga MF-ja. Nënvijëzojmë që<br />
miratimi paraprak nuk nënkupton miratimin e mëvonshëm të marrëveshjes së huasë nga ana e MF, por shërben<br />
si orientim për NjQV-në për të mos dështuar në faza të mëvonshme të miratimit të marrëveshjes. Në rastin kur<br />
kërkohet miratimi paraprak i huasë nga MF-ja, përveç informimit, duhet që në shkresën zyrtare që i drejtohet<br />
Ministrisë të vendosen të dhëna të nevojshme për të gjykuar nga ana e kësaj të fundit mbi huanë në fjalë. Të<br />
dhëna të tilla mund të jenë: treguesit e huasë së mundshme (huadhënësi i mundshëm; monedha; shuma; matu-<br />
rimi kjo e fundit mund të jepet në intervale nga psh 10-15 vjet); dhe llogaritja e kufijve të borxhit sipas të gjitha<br />
kritereve ligjore.<br />
E njëjta proçedurë sikurse ajo e huasë së marrë në tregjet ndërkombëtare parashikohet edhe në rastin kur NjQVja<br />
merr hua:<br />
- për të rifinancuar një hua tjetër<br />
- dhe kur NjQV-ja ka pasur vështirësi financiare, gjatë pesë viteve paraardhëse fiskale<br />
• Firmosja e marrëveshjes me bankën / institucionin financiar<br />
Marrëveshja e huasë mund mund të nënshkruhet midis palëve (Kryetarit dhe huadhënësit / institucionit<br />
financiar) vetëm pasi janë kaluar të gjitha hapat e mësipërme.<br />
Rekomandohet që marrëveshja të nënshkruhet në tre kopje (një kopje secila palë dhe një kopje dorëzohet<br />
pranë degës rajonale të thesarit - nëse në marrëveshje është parashikuar si garanci interceptimi i financimit të<br />
NjQV-së).<br />
17 Sipas nenit 7, pika 4 të ligjit dhe nenit 3, pika 8 e udhëzimit<br />
18 Kopja e Vendimit të Këshillit që i bashkëlidhet kërkesës për miratimin e huasë që dorëzohet në MF përmban të gjitha kërkesat e vendosura më sipër kur përsh-<br />
kruhet proçesi i miratimit të huasë në Këshillin e Njësisë së Qeverisjes Vendore.<br />
19 Sipas nenit 7, pikat 5 dhe 6 të ligjit dhe nenit 3, pikat 9, 10 dhe 11 të udhëzimit<br />
13
14<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
• Lëvrimi i fondeve të huasë nga banka / institucioni financiar tek përfituesi (NjQV)<br />
Të gjitha veprimet financiare që kanë lidhje me huamarrjen e njësisë së qeverisjes vendore si: hyrja e parave,<br />
përdorimi i tyre dhe shlyerja e kësteve (principali dhe interesi) kryhen nëpërmjet llogarisë së unifikuar të the-<br />
sarit.<br />
Ligji parashikon tre raste të vecanta të kryerjes së veprimeve financiare për huamarrjen për të punuar me llogarinë e<br />
lidhur me huanë që merret:<br />
- Veprime me sistemin e pjesshëm të thesarit<br />
- Veprime nëpërmjet një fondi rezervë<br />
- Veprime që nuk kërkojnë krijimin e një fondi rezervë<br />
Sistemi i pjesshëm i thesarit - Në rastin kur huaja e NjQV-së është kontraktuar në tregun financiar ndërkom-<br />
bëtar, lëvrimi i fondeve të huasë mund të bëhet (nëse NjQV-ja propozon) nëpërmjet sistemit të pjesshëm të the-<br />
sarit. Në këtë rast kryetari i NjQV-së i kërkon Ministrit të Financave të miratojë kryerjen e veprimeve financiare<br />
nëpërmjet kësaj proçedure. NjQV-ja duhet të presë miratimin prej MF-së dhe të realizojë veprimet financiare në<br />
përputhje me marrëveshjen e huasë dhe Udhëzimit të Ministrit të Financave në zbatim të Ligjit nr. 9936, datë<br />
26.06.2008 “Për menaxhimin e sistemit buxhetor në RSH”.<br />
Krijimi i fondit rezervë - Në rastin kur huaja e kontraktuar midis palëve kërkon krijimin e një fondi rezervë, transferta<br />
fillestare kryhet në Llogarinë e depozitës në Bankën e Nivelit të dytë. Për këtë Kryetari i NjQV-së i kërkon Ministrit të<br />
Financave të miratojë hapjen e llogarisë së depozitës pranë bankës së nivelit të dytë përkatëse, duke cilësuar<br />
qartësisht edhe emrat e personave të autorizuar për të përdorur këtë llogari.<br />
Ministri i Financave miraton hapjen e llogarisë së depozitës dhe njofton bankën për personat e autorizuar që do të<br />
urdhërojnë transfertat nga kjo llogari në Llogarinë e të ardhurave të degës së thesarit të rrethit, me destinacion<br />
njësinë vendore.<br />
Nëse huaja e kontraktuar është në valutë (monedhë të huaj), transferta nga llogaria e depozitës ne valutë tek<br />
llogaria e thesarit kryhet në Lekë, sipas kursit të këmbimit valutor të komunikuar nga Banka Qendrore për ditën e<br />
secilit transaksion.<br />
Nesë marrëveshja e kredisë parashikon kreditimin e llogarisë së depozitës me normë interesi për shumën e<br />
papërdorur të saj, interesat bankare të gjeneruara sipas marrëveshjes transferohen në llogarinë e thesarit tek të<br />
ardhurat e bashkisë (zëri llogaria bankare / të ardhurat e NjQV-së) dhe bëhen pjesë e buxhetit të saj.<br />
Në përfundim të funksionimit të Llogarisë së rezervës, Ministri i Financave me propozim të njësisë vendore,<br />
urdhëron mbylljen e saj pranë bankës së nivelit të dytë.<br />
Kujdes! Llogaria e fondit rezervë hapet nëse banka e përzgjedhur me të cilën vendoset të lidhet marrëveshja<br />
e huasë e kërkon një gjë të tillë. Ju rekomandojmë që njësia vendore, gjatë negocimit me bankën për termat<br />
teknikë të draft marrëveshjes së huasë, të kërkojë mos vendosjen e një parashikimi të tillë nëse për bankën kjo<br />
nuk është jashtëzakonisht e rëndësishme. Kjo për disa arsye: së pari hapja e një llogarie të tillë është një hallkë<br />
më shumë në proçesin e marrjes së huasë që mban peng disbursimin e huasë deri në miratimin shprehimisht<br />
të Ministrit të Financave për të. Së dyti hapja e një llogarie rezervë nënkupton ngrirjen e një pjes e të shumës së<br />
huasë për shembull 20% të huasë. Kjo për njësinë vendore nënkupton kosto; nëse kjo njësi do ta kishte gjendje<br />
këtë shumë ajo mund të realizonte projekte të tjera për komunitetin; ose do të merrtë më pak hua e për rrjedhojë<br />
më pak kosto borxhi.<br />
Veprime financiare që nuk kërkojnë krijimin e një fondi rezervë - Në rastin kur huaja e nënshkruar midis palëve<br />
nuk parashikon asnjë nga mekanizmat e mësipërme (përdorimin e sistemit të pjesshëm të thesarit ose hapjen<br />
e një fondi rezervë), fondet transferohen direkt në llogarinë e të ardhurave të NjQV-së në degën rajonale të<br />
Thesarit (me të cilën punon NjQV-ja). Transferimi i fondeve bëhet me përshkrimin: “transfertë huaje për njësinë<br />
vendore .....”. të gjitha veprimet e hyrjes së parasë dhe të përdorimit të saj identifikohen në strukturën buxhetore<br />
që identifikon huanë.
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
• Raportimi i ecurisë së përdorimit të fondeve dhe shlyerjes së huasë<br />
Menjëherë mbasi huaja e nënshkruar bëhet efektive, NjQV-ja krijon aneks borxhi në buxhetin e saj; raporton<br />
periodikisht pranë Ministrisë së Financave<br />
Aneksi i borxhit duhet të përmbajë:<br />
- Llojin e huasë së marrë (kredi bankare / institucion tjetër financiar; titull borxhi - obligacion etj);<br />
- Vitin e emetimit të huasë (data e miratimit të marrëveshjes);<br />
- Qëllimin për të cilin është marrë huaja (projekti kapital i cili është financuar më këtë hua);<br />
- Banka / institucioni financiar që ka akorduar huanë;<br />
- Lloji i garancisë për hua, nësë është hua me detyrim të përgjithshëm; apo me garanci specifike, të cilat<br />
duhet të identifikohen);<br />
- Shuma e principalit të marrë hua apo e borxhit të emetuar (në rast titujsh financiarë) dhe shuma totale e<br />
interesit që do të paguhet;<br />
- Kohëzgjatja (maturimi) i husë / titullit;<br />
- Monedha në të cilën është emetuar huaja dhe kursi i këmbimit në kohën e emetimit të huasë dhe në datën<br />
1 janar të vitit buxhetor përkatës);<br />
- Norma e interesit e huasë dhe lloji i saj (interes i ndryshueshëm apo i pandryshueshëm). Në rastin e normës<br />
së ndryshueshme të interesit, jepen të dhënat edhe për indeksin e referimit mbi të cilin përcaktohet norma;<br />
- Mënyra (kalendari) i pagesave - vjetore; tremujore; mujore apo nësë është parashikuar grace period;<br />
- Shuma e depozituar në fonde rezervë - nëse ka;<br />
- Principali dhe interesi i pashlyer me 1 janar të vitit buxhetor përkatës;<br />
- Shërbimi i borxhit për vitin buxhetor përkatës, duke indetifikuar veçmas pagesat e principalit dhe pagesat e<br />
interesit për vitin fiskal përkatës, përfshirë edhe kosto të tjera të lidhura me shërbimin e borxhit nëse ka;<br />
- Tavani i shërbimit të borxhit sipas parashikimeve ligjore;<br />
- Principali dhe interesi i pashlyer më 31 dhjetor të vitit fiskal përkatës<br />
Raportimi periodik në Drejtorinë e Borxhit - Ministrinë e Financave. Gjatë gjithë kohës që NjQV-ja përdor dhe<br />
shlyen financimet nga huatë, ajo duhet të raportojë pranë Drejtorisë së Borxhit në Ministrinë e Financave çdo<br />
tremujor, deri në datën 20 të muajit pasardhës nga periudha e raportimit (psh. Nëse raportohet për tremujorin e<br />
parë të vitit /Janar - Mars, afati i raportimit është deri në datën 20 të muajit prill të po atij viti).<br />
Të dhënat e raportimit janë mujore dhe tregojnë shumën e shërbimit të borxhit të paguar në periudhën e<br />
raportimit; lëvrimin e fondeve të huasë për llogari të huamarrësit, të dhëna të tjera të lidhura me huanë (sipas<br />
formatit A bashkëlidhur me Udhëzimin e Ministrit të Financave, nr. 35, datë 5.11.2008).<br />
B. Proçedura për Huanë Afatshkurtër<br />
Përse merret hua afatshkurtër / Çfarë mund të financohet me anë të huasë afatshkurtër<br />
Ligji nr. 9869, datë 4.02.2008 i jep të drejtën e NjQV për të marrë hua afatshkurtër 20 , e cila maturohet dhe është e<br />
pagueshme deri në ditën e fundit të muajit nëntor të vitit financiar, në të cilin merret dhe nuk mund të jetë objekt i<br />
rifinancimit apo i zgjatjes së afatit të maturimit përtej kësaj date.<br />
Njihet tashmë problemi që ndeshin NjQV-të në lidhje me mungesën e përkohshme të likuiditeteve. Kjo vjen si rrjedhojë e<br />
mospërputhjes së parashikimeve kohore që bëjnë këto njësi për fluksin e të ardhurave dhe shpenzimeve. Deri më sot,<br />
NjQV-ja rregullonte problemin e mungesës së likuiditeteve me anë të miratimit nga ana e Ministrisë së Financave të<br />
avancimit të fondeve të pakushtëzuara që MF-ja kishte planifikuar për to.<br />
Me anë ta huasë afatshkurtër NjQV mund të marrë hua afatshkurtër për të mbuluar mungesën e përkohshme të<br />
likuiditeteve deri në shumën prej 10% të të ardhurave faktike, gjithsej nga taksat dhe tarifat vendore dhe taksat e tatimet e<br />
ndara të vitit financiar paraardhës.<br />
Hapat që rekomandohet të ndiqen për të marrë hua afatshkurtër<br />
Gjatë përgatitjes së buxhetit vjetor për vitin e ardhshëm fiskal, drejtoria (njësia) e Financës analizon edhe fluksin e<br />
të ardhurave dhe shpenzimeve (cash - flow) që bën gjatë një viti NjQV-ja. Pasi bën një parashikim të detajuar të këtij<br />
20 Sipas nenit 5, pika 3 e ligjit nr. 9869, datë 4.02.2008<br />
15
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
fluksi, rekomandohet që të analizohet se sa herë gjatë tre viteve të fundit fiskale njësisë së qeverisjes vendore i është<br />
dashur të kërkojë avancim fondesh nga Ministria e Financave.<br />
• Parashikon marrjen e huasë afatshkurtër brenda vendimit të buxhetit.<br />
Për të qenë e kujdeshshme në ekzekutimin e buxhetit gjatë vitit të ardhshëm fiskal, brenda vendimit të buxhetit<br />
vjetor NjQV-ja parashikon marrjen e huasë afatshkurtër, duke përcaktuar shumën totale dhe periudhat kur ajo<br />
do të merret. Është mirë që të përcaktohen muaj (si psh. Shuma totale e huasë afatshkurtër për tu ma rrë në tre-<br />
gun bankar brenda vendit është 6 milionë lekë; periudha që do të lëvrohet për Bashkinë është: (i) muaji shkurt<br />
1 milionë lekë; (ii) muaji gusht 3 milionë lekë dhe (iii) muaji shtator 2 milionë lekë. E gjithë kjo shumë duhet të<br />
shlyhet - të kthehet tek huadhënësi brenda datës 30 nëntor të vitit 2009 së bashku me interesat e përllogaritura<br />
për marrjen e saj.)<br />
Mund të qëllojë që NjQV-ja nuk ka qenë e kujdesshme në parashikim e për rrjedhojë nuk ka përfshirë marrjen e<br />
huasë afatshkurtër në vendimi e buxhetit vjetor të saj. Në këtë rast NjQV-ja duhet të përgatisë vendimin për<br />
amendimin e buxhetit vjetor të saj duke shtuar këtë parashikim brenda saj.<br />
• Miratimi në parim i Këshillit të NjQV për marrjen e huasë nga NjQV.<br />
Huaja afatshkurtër miratohet në parim nga këshilli i njësisë së qeverisjes vendore, në vendimin e buxhetit vjetor 21 .<br />
Në vendimin e buxhetit, këshilli autorizon Kryetarin e njësisë së qeverisjes vendore për shumën e huasë<br />
afatshkurtër që mund të kërkohet gjatë vitit buxhetor. Ky autorizim nuk kërkon miratim të mëtejshëm të këshillit në<br />
momentin kur huaja kërkohet të bëhet efektive.<br />
Duhet pasur parasysh se Këshilli mund të vendosë kufizime të tjera përveç atyre që janë të parashikuara në ligj përsa<br />
i përket shumës dhe afatit të shlyerjes së saj nga NjQV-të (pra 10% e të ardhurave të veta brenda datës 30 nëntor të<br />
vitit buxhetor).<br />
Në rast se gjatë vitit buxhetor NjQV-së i del e nevojshme kontraktimi i një huaje afatshkurtër më të madhe sesa ajo e<br />
miratuar me vendim të këshillit (por gjithnjë brenda limitit ligjor prej 10% të të ardhurave të veta dhe tatimeve e<br />
taksave të ndara), NjQV-ja duhet të kërkojë miratimin shprehimisht të kësaj huaje (pra nuk mjaftohet me miratimin<br />
në parim që këshilli i ka bërë huasë në kuadrin e buxhetit vjetor të njësisë vendore).<br />
• Kërkesë Ministrisë së Financave për hua afatshkurtër<br />
Edhe pse NjQV-ja ka miratuar me vendim këshilli marrjen e huasë nga tregu bankar, në të gjitha rastet kur ajo<br />
ndeshet me mungesë të përkohshme likuiditetesh ajo së pari duhet t’i drejtohet Drejtorisë së Përgjithshme të<br />
Thesarit në Ministrinë e Financave 22 . Ministria e Financave mund t’i ofrojë hua afatshkurtër me ose pa interes.<br />
Nëse MF-ja miraton kërkesën e NjQV-së atëherë lidhet një marrëveshje huaje me Drejtorinë e Përgjithshme të<br />
Thesarit ku përcaktohen të gjitha kushtet e saj (koha e livrimit dhe shlyerjes, shuma dhe interesat).<br />
Mund të rezultojë që MF-ja të refuzojë dhënien e një huaje afatshkurtër, por ndërkohë sugjeron që problemi i<br />
mungesës së likuiditeteve të rregullohet me anë të rishpërndarjes së transfertës së pakushtëzuar për këtë NjQV. Ky<br />
instrument e bën të panevojshëm më marrjen e huasë afatshkurtër nga ana e NjQV-së.<br />
• Negocimi dhe kontraktimi i huasë nga tregu bankar<br />
Ministria e Financave mund të refuzojë dhënien e një huaje afatshkurtër, ose të mos miratojë rishpërndarjen e<br />
transfertës së pakushtëzuar (avancimin e fondeve siç njihet ndryshe) ose nuk përgjigjet brenda 10 ditëve nga<br />
marrja e kërkesës nga NjQV-ja. Në këtë rast NjQV-ja (kryetari i saj) fillon negocjatat me bankat e nivelit të dytë për<br />
marrjen e huasë afatshkurtër.<br />
Duke pasur parasysh se e gjithë kjo proçedurë për marrjen e huasë afatshkurtër kërkon kohë për tu realizuar,<br />
ndërkohë që nevojat për sigurimin e likuiditeteve janë imediate, rekomandohet që Kryetari i NjQV-së të fillojë<br />
negociatat me huadhënës të mundshëm menjëherë kur informohet nga Financat (Drejtoria apo sektori) për këtë<br />
problem dhe kur nga ana e tyre sugjerohet si zgjidhje rishpërndarja e grantit nga MF-ja ose kontraktimi i borxhit<br />
afatshkurtër.<br />
21 Në përputhje me nenin 6 të ligjit 9869, dataë 4.02.2008<br />
22 Parashikuar në nenin 6, pika 2 e ligjit nr. 9869, datë 4.02.2008 dhe në nenin 4, pika 3 e udhëzimit nr. 35, datë 5.11.2008 të Ministrit të Financave<br />
16
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Për këtë Kryetari duhet të dërgojë një shprehje interesi tek të gjitha bankat aktive në NjQV ose edhe në bankat të<br />
tjera (rang kombëtar).<br />
Në ndryshim nga kontraktimi i huasë afatgjatë, menjëherë pas marrjes së shprehjes së interesit nga bankat,<br />
kryetari ose i deleguari i tij duhet të realizojë negocjata me bankat e interesuara. Kjo pasi proçedura e marrjes së<br />
kësaj huaje duhet të jetë shumë e shpejtë (të tilla janë edhe nevojat për të cilat ajo kontraktohet).<br />
• Lidhja e marrëveshjes së huasë me bankën e nivelit të dytë<br />
Kryetari i NjQV-së dhe drejtoria e financës analizojnë ofertat e marra nga bankat e nivelit të dytë. Kriteri i analizës<br />
bazohet në efiçiencën e përdorimit të fondeve (pra koston e përdorimit të parasë. Që me fjalë të tjera do të thotë<br />
sa para do të shlyejë në total NjQV-ja për borxhin total që nënshkruan).<br />
Kryetari i NjQV-së firmos marrëveshjen me bankën e nivelit të dytë, mbasi kjo është sigluar (është marrë mendimi)<br />
i juristit të njësisë vendore.<br />
Kredia bëhet efektive dhe njësia vendore mbulon nevojat për likuiditete.<br />
• Informim mbi nënshkrimin e marrëveshjes së huasë afatshkurtër<br />
- Kryetari i njësisë së qeverisjes vendore njofton Ministrinë e Financave brenda 10 ditëve nga marrja e huasë. Ky<br />
njoftim përfshin informacion mbi respektimin e kufijve ligjorë për huanë afatshkurtër dhe kalendarin e shlyerjes<br />
së saj, si dhe për kufizimet specifike që mund të ketë vendosur këshilli i njësisë së qeverisjes vendore.<br />
- Kryetari raporton përpara këshillit në mbledhjen më të afërt të tij për nevojën e lidhjes së kësaj huaje; shumën<br />
e marrë hua; respektimin e kufijve ligjorë dhe ato specifikë të vendosur nga këshilli nëse ka; si dhe kalendarin e<br />
shlyerjes së saj.<br />
• Raportimi periodik në Drejtorinë e Borxhit - Ministrinë e Financave. Gjatë gjithë kohës që NjQV-ja përdor dhe<br />
shlyen financimet nga huatë, ajo duhet të raportojë pranë Drejtorisë së Borxhit në Ministrinë e Financave çdo<br />
tremujor, deri në datën 20 të muajit pasardhës nga periudha e raportimit (psh. Nëse raportohet për tremujorin e<br />
parë të vitit /Janar - Mars, afati i raportimit është deri në datën 20 të muajit prill të po atij viti).<br />
-Të dhënat e raportimit janë mujore dhe tregojnë shumën e shërbimit të borxhit të paguar në periudhën e<br />
raportimit; lëvrimin e fondeve të huasë për llogari të huamarrësit, të dhëna të tjera të lidhura me huanë<br />
(sipas formatit A bashkëlidhur me Udhëzimin).<br />
IV. Analiza Operative për Përgatitjen e Fizibilitetit të Projektit<br />
Pasi ka vlerësuar nevojën për implementimin e projekteve prioritare në vitin buxhetor korent ose konsekutiv qofshin<br />
këto të financueshme me anë të buxhetit të bashkisë qoftë me anë të aplikimit për thithje fondesh nga qeverisja<br />
qendrore apo edhe marrëveshje partneriteti me sektorin privat, njësia vendore duhet të përgatisë studimin e fizibilitetit<br />
të këtij projekti.<br />
Studimi i fizibilitetit të projektit është një studim i cili bëhet për të përcaktuar domosdoshmërinë e implementimit të një<br />
projekti dhe për të dokumentuar planifikimin; organizimin dhe menaxhimin e burimeve të financimit të tij gjë që ndihmon<br />
në zbatimin e suksesshëm të qëllimit kryesor të këtij projekti dhe objektivave të tjerë të lidhur me të. Studimi i fizibilitetit<br />
bëhet në fazën e nisjes së një projekti dhe realizohet përpara sesa të angazhohen shpenzime të mëdha për financimin e një<br />
investimi. Rezultatet e një studimi të tillë përdoren për të bazuar vendimarrjen në lidhje me financimin ose jo të një projekti<br />
të tillë. Në këtë studim mund të analizohen gjithashtu edhe alternativa të ndryshme të zbatimit të tij; probleme që mund<br />
të ndeshen dhe skenarë të ndryshëm për arritjen e suksesit. Një studim fizibiliteti kryesisht përmban aspekte teknike dhe<br />
ekonomike të projektit.<br />
Fillimisht grupi teknik i punës propozon projektin teknik për tu zbatuar bazuar në vlerësimin e nevojave të komunitetit.<br />
Projekti teknik përban edhe vlerësimin e kostos së zbatimit të tij. Më tej ky projekt teknik analizohet për të parë impak-<br />
tin që do të ketë në komunitet siç mund të jenë: përmirësimi i jetës së qytetarëve; nxitja e zhvillimit të biznesit etj.<br />
Përgjithësisht projektet e investimit të njësive vendore nuk bëhen për të sjellë të ardhura direkte nga ky investim (sikurse<br />
ndodh në investimet individuale dhe ato të biznesit - investimi sjell të ardhura direkte për investitorin), impakti i tij sjell<br />
përfitime direkte për komunitetin dhe direkte ose indirekte për komunitetin e biznesit, e për rrjedhojë nëse ndikon në<br />
këtë të fundit mund të sjellë të ardhura në periudha afatmesme apo afatgjata për NjQV-në (më shumë të ardhura fiskale<br />
17
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
nga përmirësimi i shifrës së afarizmit të bizneseve që ndihmohen nga projekti i investimit që propozohet).<br />
Edhe pse projektet e investimit të njësisë vendore nuk pritet të sjellin të ardhura shtesë në buxhetin e saj; studimi i<br />
fizibilitetit 23 duhet të analizojë të ardhurat ose më saktë vlerën e shtuar që do të sjellë në përgjithësi në komunitet.<br />
Për shembull nëse është një projekt infrastrukture (ndërtimi i një rruge), duhet të analizohet sa do të shtohet; ndryshojë<br />
fluksi i lëvizjes së automjeteve (nga ato sa të tonazhit të lartë e sa të tonazhit të ulët); sa do të ulet numri i aksidenteve<br />
rrugore (për rrjedhojë përmirësimi i jetës së qytetarëve); sa do të rritet numri i bizneseve që mund të krijojnë aktivitetin e<br />
tyre ekonomik në të dyja krahët e rrugës së re që do të ndërtohet; nëse ndërtimi i rrugës do të ulë koston e bizneseve që<br />
do ta përdorin atë apo jo; e kështu me rradhë.<br />
V. Analiza Financiare<br />
Sasia e huasë që mund të merret nga Njësia e Qeverisjes Vendore<br />
Njësia vendore mbasi ka llogaritur fondet e nevojshme për zbatimin e projektit të investimit, i duhet të ballafaqojë<br />
nevojat për këtë investim (preventivin e projektit) me sasinë e huasë që ajo mund të marrë në vijim të respektimit të<br />
kufijve ligjorë për stokun e borxhit, si edhe të parashikojë sesa shërbim vjetor borxhi mund të bëjë për të shlyer<br />
shumën përkatëse.<br />
Përllogaritja e kufijve maksimal të huasë afatshkurtër dhe asaj afatgjatë<br />
Drejtoria e financës përllogarit kufijtë ligjorë të sasisë që mund të merret hua. Sipas ligjit për huamarrjen e qeverisjes<br />
vendore, përllogariten kufij maksimal për huanë afatshkurtër dhe kufij maksimal për huanë afatgjatë.<br />
Përllogaritja e kufijve ligjorë për huanë afatshkurtër<br />
NjQV-ja mund të marrë borxh për financimin e mungesës së përkohshme të likuiditeteve. Maksimumi i borxhit<br />
afatshkurtër (stokut të borxhit) mund të jetë deri në 10% të të ardhurave faktike, gjithsej, nga taksat dhe tarifat vendore<br />
dhe taksat e tatimet e ndara të vitit fiskal paraardhës.<br />
Çdo hua e re afatshkurtër që mund të kontraktohet merr në konsideratë totalin e borxhit afatshkurtër në masën 10% të<br />
cilësuar më sipër. Ajo përllogaritet për diferencë të kufirit maksimal ligjor që mund të kontraktohet me stokun e borxhit<br />
afatshkurtër të NjQV -së deri në atë moment.<br />
Baza e përllogaritjes së kufirit ligjor për huanë afatshkurtër<br />
1. Taksat vendore: janë të ardhurat nga taksat vendore, si taksa e biznesit të vogël; taksa mbi pasurinë e paluajt-<br />
shme; taksa e fjetjes në hotel; taksa e ndikimit në infrastrukturë nga ndërtimet e reja; taksa mbi kalimin e së<br />
drejtës së pronësisë për pasurinë e paluajtshme; taksa e regjistrimit të përvitshëm të mjeteve; taksa e zënies së<br />
hapësirave publike; taksa e tabelës; taksa e përdorimit të përkohshëm sic përcaktohet nga Ligji nr. 9632, datë<br />
30.10.2006 “Për sistemin e taksave vendore” i ndryshuar dhe çdo taksë tjetër vendore e përcaktuar si e tillë nga<br />
legjislacioni në fuqi.<br />
2. Të ardhurat nga tarifat vendore, ku përfshihen të gjitha tarifat që njësia e qeverisjes vendore mbledh për kryer-<br />
jen e shërbimeve publike; tarifa për shërbimet social/arsimore të ofruara nga njësitë e qeverisjes vendore; tarifa<br />
administrative për liçensa, dokumenta etj., sic përcaktohen në kuptimin e nenit 16, pika 3 e ligjit nr. 8652, datë<br />
31.01.2003 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore” dhe ligjin 9632 të ndryshuar.<br />
3. Të ardhurat nga taksat e ndara, ku bëjnë pjesë ato të ardhura nga një ose disa taksa që me ligj ndahen midis<br />
pushtetit qendror dhe atij vendor.<br />
23 Për një ide më të qartë mbi përmbajtjen e një studimi fizibiliteti të njësive vendore lutem referojuni rasteve të vendosura në aneks. Ato nuk janë studime fizibiliteti të<br />
përgatitura enkas për vlerësimin e një huaje të mundshme, por japin në vija të përgjithshme përmbajtjen e një studimi fizibiliteti për qëllime financimi.<br />
18
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Tabela 2. Baza e përllogaritjes së borxhit afatshkurtër<br />
24 Kjo tabelë është e hartuar në excel dhe në qelizat me ngjyrë të verdhë jepet formula e llogaritjes së asaj qelize. Për të aksesuar direkt këto të dhëna referojuni file në CD<br />
bashkëlidhur këtij manuali<br />
19
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Përllogaritja e kufijve ligjorë për huanë afatgjatë<br />
NjQV-ja mund të marrë borxh për financimin e projekteve kapitale (investime) ose për të rifinancuar një hua tjetër<br />
afatgjatë. Afati i maturimit të kësaj huaje nuk mund të jetë më i gjatë sesa jetëgjatësia e aseteve që financohen me anë<br />
të saj.<br />
Baza e përllogaritjes së kufijve ligjorë për huanë afatgjatë<br />
Baza e përllogaritjes së stokut të borxhit<br />
Fillimisht përllogaritet sesa borxh mund të merret (bazuar në kriterin e stokut të borxhit). Sipas ligjit nr. 9869, datë<br />
4.02.2008 “Për huamarrjen e qeverisjes vendore” neni, 18.2 duhet që: “raporti i stokut të borxhit ndaj të ardhurave<br />
operative, gjithsej, nga burimet e veta, taksat e ndara dhe transferta e pakushtëzuar, është jo më shumë se 1,3:1.<br />
Totali i të ardhurave të veta operative gjithsej (të quajtura ndryshe edhe të ardhura të pakushtëzuara) janë:<br />
1. Të ardhurat e NjQV-së nga taksat lokale<br />
2. Të ardhurat nga tarifat lokale<br />
3. Të ardhura jo tatimore korrente (siç janë të ardhurat nga qeraja etj)<br />
4. Transferta e pakushtëzuar nga PQ-ja<br />
5. Të ardhura të tjera nga PQ-ja siç mund të jenë taksa nga burime ose administrim kombëtar (psh. Taksat dhe<br />
tatimet e ndara; taksa e regjistrimit të automjeteve; taksa nga transaksionet mbi pasuritë e paluajtshme etj)<br />
Për të llogaritur stokun i referohemi vitit paraardhës financiar (në tabelën e mëposhtme është viti n-1).<br />
Shumatorja e të pestë zërave të cituar më sipër njihet ndryshe edhe si të ardhurat e pakushtëzuara të NjQV-së. Pasi<br />
gjejmë totalin e të ardhurave të pakushtëzuara të NjQV -së llogarisim kufirin maksimal të borxhit që mund të marrë<br />
njësia vendore në vitin n e cila është sa 1,3 herë totali i të ardhurave të pakushtëzuara në vitin n-1.<br />
Nëse njësia e qeverisjes vendore në vitin n ka një borxh të kontraktuar në vitet e mëparshme (psh: në vitin n-3), dhe nga<br />
ajo ka shlyer sipas marrëveshjeve të huave përkatëse principal dhe interesa, për të llogaritur sesa borxh të ri mund të<br />
marrim fillimisht duhet të llogarisim gjendjen e stokut të borxhit në vitin n ende të pashlyer. Kjo bëhet duke zbritur nga<br />
borxhi i marrë në vitin n-3 shumën e principalit të paguar çdo vit (në vitin n-3; n-2 dhe n-1). Llogarisim kufirin e stokut të<br />
borxhit që mund të marrë njësia vendore në vitin n sipas formulës së mësipërme (pra 1.3 herë të ardhurat e<br />
pakushtëzuara). Për të gjetur borxhin e ri që mund të kontraktojmë duhet që të zbresim nga kufiri ma ksimal që mund të<br />
marrim borxh stokun ekzistues të borxhit të pashlyer të kontraktuar në vitet e mëparshme.<br />
20
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Llogaritja e kufijve ligjorë për stokun e borxhit jepet në tabelën e mëposhtme .<br />
Tabela 3. Baza e Përllogaritjes së Kufizimeve Ligjore për Stokun e borxhit (Huasë maksimale që mund të merret)<br />
25 Kjo tabelë është e hartuar në excel dhe në qelizat me ngjyrë të verdhë jepet formula e llogaritjes së asaj qelize. Për të aksesuar direkt këto të dhëna referojuni file në CD<br />
bashkëlidhur këtij manuali<br />
21
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Pasi gjejmë vlerën maksimale të borxhit të ri që mund të lidhim në vitin aktual financiar (viti n në tabelë) duhet të<br />
sigurohemi (të ballafaqojmë) që huaja që ne kërkojmë të marrim për të financuar një projekt të caktuar investimi është<br />
më e vogël ose baraz me kufirin ligjor të stokut që kemi përllogaritur sipas tabelës së mësipërme.<br />
Baza e përllogaritjes së shërbimit të borxhit afatgjatë<br />
Mbasi llogarisim kufijtë maksimal për borxhin që mund të marrim në vitin korrent (vitin n), duhet të llogarisim kufijtë<br />
ligjorë për shërbimin maksimal vjetor që mund të bëjmë për borxhin që do të marrim.<br />
Me shërbim vjetor borxhi kuptojmë shlyerjen vjetore të borxhit të kontraktuar me huadhënësin i cili përfshin principalin;<br />
interesat dhe komisionet e tjera bankare nëse ka.<br />
Ligji 9869, datë 4.02.2008 në nenin 18 të tij (kufizimet e borxhit afatgjatë) parashikon dy kritere të cilave duhet t’u<br />
referohemi për të llogaritur kufirin maksimal vjetor për borxhin që kërkohet të merret.<br />
a. Kriteri i tepricës operative - i cili përcakton se: raporti i tepricës operative të vitit fiskal paraardhës me shërbimin<br />
e borxhit, që duhet të paguhet çdo vit për borxhin afatgjatë, është jo më pak se 1,4 : 1<br />
b. Shërbimi i borxhit që duhet të paguhet çdo vit për borxhin afatgjatë - nuk mund të tejkalojë 20% (njëzet përq-<br />
ind) të buxhetit total të të ardhurave nga transferta e pakushtëzuar, taksat dhe tatimet e ndara dhe taksat e<br />
tarifat vendore të tre viteve fiskale paraardhëse të njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Llogaritja e shërbimit të borxhit sipas kriterit (a) - kriteri që bazohet në raportin e tepricës operative:<br />
Baza e përcaktimit të këtij raporti është teprica operative. Kjo tepricë është e barabartë me diferencën midis të<br />
ardhurave operative, nga burimet e veta, taksat e ndara dhe transferta e pakushtëzuar (e njohur ndryshe si totali i të<br />
ardhurave të pakushtëzuara të njësisë së qeverisjes vendore) me totalin e shpenzimeve të pakushtëzuara operative të<br />
kësaj njësie vendore.<br />
Mbasi llogaritet teprica operative, atëherë gjendet shërbimi total vjetor i borxhit që mund të bëhet sipas kriterit (a) për<br />
vitin n. Ky shërbim është 0.714 herë tepricën operative të NjQV-së në vitin n-1 (ose teprica operative pjestuar me 1,4).<br />
22
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Më konkretisht referojuni tabelës së mëposhtme.<br />
Tabela 4. Llogaritja e kufizimit të shërbimit të borxhit sipas kriterit (a)<br />
Llogaritja e shërbimit të borxhit sipas kriterit (b):<br />
Baza për llogaritjen e këtij kriteri është mesatarja artimetike e të ardhurave në vitet e mëparshme fiskale.<br />
Fillimisht hartohet një tabelë e cila i referohet të dhënave financiare të NjQV-së për tre vitet paraardhëse financiarë.<br />
Llogaritet totali i të ardhurave të njësisë së qeverisjes vendore (ku përfshihen: të ardhurat nga taksat lokale; tarifat<br />
(përfshirë edhe ato të administruara nga administrate qendore si taksa e regjisrimit të automjeteve; taksa e transaksioneve<br />
mbi pasuritë e paluajtshme etj) dhe transferta e pakushtëzuar nga PQ-ja).<br />
23
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Më pas llogarit mesataren aritmetike të totalit të të ardhurave për tre vitet paraardhëse financiarë(vitet n-3; n-2 dhe<br />
n-1). Gjen shërbimin maksimal të borxhit për vitin n duke shumëzuar me 20% (ose 0.2) mesataren aritmetike të të<br />
ardhurave të pakushtëzuara. Më konkretisht referojuni tabelës së mëposhtme.<br />
Tabela 5. Llogaritja e sherbimit te borxhit sipas kriterit (b)<br />
Shërbimi i borxhit duhet llogaritur për çdo vit të periudhës për të cilën mendohet të kontraktohet huaja (psh. nëse<br />
huaja mendohet të jetë 5 vjeçare atëherë shërbimi i borxhit do të llogaritet për vitin n; vitin n+1; n+2; n+3 dhe n+4).<br />
Mesatarja aritmetike gjithnjë llogaritet për tre vitet paraardhëse vitit për të cilin llogaritet shërbimi i borxhit. Kështu<br />
nëse llogaritet shërbimi i borxhit në vitin n+3, atëherë merren vite financiarë vitet n+2; n+1 dhe n; për të cilët llogaritet<br />
mesatarja aritmetike e të ardhurave nga taksat; tarifat dhe transferta e pakushtëzuar e cila shumëzohet me 20% (ose<br />
0.2).<br />
Për të llogaritur të ardhurat në vitet e ardhshme deri në maturimin e kredisë vetëm për efekt të këtij ushtrimi udhëzimi i<br />
Ministrit të Financave nr. 35, datë 5.11.2008 rekomandon të aplikohet një normë rritjeje vjetore deri në 7% për çdo<br />
artikull brenda zërit të të ardhurave nga taksat; tarifat dhe transferta e pakushtëzuar. Nëse NjQV-ja parashikon rritje më të<br />
mëdha, ato duhen argumentuar bazuar në të dhëna konkrete.<br />
Mbasi llogariten kufizimet e borxhit përsa i përket shërbimit vjetor të borxhit që mund të bëjë NjQV-ja sipas të dy kri-<br />
tereve (a dhe b), llogaritet shërbimi maksimal që mund të bëjë njësia duke përzgjedhur shumën më të vogël që rezul-<br />
ton nga përllogaritja e dy kritereve (a) dhe (b). Pra merret si shërbim vjetor maksimal që mund të bëjë njësia vendore<br />
shuma më e vogël nga dy kriteret. Kujdes! Për vite të ndryshme rezultojnë shërbime maksimale borxhi që i përkasin kri-<br />
tereve të ndryshme (kriterit a ose kriterit b). Për këtë rekomandohet të hartohet një tabelë e cila përzgjedh minimumin<br />
midis dy shifrave të llogaritura për çdo vit për shërbimin e borxhit (shifrës sipas kriterit a dhe shifrës sipas kriterit b).<br />
24
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Tabela 6. Permbledhje e kritereve te llogaritur per borxhin total dhe sherbimin e tij<br />
Kujdes! - Duhet verifikuar që shumatorja e shërbimit të borxhit për gjithë periudhën kur është kontraktuar borxhi<br />
(huaja) të jetë më e madhe sesa borxhi që do të merret (pasi në të futet principali dhe interesat që do të paguhen) dhe<br />
është brenda përllogaritjes së bërë të ofertës bankare / institucionit financiar në lidhje me shumatoren e të gjitha kësteve<br />
të huasë (që përfshijnë principalin dhe interesin që do të shlyhet).<br />
Përzgjedhja e bankës / institucionit financiar dhe llogaritja e kostos së huasë<br />
Mbas njoftimit nga NjQV për të shprehur interesin për të financuar projektin e investimit me anë të huasë dorëzojnë<br />
pranë kësaj njësie vendore ofertën teknike dhe financiare.<br />
Një ofertë bankare zakonisht përmban të dhëna për:<br />
• Shumën totale të huasë (që në dokumentin e bankave cilësohet si principali);<br />
• Kohë zgjatjen – afati i maturimit të kredisë në vite / ose në muaj<br />
• Normën vjetore të interesit - kjo mund të jetë e fiksuar (e pandryshuemshme deri në maturimin e huasë) ose<br />
e ndryshueshme.<br />
Kur norma e interesit të kredisë e ofruar nga bankat / institucioni financiar është e ndryshueshme ajo i referohet një<br />
norme bazë interesi. Nëse kredia do të jetë në lekë ajo i referohet normës së bonove të thesarit të qeverisë për 12<br />
ose 6 muaj. Nëse është në Euro i referohet EUROBOR-it dhe nëse është në dollarë amerikanë i referohet normës bazë<br />
të interesit në tregun amerikan (L) plus një sasi pikësh të pandryshueshme përqindjeje.<br />
• Komisionet bankare - dallohen disa lloje komisionesh bankare:<br />
- Komision administrimi / komision i cili është një përqindje e caktuar (nga 1 për 1000 ose 0.001 deri në 1%<br />
ose 0.1) të shumës së kredisë e cila paguhet menjëherë nga huamarrësi në momentin kur huaja bëhet efek-<br />
tive nga banka / institucioni financiar<br />
- Komision angazhimi / komision i cili është një përqindje e caktuar mbi shumën e patërhequr të kredisë nga<br />
banka / të papërdorur akoma. Duke qënë se NjQV-ja do ti përdorë këto fonde për investime të cilat do të<br />
zbatohen nga palë të treta të kontraktuara prej saj nëpërmjet tenderimit - proçes i cili nënkupton pagimin e<br />
transheve sipas situatës së zbatimit të projektit, është mirë që NjQV-ja të jetë e vëmendshme në negocimin<br />
e këtij komisioni me bankën / institucionin financiar. Zakonisht në tregun shqiptar bankar ky komision është<br />
nga 0% deri në 1% të shumës së paangazhuar.<br />
25
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
• Penalitetet - bankat / institucionet financiare aplikojnë penalitete në rastet e mos respektimit të pagesave të<br />
parashikuara të huasë (që përfshijnë principalin dhe interesat). Penaliteti zakonisht aplikohet si një përqindje<br />
e caktuar mbi shumën e pashlyer në kohë. Në tregun shqiptar bankar këto penalitetet janë nga 0 deri në 5% të<br />
shumës së papaguar në kohë sipas kontratës.<br />
• Garancinë e huasë - që në ofertën bankare e gjejmë zakonisht me emrin kolateral.<br />
Zgjedhja e llojit të garancisë për huanë është objekt i negociatave dhe marrëveshjes midis huadhënësit dhe<br />
huamarrësit.<br />
NjQV-ja mund të ofrojë garanci në asete (pasuri të patundshme) nëse ajo ka ose në të ardhura siç janë: garancia me<br />
detyrim të përgjithshëm të NjQV-së; garanci me të ardhura specifike; interceptimi i financimit; garanci me prona<br />
fizike; lloje të tjera garancish 26 . Rekomandohet që NjQV-ja të ketë marrë të gjitha masat për titujt e pronësisë nëse<br />
ofron garanci me prona fizike (pasuri të patundshme).<br />
• Mënyra e shlyerjes së huasë – nënkupton mënyrën e bërjes së pagesës së principalit dhe interesit të huasë e<br />
cila mund të jetë:<br />
- Këste të barabarta deri në maturim<br />
- Mujore ose tremujore ose vjetore ose e gjitha në fund<br />
- Mund të jetë e ndryshueshme në rritje deri në afatin e maturimit ose në zbritje<br />
Udhëzimi i Ministrit të Financave nr. 35, datë 5.11.2008 “Për zbatimin e ligjit të huamarrjes së qeverisjes ven-<br />
dore” rekomandon bërje pagesash të shpërndarë në transhe të barabarta përgjatë gjithë jetëgjatësisë së huasë<br />
(deri në fund të maturimit të saj) ose në zbritje 27 .<br />
• Parashikime të tjera - oferta e bankës / institucionit financiar mund të parashikojë periudhë faljeje (grace pe-<br />
riod) ose kushte të tjera që lidhen me zbatimin e huasë.<br />
Në rastin kur marrëveshja e huasë parashikon një periudhë faljeje për shlyerjen e huasë, njësia e qeverisjes<br />
vendore mund të krijojë me vendim të këshillit vendor një fond rezervë në buxhetin e saj për të mbuluar kostot e<br />
ardhshme të shërbimti të huasë. Ky sugjerim mund ta bëjë më të lehtë kalimin e miratimit të marrëveshjes së<br />
huasë në Këshill pasi parashikimi në kontratën e huasë i periudhës së faljes nënkupton hua e marrë sot nga e cila<br />
“përfiton” duke zbatuar një investim të rëndësishëm për komunitetin kryetari aktual i njësisë vendore, ndërkohë<br />
që barra për shlyerjen e saj do ti bjerë kryetarit të ardhshëm të njësisë.<br />
26 Të gjitha llojet e garancive që mund të ofrojë NjQV jepen në nenet 12; 13; 14; 15 dhe 16 të ligjit nr. 9869, datë 4.02.2008 “Për huamarrjen e qeverisjes vendore”<br />
27 Shprehimisht udhëzimi parashikon në nenin 7, pika 4 të tij: “shërbimi vjetor i borxhit për marrëveshjen e financimit si rregull strukturohet në mënyrë të tillë që<br />
pagesat vjetore të jenë afërsisht të barabarta ose në zbritje gjatë periudhës së maturimit të huasë; përvec rasteve kur cikli ekonomik i aseteve të financuara me<br />
huanë justifikon një strukturim të ndryshëm.<br />
26
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Analiza e ofertave të marra nga bankat / institucionet financiare<br />
Grupi i punës për vlerësimin e ofertave analizon të gjitha ofertat e marra duke i bërë fillimisht të gjitha ofertat e marra të<br />
krahasueshme (vendos informacionin e ofertave në një matricë gjithëpërfshirëse). Për shembull, Bashkia FK ka hapur<br />
proçesin e thithjes së interesit nga bankat e nivelit të dytë për të financuar me anë të huasë ndërtimin e unazës veriore të<br />
qytetit. Mbasi i ka dërguar njoftim zyrtar 16 bankave aktive në treg, ka marrë shprehje interesi vetëm nga tre prej tyre.<br />
Këtyrë tre bankave (Banka A; Banka B dhe Banka C) u ka kërkuar të dorëzojnë një ofertë teknike - financiare brenda një<br />
afati të caktuar kohor. Për rrjedhojë brenda këtij afati kohor të treja bankat kanë dorëzuar oferta teknike të cilat në mënyrë<br />
të përmbledhur jepen më poshtë:<br />
Tabela 7. Ofertat e marra nga bankat<br />
B an k at e in t er e su ar a të Par a sh i ki m e t e<br />
kred itoj në B a shk inë FK Prin cip a li / Hu aj a Koh e zgj a tj a Int er e si v j etor Ko mi si on e b an k ar e Pe n ali t et e Kol a t er a Më nyr a e shl y erj e s tj er a<br />
Komision adminis trimi = 1/1000<br />
e shumes se kredise dhe per vonesa ne pagesen Llogaria e te ardhurave te<br />
komision angazhimi = 1% e e keste ve 5% mbi bashkise / Interceptimi I te<br />
B an ka A 140 milione Leke 7 vjet BTh 1 vi t + 3.685 % fondeve te paperdorura interes ardhurave mujore<br />
B an ka B 140 milione Leke 10 vjet BTh 6 mujore + 3.4% kosto admini strative = 0.5 % ska kerkuar do të negocjohet mujore<br />
gjobe mbi pjesen e<br />
takse admini strimi = 0.5 % mbi papaguar = 3% mbi<br />
shumen e kredise per tu normen normale te 60 keste mujore prej<br />
B an ka C 140 milione Leke 7 vjet 12% paguar paraprakisht interesit do të negocjohet 3,114,222.68 leke 2 vjet grace period<br />
Pas kësaj transformon të gjithë elementët variabël në shifra fikse (pra të lexueshme). Për shembull kthen normat e<br />
interesit të bankave në shifra të lexueshme (psh: nëse banka A ka ofruar një normë vjetore intersi në lekë prej 12% dhe<br />
banka B ka ofruar një normë vjetore interesi BTH 12M + 3.685% dhe banka C ka ofruar një normë vjetore interesi prej<br />
BTh 6M + 3.4% atëherë duhet të bëhen njësoj të lexueshme dy normat e interesit të ofruara). Për këtë duhet të mer-<br />
ret informacion nga tregu bankar mbi ankandin e fundit të bonove të thesarit me afat maturimi 12 muaj dhe 6 muaj.<br />
Ky informacion gjendet në faqen zyrtare të internetit të Bankës së Shqipërisë (www.bankofalbania.org) në rubrikën<br />
tregjet dhe kursi kërkoni për informacionin ankandet e bonove të thesarit). Kështu për shembull në datën 14 janar<br />
2009 kur grupi i vlerësimit të ofertave të bankave duhet të realizonte këtë analizë informacioni zyrtar i gjetur në faqen<br />
e internetit është si më poshtë. Gjithashtu këtë informacion mund ta gjeni në faqen zyrtare të internetit të Ministrisë<br />
së Financave (www.minfin.gov.al ) në rubrikën Ankandet e Bonove të Thesarit dhe Obligacioneve.<br />
Kujdes! Duhet t’i referoheni ankandit të fundit të bonove të thesarit, dhe në rastin tonë nëse vlerësimi bëhet në datën 14<br />
Janar nga informacioni i nxjerrë nga Banka e Shqipërisë, ankandi i fundit është ai i datës 13 Janar 2009 28 .<br />
28 Aktualisht Banka e Shqipërisë organizon ankandet e Bonove të Thesarit për Ministrinë e Financave çdo të martë.<br />
27
28<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Në vijim të këtij informacioni hartojmë një tabelë e cila bën të krahasueshme të gjitha elementët e ofertave të marra si<br />
më poshtë:<br />
Tabela 8. Interesi vjetor sipas ofertave të Bankave<br />
Interesi real ne vitin e<br />
Bankat e interesuara të pare (perfshihen<br />
kreditojnë Bashkinë FK Norma BTh Interesi vjetor komisionet)<br />
Banka A 12 mujore = 8 8 6 % 12 545 12 55<br />
Banka B 6 mujore = 7 46 % 10 86 10 91<br />
Banka C 12 12 05<br />
Nga ky gjykim i parë duket se oferta më e mirë është ajo e Bankës B, e cila ofron interesin vjetor më të ulët për huanë që<br />
kërkon të marrë bashkia FK.<br />
Bashkia duhet të vlerësojë se sa është kostoja e huasë sipas secilës ofertë, në ndihmë të kësaj analize nuk është vetëm gjetja<br />
e normave të krahasueshme të interesit por edhe përllogaritja e të gjitha kësteve (totalit të kësteve = principal + interes) që<br />
ajo do të duhet të paguajë deri në fund të afatit të maturimit (shlyerjes totale të huasë).<br />
29
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Për këtë duhet përpiluar skema e shlyerjes së huasë për secilën ofertë, për rrjedhojë duhen pregatitur tre tabelat e<br />
mëposhtme 29 :<br />
Tabela 9. Kostoja e huasë sipas ofertës A<br />
Formula e llogaritjes së kësteve në bankë është<br />
(Shuma e Kredise*nr e diteve te perdorura*interesin%)/360<br />
Shuma ne fillim te periudhes Principali i Pag Interesi Tenor (vjet)<br />
140,000,000 20,000,000 12 55 7<br />
ankandi BTH 1 vjecare = 8.86<br />
Banka A<br />
Vitet Stoku i Borxhit Principali Interesi Kësti vjetor Komisioni adm. Pagesat totale në vite<br />
1 140,000,000 20,000,000 17,563,000 37,563,000 140,000 37,703,000<br />
2 120,000,000 20,000,000 15,054,000 35,054,000 3 5, 05 4, 000<br />
3 100,000,000 20,000,000 12,545,000 32,545,000 3 2, 54 5, 000<br />
4 80,000,000 20,000,000 10,036,000 30,036,000 3 0, 03 6, 000<br />
5 60,000,000 20,000,000 7,527,000 27,527,000 2 7, 52 7, 000<br />
6 40,000,000 20,000,000 5,018,000 25,018,000 2 5, 01 8, 000<br />
7 20,000,000 20,000,000 2,509,000 22,509,000 2 2, 50 9, 000<br />
140,000,000 70,252,000 210,252,000 210,392,000<br />
Kostoja e kredise 150.3%<br />
Tabela 10. Kostoja e huasë sipas ofertës B<br />
Formula e llogaritjes së kësteve në bankë është<br />
(Shuma e Kredise*nr e diteve te perdorura*interesin%)/360<br />
Shuma ne fillim te periudhes Principali i Pag Interesi Tenor (vjet)<br />
140,000,000 14,000,000 10.86 10<br />
Ankandi BTH 6 mujore = 7.45<br />
Banka B<br />
Vitet Stoku i Borxhit Principali Interesi Kesti vjetor Komisioni adm. Pagesat totale ne vite<br />
1 140,000,000 14,000,000 15,204,000 29,204,000 700,000 29,904,000<br />
2 126,000,000 14,000,000 13,683,600 27,683,600 27,683,600<br />
3 112,000,000 14,000,000 12,163,200 26,163,200 26,163,200<br />
4 98,000,000 14,000,000 10,642,800 24,642,800 24,642,800<br />
5 84,000,000 14,000,000 9,122,400 23,122,400 23,122,400<br />
6 70,000,000 14,000,000 7,602,000 21,602,000 21,602,000<br />
7 56,000,000 14,000,000 6,081,600 20,081,600 20,081,600<br />
8 42,000,000 14,000,000 4,561,200 18,561,200 18,561,200<br />
9 28,000,000 14,000,000 3,040,800 17,040,800 17,040,800<br />
10 14,000,000 14,000,000 1,520,400 15,520,400 15,520,400<br />
140,000,000 83,622,000 223,622,000 224,322,000<br />
Kostoja e kredise 160.2%<br />
29 Skema klasike e shlyerjes së huasë në bankë është ajo e ndarjes së principalit në pjesë të barabarta për tërë periudhën e maturimit dhe llogaritjen e interesit mbi<br />
principalin e mbetur pa shlyer për çdo periudhë. Rekomandohet që grupi i vlerësimit ti kërkojë secilës bankë që bashkë me pikat kryesore të ofertës të dorëzojë edhe<br />
skemën e amortizimit të huasë që ajo propozon pasi ka shumë skema amortizimi që mund të përdoren dhe ato japin rezultate të ndryshme nga njëra - tjetra.<br />
30
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Tabela 11. Kostoja e huasë sipas ofertës C<br />
Formula e llogaritjes së kësteve në bankë është<br />
(Shuma e Kredise*nr e diteve te perdorura*interesin%)/360<br />
Shuma ne fillim te periudhes Principali i Pag Interesi Tenor (muaj)<br />
140,000,000 2,333,333 12.00 60 7 vjet<br />
Banka C<br />
Muajt Stoku i Borxhit Kësti vjetor Komisioni adm. Pagesat totale në vite<br />
1 140,000,000 1,400,000 700,000<br />
2 1,400,000<br />
3 1,400,000<br />
4 1,400,000<br />
5 1,400,000<br />
6 1,400,000<br />
7 1,400,000<br />
8 1,400,000<br />
9 1,400,000<br />
10 1,400,000<br />
11 1,400,000<br />
12 1,400,000 17,500,000<br />
13 1,400,000<br />
14 1,400,000<br />
15 1,400,000<br />
16 1,400,000<br />
17 1,400,000<br />
18 1,400,000<br />
19 1,400,000<br />
20 1,400,000<br />
21 1,400,000<br />
22 1,400,000<br />
23 1,400,000<br />
24 1,400,000 16,800,000<br />
25 3,114,223<br />
26 3,114,223<br />
27 3,114,223<br />
28 3,114,223<br />
29 3,114,223<br />
30 3,114,223<br />
31 3,114,223<br />
32 3,114,223<br />
33 3,114,223<br />
34 3,114,223<br />
35 3,114,223<br />
36 3,114,223 37,370,672<br />
37 3,114,223<br />
38 3,114,223<br />
39 3,114,223<br />
40 3,114,223<br />
41 3,114,223<br />
42 3,114,223<br />
43 3,114,223<br />
44 3,114,223<br />
45 3,114,223<br />
46 3,114,223<br />
47 3,114,223<br />
48 3,114,223 37,370,672<br />
49 3,114,223<br />
50 3,114,223<br />
51 3,114,223<br />
52 3,114,223<br />
53 3,114,223<br />
54 3,114,223<br />
55 3,114,223<br />
56 3,114,223<br />
57 3,114,223<br />
58 3,114,223<br />
59 3,114,223<br />
60 3,114,223 37,370,672<br />
61 3,114,223<br />
62 3,114,223<br />
63 3,114,223<br />
64 3,114,223<br />
65 3,114,223<br />
66 3,114,223<br />
67 3,114,223<br />
68 3,114,223<br />
69 3,114,223<br />
70 3,114,223<br />
71 3,114,223<br />
72 3,114,223 37,370,672<br />
73 3,114,223<br />
74 3,114,223<br />
75 3,114,223<br />
76 3,114,223<br />
77 3,114,223<br />
78 3,114,223<br />
79 3,114,223<br />
80 3,114,223<br />
81 3,114,223<br />
82 3,114,223<br />
83 3,114,223<br />
84 3,114,223 37,370,672<br />
220,453,361 221,15 3, 3 61<br />
Kostoja e kredisë 158.0%<br />
31
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Në vijim të kësaj analize rezulton se kostoja e huasë sipas ofertave të marra është përkatësisht:<br />
Banka A = 150.3%<br />
Banka B = 160.2%<br />
Banka C = 158.0%<br />
Pra Banka A që kishte edhe normën më të lartë të interesit ka ofruar huanë më të lire (nëse do ti referohemi shumës<br />
totale të borxhit që do të paguajë bashkia në fund të periudhës së maturimit). Normalisht nisur nga ky vlerësim i parë<br />
duket se Banka A ka ofruar huanë më të lirë dhe kjo duhet të jetë banka me të cilën duhet të lidhet marrëveshja e<br />
huasë.<br />
Për të vlerësuar realisht koston e huasë duhet të përdoret Vlera Aktuale e huasë që merret. Që me fjalë të tjera do të<br />
thotë të vlerësosh se sa kushton sot kostoja totale e borxhit të marrë (shuma totale që do të paguhet deri në fund të<br />
maturimit të saj). Për këtë ka shumë metoda (më saktë sisteme vlerësimi) por të gjitha kanë në bazë të tyre vlerën<br />
aktuale të huasë së marrë.<br />
Sipas kësaj metode duhet të llogarisim vlerën që kanë sot cash-flow të ardhshme. Si cash flow të ardhshme merren<br />
këstet vjetore të huasë sipas skemës së amortizimit të secilës bankë që kanë paraqitur ofertë për bashkinë.<br />
Formula e Vlerës aktuale është:<br />
PV =<br />
C1<br />
(1+r) 1<br />
C2 Ct<br />
+<br />
(1+r)<br />
+ ……… +<br />
2<br />
(1+r) t<br />
Ku PV është vlera aktuale e huasë që do të rimbursohet për secilën bankë më vetë nga ana e bashkisë<br />
C1 është kësti që duhet të paguajë bashkia sipas skemës së amortizimit për bankën në vitin e parë<br />
C2 është kësti në vitin e dytë; e kështu me radhë për të gjitha këstet për aq vite sa është oferta e bankës (t = me vitin e<br />
fundit; vitin kur maturohet plotësisht huaja)<br />
r është norma e skontimit.<br />
Vështirësia e aplikimit të kësaj metode qëndron në aplikimin e një norme të saktë skontimi. Ju rekomandojmë që për huatë<br />
e marra brenda tregut bankat Shqiptar (në monedhën tonë - lekë) të merret si normë skontimi norma e interesit të<br />
obligacioneve qeveritare me afat maturimi më afër afatit të maturimit të huasë përkatëse.<br />
Kështu nëse afati i maturimit të huasë i një banke është 5 ose 6 vjet rekomandohet që për këtë bankë të aplikohet si<br />
normë skontimi norma e interesit të obligacioneve të qeverisë me afat maturimi 5 vjeçar, ndërkohë që për banka me<br />
afat maturimi 7; 8 ose 10 vjet e më shumë të merret si normë skontimi obligacionet e qeverisë me afat maturimi 7<br />
vjeçar 30 .<br />
Le t’i kthehemi shembullit tonë për të aplikuar këtë metodë.<br />
Së pari gjejmë sa është norma e skontimit. I referohem sërish faqes zyrtare të internetit të Bankës së Shqipërisë si në<br />
rastin e bonove të thesarit. Kërkojmë informacion për normën e interesit të obligacioneve të qeverisë në ankandin më të<br />
fundit të tyre.<br />
30 Kjo pasi për momentin afati më i gjatë i obligacioneve të qeverisë është ai 7 vjeçar, por kjo mund të ndryshojë me kohë, pasi Ministria e Financave mund të vendosë<br />
që të presë obligacione me afate më të gjata sesa 7 vjet.<br />
32
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Meqë afatet e maturimit të ofertave të marra nga tre bankat janë përkatësisht 7; 10 dhe 10 vjet rekomandohet t’i<br />
referohemi normës së interesit të obligacioneve 7 vjeçare të qeverisë. Mbasi gjejmë këtë informacion sipas tabelës së<br />
mëposhtme nga i cili rezulton se norma e interesit është 10.25%<br />
33
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
fillojmë të llogarisim vlerat aktuale të të gjitha kësteve sipas ofertave përkatëse të bankave duke përpiluar në vijim të tyre<br />
tabelën e mëposhtme:<br />
Tabela 12. Llogarita e Vlerës Aktuale sipas kësteve për ofertat e marra<br />
PV te ofertave te marra<br />
norma e<br />
skontimit PV te kesteve te PV te kesteve te PV te kesteve te<br />
Vite Periudha (1+r) n<br />
bankes A bankes B bankes C<br />
2008<br />
1 2009 1.125 33,513,778 26,581,333 15,555,556<br />
2 2010 1.265625 27,696,988 21,873,462 13,274,074<br />
3 2011 1.423828125 22,857,394 18,375,252 26,246,617<br />
4 2012 1.601806641 18,751,327 15,384,379 23,330,327<br />
5 2013 1.802032471 15,275,529 12,831,289 20,738,068<br />
6 2014 2.02728653 12,340,633 10,655,623 18,433,838<br />
7 2015 2.280697346 9,869,350 8,805,026 16,385,634<br />
8 2 016 2 5 65 78 45 14 7,2 34,1 23<br />
9 2 017 2 8 86 50 75 78 5,9 03,6 05<br />
10 2 018 3 2 47 32 10 25 4,7 79,4 47<br />
T ot ali 1 40,3 0 4,9 99 132,423,538 133,964,114<br />
Norma e interesit Obl 7 vjeçare 10.25 10.25 10.25<br />
Sipas përfundimeve të kësaj tabele rezulton se oferta më e mirë e marrë nga këto tre banka është ajo e bankës B ku vlera<br />
aktuale e totalit të borxhit të marrë deri në fund të maturimit të saj është më e vogla nga të treja. Për rrjedhojë kjo duhet<br />
të jetë banka fituese me të cilën duhet të lidhet kontrata (në të vërtetë po t’i rikthehemi informacionit që kemi përpiluar<br />
më sipër ju kujtojmë që kjo ishte edhe banka që kishte ofruar edhe normën më të ulët të interesit). Përfundimi që na nxjerr<br />
kjo metodë është më i mirë sesa gjykimi që nxjerrim me vlerësimin e mëparshëm (pra krahasimi vetëm i totalit të borxhit<br />
që kthehet mbrapsh në fund të përiudhës së maturimit pasi kjo bankë ka ofruar normën e interesit më të ulët midis<br />
bankave të interesuara dhe ka ofruar gjithashtu një afat maturimi më të gjatë të dy këto elementë shumë lehtësues për<br />
njësinë vendore; kostoja e huasë rritet për të pasi e shton numri i viteve të maturimit; por në fund të fundit kjo e bën<br />
lehtësues shërbimin e borxhit për këtë bankë).<br />
E megjithatë ky nuk është hapi përfundimtar për të gjykuar se cilën ofertë (hua) duhet të përzgjedhim. Për këtë duhet të<br />
llogarisim kufizimet vjetore të shërbimit të borxhit që mund të bëjë Bashkia FK.<br />
34
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Bazuar në shpjegimet e dhëna më sipër në llogaritjen e kufizimit të stokut të borxhit dhe shërbimit vjetor të tij,<br />
hartojmë tabelën e mëposhtme:<br />
Tabela 13. Llogaritja e kufirit të stokut të borxhit dhe shërbimit vjetor për Bashkinë FK<br />
Bashkia FK Periudha 2005 - 2008<br />
EKSTRAKT I TË DHËNAVE FINANCIARE TË BUXHETIT LOKAL<br />
Për efekt të përllogaritjes së kufizimeve të borxhit për kontraktimin e borxhit të ri<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />
I. TË DHENA MBI BUXHETIN<br />
Buxheti<br />
vendor i Zbatimi faktik Parashikimi Parashikimi Parashikimi Parashikimi Parashikimi Parashikimi Parashikimi Parashikimi Parashikimi Parashikimi Parashikimi<br />
Buxheti Buxheti Buxheti miratuar i buxhetit p ër b u x h et i n p ër b u x h et i n p ër b u x h et i n p ër b u x h et i n p ër b u x h et i n për buxhetin për buxhetin p ër b u x h et i n për buxhetin p ër b u x h et i n për buxhetin<br />
N e m i j e L ek e v e n d or f a kt i k* v e n d or f a kt i k v e n d or f a kt i k (plan) vendor** vendor*** vendor vendor vendor vendor vendor vendor vendor vendor vendor vendor<br />
2005 2006 2007 2008 2008 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018<br />
T ot ali i tea rd hu ra veteB as hk ise 8 7, 889 118,892 127,988 140,082 127,580 140,082 143,274 146,485 149,718 154,770 160,056 165,589 171,383 177,452 183,813 190,480<br />
T ot ali i tea rd hu ra vev et ja ke 2 7, 557 58,760 59,836 66,960 54,511 66,610 68,600 70,500 72,550 76,127 79,910 83,909 88,138 92,61197,345 102,352<br />
1. Taksa Lokale 20,599 53,277 51,739 58,860 44,477 56,216 57,460 58,350 59,860 62,868 66,041 69,389 72,922 76,650 80,585 84,738<br />
T ak saeP as ur së 4 ,8 30 18,454 19,211 22,200 17,133 22,200 22,200 23,200 24,000 25,200 26,460 27,783 29,172 30,631 32,162 33,770<br />
T ak saeBz ne s tëV og ë 7 ,9 02 5,621 6,636 8,000 5,938 7,000 9,000 10,000 10,800 11,556 12,365 13,230 14,157 15,148 16,208 17,342<br />
Taksa e ndikimit të ndërtimeve mbi infrastrukturën 7,456 24,809 19,185 20,000 15,147 20,000 20,000 20,000 21,000 22,050 23,153 24,310 25,526 26,802 28,142 29,549<br />
T ak sëH ot e - - 3 20 35 35 50 50 60 62 64 66 68 70 72 74<br />
T ak sem b X h on er es to ra nt ev e, h ot e vee t 1 92 300 - - - - - - - - - - - - 1 2<br />
T ak satëP ër ko hs hme - 3,886 6,399 4,200 4,198 4,200 3,210 2,100 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000<br />
T ak satëte ra 2 19 207 305 4,440 2,026 2,781 3,000 3,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000<br />
2. Tarifa Lokale 6,871 5,099 8,054 8,040 9,826 10,184 11,000 12,000 12,540 13,110 13,719 14,370 15,067 15,811 16,610 17,464<br />
T ar f eP as trm 2 ,8 98 3,031 3,712 4,965 5,773 6,000 7,000 7,750 8,000 8,560 9,159 9,800 10,486 11,220 12,006 12,846<br />
T ar f ëp ë rh ap ësrap ub e 1 24 202 31 100 364 370 100 100 120 120 120 120 120 120 120 120<br />
T ar f ë T ab e 84 165 117 500 229 240 250 250 300 300 300 300 300 300 300 300<br />
T ar f ën d rçm r ru gor - - - 100 120 130 800 850 900 900 900 900 900 900 900 900<br />
T ar f ëgeb ë rm - - - 35 100 120 600 700 800 800 800 800 800 800 800 800<br />
T ar f ëp ë rr eg t r ebz ne se ve 2 80 280 940 500 410 410 - - - - - - - - 1 2<br />
T ar f ër ek a me - - 365 800 804 810 800 800 820 820 820 820 820 820 820 820<br />
T ar f ëP ar k - - 53 200 240 240 200 200 210 210 210 210 210 210 210 210<br />
T ar f ap ë rs hë rbmetete ra /a dm ns t r atve 7 55 390 296 240 600 610 250 300 320 330 339 350 360 371 382 394<br />
Tarifa për shërbime social/arsimore (arsimi parashkollor,<br />
konvikte etj) 519 529 608 600 560 600 600 650 650 650 650 650 650 650 650 650<br />
S po rted heK uu ra - - - - 204 204 - - - - - - - - 1 2<br />
Tëte ra 2 ,2 11 502 1,932 - 422 450 400 400 420 420 420 420 420 420 420 420<br />
3. Të Ardhura Jo-tatimore korrente 87 384 43 60 208 210 140 150 150 150 150 150 150 150 150 150<br />
Qra 7 384 43 60 124 125 60 70 70 70 70 70 70 70 70 70<br />
tete ra 80 - - - 84 85 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80<br />
Tea rd hu ran gaPQ(tep ak us ht ez ua ra) 6 0, 332 60,132 68,152 73,122 73,069 73,472 74,674 75,985 77,168 78,642 80,146 81,680 83,245 84,841 86,468 88,129<br />
4. Tansferta e pakus htezuar 57,335 57,132 64,937 70,082 70,082 70,082 71,274 72,485 73,718 75,192 76,696 78,230 79,795 81,391 83,018 84,679<br />
5. Taksa nga b urime (ose administrim) kombëtar 2,997 3,000 3,215 3,040 2,987 3,390 3,400 3,500 3,450 3,450 3,450 3,450 3,450 3,450 3,450 3,450<br />
T ak saer eg t r tëa ut ome te ve 2 ,9 97 2,754 3,176 3,000 2,560 2,960 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000<br />
Taksa e transaksioneve mbi pasuritë e paluajtshme - 246 39 40 427 430 400 500 450 450 450 450 450 450 450 450<br />
Tëte ra - - - - - -<br />
6. SHPENZIME NGA BURIME TË PAKUSHTËZUARA<br />
Shpenzime operative, ndër të cilat: 60,920 62,692 71,835 70,671 63,554 65,254 72,394 79,417 87,136 95,850 105,435 115,978 127,576 140,333 154,367 169,803<br />
Shërbime të përgjithshme publike (administrata) 35,493 38,305 39,887 39,650 34,233 35,233 38,760 42,632 46,895<br />
S hë rbmep ub e 9 ,9 99 10,999 12,950 15,000 13,300 14,000 16,500 18,150 19,965<br />
T ra ns po rt p ub , m en ax h t ra ns po r tt r ru gor - - - - - - - - -<br />
S tr e hm d heu rb an s t a - - - - - - - - -<br />
Uë s ësk an a zme 3 ,2 32 3,377 2,580 4,045 4,045 4,045 4,247 4,459 4,682<br />
A rsm 5 ,9 34 5,123 9,461 7,115 7,115 7,115 7,826 8,609 9,470<br />
K u e s s oca - - - - - - - - -<br />
S hë nd et ësa 1 ,6 65 2,102 1,647 260 260 260 - - -<br />
K u u ra /s po rt 4 ,5 97 2,786 5,310 4,601 4,601 4,601 5,061 5,567 6,124<br />
T urz m s hë rbmetëte rae ko no m e - - - - - - - - -<br />
S hë rbmetëte ra - - - - - - - - -<br />
II. Të dhëna mbi borxhin<br />
Kufizimi për shërbimin e borxhit 22,284 2 5, 732 27,397 28,623 29,269 30,035 30,940 31,998 31,291 26,513 21,033<br />
Kufizimi për shërbimin e borxhit: 20% i mesatares së shumës<br />
(1+2+4+5) në vitet n-3, n-2, n -1 22,284 2 5, 732 27,397 28,623 29,269 30,035 30,940 31,998 33,105 34,265 35,480<br />
Kufizimi për shërbimin e borxhit: (1+2+3+4+5-6)/1.4 në vitin n-<br />
1 40,109 5 3, 449 50,629 47,906 44,701 42,086 39,015 35,437 31,291 26,513 21,033<br />
Kufizimi për stokun e borxhit 166,384 1 81 ,9 96 186,152 190,327 194,529 201,097 207,969 215,162 222,694 230,583 238,853<br />
Shërbimi i borxhit ekzistues<br />
Principali<br />
Interesa<br />
Komisione, kosto të tjera<br />
Stoku ekzistues (i pas hlyer)<br />
S t o k u i ri 1 6 6, 3 8 4 1 8 1 , 9 9 6 1 8 6, 1 5 2 1 9 0, 3 2 7 1 9 4, 5 2 9 2 0 1, 0 9 7 2 0 7, 9 6 9 2 1 5, 1 6 2 2 2 2, 6 9 4 2 3 0, 5 8 3 2 3 8, 8 5 3<br />
Stoku i ri I lejueshëm<br />
Shërbimi i borxhit i ri<br />
Shërbimi i borxhit i ri i lejueshëm 22,284 2 5 , 732 27,397 28,623 29,269 30,035 30,940 31,998 31,291 26,513 21,033<br />
*Të dhënat faktike të zbatimit të buxhetit për vitet paraardhëse<br />
** Të dhënat faktike të zbatimit të buxhetit për muajt paraardhës nga dorëzimi I kërkesës<br />
*** Rritja vjetore për çdo artikull nuk mund të parashikohet më e lartë se 7% në vit. Nëse parashikohen rritje më të mëdha, ato duhen argumentuar b azuar në të dhëna konkrete.<br />
Bashkia FK ka kërkuar të marrë hua në vlerën 140 milionë lekë për ndërtimin e një segmenti të unazës së qytetit. Shuma prej<br />
140 milionë lekë është brenda shërbimit të stokut të borxhit (i cili për një borxh të kontraktuar në vitin 2009 është rreth 182<br />
milionë lekë.<br />
35
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Tani i referohemi shërbimit maksimal vjetor të borxhit që mund të bëjë bashkia. Për këtë përgatisim tabelën e<br />
mëposhtme:<br />
Tabela 14. Shërbimi vjetor i borxhit dhe këstet vjetore sipas ofertave të bankave<br />
Kufizimi i<br />
sherbimit te Kestet sipas Kestet sipas Kestet sipas<br />
Vite Periudha borxhit bankes A bankes B bankes C<br />
2008 22,283,667<br />
1 2009 25,731,667 37,703,000 29,904,000 17,500,000<br />
2 2010 27,396,733 35,054,000 27,683,600 16,800,000<br />
3 2011 28,622,733 32,545,000 26,163,200 37,370,672<br />
4 2012 29,269,133 30,036,000 24,642,800 37,370,672<br />
5 2013 30,034,851 27,527,000 23,122,400 37,370,672<br />
6 2014 30,939,582 25,018,000 21,602,000 37,370,672<br />
7 2015 31,997,669 22,509,000 20,081,600 37,370,672<br />
8 2016 31,290,969 1 8,56 1,200<br />
9 2017 26,513,140 1 7,04 0,800<br />
10 2018 21,033,197 1 5,52 0,400<br />
Totali 305,113,341 210,392,000 224,322,000 221,153,361<br />
Sikurse vihet re ofertat e të treja bankave nuk respektojnë kufizimet vjetore të shërbimit maksimal të borxhit që mund të<br />
bëjë Bashkia FK (pjesa me ngjyrë).<br />
Në këtë rast rekomandohet që njësia e qeverisjes vendore të negocjojë huanë me të treja bankat, duke i shpjeguar<br />
arsyen pse e kërkon këtë në mënyrë që të marrë një ofertë të dytë nga ato (nëse ato do të jenë të interesuara) duke<br />
përftuar një shërbim borxhi brenda kufizimeve ligjore dhe pse jo edhe norma interesi më të mira (kosto kredie më të<br />
ulët).<br />
Në vijim të negociatave me këto banka bashkia ka përftuar tre oferta të reja të cilat janë:<br />
Tabela 15. Ofertat e reja të bankave pas rinegocjimit me to<br />
B an k at e in t er e su ara t ë<br />
kr edi to jn ë B a sh ki në F K Prin ci p ali / Hu a ja Koh e zgj a tj a Int er e si vj et or Ko mi s ion e b a n kar e Pe n ali t e te Kol a t er al Më n yra e sh ly er j e s<br />
Komi sion admini strimi = 1/1000<br />
e shume s se kredi se dhe per vonesa ne pagesen Llogaria e te ardhurave te<br />
komi sion angazhim i = 1 % e e kes teve 5 % mbi bashki se / Intercepti mi I te<br />
B an k a A 140 milione Leke 7 vjet BTh 6 mujore + 3.2 % fondeve te paperdorura interes ardhurave mujore<br />
B an k a B 140 milione Leke 10 vjet BTh 6 mujore + 3.4 % kosto admini strative = 0.5 % ska kerkuar do të negocjohet mujore<br />
gjobe mbi pjesen e<br />
takse admini strimi = 0.5 % mbi papaguar = 3% mbi<br />
shumen e kredise per tu normen normale te 96 kes te mujore prej<br />
B an k a C 140 milione Leke 8 vjet 11.75% paguar paraprakisht interesit do të negocjohet 2,256,211 leke<br />
Int er e s i r e al n e v it in e<br />
B an k a t e in t er e su ar a t ë par e ( p erf s hih e n<br />
kr edi tojn ë B a sh kin ë FK Nor m a B Th Int er es i vj et or ko m i sio n et )<br />
B an k a A 6 m uj ore= 7 4 6 % 1066 1066<br />
B an k a B 6 m uj ore= 7 46% 1086 1091<br />
B an k a C 1175 1180<br />
Pas hartimit të informacionit të mësipërm në mënyrë të integruar rillogarisim pagesat e principalit dhe interesave<br />
(këstet mujore / vjetore) që duhet të bëjë Bashkia për të treja bankat.<br />
Azhornojmë më pas tabelën nr. 13 më sipër me informacionin e ri që gjejmë nga llogaritja e kësteve për bankat. Dhe<br />
rezultati që marrim paraqitet si më poshtë:<br />
36
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Tabela 16. Kufijtë e shërbimit vjetor të borxhit dhe këstet e huasë për bankat pas rinegocjimit<br />
Kufizimi i<br />
sherbimit te Kestet sipas Kestet sipas Kestet sipas<br />
Vite Periudha borxhit bankes A bankes B bankes C<br />
2008 22,283,667<br />
1 2009 25,731,667 35,064,000 29,904,000 23,262,112<br />
2 2010 27,396,733 32,792,000 27,683,600 27,074,534<br />
3 2011 28,622,733 30,660,000 26,163,200 27,074,534<br />
4 2012 29,269,133 28,528,000 24,642,800 27,074,534<br />
5 2013 30,034,851 26,396,000 23,122,400 27,074,534<br />
6 2014 30,939,582 24,264,000 21,602,000 27,074,534<br />
7 2015 31,997,669 22,132,000 20,081,600 27,074,534<br />
8 2016 31,290,969 1 8,56 1,200 27,074,534<br />
9 2017 26,513,140 1 7,04 0,800 4,512,422<br />
10 2018 21,033,197 1 5,52 0,400<br />
Totali 305,113,341 199,836,000 224,322,000 217,296,270<br />
Sikurse vihet re, Banka C është brenda kufijve ligjorë të shërbimit të borxhit (ndërkohë që dy bankat e tjera kanë mos<br />
përputhje në disa vite). Në këtë mënyrë bashkia jo vetëm ka arritur të sigurojë një ofertë që plotëson të gjitha kufizimet ligjore<br />
(sipas ligjit për Huanë e qeverisjes vendore) por ka ulur edhe koston e kësaj huaje krahasuar me ofertën e parë të marrë<br />
nga kjo bankë (3,857,000 lekë më pak, ose do të shlyejë një hua me kosto nga 158% në 155% të shumës fillestare që<br />
merr). Fatkeqësisht banka B që kishte ofruar ofertën më të mirë financiare nga vlrësimi i mësipërm që bëmë (bazuar në<br />
metodën e vlerës aktuale) nuk ndryshoi qëndrim në ofertën e saj të dytë. Kështu që midis dy bankave që mbeten bankës A<br />
dhe bankës C, pavarësisht kostos së borxhit mbështetur në metoden e Vlerës Aktuale, njësia vendore është e detyruar të<br />
shpallë fituese bankën C si banka e vetme me një ofertë brenda kufizimeve ligjore të borxhit. Nësë do të kishim një rast<br />
tjetër hipotetik që të dyja ose të treja bankat ofronin një ofertë të dytë ku këstet e shlyerjes së tyre respektonin kufizimet<br />
vjetore të shërbimit të borxhit ateherë duhet të ribëmin llogaritjet sipas metodës së vlerës aktuale dhe do të duhet të<br />
përzgjidhnim bankën me vlerë aktuale më të vogël.<br />
Në rastin tonë, në situatën e dhënë, banka fituese që shpall grupi i vlerësimit të ofertave është Ba nka C, bankë me të<br />
cilën lidhet edhe kontrata e huasë për Bashkinë FK.<br />
Huaja dhe parashikimi i shlyerjes së saj nga buxheti i Njësisë së Qeverisjes Vendore<br />
E gjithë kjo analizë bëhet pjesë e relacionit shoqërues që stafi teknik i NjQV i bashkëlidh draft marrëveshjes së huasë me<br />
bankën e përzgjedhur (Banka C), e cila duhet të miratohet nga Këshilli i NjQV-së.<br />
Në projekt buxhetin për vitin financiar 2009, NjQV-ja parashikon shërbimin vjetor (për vitin 2009) për këtë hua. Totali i<br />
shërbimit të huasë i cili vendoset në draft buxhet (në rastin tonë është 23,262,112 lekë), në zërin shpenzime kapitale /<br />
shërbimi borxhit për huanë në tregun bankar (këtu kemi dy zëra principal dhe interes = total shërbim borxhi). Për vitet e<br />
ardhshme (në rastin e shembullit të marrë më sipër për bashkinë FK periudha e huasë është 2010 - 2017) deri në fund<br />
të afatit të maturimit NjQV-ja parashikon këstet e shlyerjes së kësaj huaje (sipas kolonës së fundit të tabelës 16, më sipër<br />
që janë edhe këstet sipas bankës fituese C).<br />
37
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Ky raport mbi borxhin dhe kalendari i shlyerjes së tij hartohet në mënyrë periodike sipas shpejgimeve të bëra në<br />
kapitullin III A. të këtij manuali dhe dorëzohet pranë Drejtorisë së Borxhit në Ministrinë e Financave. Një format tip për<br />
kalendarin e shlyerjes së borxhit paraqitet si më poshtë:<br />
Tabela 17. Të dhëna mbi nivelin e borxhit publik vendor dhe kalendari i shlyerjes së tij<br />
Bashkia/Komuna/Qarku Periudha<br />
Të dhëna mbi nivelet e borxhit publik lokal<br />
Viti<br />
n-3 n-2 n-1 n (aktual) n+1 n+2 n+3 … n+…<br />
A Shërbimi I borxhit<br />
1 Shërbimi ekzistues I borxhit (për hua të kontraktuara)<br />
a Principali<br />
b Interesat<br />
c Komisione, etj<br />
0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
2 Shërbimi I huasë për huanë që duhet të autorizohet<br />
a Principali<br />
b Interesat<br />
c Komisione, etj<br />
0 0 0 0 0 0<br />
3 Shërbimi total i borxhit (së bashkua me huanë e re) 0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
a P ri nc ip a li 0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
b I nt er es a t 0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
c K om is io ne, e tj 0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
B Stoku i borxhit<br />
Stoku ekzistues I borxhit (për hua të kontraktuara)<br />
Stoku i ri i borxhit (për huanë që duhet të autorizohet)<br />
Stoku total i borxhit<br />
Ky formular plotësohet për çdo hua të re, apo lëshimin e një garancie për të tretët. Tabela paraqet parashikime për<br />
kalendarin e pagesave nga viti në vit. Në rastet kur huaja është kontraktuar në monedhë të huaj, konvertimi bëhet me<br />
kursin zyrtar të njoftuar nga Banka e Shqipërisë për kohën e raportimit.<br />
Në rastin tonë (konkretisht për huanë që Bashkia FK merr, në kushtet kur ajo nuk ka borxh të trashëguar për të cilën<br />
kryen shërbime borxhi) situata paraqitet si në tabelën e mëposhtme:<br />
Tabela 18. Bashkia FK, gjendja e stokut të borxhit dhe shërbimi vjetor për të<br />
Bashk ia FK Periudha 200 9 - 20 17<br />
Të dhëna mbi nivele t e borxhit publik v endor<br />
200 6 200 7 200 8 200 9 201 0 201 1 201 2 201 3 201 4 201 5 201 6 201 7 201 8<br />
A Shërbimi i borxhit<br />
1 Shërbimi ekzistues i borxhit (për hua të kontraktuara)<br />
a Principali<br />
0 0 0 - - - - - - - - - -<br />
b Interesat<br />
c Komisione, etj - - - - - - - - -<br />
2 Shërbimi I huasë për huanë që duhet të autorizohet 23,262,112 27,074,534 27,074,534 27,074,534 27,074,534 27,074,534 27,074,534 27,074,534 4,512,422<br />
a Principali 14,583,333 17,500,000 17,500,000 17,500,000 17,500,000 17,500,000 17,500,000 17,500,000 2,916,667<br />
b Interesat 7,978,778 9,574,534 9,574,534 9,574,534 9,574,534 9,574,534 9,574,534 9,574,534 1,595,756<br />
c Komisione, etj 700,000 - - - - - - - -<br />
3 Shërbimi total i borxhit (së bashkua me huanë e re) 0 0 0 2 3, 26 2, 11 2 27,074,534 27,074,534 27,074,534 27,074,534 27,074,534 27,074,534 27,074,534 4,512,422<br />
a Pr in ci pa li 0 0 0 1 4, 58 3, 33 3 17,500,000 17,500,000 17,500,000 17,500,000 17,500,000 17,500,000 17,500,000 2,916,667<br />
b I nt er esa t 0 0 0 7, 97 8, 77 8 9,574,534 9,574,534 9,574,534 9,574,534 9,574,534 9,574,534 9,574,534 1,595,756<br />
c Komi si o ne ,etj 0 0 0 70 0, 00 0 - - - - - - - -<br />
B Stoku i borxhit<br />
St oku e k zi st u e si b o r x hit ( pë r h u atë k o n t ra k t ua r a) 12 5 , 4 1 6, 6 67 107,916,667 90,416,667 72,916,667 55,416,667 37,916,667 20,416,667 2,916,667 0<br />
Stoku i ri i borxhit (për huanë që duhet të autorizohet) 140,000,000<br />
Stoku total i borxhit<br />
Kujdes! Shifrat e kësaj tabele mund të jenë subjekt ndryshimesh të mëtejshme pasi ato varen nga norma e interesit<br />
të huasë së kontraktuar e cila nësë është e ndryshueshme (si në rastin e propozimeve të dy bankave të tjera: Banka A<br />
dhe Banka B të cilat i referoheshin normës së bonove të thesarit 6 mujore apo 12 mujore) në varësi të normës bazë të<br />
interesit e cila mund të jetë bonoja e thesarit Eurobor ose Libor etj. Gjithashtu kjo shifër mund të ndryshojë në varësi<br />
të kursit të këmbimit nëse huaja është kontraktuar në valutë (e për rrjedhojë edhe kthimi i saj bëhet në monedhën<br />
përkatëse; ndërkohë që Njësia vendore të ardhurat e saj në lekë duhet t’i kthejë me një kurs këmbimi më të lartë; ose<br />
më të ulët). Nëse shifrat e tabelës janë subjekt ndryshimesh në varësi të normë së interesit ose / dhe kursi të këmbimit<br />
kjo tabelë e azhornuar duhet të plotësohet sa herë ka ndryshime për arsyet e shpjeguara më sipër.<br />
38<br />
Viti
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Shërbimi i borxhit për huanë e kontraktuar dhe buxheti vjetor i NjQV<br />
Mund të ndodhë që gjatë vitit buxhetor, si rrjedhojë e ndryshimit të normës së interesit të huasë, (nëse ajo është e<br />
ndryshueshme; sikurse në rastin e dy ofertave të shembullit tonë që i referohen normës së bonove të thesarit) ose të<br />
kursit të këmbimit (nëse huaja e kontraktuar është në valutë; psh Euro ose USD) shërbimi i borxhit që duhet bërë për<br />
bankën të jetë më i madh sesa ai i parashikuar në buxhetin vjetor të njësisë vendore. Pyetja normale që mund të lindë në<br />
këtë situatë është se çfarë ndodh me këtë detyrim dhe si duhet respektuar ai?<br />
Zmadhimi i shërbimit të borxhit kundrejt atij të parashikuar në buxhetin vjetor të njësisë vendore nuk ndryshon detyrimin e<br />
njësisë vendore për të plotësuar këtë shërbim, por nënkupton rishikimin e buxhetit të saj për të realizuar tërësisht<br />
detyrimin e borxhit të marrë përsipër sipas kushteve të huasë. Për këtë njësia vendore (zyra e financave) duhet të ndërmarrë<br />
disa hapa si:<br />
Analiza e situatës buxhetore<br />
• Analizohen të gjitha të ardhurat dhe shpenzimet si pjesë e buxhetit të miratuar dhe situatës korente të tij (i ref-<br />
erohemi periudhës në të cilën bëhet konstatimi i ndryshimit të shërbimit të borxhit; psh në muajin maj të vitit<br />
buxhetor);<br />
• Bëhen rekomandime për mirë administrimin e të ardhurave, shkurtimin e shpenzimeve dhe përgatiten ndry-<br />
shimet përkatëse në buxhet - të cilat duhet miratuar në këshillin e NjQV-së.<br />
Pjesë shumë e rëndësishme e gjithë kësaj analize dhe pakete sugjerimesh është edhe plani i cash flow-t të njësisë<br />
vendore.<br />
Ristrukturimi i menaxhimit dhe organizimi i shpërndarjes së shërbimeve të tij nëpërmjet:<br />
• Shkurtimit të shpenzimeve të lira; dhe<br />
• Rritja e të ardhurave që kontrollohen nga Qeverisja Vendore<br />
Menaxhimi financiar dhe sistemet e kontrollit për të përmirësuar efiçiencën dhe shpërndarjen efektive të<br />
shërbimeve të tij.<br />
Pasi është përgatitur kjo paketë që çon në një plan buxhetor të ri për periudhën e mbetur deri në pë rfundim të vi-<br />
tit buxhetor, njësia vendore duhet të paraqesë për miratim buxhetin e ri në Këshillin e NjQV-së. Këshilli vendor në<br />
shqyrtimin e buxhetit të ri, duhet të sigurohet për realizimin e shërbimeve bazë në dobi të shëndetit publik, sigurisë<br />
dhe ndihmës sociale. Gjithashtu jashtë vëmendjes nuk duhen lënë kërkesat për privatizim ose koncensione nëse ato<br />
sjellin kosto oportune të shtuar, shtimi i tarifave shtesë, si dhe të sigurohet se njësia vendore nuk po abuzon me të<br />
drejta të konstatuara dhe të kërkuara nga individë; biznese dhe nivele të tjera të administratës publike.<br />
VI. Përgatitja e Projekt Propozimeve / të mundshme për t’u financuar<br />
Përgatitja e një projekt propozimi për t’u financuar nga bankat / institucionet financiare, donatorët, qeveria qendrore ose<br />
nga një marrëveshje partneriteti me sektorin privat, është çelësi i arritjes së një marrëveshjeje financimi. Proçesi fillon<br />
me kthimin e projekt idesë në një dosje të plotë aplikimi për t’u paraqitur dhe mbrojtur tek institucionet financiare dhe<br />
aktorët e tjerë të interesuar.<br />
Financuesi i projekt propozimit (investitori dhe / ose kredidhënësi) fillimisht merret me matjen e riskut të mundshëm që<br />
mbart NjQV-ja. Risku i NjQV-së mund të matet gjithashtu edhe nga agjencitë e ratingut dhe autoritetet rregullatore<br />
qendrore (Banka Qendrore; Ministria e Financave; agjenci të tjera publike etj.). Për këtë arsye përgatitja e projekt<br />
propozimit duhet të analizojë rrisqet e mundshme që mbart projekti dhe në vijim të tyre duhet të “shesë” (paraqesë)<br />
projektin në mënyrën më të mirë të mundshme, argumentuar që ka aspak ose shumë pak risk.<br />
Çfarë duhet të ketë parasysh specialisti i NjQV-së që përgatit këtë material?! Së pari NjQV-ja mat (vlerëson) riskun e<br />
Njësisë vendore (performancën e përgjithshme financiare të kësaj njësije vendore) dhe riskun e projektit dhe mbi këtë bazë<br />
punon për të përmirësuar kredibilitetin tek huadhënësi i mundshëm.<br />
39
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Matja e riskut të NjQV-së dhe përmirësimi i kredibilitetit<br />
Një njësi e qeverisjes vendore është kredibël kur rrisku i kredisë që ajo kërkon të marrë përputhet me rriskun që ka ven-<br />
dosur të marrë përsipër huadhënësi. Bankat dhe institucionet financiare kur duan të vlerësojnë rriskun e përgjithshëm<br />
të kredisë për qeverisjen vendore i referohen normës së riskut BIS 31 . Në llogaritë e tyre institucionet financiare ven-<br />
dosin norma të ndryshme të rriskut duke e ponderuar me rriskun sektorial që përfaqëson projekti. Kështu huatë për<br />
qeverisjen qendore (për të njëjtin vend) ponderohen me zero, pasi vlerësohet se PQ është pa risk. Huatë për sektorin<br />
e biznesit ponderohen me 1.0, ndërkohë që risku për njësitë e qeverisjes vendore vendoset në intervalin 0-1. Kjo është<br />
një e dhënë shumë e rëndësishme për paraqitjen e projektit edhe më tej në proçesin e negocjimit të huasë me insti-<br />
tucionin financiar (pra NjQV-ja është më kredibël sesa një biznes i çfarëdoshëm e për rrjedhojë edhe kushtet e huasë<br />
duhet të jenë më të mira / më pak risk nënkupton normë më të ulët interesi dhe kushte preferenciale të huasë).<br />
Matja e riskut<br />
Njihen kryesisht tre risqe të mundshme për huanë që mund të marrë NjQV-ja:<br />
• Risku i performancës financiare të njësisë vendore<br />
• Risku i normave të interesit (kredi me normë të ndryshueshme interesi)<br />
• Risku i kursit të këmbimit (kur kredija merret në monedhë të huaj).<br />
Dy risqet e fundit varen nga ecuria e tregut financiar (ecuria e normës bazë të interesit TRBor ose EuroBor dhe ecuria<br />
e kursit të këmbimit të monedhës me të cilën është kontraktuar huaja), ndërkohë që risku i performancës financiare të<br />
njësisë vendore varet nga një sërë faktorësh të brendshëm dhe të jashtëm për njësinë vendore, siç mund të jenë:<br />
• Varësia fiskale ndërqeveritare dhe risku i kuadrit ligjor financiar / fiskal<br />
Njësitë e qeverisjes vendore në Shqipëri sikurse në shumicën e vendeve në zhvillim varen nga flukset financiare<br />
ndërqeveritare (transferta të pakushtëzuara nën formën e granteve; granteve konkurruese; taksave të ndara dhe<br />
ndonjëherë marrëveshje specifike rimbursimi midis qeverisë qendrore dhe asaj vendore).<br />
Transferta e kushtëzuar mbetet një e ardhur e rëndësishme e buxhetit të njësive të qeverisjes vendore, po ti<br />
referohemi buxhetit të vitit 2009 (planit të miratuar në Parlament) Transferta e pakushtëzuar është 50% e totalit të të<br />
ardhurave të NjQV -së (duke konsideruar të gjitha njësitë e qeverisjes vendore të marra së bashku) 32 , po aq sa edhe<br />
të ardhurat e veta të njësive të qeverisjes vendore.<br />
Përvetse një e ardhur shumë e rëndësishme transferta e pakushtëzuar (granti i PQ për NjQV-në) ka zënë pesha<br />
të ndryshme në buxhetet e njësive vendore nga viti në vit. Kështu psh, nëse në vitin 2008 ky grant zinte 55%<br />
të buxhetit të të gjitha njësive vendore, në program buxhetin për vitin 2009 është parashikuar një vlerë e cila<br />
zë 50% të buxheteve vendore, ndërkohë që në vitin 2007 zinte 60% të tij. Kjo paqëndrueshmëri e këtij fondi të<br />
rëndësishëm të buxhetit vendor e bën riskoz parashikimin për shlyerjen e huasë vendore gjatë viteve të ardh-<br />
shme.<br />
Ligji 8652, datë 31.07.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore” në nenin 16 dhe 17 të tij<br />
parashikon taksat dhe tatimet e ndara si burime të të ardhurave të NjQV-së nga të ardhurat që administrohen nga<br />
PQ-ja dhe i transferohen NjQV-së (si një pjesë nga tatimi mbi të ardhurat vetjake dhe tatimi mbi fitimin e<br />
subjekteve ekonomike). Ky instrument financiar ende nuk zbatohet në Shqipëri.<br />
Në momentin kur PQ-ja do të vendosë të aplikojë këtë lloj të ardhure për NjQV-në do të ndryshojë edhe pesha e<br />
varësisë së të ardhurave të NjQV-së nga PQ-ja.<br />
Dihet që gjatë gjithë dekadës së fundit janë ndërmarrë reforma shumë të rëndësishme në lidhje me<br />
decentralizimin vendor në Shqipëri.<br />
31BIS ratio / nga anglishtja The Bank of International Settlements in Bastle ratio. E cila njihet me emrin si norma e mjaftueshmërisë së kapitalit për bankat e nivelit të<br />
dytë. Në Shqipëri ky tregues ka një minimum prej 12% krahasuar me vendet e BE-së prej 8%).<br />
32Për Komunën e Farkës në Qarkun e Tiranës Granti i PQ përfaqëson vetëm 5% të totalit të të ardhurave të kësaj njësie, ndërkohë që për Komunën Shllak në Qarkun<br />
Shkodër ky grant është pothuajse 100% e totali të të ardhurave.<br />
40
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Figura 1. Ecuria e të ardhurave nga taksat dhe tarifat e NJQV-ve dhe transferta e pakushtëzuar e qeverisë (Granti)<br />
22,000<br />
20,000<br />
18,000<br />
16,000<br />
14,000<br />
12,000<br />
10,000<br />
8,000<br />
6,000<br />
4,000<br />
2,000<br />
-<br />
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009<br />
Transferta e Pakushtëzuar Të ardhurat e veta<br />
Burimi i informacionit: Ministria e Financave / Drejtoria e Makroekonomisë<br />
Njësitë vendore, vit pas viti, kanë marrë nën administrimin e tyre direkt taksa të ndryshme (të rëndësishme), e për<br />
rrjedhojë edhe të ardhurat e tyre kanë ndryshuar shumë (fatmirësisht reforma e transferimit të instrumentave të<br />
rinj fiskalë ka qënë pozitive përgjithësisht), megjithatë fakti që Shqipëria është ende në një periudhë<br />
decentralizimi të mëtejshëm, dhe po ashtu që politikat financiare dhe fiskale bëhen nga PQ-në e bën të hapur<br />
ndaj ndryshimeve në kuadrin ligjor financiar dhe fiskal me të cilin punon pushteti vendor, e për rrjedhojë të<br />
pasigurt bazën e përllogaritjes së kapaciteteve fiskale në të ardhmen (deri në 10-15 vjet saç mund të jetë edhe afati<br />
i maturimit të projekteve të mundshme për t’u financuar me anë të huasë) si edhe detyrimeve për të bërë<br />
shpenzime për shërbime bazë që duhet të ofrojnë njësitë e qeverisjes vendore.<br />
Në këtë kuadër një çështje tjetër shumë e rëndësishme që përcakton riskun e parashikimit të të ardhurave të<br />
NjQV-së është edhe proçesi i decentralizimit të mëtejshëm në Shqipëri. Dihet që PQ është duke transferuar<br />
funksione të tjera tek NjQV-ja. Duhet analizuar nëse këto funksione PQ i shoqëron me fonde të mjaftueshme për<br />
mbulimin e tyre nga ana e njësive vendore. Deri më sot ky proçes është shumë i diskutueshëm pasi PQ-ja transferon<br />
bashkë me funksionin (duke e përfshirë në transfertën e pakushtëzuar) edhe fondet financiare të cilat i llogarit si<br />
kostoja e këtij funksioni gjatë vitit të fundit financiar duke shtuar ose jo një rritje të lehtë për vitin në të cilin e<br />
transferon, ndërkohë që NjQV-të pretendojnë që funksionet e transferuara nuk shoqërohen me fonde të<br />
mjaftueshme për mbulimin e nevojave të tyre.<br />
Tabela 19. Struktura e të ardhurave të NjQV (të ardhurat e veta dhe granti i Qeverisë)<br />
2009<br />
Struktura në Përqindje (%) 2004 2005 2006 2007 2008 (Plan)<br />
Te ardhurat te pakushtezuara nga PQ (Granti) 33 40 36 49 55 50<br />
Te ardhurat e veta 67 60 64 51 45 50<br />
Burimi i informacionit: Ministria e Financave / Faqja zyrtare e internetit: www.minfin.gov.al<br />
• Ndryshimet në kushtet ekonomike të njësisë vendore<br />
Sikurse ekonomia ndërkombëtare e ajo brenda vendit edhe ekonomia e një njësie vendore është në ndryshim të<br />
vazhdueshëm. Nga viti në vit këto ndryshime mund të jenë të vogla (në rritje e në rënie) por edhe të mëdha.<br />
Aftësia e njësisë vendore për të paguar huanë (borxhin) është shumë e ndjeshme ndaj kushteve të ekonomisë.<br />
Rrisku i ekonomisë varet nga struktura e të ardhurave dhe shpenzimeve të njësisë vendore. Zakonisht njësitë<br />
vendore, që e bazojnë buxhetin e tyre në të ardhurat që mbledhin vetë nga taksat dhe tarifat, janë vulnerabël<br />
ndaj kushteve të ekonomisë vendore, shumë më shumë sesa ato njësi që varen nga transferta e pakushtëzuar<br />
41
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
dhe të ardhura të tjera të PQ-së. Njësitë vendore që varen nga taksat dhe tatimet e ndara janë më pak<br />
vulnerabël ndaj kushteve të ekonomisë vendore, por janë shumë më të varura ndaj ndryshimeve në përgjithësi të<br />
ekonomisë kombëtare (të të gjithë vendit).<br />
• Parashikimi i saktë buxhetor dhe mbledhja e të ardhurave<br />
Nëse diferenca midis parashikimit të të ardhurave dhe realizimit faktit të tyre vjen duke u ulur nga viti në vit,<br />
bankat ose institucionet financiare i japin një risk më të vogël njësisë vendore me një performancë të tillë. Një<br />
parashikim i mirë i të ardhurave çon në hartimin e një plani më të mirë shpenzimesh për njësinë vendore.<br />
Tabela 20. Realizimi Plan / Fakt i të ardhurave të pushtetit vendore në vite<br />
Në Milionë Lekë Të ardhurat e Pushtetit Vendor<br />
Taksat vendore Tatimi mbi biznesin e vogël Total të ardhurat e PV<br />
Vitet Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Realizimi ne %<br />
2000 1,315 1,250 1,641 1,750 2,957 3,000 98.6<br />
2001 2,038 1,600 1,974 2,300 4,012 3,900 102.9<br />
2002 2,676 3,000 2,548 2,900 5,224 5,900 88.5<br />
2003 4,979 5,000 2,944 3,054 7,923 8,054 98.4<br />
2004 5,553 7,300 4,060 4,044 9,613 11,344 84.7<br />
2005 8,226 6,455 3,793 3,900 12,019 10,355 116.1<br />
2006 8,486 8,600 2,626 2,500 11,112 11,100 100.1<br />
2007 7,134 10,649 2,232 2,690 9,366 13,339 70.2<br />
2008 8,723 10,123 2,584 2,959 11,307 13,082 86.4<br />
Burimi i informacionit: Ministria e Financave / Drejtoria e Makroekonomisë<br />
Sikurse vihet re nga tabela e mësipërme të gjitha njësitë e pushetit vendor në Shqipëri (të marra së bashku) vetëm në tre<br />
vite kanë realizuar e tejkaluar planin e të ardhurave të veta. Kjo është situata e përgjithshme e njësive të pushtetit vendor,<br />
por nëse bëhet një analizë e tillë për njësi vendore të caktuara më vete, do të ndeshen raste kur diferenca plan fakt është<br />
shumë më e madhe, bile ndodh që disa njësi vendore nuk kanë realizuar asnjëherë planin e të ardhurave të veta (që prej<br />
fillimit të decentralizimit / marrjes përsipër mbledhjes së taksave dhe tarifave vendore).<br />
Tabela 21. Realizimi Plan / Fakt i të ardhurave në disa njësi vendore<br />
Në Milionë Lekë Të Ardhurat e Pushtetit Vendor<br />
Njësi Vendore 2006 2007 2008 Sikurse vihet re edhe nga kjo tabelë performanca e këtyre<br />
Bashkia Shkodër njësive vendore është shumë e ndryshme nga njëra tjetra<br />
Fakt 293.1 276.4 434.5 përsa i përket realizimit të planit të të ardhurave fiskale.<br />
Plan 253.3 295.4 375.1<br />
Realizimi në % 115.7 93.6 115.8<br />
Bashkia Librazhd<br />
Fakt 38.1 38.0 43.5<br />
Plan 43.5 45.5 50.9<br />
Realizimi n ë % 87.6 83.4 85.4<br />
Bashkia Pogradec<br />
Fakt 46.2 74.5 91.1<br />
Plan 66.6 109.7 117.9<br />
Realizimi n ë % 69.3 67.9 77.3<br />
Bashkia Gramsh<br />
Fakt 10.4 20.6 21.3<br />
Plan 10.7 22.7 22.3<br />
Realizimi n ë % 96.9 90.6 95.5<br />
Bashkia Korçë<br />
Fakt 277.5 275.9 335.1<br />
Plan 289.9 309.2 356.8<br />
Realizimi n ë % 95.7 89.2 93.9<br />
Burimi i informacionit: NjQV të cituara në tabelë / Zyrat e Taksave.<br />
Qëllimi ynë nuk është të evidentojmë se cilat nga njësitë<br />
punojnë mirë e cilat jo; pasi edhe arsyet e realizimit dhe mos<br />
realizimit të tij janë të shumta; duke filluar që nga një para-<br />
shikim i keq i tij (në nivele të larta nga disa njësi; ose të ulëta<br />
në disa të tjera për të arritur lehtësisht objektivin) e deri tek<br />
ndryshimi i kuadrit ligjor fiskal gjatë vitit 33 ; e deri tek perfor-<br />
manca e mirë apo e dobët e administrimit të taksave dhe tari-<br />
fave vendore nga njësitë e qeverisjes vendore.<br />
33 Për shembull, ndryshimi në kuadrin ligjor me Ligjin numër 10 075, datë 9.02.2009 “Për një shtesë në ligjin nr. 9632, datë 30.10.2006, “Për taksat lokale”, “I<br />
ndryshuar” ku ndryshoi nga 2-4% në 0.1% nivelin e tarifës së taksës së impaktit mbi infrastrukturë të ndërtimeve të reja. Nëse ky ndryshim nuk ka efekt për shumicën e<br />
njësive vendore; për disa të tjera ajo jep një efekt të rëndësishëm në buxhetin e tyre.<br />
42
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
• Proçedurat ligjore në rastet e paaftësisë paguese të borxhit nga ana e NjQ-së<br />
Njësia e pushtetit vendor, në krahasim me një huamarrës tjetër, nuk mund të falimentojë siç do biznes tjetër. Kjo<br />
është edhe arsyeja që huadhënësi paraprakisht preferon të negocjojë mënyrën që “i japin zgjidhje” situatave të<br />
vështirësisë financiare të NjQV-së, duke parashikuar p.sh riskedulimin e huasë sesa shpalljes së gjendjes së<br />
paaftësisë paguese të NjQV-së.<br />
Fakt është që ligji për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore, në nenin 25 “Paaftësia paguese”, pika 2 të tij thotë<br />
shprehimisht se: “proçesi për administrimin e paaftësisë paguese dhe proçedurat përkatëse përcaktohen me ligj të<br />
veçantë”, ndërkohë që ende nuk ka të miratuar një ligj të veçantë për këtë rast.<br />
Përmirësimi i Kredibilitetit të Njësisë së Qeverisjes Vendore<br />
Në përgatitjen e dosjes për aplikim pranë institucioneve financiare mbasi është vlerësuar risku duhet punuar për të<br />
përmirësuar kredibilitetin e njësisë vendore. Elementë shumë të rëndësishëm të cilët tregojnë kredibilitet të NjQV-së<br />
përpara huadhënësit / institucionit financiarë janë:<br />
• Aftësia për të paguar<br />
Njësitë e qeverisjes vendore duhet të kenë të ardhura të mëdha që të mjaftojnë për kthimin e borxhit tek investitorët<br />
/ huadhënësit, dhe duhet të jenë në gjendje t’u vërtetojnë investitorëve të mundshëm se këto të ardhura<br />
parashikohen saktë dhe drejtë.<br />
Dosja e aplikimit përmban informacion të detajuar të të ardhurave të NjQV-së, shpenzimeve, për minimalisht tre<br />
vitet paraardhëse fiskale, dhe parashikimin për vitet e ardhshme (minimalisht për tre vitet e ardhshme, është<br />
mirë që parashikim të kryhet për gjithë periudhën deri në fund të maturimit të huasë që kërkohet të merret).<br />
I gjithë informacioni financiar që i vihet në dispozicion institucioneve financiare duhet të jetë i firmosur (zyrta-<br />
rizuar) nga kryetari i njësisë dhe shefi i financave të njësisë në fjalë, gjë që e bën mëse të besueshëm informa -<br />
cionin.<br />
Ligji për huamarrjen e qeverisjes vendore vendos kufij shumë rigoroz (shumë të ngurtë) për sasinë që mund të<br />
merret borxh dhe për maksimumin vjetor të shërbimit të borxhit që mund të bëhet për të. Ky është një element<br />
shumë i rëndësishëm për t’u nënvijëzuar në paraqitjen e dosjes për aplikim.<br />
Kështu për shembull, ligji parashikon që për efekt të llogaritjes së kriterit b 34 të kufizimeve të shërbimit të<br />
borxhit njësia e qeverisjes vendore nuk duhet të parashikojë rritje vjetore të çdo zëri brenda kategorisë së të<br />
ardhurave të pakushtëzuara më shumë sesa 7%.<br />
Nisur nga ky parakusht, nëse gjatë historisë së këtyre të ardhurave njësia përkatëse vendore ka pasur rritje më<br />
të lartë sesa 7%, duhet t’i mëshojë këtij fakti (kjo tregon që njësia mund të këtë rritje më të madhe sesa 7% në<br />
vit por është kufizuar në një parashikim të tillë vetëm për efekt të përllogatjes së kufijve ligjorë të shërbimit të<br />
borxhit).<br />
Gjithashtu po në këtë kuadër, stafi teknik që merret me hartimin e dosjes për aplikim duhet të tregojë se ka<br />
qënë i kujdesshëm në parashikimin e të ardhurave për vitet e ardhshme (duke mos vendosur as kufirin 7% që<br />
parashikon ligji por edhe më pak, psh 3 - 4% në vit), gjithnjë nësë kështu ka gjykuar, kjo nuk është një kërkesë e<br />
domosdoshme.<br />
34 Kriteri b i shërbimit vjetor të borxhit, kufizon shërbimin e borxhit vjetor deri në 20% të mesatares aritmetike të të ardhurave të pakushtëzuara të njësisë për tre vitet<br />
paraardhëse fiskale.<br />
43
Tabela 22. Rritja vjetore e të ardhurave të Bashkisë FK<br />
B ash k ia F K P eri udh a 2 0 0 5 - 2 0 0 8<br />
I . T Ë D H E N A MB I B U X H E TI N<br />
E K S TR A K T I T Ë D H Ë N A V E FI N A N C I A R E T Ë B U X H E TI T L O K A L<br />
P ër ef e kt t ë p ërl l o g ari t j es s ë k uf i zi m e v e t ë b or x hi t p ër k o nt r a kt i mi n e b or x hi t t ë ri<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />
B u x h et i<br />
v en d or i Z b at i mi f a kt i k P ar a s hi k i mi P ar a s hi k i mi P ar a s hi k i mi P ar a s hi k i mi P ar a s hi k i mi P ar as h ik i m i P ar as h ik i m i P ar as h ik i m i P ar as h ik i m i P ar as h ik i m i P ar a s hi k i mi<br />
B u x h et i B u x h et i B u x h et i m ir at u ar i b u x h et it p ër b u xh et in p ër b u xh et in p ër b u xh et in p ër b u xh et in p ër b u xh et in p ër b u xh et in p ër b u xh et in p ër b u xh et in p ër b u xh et in p ër b ux h et i n p ër b ux h et in<br />
N e mi j e L e k e ve n d or f a kt i k* ve n d or f a kt i k ve n d or f a kt ik (p l an ) v en d or ** v en d or *** v en d or v en d or v en d or v en d or v en d or v en d or v en d or v en d or v en d or v en d or<br />
2 00 5 2 00 6 2 00 7 2 00 8 2 00 8 2 00 8 2 00 9 2 01 0 2 01 1 2 01 2 2 01 3 2 01 4 2 01 5 2 01 6 2 01 7 2 01 8<br />
T ot a l i i t e a r d h u r a v et eB a s h ki s e 8 7, 8 8 9 1 1 8, 8 9 2 1 2 7, 9 8 8 1 4 0, 0 8 2 1 2 7, 5 8 0 1 4 0, 0 8 2 1 4 3, 2 7 4 1 4 6, 4 8 5 1 4 9, 7 1 8 1 5 4, 7 7 0 1 6 0, 0 5 6 1 6 5, 5 8 9 1 7 1, 3 8 3 1 7 7, 4 5 2 1 8 3, 8 1 3 1 9 0, 4 8 0<br />
T ot a l i i t e a r d h u r a v e v et j a k e 2 7, 5 5 7 5 8, 76 0 5 9, 83 6 6 6, 96 0 5 4, 51 1 6 6, 61 0 6 8, 60 0 7 0, 50 0 7 2, 55 0 7 6, 12 7 7 9, 91 0 8 3, 90 9 8 8, 13 8 9 2, 61 1 9 7, 34 5 1 0 2, 3 5 2<br />
1. T a ks a L o k al e 2 0, 59 9 5 3, 27 7 5 1, 73 9 5 8, 86 0 4 4, 47 7 5 6, 21 6 5 7, 46 0 5 8, 35 0 5 9, 86 0 6 2, 86 8 6 6, 04 1 6 9, 38 9 7 2, 92 2 7 6, 65 0 8 0, 58 5 8 4, 73 8<br />
2. T ari f a L o k al e 6, 8 71 5, 0 99 8, 0 54 8, 0 40 9, 8 26 1 0, 18 4 1 1, 00 0 1 2, 00 0 1 2, 54 0 1 3, 11 0 1 3, 71 9 1 4, 37 0 1 5, 06 7 1 5, 81 1 1 6, 61 0 1 7, 46 4<br />
3. T ë A r d h u r a J o- t at i m or e k orr e nt e 8 7 3 8 4 4 3 6 0 2 0 8 2 1 0 1 4 0 1 5 0 1 5 0 1 5 0 1 5 0 1 5 0 1 5 0 1 5 0 1 5 0 1 5 0<br />
T e a r d h u r an g a P Q ( t e p a k u s ht ez u a r a) 6 0, 3 3 2 6 0, 13 2 6 8, 15 2 7 3, 12 2 7 3, 06 9 7 3, 47 2 7 4, 67 4 7 5, 98 5 7 7, 16 8 7 8, 64 2 8 0, 14 6 8 1, 68 0 8 3, 24 5 8 4, 84 1 8 6, 46 8 8 8, 12 9<br />
4. TR A N S F E R T A E P A K U S H T Ë Z U A R 5 7, 33 5 5 7, 13 2 6 4, 93 7 7 0, 08 2 7 0, 08 2 7 0, 08 2 7 1, 27 4 7 2, 48 5 7 3, 71 8 7 5, 19 2 7 6, 69 6 7 8, 23 0 7 9, 79 5 8 1, 39 1 8 3, 01 8 8 4, 67 9<br />
5. T a ks a n g a b u ri m e ( os e a d mi ni st ri m) k o m b ë t a r 2, 9 97 3, 0 00 3, 2 15 3, 0 40 2, 9 87 3, 3 90 3, 4 00 3, 5 00 3, 4 50 3, 4 50 3, 4 50 3, 4 50 3, 4 50 3, 4 50 3, 4 50 3, 4 50<br />
6. SH P E N Z I M E N G A B U R I M E T Ë P A K U S H T Ë Z U A R A<br />
S h p e n z e o pe r a t e, n d ërt ë c t : 6 0, 9 2 0 6 2, 69 2 7 1, 83 5 7 0, 67 1 6 3, 55 4 6 5, 25 4 7 2, 39 4 7 9, 41 7 8 7, 13 6 9 5, 85 0 1 0 5, 4 3 5 1 1 5, 9 7 8 1 2 7, 5 7 6 1 4 0, 3 3 3 1 5 4, 3 6 7 1 6 9, 8 0 3<br />
7. I N V E S T I M E<br />
N g a: 7 8, 0 3 4 9 3, 00 2 9 4, 39 4 1 7 6, 0 3 8 1 4 8, 0 8 7 1 8 0, 5 8 3 7 0, 88 0 6 7, 06 8 6 2, 52 8 -<br />
B ur m et ë p a k u s ht ë z u a r a 4 8, 0 8 9 5 6, 52 4 6 2, 50 9 7 0, 28 3 4 2, 32 2 7 4, 82 8 7 0, 88 0 6 7, 06 8 6 2, 52 8<br />
B ur m et ëk u s ht ëz u a ra 2 9, 9 4 5 3 6, 47 8 3 1, 88 5 1 0 5, 7 5 5 1 0 5, 7 6 5 1 0 5, 7 5 5 - - -<br />
R ri t j e t vj et o re n e P e r qi n dj e ( %)<br />
R r i t j a v j e t o r e et e a r d h u r a v et eB a s h ki s e 3 5 3 7. 7 9. 4 … 9. 8 2. 3 2. 2 2. 2 3. 4 3. 4 3. 5 3. 5 3. 5 3. 6 3. 6<br />
R r i t j a v j e t o r e et e a r d h u r a v ev et j a k e 1 1 32 1. 8 1 1. 9 … 2 2. 2 3. 0 2. 8 2. 9 4. 9 5. 0 5. 0 5. 0 5. 1 5. 1 5. 1<br />
*T ë d h ë nat f a kt i k e t ë z bat i m it t ë b ux h et it p ër vit et pa ra ar d h ë se<br />
** T ë d h ë n at f akt i ke t ë z b at i m it t ë b u x h et it p ër m ua jt p ar a ar d h ës n g a d or ëz i m i I k ër k es ë s<br />
*** R r it ja v j et or e p ër çd o art ik u l l n u k m u nd t ë p ar as h i k oh et m ë e l art ë s e 7 % n ë vit . N ë s e pa ra s h ik o h e n rr it j e m ë t ë m ë d h a, at o d u h e n ar g u m e nt u ar b a z u ar n ë t ë d h ë n a k o n kr et e.<br />
Sikurse vihet re edhe nga tabela e mësipërme Bashkia FK ka pasur një rritje vjetore të totalit të të ardhuarve të saj (të<br />
pakushtëzuara) për periudhën 2005-2008 prej 15.5%, ndërkohë që parashikimi vjetor për periudhën 2009-2018 është<br />
mesatarisht 3.1%. Për zërin e të ardhurave të veta nga tatimet dhe tarifat rritja vjetorë për periudhën 2005-2008 ka<br />
qenë mesatarisht 37.3%, kurse për periudhën deri në fund të maturimit të një borxhi të mundshëm rritja vjetore e të<br />
ardhurave fiskale të bashkisë parashikohet të jetë mesatarisht 4.4% (më pak sesa kufiri prej 7% i rekomanduar nga<br />
udhëzimi i Ministrit të Financave për zbatimin e ligjit për Huadhënien e Qeverisjes Vendore”).<br />
• Vullneti për të paguar<br />
Njësia e qeverisjes vendore demostron se ka vullnetin për të paguar detyrimet e borxhit të nënshkruar pavarësisht<br />
ndryshimeve në drejtimin politik të saj (kryetari i njësisë; këshilli i njësisë vendore; zgjedhje të reja përfaqësi e<br />
re) apo në administratë (stafi teknik brenda njësisë së qeverisjes vendore).<br />
Proçesi i huamarrjes merr paraprakisht miratimin në parim të këshillit të qeverisjes vendore, dhe më pas këshilli<br />
miraton me një maxhorancë të fortë (më shumë sesa 50+1) draft marrëveshjen midis bankës dhe njësisë së<br />
qeverisjes vendore.<br />
Një element tjetër i vullnetit për të paguar është edhe lloji i garancisë 35 që paraqitet për t’u vënë peng. Fjala<br />
magjike që huadhënësi dëshiron të dëgjojë është garanci për huanë me “detyrim të përgjithshëm”, ose<br />
“interceptimin e financimit”.<br />
Huaja me detyrim të përgjithshëm - përbën detyrim të përgjithshëm të NjQV-së, i pagueshëm si shpenzim<br />
parësor nga të gjitha fondet, ligjërisht të disponueshme, të njësisë së qeverisjes vendore, të cilat nuk janë<br />
vendosur si garanci specifike për huadhënës të tjerë.<br />
Interceptimi i Financimit - interceptimi i financimit është një formë garancie e cila, në rast mospërmbushjeje të<br />
detyrimit të huasë nga ana e NjQV-së, autorizon sistemin e thesarit të bëjë lëvrimin automatik të fondeve nga<br />
llogaria e NjQV-së dhe për llogari të huadhënësit. Interceptimi i financimit është i mundshëm vetëm në rastin<br />
kur kjo formë garancie përfshihet në marrëveshjen e huasë të miratuar nga këshilli vendor. Kopje e kësaj aktmar-<br />
rëveshjeje duhet të jetë e depozituar në degën e thesarit të rrethit përkatës ku njësia ushtron aktivitetin e saj.<br />
• Premtimet kontraktuale<br />
Investitorët duhet të binden se detyrimet e ndryshme për të kthyer borxhet janë detyrime ligjore për njësitë<br />
e qeverisjes vendore. Kjo arrihet nëpërmjet një sërë premtimesh kontraktuale, siç mund të jenë sanksionet e<br />
35 Në mënyrë të detajuar të gjitha llojet e garancive jepen në ligjin nr. 9869, datë 4.02.2008 në nenet: 12; 13; 14; 15 dhe 16 të tij dhe në Udhëzimin nr. 35, datë 5.11.2008 në<br />
nenin 12 të tij. Dy garancitë e përmendura këtu që tregojnë kredibilitet të fortë përballë huadhënësve janë të parashikuara në nenet e cituara më sipër.<br />
44
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
rënda për shkeljet, ose hartimi i një rezolute nga Këshilli i njësisë së qeverisjes vendore që siguron respektimin e<br />
detyrimeve kontraktuale të huasë në fjalë.<br />
Një mënyrë tjetër për të rritur besueshmërinë (kredibilitetin) e NjQV-së është transparenca e raporteve financiare dhe<br />
buxhetit të konsoliduar të kësaj njësie. Kjo bëhet duke dërguar forma të miratuara raportesh financiare nga<br />
autoritetet qendrore tek huadhënësi; këshilli vendor dhe komuniteti me anë të publikit të tyre në fa qen e internetit;<br />
buletinin periodik vendor etj. Gjithashtu NjQV-ja mund të realizojë auditim të raporteve të saja financiare nga ekspertë të<br />
pavarur (jo vetëm kontrolli i saj i brendshëm apo Kontrolli i Lartë i Shtetit).<br />
Forma / Përmbatja e një Projekt Propozimi<br />
Projekt propozimi duhet strukturuar në mënyrë të tillë që:<br />
• Shpreh qartë dhe shkurt, me të dhëna të pakontestueshme projektin (investimin e njësisë vendore) që kërkon<br />
të financohet;<br />
• Vlerëson në detaj koston e implemetimit të tij dhe mos të lërë hapësirë për rishikim të saj (psh nëse për zba-<br />
timin e tij duhen bërë shpronësime, janë identifikuar hapësirat që do të shpronësohen; njihen pronarët dhe<br />
është përpiluar lista emërore e tyre dhe vlerësuar fondi për kompensim për çdo individ/ institucion dhe në total<br />
për gjithë projektin);<br />
• Nevoja për një projekt investimi të tillë ka ardhur si rrjedhojë e kërkesës së komunitetit (si rezultat i një buxheti<br />
me pjesëmarrje; diskutimin në komitetin për zhvillimin ekonomik vendor; parashikuar në planin afatmesëm të<br />
punës që ka NjQV-ja, i përgatitur me anë të pjesëmarrjes së komunitetit etj.);<br />
• Jep zgjidhje përfundimtare një problemi të rëndësishëm për komunitetin ose të një pjese të caktuar të tij;<br />
• Tregon se investimi i bërë do të ketë qëndrueshmëri;<br />
• Përmban informacion të bollshëm financiar për buxhetin e njësisë vendore<br />
• Informacioni duhet të jetë i firmosur nga Kreu i njësisë së qeverisjes vendore. Besueshmëria rritet nëse informa-<br />
cioni financiar është i audituar nga ekspertë të fushës. Nëse nuk e keni auditimin në momentin e aplikimit, cilë-<br />
soni gjatë takimeve teknike me bankat ose institucionet financiare se jeni të hapur për certifikimin e bilanceve<br />
të njësisë vendore nëse një gjë e tillë kërkohet nga huadhënësi i mundshëm.<br />
• Tregon se huaja që kërkohet të merret është brenda të gjithë kufijve ligjorë;<br />
• Bëhen llogaritjet e kufirit të stokut të borxhit; kufirit të shërbimit të borxhit (të dy kriteret) dhe tregohet se është<br />
treguar kujdes në llogaritjen e të gjithë kufizimeve ligjorë përsa i përket parashikimeve për vitet e ardhshme deri<br />
në fund të maturimit të kredisë.<br />
• Tregon se NjQV-ja dhe projekti janë fizibël;<br />
NjQV-ja ka ecuri të mirë të të ardhurave - trend pozitiv në rritje nga viti në vit dhe ka përmirësuar menaxhimin e<br />
fondeve buxhetore. Struktura e buxhetit të njësisë vendore po përmirësohet (rritet pesha e të ardhurave të veta<br />
kundrejt fondeve qeveritare). Dhe gjithashtu ka një trend rritës pozitiv të tepricës operative. Më shumë hapësirë<br />
për projekte investimesh - e për rrjedhojë më shumë hapësirë financiare për të kryer shërbim borxhi. Projekti që<br />
kërkon të financohet është fizibël pasi:<br />
- Shlyen veten (nxjerr të ardhura - nëse është i tillë) -<br />
Përmirëson dukshëm jetën e komunitetit;<br />
- Nxit biznesin ose në përgjithësi klimën e biznesit vendas;<br />
- Ka impakt të rëndësishëm në shtresat vulnerabël të komunitetit<br />
- Etj.<br />
VII. Regjistrimi dhe Raportimi i Borxhit të Njësisë së Qeverisjes Vendore<br />
Përfshirja e borxhit në projektbuxhetin e njësisë vendore<br />
Në mbështetje të aneksit të borxhit vendor si dhe marrëveshjeve të lidhura ose në prag të lidhjes (pasi është marrë<br />
miratimi nga Ministria e Financave) njësia e qeverisjes vendore në projektbuxhetin afatmesëm dhe në parashikimin e<br />
buxhetit vjetor në pjesën e shpenzimeve kapitale evidenton shërbimin e borxhit.<br />
Në zërin “Shërbim i borxhit” evidentohen në mënyre analitike dy nënzëra; i) principiali i borxhit që do kthehet brenda vitit<br />
fiskal parashikues dhe ii)interesat e borxhit. Në një zë te veçantë evidentohen edhe interesat për borxhin afatshkurtër<br />
nëse njësia vendore parashikon të marrë.<br />
45
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Përllogaritjet e shërbimit të borxhit janë pjesë e diskutimit dhe të miratimit të buxheteve afatmesme dhe vjetore. Për<br />
rrjedhoje këto zëra shpenzimesh evidentohen në tabelat e llogaritjeve analitike të hartimit të projektbuxhetit si dhe në<br />
tabelat përmbledhëse të projektbuxhetit. Në këto tabela shtohet zëri “Shërbim i borxhit afat gjatë” me dy nënzëra<br />
“Principali i borxhit” dhe “Interesat e borxhit”, zë tjetër është “Interesat e borxhit afat-shkurtër”.<br />
Raportimi i njësisë së qeverisjes vendore për huatë e marra nëpërmjet bilanceve periodike dhe<br />
vjetore<br />
Një kontratë përmban dokumentin bazë për kontabilitetin e veprimeve dhe disbursimeve. Me firmosjen e kontratës<br />
Departamenti i Financës së njësisë vendore vendos Të Dhënat e Pagesës së Kontratës me një angazhim financiar të<br />
njëjtë me çmimin e kontratës. Për çdo pagesë, data dhe shuma shënohen tek ‘Të dhënat e pagesës së kontratës’ dhe në<br />
këtë mënyrë llogaritet që sasia e padisbursueshme duhet të jetë diferenca midis angazhimit fillestar dhe shumës së<br />
pagesave tashmë të bëra.<br />
Libri i kontabilitetit dhe të dhënat mbahen në cash basis dhe pasqyrat financiare prezantohen në Lekë.<br />
Aktualisht Thesari përdor një sistem manual për të dhënat dhe librat e kontabilitetit të cilat bëhen sipas mënyrës ‘cash<br />
basis’. Sistemi manual i thesarit përdoret edhe për raporte mujore ose vjetore në shpenzime në të holla, të krahasuara me<br />
buxhetet vjetore të cilat janë të miratuara nga Parlamenti. Sistemi manual aktual përdoret për të raportuar sipas formatit<br />
të pranuar nëse kompjuterizimi në vazhdim nuk është në fuqi.<br />
Në mbështetje të ligjit Nr, 9228, datë 29.04.1993 “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare” ndryshuar me ligjin Nr.<br />
9477, datë 9.02.2006, të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr. 248 datë 10.04.1998, të ndryshuar me Vendim të<br />
Këshillit të Ministrave Nr.25 datë 20.01.2001, “Për miratimin e planit kontabël publik të organeve të pushtetit lokal,<br />
institucioneve shtetërore qendrore e lokale si dhe njësive që varen prej tyre”, njësitë e qeverisjes vendore nëpërmjet<br />
bilanceve financiare periodike dhe vjetore raportojnë në Ministrinë e Financave për huatë e marra, shlyerjen gjatë vitit dhe<br />
gjendjen e tyre në fund të vitit.<br />
Evidentimi dhe kontabilizimi i shumës së huasë; principalit dhe interesave të saj bëhen në përputhje me aktet e<br />
mësipërme ligjore dhe nënligjore për kontabilitetin e institucioneve buxhetore dhe të njësive të qeverisjes vendore.<br />
Në pjesën e aktivit në llogaritë 16, 17, dhe 18 do të pasqyrohen të dhënat për huamarrjen vendore afatgjatë, Në<br />
pasqyrën Nr.2/1, te Bilancit Financiar, Llogari të seksionit të investimeve (Shpenzime lidhur me investimet) duhet të<br />
pasqyrohen huatë dhe borxhet e marra nga banka, ndërmarrje dhe institucione të ndryshme financiare apo nga publiku<br />
nëpërmjet emetimeve të letrave me vlerë. Kjo pasqyrë do të plotësohet ne mënyre analitike duke evidentuar, tepricën<br />
ne çelje, transaksionet gjate vitit (debi-kredi), teprica në mbyllje të vitit, dhe lëvizjet progresive. Tepricat në mbyllje<br />
duhet të rakordojnë me llogaritë 16, 17 dhe 18 të pasivit të bilancit.<br />
Pasqyra 2/2 e Bilancit Financiar, Llogari të seksionit të investimeve (të ardhura të lidhura me investimet), pasqyron në<br />
mënyrë analitike të ardhurat (të hyrat) e huasë sipas bankave, ndërmarrjeve dhe institucioneve të ndryshme<br />
financiare. Kjo pasqyrë do të plotësohet në mënyre analitike duke evidentuar, tepricën ne çelje, tra nsaksionet gjatë<br />
vitit (debi-kredi), teprica në mbyllje të vitit, dhe lëvizjet progresive<br />
VIII. Roli dhe Përfshirja e Këshillit të Njësisë së Qeverisjes Vendore dhe Publikut<br />
Roli dhe përfshirja e Këshillit<br />
Njësia e qeverisjes vendore merr hua afatshkurtër ose / dhe hua afatgjatë, në përputhje me vendimin në parim (për<br />
huanë afatshkurtër) ose të posaçëm (për huanë afatgjatë) të këshillit të saj 36 .<br />
Këshilli i NjQV-së është organi vendim marrës i huasë, ndërkohë që kryetari i kësaj njësie është personi i autorizuar të<br />
realizojë gjithë proçesin e huamarrjes (të tërheqë ofertat e bankave / tregut financiar; të negocjojë me to; të firmosë<br />
marrëveshjen përfundimtare të miratuar në këshill e më pas në Ministrinë e Financave; të përdorë fondet e kredisë<br />
36 Referenca ligjit për huamarrjen ligjore janë përkatësisht nenet 16 dhe 17 “Kompetenca për huamarrjen…”<br />
46
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
sipas marrëveshjes në fjalë). Kjo është edhe arsyeja pse këshilli i NjQV ka rol shumë të rëndësishëm në këtë proçes.<br />
Përpos faktit që këshilli miraton marrëveshjen e huasë, përfshirja e këshillit në proçesin e huamarrjes është e rëndë-<br />
sishme pasi barra e shlyerjes së kësaj huaje (nëse bëhet fjalë për hua afatgjatë) bie mbi buxhetet e ardhshme të njësisë<br />
vendore e për rrjedhojë vendimi i marrjes së saj duhet të ketë përfaqësi politike më të madhe sesa forca politike që ka<br />
në atë moment ekzekutivin e njësisë në fjalë (mund të qëllojë që në zgjedhjet e ardhshme të vijë në krye të ekzekutivit,<br />
e për rrjedhojë të shlyejë borxhin që kërkohet të merret, forca që aktualisht është në opozitë). Ndoshta ky qëllim nuk<br />
gjen reflektim të plotë në atë çfarë pretendohet (marrjen e votave të partisë politike në minorancë në këshill) pasi mi-<br />
ratimi i marrëveshjes së kredisë kërkon një shumicë të thjeshtë të votave të të gjithë anëtarëve të këshillit (maxhoranca<br />
zakonisht e ka këtë përfaqësi; pra 50+1), por edhe diskutimi, prezantimi i problemit dhe analiza e gjithë proçesit të hua-<br />
marrjes dhe parashikimit se si do të shlyhet kjo hua përpara këshillit i jep mundësinë ekzekutivit të justifikojë marrjen<br />
e borxhit i cili do të shlyhet në të ardhdhem.<br />
Roli dhe Përfshirja e Publikut<br />
Proçedura e parashikuar në ligjin për huamarrjen e qeverisjes vendore detyron njoftimin e mbledhjes së Këshillit ku<br />
do të shqyrtohet huaja vendore të paktën 15 ditë përpara . Ky njoftim duhet të jetë i tillë që të bë het në gazetë me<br />
tirazh të konsiderueshëm dhe / ose në media të tjera që bëjnë të mundur arritjen e qëllimit (sa më s humë anëtarë të<br />
komunitetit janë në dijeni të kësaj mbledhjeje). Njoftimi gjithashtu duhet të përmbajë të dhëna thelbësore për huanë<br />
që kërkohet të merret (shumën; kohëzgjatjen; projektin që do të financohet; normën e kredisë; garancitë që do të ven-<br />
dosen etj.). Jo rastësisht është bërë e detyrueshme hapja e mbledhjes së Këshillit për miratimin e kredisë për publikun<br />
e gjerë.<br />
Sikurse e kemi rekomanduar në kapitullin III. të këtij udhëzimi ku flitet për proçedurën e marrjes së huasë afatgjatë,<br />
projekti që mendohet të financohet me anë të huasë është mirë të bëhet pjesë e diskutimit të buxhetit me pjesëmarrje nëse<br />
njësia vendore në fjalë ndjek një proçedurë të tillë. Nëse njësia vendore nuk harton buxhetin vjetor të saj me anë të<br />
pjesëmarrjes së komunitetit, atëherë ky projekt mund dhe duhet të bëhet pjesë e diskutimit në Komitetin (Komisionin;<br />
Grupin) e Zhvillimit Ekonomik Vendor që tashmë i gjejmë rëndom të ngritura në bashkitë e Shqipërisë; ose në mungesë të<br />
tyre në grupe përfaqësimi nga aktorë të ndryshëm interesi të komunitetit përkatës.<br />
47
IX. Aneks<br />
A. Formate të tabelave financiare<br />
B. Raste Studimore nga Shqipëria<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
1. Studimi i Fizibilitetit për financimin e projektit të ndërtimit të unazës veriore në Bashkinë Fushë-Krujë<br />
2. Studimi i Fizibilitetit për ndërtimin e Qendrës Sportive “Planet” në Bashkinë Korçë<br />
C. Kuadri Ligjor<br />
1. Huamarrja e Qeverisjes Vendore<br />
a. Ligji Nr. 9869, datë 4.02.2008 “Për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
b. Udhëzimi për zbatimin e ligjit nr. 9869, datë 4.02.2008 “ Për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore”<br />
2. Ligji për Organizimin dhe Funksionimin e Pushtetit Vendor, numër 8652, datë 31.07.2000<br />
3. Ligji për Menaxhimin e Sistemit Buxhetor në Republikën e Shqipërisë, numër 9936, datë 26.06.2008<br />
4. Ligji për Kontabilitetin dhe Pasqyrat Financiare, numër 9228, datë 29.04.2004<br />
5. Ligji për Sistemin e taksave vendore i ndryshuar, numër 9632, datë 30.10.2006<br />
6. Ligji për Pronat e Paluatshme Shtetërore, numër 8743, datë 22.02.2001<br />
7. Ligji për Transferimin e Pronave të Paluatshme Shtetërore në Pushtetin Vendor, numër 8744,<br />
datë 22.02.2001<br />
8. Ligji për Huamarrjen Shtetërore, Borxhin Shtetëror dhe Garancitë Shtetërore të Huasë, numër 9665,<br />
datë 18.12.2006<br />
48
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
ANEKS A. Raste Studimore nga Shqipëria<br />
1. Studimi i Fizibilitetit për financimin e projektit të ndërtimit të unazës veriore në<br />
Bashkinë Fushë-Krujë<br />
2. Studimi i Fizibilitetit për ndërtimin e Qendrës Sportive “Planet” në Bashkinë Korçë<br />
49
50<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Bashkia Fushë - Krujë<br />
Ndërtimi i Rrugës Unaza<br />
Veriore Fushë-Krujë<br />
Përshkrimi i Projektit për Aplikim Financiar<br />
Përgatitur nën Asistencën e USAID Programi i Qeverisjes Vendore në Shqipëri<br />
Tetor 2008<br />
51
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Përshkrimi i Projektit “Ndërtimi i Rrugës Unaza<br />
Veriore” në Bashkinë Fushë-Krujë<br />
Përshkrimi i Projektit “Ndërtimi i Rrugës Unaza Veriore” në Bashkinë Fushë-Krujë ................................................... 52<br />
• Hyrje e Shkurtër ... ......................................................................................................................................... 53<br />
• Përmbledhje e Projektit / Ndërtimi i Rrugës Unaza Veriore Fushë-Krujë... ........................................................ ..53<br />
• Pse ky projekt? / Nevoja për realizimin e këtij projekti ... ................................................................................... 54<br />
• Të dhënat teknike për rrugën ekzistuese: ......................................................................................................... 56<br />
• Vlerësimi i nevojave financiare për zbatimin e projektit ................................................................................... . 57<br />
Fondet e Veta të Bashkisë ........................................................................................................................ . 58<br />
Huaja nga Tregu Financiar ........................................................................................................................ . 58<br />
Kufijtë kufizues të borxhit për Bashkinë Fushë-Krujë ... ................................................................................. 58<br />
Aplikim për Grant Konkurrues pranë Qeverisë Qendrore ... ......................................................................... . 59<br />
• Performanca financiare e Bashkisë në vite ... .................................................................................................. . 61<br />
• Sugjerim për mundësimin e financimit të këtij projekti... ................................................................................... 61<br />
A. Kombinimi i disa skemash financimi ............................................................................................................ 61<br />
A.1 Skenari I-rë.................................................................................................................................. 61<br />
A.2 Skenari II-të ... .......................................................................................................................... .. 61<br />
B. Copëzimi i projektit në segmente dhe implementimi me faza disa vjeçare ... .................................................. 62<br />
B.1 Skenari I-rë.................................................................................................................................. 62<br />
B.2 Skenari II-të... .............................................................................................................................. 62<br />
52
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Bashkia Fushë-Krujë<br />
Hyrje e Shkurtër<br />
Deri në fillim të viteve ’90 Fushë Kruja ishte një qytet i vogël përgjatë rrugës kombëtare që lidh veriun e vendit. Sot<br />
Fushë-Kruja është pjesë e aglomeratit urban Tiranë-Durrës i cili është rajoni që po përballon rritjen më të shpejtë në të<br />
gjithë vendin.<br />
Popullsia e Fushë-Krujës është rritur nga 16,000 banorë në vitin 1991 në 22,500 banorë në vitin 2007. Megjithatë të<br />
dhënat sociale tregojnë se në qytet dhe zonat përreth jetojnë edhe 3,000 njerëz të tjerë të pa regjistruar ende në<br />
bashki.<br />
Duket që me urbanizimin, shumë aktivitete ekonomike që filluan të operojnë në qytet janë organizuar në mënyrë spontane<br />
pavarësisht nga vendimi i bashkisë. Deri më sot, bashkia ose ka formalizuar kërkesat e marra nga sektori privat<br />
(investuesit) ose ka ndjekur vendimet e qeverisë qendrore, kjo për arsyen e thjeshte se qyteti ende nuk ka nje plan të plotë<br />
të zhvillimit urban, por që është futur në planet emergjente të Bashkisë në bashkëpunim me USAID-in. Qyteti po rritet dhe<br />
ka potenciale të shkëlqyera për rritje të mëtejshme. Bashkia në bashkëpunim me Projektin për Qeverisjen Vendore të<br />
USAID-it (<strong>LGPA</strong>) ka përgatitur një plan të zhvillimit ekonomik, ku janë identifikuar projektet strategjike që çojnë në rritjen<br />
e qëndrueshme ekonomike të bashkisë 38 .<br />
Megjithë investimet e shumta që janë bërë në infrastrukturë, bashkia ende ka mungesa të rëndësishme infrastrukturore<br />
për të përballuar rritjen e urbanizimit dhe zhvillimin ekonomik të saj.<br />
Kështu në bashki janë aktive deri më tani 402 biznese të vogla dhe 50 biznese të mëdha. Në të vërtetë për madhësinë e<br />
bashkisë Fushë-Krujë ky është një numër i konsiderueshëm biznesesh të mëdha që operojnë në të ose rreth tij. Fushë-<br />
Kruja është një bashki sa agrare po aq edhe industriale. Natyrën industriale të ekonomisë këtij qyteti ia japin fabrika<br />
e çimentos, një fabrikë tullash (e vendosur në një zonë tjetër administrative, por që përdor totalisht infrastrukturën e<br />
bashkisë Fushë-Krujë), një fabrikë materialesh ndërtimi, dy frantoj të fuqishëm (për thyerje guri), një fabrikë që prod-<br />
hon pjesë këpucësh (shollën), një fabrikë e cila prodhon xhinse për eksport; një fabrikë për prodhimin e çantave prej<br />
letre (edhe kjo prodhon për eksport) dhe punishte mobiljesh. Ndërkohë pritet që të hapen edhe dy fabrika të tjera<br />
çimentosh. Përveç këtyre ekzistojnë dhe shumë gurore të vendosura në zonën administrative të bashkisë por edhe ato<br />
të Bashkisë Krujë automjetet e tonazhit të rëndë të të cilave kalojnë të gjitha mes përmes qytetit të Fushë-Krujës.<br />
Bashkia ka një normë papunësie prej 12%, ndërkohë një numër i konsiderueshëm punëtorësh muratorë punojnë në<br />
sektorin e ndërtimit në Tiranë apo Durrës të cilët nuk janë të regjistruar si të punësuar. Gjithashtu qyteti ka një numër të<br />
konsiderueshëm pikash ku eksplorohet nxjerrja e gëlqeres.<br />
I gjithë ky aktivitet i ngjeshur industrial sjell nevojën urgjente të ndërtimit të unazës së madhe të qytetit, për të devijuar hyrjen<br />
dhe daljen e kamionave përmes qytetit.<br />
Përmbledhje e Projektit / Ndërtimi i Rrugës Unaza Veriore Fushë-Krujë<br />
- Projekti përshin ndërtimin e një pjese të unazës së qytetit (vetëm pjesën veriore të saj) në gjatësinë 2.8 km<br />
- Kjo rrugë përbëhet nga dy segmentë: (i) segmenti i rrugës ekzistuese kombëtare në gjatësinë 1.2 km; dhe (ii)<br />
segmenti i rrugës ekzistuese rurale në gjatësinë 1.6 km (në të dyja krahët e të cilës mendohet se do të përqën-<br />
dohet zhvillimi industrial i qytetit 39 ) që lidh në një pikë të re rrugët e brendshme të qytetin me rrugën kombëtare<br />
Fushë-Krujë - Milot<br />
- Lidhja e segmentit te dytë të kësaj rruge me rrugën kombëtare do të bëhet me anë të një pasazhi / Ministria e<br />
Transportit dhe Punëve Publike ka miratuar në projektet e saj ndërtimin e kësaj vepre (pasazhit)<br />
-Bashkia nisur nga nevoja emergjente e realizimit të këtij projekti ka realizuar (duke nënkontraktuar studion kon-<br />
sulente “A & E ENGINEERING” Sh.P.K) detyrën e projektimit të kësaj rruge, miratuar me vendim të KKRT-së Nr.27,<br />
Dt.12/11/2007 “Unaza e Qytetit Fushë-Krujë”.<br />
38 Kopje të planit Për Zhvillimin Ekonomik Vendor të Bashkisë Fushë-Krujë do të gjeni bashkëlidhur me këtë dokument<br />
39 Me mbëshetjen e asistencës teknike të USAID projektit <strong>LGPA</strong> është përgatitur një vlerësim paraprak i mundësive për ngritjen e kësaj zone industriale. Bashkëlidhur me këtë<br />
dokument do të gjeni kopje të këtij vlerësimi.<br />
53
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Pse ky projekt? / Nevoja për realizimin e këtij projekti<br />
- Komuniteti i qytetit e sheh si domozdoshmëri realizimin e kësaj pjese të unazës së qytetit. Bashkia me mbështetjen<br />
teknike të projektit USAID/<strong>LGPA</strong> ka hartuar nëpërmjet një proçesi gjithpërfshirës (Komiteti i Rritjes Ekonomike<br />
Vendore) një plan afatmesëm për zhvillimin ekonomik të qytetit. Prioriteti numër një i këtij plani është ndërtimi<br />
i unazës së qytetit sidomos segmentit verior të saj;<br />
- Sikundër e përshkruam më sipër zhvillimi i vrullshëm ekonomik i bashkisë si edhe i gjithë rajonit e bën ndërtimin<br />
e kësaj rruge një nevojë jo vetëm për bashkinë por për gjithë komunitetin e rajonit. Shumë fabrika ekzistuese<br />
(si ajo e tullave; guroret etj) përdorin në mënyrë absolute rrugën ekzistuese që kalon mes përmes qytetit duke<br />
e amortizuar dhe ndotur atë por çfarë është më e rëndësishme duke rritur riskun për jetën e qytetarëve. Situ-<br />
ata bëhet edhe më problematike po të kemi parasysh edhe ngritjen e dy fabrikave të reja çimentoje të cilat nuk<br />
vendosen në territorin që administrohet prej bashkisë (nuk paguajnë taksat pranë bashkisë Fushë Krujë por<br />
në Krujë) dhe që do të përdorin plotësisht rrugën aktuale kombëtare Vorë-Milot që kalon mes përmes qytetit<br />
Fushë-Krujë.<br />
- Vlerësohet se kjo rrugë (veçanërisht segmenti i dytë i saj) do të devijojë lëvizjen e mjeteve të mëdha dhe të<br />
rënda të transportit të cilat ndotin dhe rrezikojnë rëndë jetën e qytetarëve (mbi 100 kamionë në orë, të tonazhit<br />
të lartë qarkullojnë përmes qytetit);<br />
Figura 2. Skema e Fluksit të automjeteve mbi dhe nën 5 ton që aksesojnë rrugët që kalojnë në Fushë-Krujë<br />
54
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
- Vlerësohet se fluksi i trafikut që do të gjenerojë mbi unazën e madhe të Fushë-Krujës është jashtëzakonisht i<br />
lartë (ndër më të lartit në Shqipëri dhe me rastet më të mëdha të aksidenteve rrugore në gjithë Republikën) i cili<br />
në mënyrë të detajuar përllogaritet:<br />
Tabela 23. Numri i automjeteve mbi dhe nën 5 tonë që aksesojnë rrugët e Bashkisë Fushë-Krujë<br />
Sipas Segmenteve të Rrugës Mjete mbi 5 ton Mjete nën 5 ton<br />
Në ditë Në ditë<br />
Fushë - Krujë - Vorë 2000 4000<br />
Mbikalimi superstradë - Ura e Gjoles<br />
Tiranë - Fushë-Krujë 3000 4000<br />
(Tapizë - Mbikalimi superstradës)<br />
Fushë-Krujë - Luz 4000 6500<br />
(Mbikalimi Fushë-Krujë - Mbikalimi i ri Luz)<br />
Laç - Tiranë (Luz) 4000 6500<br />
Fushë-Krujë - Luz 200 800<br />
(Qendër Fushë-Krujë - Krujë/Luz, nga aksi i vjetër)<br />
Krujë - Kryqëzimi i unazës së vogël 3000 2000<br />
Thumanë - Kryqëzimi i Luzit 300 700<br />
(Aksi i vjetër)<br />
Kryqëzimet e rrugëve rurale, Luz 50 150<br />
Fabrika e Çimentos Fushë-Krujë - Krujë / Luz 1800 500<br />
Numri total i mjeteve që vlerësohet të kalojnë në 18350 25150<br />
unazën e madhe<br />
- Në mënyrë të përmbledhur fluksi i mjeteve në këtë rrugë vlerësohet të jetë sipas tabelës së mëposhtme. Kjo do<br />
të thotë që ndërtimi i unazës veriore të qytetit (sidomos segmenti i dytë i saj) do të devijojnë totalisht mjetet e<br />
rënda (mbi 5 tonë), ku vetëm nga fabrika e çimentos që operon në Fushë-Krujë përllogariten rreth 220 kamionë<br />
të tonazhit të lartë në ditë;<br />
Tregues të Fluksit të Mjeteve në total<br />
Numri total i mjeteve që pritet të kalojnë në unazën e<br />
madhe<br />
Numri total i mjeteve që pritet të kalojnë në unazën e<br />
madhe<br />
Mjete mbi 5 ton<br />
18,350 mjete në ditë<br />
Ose<br />
765 mjete në orë<br />
1 mjet<br />
për 10 banorë<br />
Mjete nën 5 ton<br />
25,150mjete në ditë<br />
Ose<br />
1,050 mjete në orë<br />
2 mjete<br />
për 10 banorë<br />
- Segmenti i dytë do të nxisë zhvillimin e zonës së re industriale. Është parashikuar sipas një vlerësimi të shpejtë<br />
urban nga projekti i USAID-it për Qeverisjen Vendore në Shqipëri se një zonë e re industriale ka potencial të<br />
shtrihet në të dyja anët e segmentit të dytë të unazës veriore të qytetit.<br />
Sipërfaqja e kësaj zonë të re industriale vlerësohet të jetë rreth 20-25 ha tokë bujqësore e cila do të shndërrohet<br />
për përdorim ekonomik / industrial. Kjo zonë shtrihet në pjesën veriperëndimore të qytetit përgjatë superstradës<br />
kombëtare dhe e kufizuar në veri nga rruga që lidh fabrikën e çimentos me superstradën kombëtare Fushë-Krujë -<br />
Lezhë.<br />
55
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Një nga arsyet për përmirësimin e këtij segmenti rrugor është jo vetëm devijimi i fluksit të rënduar të makinave që<br />
përshkojnë qytetin por edhe zhvillimi potencial që do të përqëndrohet në këtë pjesë të qytetit dhe përqëndrimi i<br />
aktiviteteve të reja ekonomike që do të hapen në bashki. Dhënia formë e këtij territori në një zonë industriale do t’i<br />
japë mundësinë bashkisë të organizohet më mirë në ndihmë të biznesit dhe së fundi të inkurajojë zhvillimin më<br />
cilësor ekonomik të qytetit.<br />
Të dhënat teknike për rrugën ekzistuese:<br />
- Segmenti I-rë / rruga kombëtare Fushë-Krujë - Luz fillon në kryqëzimin e unazës së qytetit me aksin e vjetër<br />
Fushë-Krujë - Laç dhe përfundon në kryqëzimin e rrugës së fabrikës së çimentos dhe të rrugës së fshatit Luz me<br />
aksin e vjetër Fushë-Krujë - Laç;<br />
- Segmenti i II-të / rruga rurale Luz fillon në kryqëzimin e rrugës së fabrikës së çimentos dhe të aksit të vjetër<br />
Fushë-Krujë - Laç me rrugën e Luzit dhe përfundon në kryqëzimin e rrugës së Luzit me superstradën kombëtare<br />
Fushë-Krujë - Lezhë<br />
Figura 3. Harta e rrugës ekzistuese mbi të cilën propozohet të shtrihet unaza e qytetit<br />
56
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
- Parametrat e rrugës ekzistuese<br />
a. Parametrat e rrugës ekzistuese kombëtare (Segmenti I-rë) janë:<br />
• Gjatësia e rrugës L = 1200m<br />
• Gjerësia e rrugës B = 7,9m<br />
• Gjerësia e pjesës kaluese Bk = 6,5m<br />
• Viti i ndërtimit 1925<br />
• Viti i asfaltimit (penetracion) 1967<br />
• Riveshje pjesore, viti 1982<br />
• Riveshje pjesore, viti 2001<br />
• Nënshtresa (bazamenti), kalldrëm T = 30cm<br />
• Shtresat<br />
o Stabilizant T = 10cm<br />
o Penetracion T = 5cm<br />
o Binder T = 4cm (nga kryqëzimi i unazës tek mbikalimi hekurudhor)<br />
o Asfaltbeton T = 3cm (nga kryqëzimi i unazës tek mbikalimi hekurudhor)<br />
• Veprat e artit<br />
o Urë B/a, Hd = 2m, L = 6m, H = 2m<br />
o Urë mbi përroin e Bardharit<br />
Me këtë përshkrim:<br />
L = 15 m (gjatësia)<br />
Hd = 10,5 Ml (1 hapësirë)<br />
Gabariti (pjesa kaluese) = 6m<br />
Lartësia H = 6.5 m (nga shtrati i përroit tek trau i urës)<br />
Skema statike, tra i thjeshtë<br />
b. Parametrat e rrugës ekzistuese rurale (Segmenti II-të) janë:<br />
• Gjatësia e rrugës L = 1550m + 50m (nënkalimi) = 1600m<br />
• Gjerësia e rrugës B = 6,5m<br />
• Gjerësia e pjesës kaluese Bk = 4m<br />
• Viti i ndërtimit 1954<br />
• Viti i asfaltimit (penetracion) 2002<br />
• Nënshtresa (bazamenti), çakëll natyral, T = 30cm<br />
• Shtresat<br />
o Stabilizant T = 10cm<br />
o Penetracion me dy duar T = 5cm, për segmentin e parë, me L=900m<br />
• Veprat e artit<br />
o Urë Hd = 4m, H = 2m, B/A<br />
o Tombino Ø 1000mm, L = 6ml<br />
c. Infrastruktura inxhenierike<br />
• Në pjesën e rrugës nacionale ekzistuese për gjatësinë prej 1200ml, kalon linja e furnizimit me ujë të pijshëm<br />
nga stacioni i pompimit drejt depozitave Derven të qytetit të Fushë-Krujës, në krahun e majtë të drejtimit<br />
Fushë-Krujë - Laç (ana perëndimore) me tubacion Ø 315mm, me tubo PE - 100 në thellësi mesatare prej<br />
1,2m në bankinë<br />
• Në pjesën e rrugës nacionale për gjatësinë prej 1200ml, kalon linja e ujit të pijshëm që kthehet nga depozita<br />
Derven drejt qytetit Fushë-Krujë, në anën e djathtë të bankinës, në drejtimin Fushë-Krujë - Laç (krahu lin-<br />
dor), me tubacion Ø 355mm, PE 100, në thellësinë mesatare prej 1,2m në bankinë.<br />
Vlerësimi i nevojave financiare për zbatimin e projektit<br />
Bazuar në të dhënat e përpunuara nga zyra e konsulecës “A & E ENGENEERING” Sh.P.K preventivi 40 i detajuar i projektit<br />
të zbatimit të detyrës së projektimit për ndërtimin e rrugës “Unaza veriore Fushë-Krujë” vlera e përllogaritur është<br />
213,229,562 Lekë pa TVSh ose 255,875,474 Lekë me TVSh. Kjo shumë nënkupton ndërtimin e rrugës për të dyja seg-<br />
mentet e rrugës sipas projektit të përgatitur nga studioja inxhinierike (shtrimi; zgjerimi i saj; ndërtimi i veprave të artit<br />
40 Kopje të preventivit të detajuar për zbatimin e këtij projekti do ta gjeni bashkëlidhur me këtë material<br />
57
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
- kanali kullues; zgjerimi i rrugës ekzistuese) por në të nuk është llogaritur vlera e shpronësimeve. Është e rëndësishme që<br />
projekti dizenjues ka vendosur edhe shenjat e tokave (territoreve) që duhen shpronësuar dhe bashkia ka krijuar një grup<br />
pune i cili po përllogarit të gjitha vlerat e shpronësive për çdo subjekt privat të identifikuar. Vlera e shpronësimeve do të<br />
përballohet totalisht nga buxheti i bashkisë - burimi i të ardhurave të veta të pakushtëzuara.<br />
Rrugët financiare që mund të zgjedhë bashkia për të bërë të mundur financimin e këtij projekti janë:<br />
• Fondet e veta të bashkisë:<br />
• Hua nga tregu financiar<br />
• Aplikim për grant konkurrues pranë Pushtetit Qendror<br />
Fondet e Veta të Bashkisë<br />
Bazuar në të dhënat financiare të Bashkisë për vitin 2008 totali i të ardhurave të veta të bashkisë (të ardhurat nga<br />
taksat dhe tarifat vendore dhe nga transferta e pakushtëzuar - granti i Qeverisë) vlerësohet të jetë rreth 141 milionë<br />
lekë. Në këtë fond parashikimi i shpenzimeve kapitale ëshë mbi 70 milionë Lekë, nëse për vitin 2009 të gjitha fondet<br />
për investime do të kanalizoheshin në ndërtimin e kësaj vepre atëhere ato do të mbulonin gati 27% të nevojave të këtij<br />
projekti (kujtojmë projekti kushton rreth 256 milionë lekë ose rreth 2 herë më shumë sesa totali i të gjitha të ardhurave<br />
të bashkisë për gjithë vitin). Kuptohet që kapacitetet për të realizuar një vepër të tillë janë tota lisht jashtë mundësive<br />
buxhetore të bashkisë.<br />
Huaja nga Tregu Financiar<br />
Një alternativë tjetër tashmë që prej shkurtit të këtij viti si rrjedhojë e miratimit të ligjit nr. 9869 “Për huamarrjen e<br />
qeverisjes vendore” është edhe huaja që mund të kontraktojë bashkia në tregun financiar.<br />
Bashkia e ka analizuar me shumë seriozitet dhe kujdes këtë mundësi ligjore, dhe ka bërë të gjitha përllogaritjet e kufijve ligjore<br />
të borxhit që mund të kontraktojë për realizimin e këtij projekti. Sipas përllogaritjeve të bëra bazuar në të gjitha kërkesat<br />
ligjore (treguesve financiarë të bashkisë për tre vitet e fundit por edhe më gjerë) është arritur në këto shifra (lutem<br />
referojuni treguesve të mëposhtëm të borxhit):<br />
Bashkia mund të kontraktojë maksimumi një hua në vitin 2009 afërsisht 183 milionë lekë (bazuar kjo në kufirin ligjor të<br />
stokut të huasë).<br />
Kufijtë kufizues të borxhit për Bashkinë Fushë-Krujë<br />
Ligji “Për huamarrjen e qeverisjes vendore”, numër 9869, datë 4.2.2008, krijon një mundësi të re financiare për njësitë<br />
e qeverisjes vendore. Bazuar në këtë ligj njësitë e qeverisjes vendore mund të marrin hua afatshkurtër ose afatgjatë për<br />
të përmbushur financimin e funksioneve të ekskluzive të tyre ose të deleguara por brenda limiteve të këtij ligji. Ky ligj<br />
parashikon tre lloje kriteresh në bazë të të cilave përllogariten kufijtë maksimal të huamarrjes. Këto kritere janë:<br />
a. Shërbimi total i borxhit afatgjatë nuk duhet të tejkalojë 20% të totalit të ardhurave të pakushtëzuara (mesatares<br />
aritmetike të tre viteve të fundit fiskale. Në totalin e të ardhurave të pakushtëzuara futen të ardhurat e veta të<br />
njësisë vendore dhe transferta e pakushtëzuar e qeverisë)<br />
b. Shërbimi total i borxhit nuk duhet të jetë më i madh sesa 71% e tepricës operacionale të njësisë vendore (te-<br />
prica operacionale llogaritet si diferencë midis të ardhurave të pakushtëzuara me shpenzimet operative nga<br />
këto burime)<br />
c. Stoku i borxhit nuk duhet të jetë më i madh sesa 1.3 herë totali i të ardhurave të pakushtëzuara të bashkisë për<br />
vitin e fundit fiskal.<br />
Bazuar në këto kritere kemi bërë përllogaritjen e sasisë maksimale të borxhit që mund të kontraktojë bashkia Fushë-<br />
Krujë.<br />
o Bazuar në kriterin e stokut të borxhit limiti i një huaje 41 që bashkia mund të marrë në vitin 2009 është:<br />
Viti 2008 Lek Euro 42<br />
USD<br />
Kriteri i<br />
Milionë Milionë Milionë<br />
Stokut 183 1,46 1,92<br />
41 Limiti i stokut nënkupton totalin e shumës së huasë që mund të nënkontraktohet, bazuar mbi të dhënat fianciare të bashkisë për vitin 2007, pa futur në të interesat<br />
që do të paguhen për huanë e marrë.<br />
42Kursi i këmbimit i përdorur për përllogaritjen e limitit në Euro është 1 Euro = 125 Lekë; dhe ai për dollarin amerikan është 1 USD = 95 Lekë<br />
58
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
o Bazuar në kriterin e shërbimit të borxhit limiti i një huaje të kontraktuar nga bashkia në vitin 2009 sipas<br />
maturiteteve të ndryshme mund të jetë:<br />
Monedha / Kufijtë / Maturimi (Vite)<br />
Vitet Kriteri i Shërbimit të Borxhit<br />
5 10 15 20<br />
Lek (Mln) 141 283 325 330<br />
Euro (Mln) 1,13 2,26 2,60 2,64<br />
USD (Mln) 1,48 2,98 3,42 3,47<br />
Sikurse shihet bashkia edhe pse ka një instrument të ri financiar në dorë për realizimin e këtij projekti nuk ka mundësi<br />
ligjore për të kontraktuar një hua e cila financon plotësisht këtë investim, por vetëm 42% të tij.<br />
Aplikim për Grant Konkurrues pranë Qeverisë Qendrore<br />
Duke qënë se dy alternativat e para nuk çojnë në përmbushjen e nevojave financiare për realizimin e këtij projekti, një<br />
nga mundësitë që ka bashkia është edhe aplikimi për grant konkurrues në buxhetin e shtetit. Gjithsesi ky do të jetë<br />
subjekt i shqyrtimit të vlefshmërisë së nevojave urgjente; fizibilitetit të projektit dhe konkurentëve të tjerë që do të<br />
marrin pjesë për të aksesuar këtë fond të qeverisë si dhe sasisë së fondeve që do të vërë në dispozicion në total qeveria<br />
për grantet konkurruese.<br />
Performanca financiare e Bashkisë në vite<br />
Financat e bashkisë karakterizohen nga qëndrueshmëria financiare gjatë gjithë pesëvjeçarit të fundit. Në terma relativë<br />
buxheti i bashkisë ka një rritje mesatare vjetore të totalit të të ardhurave dhe shpenzimeve gjithashtu prej 25%.<br />
Tabela 24. Të dhënat financiare të Bashkisë për periudhën 2003-2008<br />
Sikurse vihet re të ardhurat e Bashkisë janë rritur në mënyrë galopante nga viti në vit. Kjo i dedikohet totalisht rritjes së<br />
fortë të të ardhurave nga taksat dhe tarifat (pavarësisht rënies së nivelit të barrës ligjore tatimore gjatë kësaj periudhe).<br />
Mesatarisht të ardhurat fiskale të bashkisë janë rritur me 36% në vit, gjë kjo që ka sjellë edhe realizimin e investimeve<br />
gjithnjë në rritje.<br />
43 Limiti i shërbimit të borxhit nënkupton shumën totale të borxhit të marrë për të cilin çdo vit një shërbim i caktuar borxhi (pagesë nga bashkia tek banka apo institucionet e<br />
tjera financiare) ku përfshihet në këtë shërbim kësti i principalit dhe interest të huasë së kontraktuar<br />
59
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Përmirësimi i administrimit të taksave duket qartë në treguesit e numrit të bizneseve aktivë të regjistruar në zyrat vendore<br />
të tatim-taksave. Numri i bizneseve është rritur me rreth 20% në vit ose me mbi 60 biznese në fund të këtij viti krahasuar<br />
me vitin e kaluar (2007).<br />
80,000<br />
70,000<br />
60,000<br />
50,000<br />
40,000<br />
30,000<br />
20,000<br />
10,00 0<br />
-<br />
Të Ardhurat Fiskale në Vite (Në Mln Lekë)<br />
2003 2004 2005 2006 2007 2008 (Plan)<br />
Figura 4. Të ardhurat fiskale të bashkisë Fushë-Krujë për periudhën 2003-2008<br />
E gjithë kjo rritje reflekton vetëm 5-6% efektin e hapjes së bizneseve të reja, ndërkohë që gjithë pjesa tjetër e rritjes<br />
prej rreth 15% vjen prej menaxhimit shumë më të mirë të taksave nga ana e organeve tatimore vendore. Më konkretisht<br />
referojuni grafikut të mëposhtëm.<br />
2008<br />
(Plan)<br />
2007<br />
2006<br />
- 100 200 300 400 500<br />
Numri i bizneseve aktivë Biznes i madh Numri i bizneseve aktivë Biznes i vogel<br />
Figura 5. Numri i bizneseve të vogla dhe të mëdha aktivë në bashkinë Fushë-Krujë<br />
Edhe pse niveli i shpenzimeve (investimeve) është rritur fort gjatë gjithë kësaj periudhe, nevojat financiare të bashkisë për<br />
përballimin e investimeve të rëndësishme infrastrukturore kalojnë përtej mundësive reale financiare të bashkisë, megjithë<br />
punën e lavdërueshme të administratës tatimore.<br />
Bashkia ka realizuar një buxhet vjetor të kujdesshëm, kështu nëse totali i shpenzimeve është rritur mesatarisht 23% në<br />
vit; shpenzimet për paga dhe kontribute shoqërore dhe shëndetësore është rritur përkatësisht me 18% në vit duke<br />
reflektuar politikën kombëtare në këtë drejtim, kurse niveli i shpenzimeve për mirëmbajtje reflektojnë në raport të<br />
drejtpërdrejtë stadin vjetor të investimeve të rëndësishme që ka bërë bashkia. Kështu norma vjetore e rritjes së investimeve<br />
për 5-6 vitet e fundit është rreth 28% në vit.<br />
60
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
ShpenzimetBashkiake në Vite (Në Mln.Lekë)<br />
2003 2004 2005 2006 2007 2008 (Plan)<br />
Totali I Shpenzimeve Shpenzime Operative Investimet<br />
Figura 6. Ecuria e Shpenzimeve Operative dhe Investimeve të Bashkisë Fushë-Krujë për periudhën 2003-2008<br />
Sugjerim për mundësimin e financimit të këtij projekti<br />
Projekti “Ndërtimi i rrugës Unaza veriore Fushë-Krujë” është një projekt i cili jo vetëm adreson nevojat emergjente të<br />
përmirësimit të jetës së qytetarëve të Bashkisë Fushë-Krujë; mbështetjes dhe zhvillimit të mëtejshëm të industrive dhe<br />
bizneseve të kësaj bashkie, por merr përmasa rajonale për zhvillimin ekonomik të industrive të mëdha në njësitë<br />
administrative vendore përreth bashkisë Fushë-Krujë. Nisur nga kjo prerogativë si dhe nga vetë mundësitë financiare të<br />
limituara të Bashkisë Fushë-Krujë duhen marrë në konsideratë disa alternative:<br />
A. Kombinimi i disa skemash financimi<br />
Ky variant nënkupton realizimin e plotë të këtij projekti (investimi në 100% të vlerës së tij) duke i përfshirë të gjitha burimet e<br />
financimit: (fondet e veta; huanë në tregjet financiare dhe fonde nga grantet konkurruese të qeverisë). Në këtë variant të<br />
propozuar mund të shtrohen disa skema që do të çonin në plotësimin e nevojave të këtij projekti:<br />
A.1 Skenari I-rë<br />
• Shuma prej 20 milionë Lekë nga të ardhurat e veta (parashikuar në zërin shpenzime kapitale për vitin 2009).<br />
Bashkia nuk mund të angazhojë totalisht zërin e shpenzimeve kapitale në këtë projekt pasi nevojat e bashkisë<br />
edhe për investime të tjera shumë emergjente janë të shumta.<br />
• Shuma prej 183 milionë Lekë nga tregu bankar (aq sa është edhe limiti maksimal i huamarrjes për Bashkinë<br />
Fushë-Krujë)<br />
• Shuma prej 53 milionë Lekë nga grantet konkurruese (e llogaritur si diferencë e shumës totale të projektit me<br />
dy fondet e angazhuara më sipër).<br />
• Ana pozitive e kësaj skeme është se siguron më shumë autorësi të bashkisë në këtë vepër gjë që tregon për<br />
emergjencën absolute të realizimit të projektit; por pika e dobët që e zvogëlon propabilitetin e realizimit të saj<br />
është varësia nga fondet e marra si hua nga bashkia. Dimë që ende nuk është përgatitur kuadri i plotë ligjor për<br />
realizimin e huamarrjes vendore. Po kështu pikë e dobët në këtë skenar është varësia e tij nga vendimi pro ose<br />
kundër i aplikimit të bashkisë për grant konkurrues pranë qeverisë.<br />
A.2 Skenari II-të<br />
• Shuma prej 256 milionë Lekë e financuar nga buxheti i shtetit në kuadrin e aplikimit tek fondet “grante<br />
konkurruese të qeverisë”. Ky skenar ka një logjikë të fortë mbrojtjeje nga ana e bashkisë pasi sikurse u shpjegua<br />
më sipër projekti i ndërtimit të unazës veriore Fushë-Krujë është një projekt rajonal dhe kryesisht përdoruesit<br />
më të mëdhenj të kësaj rruge janë industritë e mëdha që janë edhe taksapagues tek administrata qendrore e<br />
61
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
taksave (në pjesën më të madhe të kontributeve të tyre fiskale si tatimi mbi fitimin; tatimi mbi vlerën e shtuar etj).<br />
• Duke u përfshirë në skemën e granteve konkurruese qeveria paguan për shërbimet që i ofron bizneseve të<br />
mëdha pushteti vendor dhe gjithashtu zgjidh disa probleme rajonale siç janë infrastruktura; ndotja; siguria e<br />
jetës; zhvillimi ekonomik etj.<br />
• Po kështu një argument shumë i fuqishëm që mbështet 100% financimin e këtij projekti me anë të granteve<br />
konkurruese ështe edhe fakti se sado që të përfshihet bashkia me financim të kësaj vepre me fonde nga të ard-<br />
hurat e saja, ato janë kaq të vogla në totalin e gjithë investimit saqë nuk do të ndryshonin ndonjë gjë të madhe<br />
në formulën e financimit e propozuar në skenarin A.1.<br />
B. Copëzimi i projektit në segmente dhe implementimi me faza disa vjeçare<br />
B.1 Skenari I-rë<br />
Implementimi i projektit me faza / ndarja e rrugës së unazës në dy ose tre segmente dhe fillimi i punimeve në ato<br />
segmente ku janë të zgjidhura problemet e shpronësimeve dhe / ose në ato segmente që janë më emergjente dhe më pak<br />
të kushtueshme.<br />
Bazuar në preventivat e nxjerrë nga studioja dizenjuese e unazës veriore “A & E ENGINEERING” Sh.p.k Bashkia mund të<br />
realizojë investimet sipas segmenteve përkatësisht (pa TVSH):<br />
Segmenti rrugës Vlera investimit<br />
Në Lekë<br />
Segmenti I-rë 85,006,181<br />
Pk. 1 - Pk. 43<br />
Segmenti II-të 98,312,692<br />
Pk. 48 - pk. 96<br />
Segmenti III-të 29,910,689<br />
Pk. 43 - Pk. 48<br />
Rotondo<br />
Total 213,229,562 ose<br />
256 milionë me TVSh<br />
Fondet financiare për realizimin e këtij skenari do të sigurohen nga huaja në tregjet financiare (deri në limitin ligjor prej 183<br />
milionë lekë).<br />
Ky skenar çalon në varësinë që i jep financimit nga sigurimi i huasë e cila ende nuk mund të realizohet në kushtet e<br />
mungesës së akteve nënligjore të ligjit për huamarrjen vendore, si dhe në implementimin me pjesë të investimeve<br />
(ndërtimit të rrugës) e cila nuk adreson totalisht nevojat e komunitetit dhe biznesit.<br />
B.2 Skenari II-të<br />
Ndarja e rrugës në segmente dhe përdorimi i skemës së huamarrjes në tregun financiar duke nënshkruar disa kontrata<br />
huamarrjeje (revolving). Kjo skemë nënkupton realizimin e atyre segmenteve të rrugës investimi i të cilave mbulohet<br />
me limitin e huasë që mund të marrë bashkia (pra deri në 182 milionë lekë) dhe rilidhja e një kontra te të re huaje në<br />
vitet e ardhshme kur bashkia do të ketë më shumë limit si rrjedhojë e rritjes së bazës së llogaritjes së kufijve ligjorë të<br />
huamarrjes.<br />
Ndërkohë bashkia mund të ketë përfituar nga dhënia e një liçense të re ndërtimi të një fabrike çimentoje nga e cila<br />
vlerësohet se do të merren taksa vetëm për impaktin në infrastrukturë rreth 200 mijë euro.<br />
Të dy skenarët B1 dhe B2 nuk janë shumë fizibël pasi nuk zgjidhin menjëherë nevojën emergjente të ndërtimit të<br />
rrugës, si dhe kërkojnë një strategji shumë të detajuar financimi dhe menaxhimi buxhetor afatgjatë të bashkisë, gjë që e<br />
cila është e vështirë të realizohet bazuar në eksperiencën e kapaciteteve njerëzore që ka kjo bashki.<br />
62
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
BASHKIA KORÇË & USAID PROGRAMI I QEVERISJES VENDORE NË SHQIPËRI<br />
Informacion Marketingu<br />
Kompleksi “Planeti i Sportit” në Korça një Projekt Partneriteti Publik Privat<br />
Shtator 2008<br />
63
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Kompeksi “Planeti i Sportit” në Korçë një Projekt<br />
Partneriteti Publik-Privat<br />
Përmbledhje ....................................................................................................................................................... 65<br />
Përshkrim i Projektit ... ......................................................................................................................................... 65<br />
Pozicioni Gjeografik i Qytetit dhe Zhvillimet Social Ekonomike të tij ....................................................................... . 66<br />
Përshkrimi Teknik i Projektit “Planeti i SPortit” në Korçë ........................................................................................ . 68<br />
Gjendja aktuale e Kompleksit Sportiv ... ............................................................................................................. ... 68<br />
Përshkrimi i objekteve që do të ndërtohen; sipërfaqet dhe kapacitetet e tyre ... ....................................................... 69<br />
Kostoja e përafërt e projektit .............................................................................................................................. . 69<br />
Vlërësimi i të Ardhurave nga Projekti ndërtimi i Kompleksit “Planeti i Sportit” .......................................................... 71<br />
Grupet e synuara që do të frekuentojnë ambientet sportive; hotelin dhe qendrën rehabilituese ... ............................ 71<br />
Ekipet Sportive ................................................................................................................................................. .. 72<br />
Grupe të tjera që do të frekuentonin këto ambiente ... .......................................................................................... . 73<br />
Vlerësimi i të ardhurat që mund të gjenerohen ... ................................................................................................... 74<br />
64
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Përmbledhje<br />
Shqipëria pozicionohet në Juglindje të Evropës, kufizuar me dy vende anëtare të Bashkimit Evropian, Italinë dhe Greqinë,<br />
përkatësisht në Perëndim dhe Juglindje të saj si dhe me Maqedoninë në Lindje dhe Kosovën e Malin e Zi në Veri dhe<br />
Verilindje.<br />
Me një sipërfaqe prej 28 mijë km2 dhe me një bregdet në gjithë gjatësinë e saj nga Veriu në Jug, Shqipëria e mbështetur edhe<br />
nga reformat ambicioze të vazhdueshme ekonomike të ndjekura nga stabiliteti social politik në vend synon sot të bëhet<br />
anëtare e Bashkimit Evropian 44 dhe NATOs 45 .<br />
Shqipëria është vendi i ekonomisë së lirë të tregut ku mbi 80% e prodhimit vjen nga sektori privat, dhe ku të ardhurat<br />
për frymë janë rreth 20 herë më të larta sesa ato në vitin 1992 (viti i parë i tranzicionit drejt ekonomisë së tregut).<br />
Ritmet e rritjes ekonomike në Shqipëri gjatë gjithë këtij 15-16 vjeçari kanë qenë më të larta jo vetëm sesa ato në rajon por<br />
në gjithë Evropën Qendrore dhe Lindore përfshi këtu edhe vendet e anëtarësuara së fundmi në Komunitetin Evropian. PBB<br />
për frymë sot vlerësohet të jetë rreth 2800 Euro ku rritja reale vjetore e saj për gjithe këtë periudhë është mesatarisht<br />
rreth 6%. Inflacioni i moderuar në nivelet 2-4% në vit dhe një normë mesatare papunësie prej 13% pa harruar të marrim në<br />
konsideratë këtu politikat fiskale gjithnjë në ulje të barrës fiskale dhe proçedurat e thjeshtuara për biznesin e bëjnë<br />
Shqipërinë një vend interesant për investitorët e huaj.<br />
Në sajë të pozicionit të saj gjeografik, kapaciteteve njerëzore si dhe burimeve natyrore, Shqipëria ka një potencial të<br />
madh zhvillimi dhe avantazhe krahasuese. Afërsia me tregjet Evropiane dhe kushtet klimaterike të favorshme janë<br />
faktorë pozitiv për zhvillimin e sektorëve të bujqësisë dhe turizmit. Gjithashtu të qënit pjesë e korridorit trans-nacional të<br />
transportit e bëjnë Shqipërinë një faktor të rëndësishëm në zhvillimin e tregtisë rajonale. Shqipëria është edhe një<br />
destinacion turistik tërheqës edhe për shkak të bukurive natyrore dhe trashëgimisë së pasur kulturore.<br />
Përshkrim i Projektit<br />
Në të gjithë vendin sot ndjehet mungesa e një qendre sportive komplekse që të mund të ofrojë aktivitete sportive dhe<br />
shërbime të plota fizioterapeutike. Kjo pasi sporti dhe kultura nuk kanë qënë një ndër prioritetet e politikave të qeverisë<br />
gjatë gjithë këtyre 15 viteve të fundit.<br />
Për fatin e tij të mire, qyteti i Korçës gëzon një kompleks sportiv i vetmi në vend i cili është ndërtuar në vitet 1975 -<br />
1980, por tashmë plotësisht i amortizuar dhe i papërdorshëm.<br />
Iniciativa për të ringritur këtë kompleks duke e sjellë në nivele tërësisht moderne dhe bashkëkohore vjen prej Bashkisë së<br />
Korçës e cila në bashkëpunim me Federatën Sportive të Shqipërisë (Bashkia aktualisht është në proçesin e transferimit nga<br />
qeveria qendrore e gjithë aseteve publike në pronësi të saj, në këtë kuadër është edhe kompleksi sportive i cili është në<br />
menaxhim nga Federata sportive shqiptare). Kjo iniciativë nuk është rastësore po të kemi parasysh se vizioni afatmesëm<br />
dhe afatgjatë i bashkisë është kthimi i Korçës në një qendër të rëndësishme urbane dhe universitare në gjithë Shqipërinë<br />
Juglindore të vendit, bazuar në trashëgiminë e saj historike dhe kulturore si dhe në harmoni me zhvillimet bashkëkohore në<br />
të gjithë vendin.<br />
Ish kompleksi sportiv zë një sipërfaqe prej 162,946 m2 e cila është pronë e Bashkisë së Korçës në 60% të aseteve të saj dhe<br />
rreth 40% pronë private e disa personave fizikë. Bashkia është duke punuar edhe nën asistencën teknike të donatorëve<br />
të ndryshëm që janë aktivë brenda vendit për gjetjen e formulave sa më frytdhënëse të partneritetit publikprivat për<br />
realizimin e këtij projekti.<br />
Bashkia nën mbështetjen financiare të USAID-it ka realizuar planifikimin urban të kësaj sipërfaqeje ku janë parashikuar<br />
ndërtimi i disa fushave sportive për vrapim; stadium me përmasa olimpike futbolli; stadium atletike; disa palestra për<br />
gjimnastikë; lojra me dorë; peshëngritje; një pishinë e mbuluar; dy qëndra fizioterapie dhe një hoteli me 126 dhoma<br />
dhe dy salla konferencash që do të ofrojë shërbime për sportistët dhe sportdashësit si dhe shumë ambjente dhe shër-<br />
44 Më 12 Qershor 2006, Shqipëria në Luksemburg Shqipëria ka nënshkruar Marrëveshjen e Stabilizim Asocimit me BE dhe më 1 Dhjetor 2006 ka hyrë në fuqi Marrëveshja<br />
e Përkohshme për Tregtinë dhe Cështje të Lidhura me të.<br />
45 Shqipëria në Samitin e Bukureshtit këtë vit mori ftesën për në NATO<br />
65
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
bime të tjera që do të ofrohen si restorante; dyqan sportive; hapësirë parkimi; hapësira të gjelbëra etj.<br />
Ky kompleks sportiv gjendet vetëm 500 metra larg qendrës së qytetit të Korçës e cila ka një lidhje s humë të mirë me<br />
kryeqytetin dhe qytetet kryesore të vendit si dhe me vendet fqinje Greqi dhe Maqedoni.<br />
Pozicioni Gjeografik i Qytetit dhe Zhvillimet Social Ekonomike të tij<br />
Qarku i Korçës shtrihet në Juglindje të Shqipërisë në kufi me Greqinë dhe<br />
Maqedoninë. Është një nga qytetet më të mëdha të vendit, në të cilin jetojnë<br />
rreth 10% e popullsisë së të gjithë Shqipërisë dhe ka në juridiksionin e saj rreth 12%<br />
të gjithë sipërfaqes së vendit.<br />
66<br />
Korça qyteti kryesor i pjesës Juglindore të vendit shtrihet në një lartësi prej 869<br />
metrash. Karakterizohet nga një klimë thuajse kontinentale me dimër të ftohtë<br />
dhe verë relativisht të nxehtë. Temperatura mesatare vjetore është 10,6oC.<br />
Këto të dhëna klimaterike si dhe afërsia me liqenin e Ohrit bëjnë që qyteti të<br />
frekuentohet nga vizitorë të shumtë për ajrin e tij të pastër dhe të freskët.<br />
Qyteti është një nyjë e rëndësishme që lidh qendra të njohura në Ballkan. Lidhet<br />
shumë mirë me qytetet kryesore të vendit si Tiranën, Durrësin, Elbasanin dhe<br />
pikat kryesore doganore të vendit si Kapshtica, Qafë Thana dhe Tushemishti<br />
(Greqi dhe Maqedoni).<br />
Korça konsiderohet si një qytet me infrastrukturë shumë të mirë; këtu kemi<br />
parasysh sistemin e ujit të pijshëm; atë të ujërave të zeza; telekomunikimin;<br />
rrjetin shpërndarës të energjisë elektrike; ndërkohë që është duke u<br />
implementuar një projekt për vënien në punë të një sistemi modern të<br />
mbledhjes dhe përpunimit të plehrave).
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Qyteti i Korçës padyshim që njihet si zemra e arsimit dhe edukimit shqiptar. Prej shekujsh Korça konsiderohet si një<br />
qendër e rëndësishme edukimi; artistike dhe fetare. Sikundër edhe gjithë Shqipëria ajo është shembull i bashkëjetesës dhe<br />
mirëkuptimit fetar.<br />
Para ndryshimeve politiko - ekonomike, Korça ka pasur një industri të zhvilluar që nga përpunimi i ushqimit, prodhimi i<br />
birrës, pijeve alkolike, industri të lehtë, prodhim veshjesh, industri mekanike dhe sektorë të tjerë, por bujqësia dhe<br />
përpunimi i produkteve bujqësore kanë qenë aktiviteti kryesor i qarkut. Megjithatë, pas ndryshimeve në vitin 1990, shumë<br />
industri u shkatërruan dhe qyteti përjetoi një periudhë tkurrjeje. Ndërmarrjet shtetërore u privatizuan dhe filluan të<br />
lindnin ndërmarrje të reja. Për shkak të rënies ekonomike dhe proçeseve të migrimit/emigrimit popullsia e Korçës ka<br />
pësuar luhatje dhe vetëm së fundmi është stabilizuar me një rritje shumë të vogël pozitive. Aktualisht, qyteti ka një<br />
popullsi prej 57,758 banorësh dhe është qendra urbane e qarkut me rreth 360,000 banorë.<br />
Sot në qytet janë regjistruar 1,800 biznese nga 4,000 që janë regjistruar në gjithë qarkun, ku prodhimi i veshjeve përbën<br />
pjesën më të madhe. Edhe industria e përpunimit të prodhimeve bujqësore është një nga sektorët që ës htë rritur<br />
ndjeshëm. Megjithatë, shumica e këtyre bizneseve janë ndërmarrje të vogla dhe të mesme që punësojnë kryesisht 1 - 10<br />
persona, kurse shumë pak prej tyre punësojnë rreth 10 - 50 persona.<br />
Sektori i ndërtimit në Korçë nuk ka pasur rritje të fortë krahasuar me ritmet në pjesën tjetër të Shqipërisë. Megjithatë, si<br />
rrjedhojë e rritjes së kërkesës së emigrantëve që duan të kthehen për të investuar në qytetin e tyre është rritur edhe<br />
interesimi për zhvillimin e pronave të paluajtshme në qytet. Mungesa e presionit të zhvillimit në të kaluarën e ka bërë<br />
qytetin të shpëtojë nga shumë gabime që kanë bërë disa qytete të tjera kryesore në vend.<br />
Bashkia ka zhvilluar tashmë projekte teknike urbane (që variojnë nga sporti & argëtimi dhe zhvillimi i banesave deri<br />
tek qendrat tregtare dhe qendrat e biznesit) për disa nga këto zona, dhe është në planet e saj afatmesme të bëjë të<br />
njëjtën gjë edhe për zona të tjera. Bashkia është përpjekur që t’i kombinojë projektet e saj ndërhyrëse urbane me<br />
planin urban rregullues të qytetit, që do të bëhet së shpejti nën asistencën teknike të Bankës Botërore. Megjithatë, në<br />
proçesin e mobilizimit të mbështetjes dhe fillimit nëpërmjet hartimit të planit rregullues, bashkia ka ndërmarrë që tani<br />
disa projekte që ajo do të duhet t’i përfshijë në planin rregullues, një nga këto projekte është edhe krijimi i një Qendre<br />
Olimpike Sportive.<br />
Për t’iu përgjigjur interesave të biznesit për projekte urbane, bashkia ka marrë seriozisht realizimin e këtij objektivi dhe<br />
për këtë ka krijuar dy zyra brenda saj përkatësisht: (i) Drejtoria e Planifikimit Hapësinor dhe Projekteve (përgjegjëse<br />
për formulimin e projekteve) dhe (ii) Drejtoria e Kontrollit të Zhvillimit Urban (përgjegjëse për lejimin dhe monitorimin<br />
e ndërtimeve).<br />
Megjithatë, me një papunësi prej 13%, qyteti është ende para sfidës së stimulimit të rritjes ekonomike. Në vitin 2005,<br />
qyteti formuloi një Plan Strategjik për Zhvillimin Ekonomik Lokal, mbi bazën e të cilit qyteti përkufizohet si “ …një<br />
qendër e rëndësishme universitare që promovon zhvillimin ekonomik lokal dhe rajonal…” Në përputhje me traditën e tij<br />
të gjatë në arsim, në Korçë u hap në vitin 1992 Universiteti “Fan S. Noli”. Tani, Universiteti me fakultetin e tij të biznesit<br />
dhe atë bujqësor është bërë një aset i rëndësishëm. Gjithashtu në vijim të kësaj politike Bashkia e Korçës bën të mundur<br />
hapjen e universitetit të parë amerikan privat në Shqipëri “Utica College” me tre degë marketing; psikologji dhe fizioterapi,<br />
si një nga drejtimet kryesore të këtij Universiteti për të cilin ai është i mirënjohur në Amerikë. Qyteti do që të mbështetet<br />
tek ky aset për të stimuluar rritjen ekonomike. Për të mbajtur bizneset e mëdha në qytet si dhe në kërkim të hapjes së<br />
mundësive të reja për biznese dhe investime, bashkia po punon për ta përmirësuar më shumë klimën e saj të biznesit dhe<br />
për të stimuluar skema të partneritetit publik - privat.<br />
Disa nga këto PPP parashikohet të zhvillohen përmes rizhvillimit të ish zonave industriale ose trojeve bosh, të cilat janë, ose<br />
janë gati për tu kthyer në prona të bashkisë. Në të vërtetë, bashkia ka marrë në pronësi Uzinën e Instrumentave Korçë me<br />
një sipërfaqe rreth 20,000 m2, Uzinën Mekanike Bujqësore 5,000 m2, tokën e lirë me një sipërfaqe prej 20,000m2, si<br />
edhe ambientet sportive (me një sipërfaqe totale rreth 163 mijë m2. Bashkia do që t’i zhvillojë këto zona sa më shpejt që të<br />
mundet pasi ato konsiderohen si asete të rëndësishme që do të thithin investime private qofshin këto të vendit apo edhe<br />
të huaja.<br />
67
Përshkrimi Teknik i Projektit “Planeti i Sportit” në Korçë<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Gjendja aktuale e Kompleksit Sportiv<br />
Qendra sportive “Sport Planet” zë një pozicion ideal gjeografik brenda qytetit. Në veri-lindje kufizohet nga zona universitare;<br />
në lindje me pyllin e pishave të parkut “Rinia” të qytetit; në veri-perëndim me toka bujqësore dhe në jug-perën-<br />
dim me ndërtesa banimi të ulëta (karakteristike dhe tradicionale të qytetit) si dhe përshkruhet nga dy akse rrugore të<br />
rëndësishme dhe funksionale të qytetit.<br />
Aktualisht qyteti trashëgon një kompleks sportiv i parashikuar për ushtrimin e pothuajse të gjitha llojeve të sportit, por<br />
gjendja fizike e tyre nuk ofron kushte optimale për realizimin e aktiviteteve sportive. Gjithashtu edhe hapësirat e gjelbëra<br />
mungojnë, kompleksi i ngjan më shumë një fushe të rrethuar. Projekt ideja e këtij kompleksi parashikon edhe rinovimin<br />
total të objekteve ekzistuese si edhe zgjerimin e disa prej tyre. Në përbërjen e tij janë:<br />
• Pallat sporti me përmasa olimpike (3,000 spektatorë)<br />
• Stadiumi me përmasa olimpike (5000)<br />
• Pista me përmasa olimpike (8 korsi)<br />
• Pishina e hapur me përmasa olimpike (Permasat 49m * 23 m, thellesia 4 m)<br />
• Stadiumi i mbyllur ( i pa përfunduar )<br />
• Pishinë e hapur për fëmijë (20m*30 m, thellesia 80 cm)<br />
• Tre anekse futbolli (Dy anekse afer njera tjetres dhe kane te njejtat permasa 75 m*102, aneksi tjeter me per-<br />
masa me te vogla 60*80)<br />
• Poligon qitje<br />
• Si dhe vend për fusha tenisi<br />
Figure 7. Pamje nga vendi ku do të ngrihet projekti “Sport Planet”<br />
Sistemi aktual i furnizimit me ujë të pijshëm dhe ai i mbledhjes së ujërave të zeza funksionon plotësisht; furnizimi me<br />
energji elektrike është njësoj si për gjithë qytetin (fakt i pakontestueshëm që dëshmon këtë gjë është largësia vetëm 500<br />
metra prej qendrës së qytetit).<br />
68
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Përshkrimi i objekteve që do të ndërtohen; sipërfaqet dhe kapacitetet e tyre<br />
Kompleksi Sportiv “Sport Planet” në Korçë ka një sipërfaqe totale prej 162,945 m2, nga të cilat sipërfaqe e gjelbërt mbi 52<br />
mijë m2 dhe ku është dizenjuar të ketë brenda tij:<br />
• Hotel me sipërfaqe totale 6480 m2 me një kapacitet prej 126 dhoma<br />
• Restorant; dyqan sporti; dy salla konferencash (me përkatësisht 126 dhe 94 vende)<br />
• Pista vrapimi me një sipërfaqe prej 7000 m2<br />
• Katër fusha volejbolli dhe basketbolli me një sipërfaqe totale (4 * 420) prej 1680 m2<br />
• Katër fusha tenisi me një sipërfaqe totale prej (4*260) 1040 m2<br />
• Tre fusha minifutbolli me sipërfaqe (3*800) 2400 m2<br />
• Një palestër gjimnastike me sipërfaqe 1484 m2 me kapacitet 300 vende<br />
• Një palestër lojrash me dorë me sipërfaqe 1484 m2 me kapacitet 300 vende<br />
• Dy qendra fizioterapie me sipërfaqe 920 m2 (nga 460 m2 secila)<br />
• Një poligon qitjeje me sipërfaqe 2121 m2<br />
• Një stadium me sipërfaqe 22123 m2 dhe ambjente ndihmëse për të 1200m2 dhe me një kapacitet prej 9500<br />
vende<br />
• Stadiumi i atletikës me sipërfaqe 14530 m2<br />
• Një pishinë e mbyllur me sipërfaqe 4365 m2 dhe kapacitet 1330 vende<br />
• Një palestër për ngritje peshash me sipërfaqe 2832 m2 dhe kapacitet 1220 vende<br />
• Një ndërtesë për administratën me sipërfaqe 4117 m2<br />
• Dhe tre ambjente parkimi (një mbi tokë; një nëntokë dhe një parkim për hotelin) me një sipërfaqe totale prej<br />
7090 m2 me një kapacitet total prej 1526 vende<br />
Kostoja e përafërt e projektit<br />
Bazuar në të dhënat teknike të projektit arkitekturor të qendrës sportive “Sport Planet” kostoja paraprake për ndërtimin e<br />
kësaj qendre sportive parashikohet të jetë mbi 47 milionë Euro. E detajuar për çdo pjesë të parashikuar në këtë kompleks<br />
lutem referojuni tabelës së mëposhtme. Dizenjimi arkitekturor i kësaj qendre dhe parashikimi i detajuar i investimeve për<br />
secilin nga objektet dhe pjesët e tij bën të mundur pjesëmarrjen e investitorëve të interesuar sipas pjesëve që duan të<br />
zhvillojnë. Gjithashtu të dhëna që vijnë në ndihmë të përzgjedhjes së pjesëve për të investuar janë edhe ato që lidhen me<br />
llojet e skuadrave sportive aktive në qytet dhe tarifat e shërbimeve prej tyre.<br />
69
Table 25. Parashikimi i investimeve të nevojshme për qendrën sportive “SPORT PLANET”<br />
70<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Preventiv Paraprak i Kompleksit sportiv "Sport Planet"<br />
Objekti Sipërfaqja Vlera e Investimit<br />
A Hyrja<br />
1 Biletaria 80 24,000<br />
2 Restorant 235 117,500<br />
3 Dyqan sporti 310 108,500<br />
4 Ambiente ndihmëse nëntokësore 520 161,200<br />
411,200<br />
B Hote li<br />
1 Pishinë e mby ur 785 486,700<br />
2 kati përdhe 2,160 1,944,000<br />
3 kati parë 2,160 1,944,000<br />
4 kati dytë 2,160 1,944,000<br />
5 kati tretë 2,160 1,944,000<br />
6 parkim nëntokësor 7,090 1,772,500<br />
10,035 ,200<br />
C Salla konfere ncash<br />
1 salla - 1 165 49,500<br />
2 salla - 2 156 46,800<br />
3 salla ëorkshop nëntokë 210 73,500<br />
4 ambiente ndihmëse nëntokë 285 88,350<br />
258,150<br />
D Ndë rtime s portive<br />
1 pista e vrapimit 7,000 1,260,000<br />
2 fusha e volejbollit / basketbollit (4 copë) 1,680 235,200<br />
3 fushat e tenisit (4 copë) 1,040 156,000<br />
4 minifutboll (3 copë) 2,400 324,000<br />
5 palestra e gjimnastikës 1,484 549,080<br />
6 palestra e lojra ve me dorë 1,484 549,080<br />
7 poligoni I qitjes 2,121 890,820<br />
8 stadiumi atletikës 14,530 4,431,650<br />
9 pishinë e mby ur 4,365 2,706,300<br />
10 palestër ngritje peshash 2,832 1,019,520<br />
11 shtesë dhe rikonstruksion stadiumit ekzistues 22,123 6,636,900<br />
12 shtesë dhe rikonstruksion në pallatin e sportit ekzistues 2,410 747,100<br />
19,505 ,650<br />
E Ndë rtime ndihmëse pë r ambjente s portive<br />
1 ambiente shërbimi të palestrave 708 269,040<br />
ambiente teknikte e kondicionimit dhe insta lime të<br />
2 ndryshme nëntokë 4,060 1,259,840<br />
3 qendër fizioterapie 920 331,200<br />
4 mencë dhe guzhinë 575 201,250<br />
5 bar dhe internet 198 75,240<br />
6 ho i 170 68,000<br />
7 pasazh I mbuluar 835 208,750<br />
8 ambiente ndihmëse për stadiumin ekzistues 1,200 360,000<br />
9 ndërtesë administrative 4,117 1,235,100<br />
10 parkim mbi tokë 8,347 333,880<br />
11 parkim nën tokë 21,800 5,450,000<br />
9,792,300<br />
F Sistemime te rritori<br />
1 rrugë dhe sheshe 41,638 2,498,280<br />
2 rrugica me p aka 10,165 406,600<br />
3 pasqyrë ujore 630 75,600<br />
4 gjelbërim 54,731 1,641,930<br />
5 trotuar perimetral I zonës 3,100 139,500<br />
6 ndricim territori 155,000 2,325,000<br />
7,086 ,910<br />
Shuma totale e investimit 47,089 ,410
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Dizenjimi urban dhe arkitekturor i kësaj qendre sportive tenton ta sjellë qendrën në formën e mëposhtme. Një qendër mëse<br />
moderne ku janë parashikuar ushtrimi i të gjitha llojeve të sporteve dhe ku sportistët dhe sportdashësit mund tu ofrohen të<br />
gjitha llojet e shërbimeve (restorant; hotel; dyqan; parkim etj.).<br />
Figure 8. Planifiki urban i qendrës sportive “Sport Planet” në Korçë<br />
Vlërësimi i të Ardhurave nga Projekti ndërtimi i Kompleksit “Planeti i Sportit”<br />
Korça është një qytet me tradita në aktivitetet e larmirshme sportive. Qyteti shtrihet në një lartësi gjeografike prej 850<br />
metrash mbi nivelin e detit, ku edhe trysnia atmosferike krijon shance të mira për tu stërvitur në mungesë të oksigjenit, gjë që<br />
rrit shkallën e propabilitetit të sportistëve për të dhënë rezultate maksimale në sporte të tilla që kërkojnë shpejtësi dhe<br />
kërcyeshmëri. Gjithashtu rrit edhe rezistencën e sportistëve të trajnuar në këto kushte.<br />
Po të kemi parasysh edhe pozicionin gjeografik të qytetit i cili është shume pranë Greqisë dhe Maqedonisë në të cilin<br />
ndodhen edhe katër pika kufitare me këto vende e bën të lehtë frekuentimin e një qendre të tillë olimpike sikundër<br />
kjo që propozohet në këtë projekt. Ky projek harmonizohet shumë mirë me zinxhirin infrastrukturor turistik që ofron<br />
kjo zonë siç janë fshatrat turistike dimërore (Dardha; Voskopoja; Vithkuqi; Bozdoveci dhe Morava) dhe verore (Liqeni i<br />
Pogradecit); qendrat arkeologjike (Kamenica dhe Selca) dhe jetës së gjallë kulturore e artistike që ka vetë qyteti i Korçës<br />
(Simpoziumi Nderkombetar i Skulptoreve, Kolonia e nderkombetare e piktoreve, Festivali Tipoligjik i Sazeve, veprimtari<br />
te ndryshme te teatrit “A. Z. Cajupi, koncerte vokal-instrumentiste, recitale, ekspozita pikture dhe skulpture te organi-<br />
zuara nga Qendra Kulturore “V. Mio”.) si dhe eventeve dhe festave pa fund qe organizohen ne qytet (Panairi i Pocerise,<br />
Karnavalet e Korces, Java e Muzikes, Java e Kinemase, Festa e birres, Festa e lakrorit, Panairi i Krishtlindjeve etj)<br />
Grupet e synuara që do të frekuentojnë ambientet sportive; hotelin dhe qendrën rehabilituese<br />
Qyteti i Korçës njihet për potencialet sportive që ka si dhe traditën sportdashëse. Kjo gjë vërtetohet më së mirë nga<br />
rekorde të rëndësishme sportive të arritura në vite. Aktualisht këtë qendër sportive e frekuentojnë klubet sportive të<br />
qytetit dhe menaxhohet nga pushteti vendor i cili ka treguar se ka në objektivin e tij një menaxhim sa më të mirë të<br />
kësaj qendre sportive Ndërkohë që vlerësimi për ndërmarrjen e një investimi të tillë bazohet mbi të dhënat konkrete se<br />
përvetse frekuentuesve aktualë këtë qendër do ta përdorin edhe qytetet e tjera të vendit nëse bëhet fjalë për<br />
kampionate kombëtare dhe rajonale. Gjithashtu kësaj qendre do ti shtohen edhe shërbimet e reja të parashikuara si<br />
fizioterapia dhe noti. Gjithashtu hoteli mund të frekuentohet edhe nga sportistët amatorë të sporteve dimërore që<br />
frekuentojnë tashmë qendrat turistike dimërore përreth qytetit të Korçës.<br />
71
Ekipet Sportive<br />
Në qytetin e Korçës sporti është i organizuar në dy klube sportive të cilat janë:<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
• Klubi shumësportesh “Skënderbeu” tek i cili bëjnë pjesë të gjitha llojet e sportit me dorë si dhe disiplina të<br />
sporteve individuale që janë të organizuar në Shqipëri në rang Federatash;<br />
• Klubi i futbollit “Skënderbeu, tek i cili bëjnë pjesë të rinjtë dhe fëmijët e qytetit (futbolli në të gjithë Shqipërinë<br />
është sporti më popullor ndaj edhe të rinjtë janë të shumtë në këtë lloj aktiviteti sportive).<br />
Skuadrat sportive të qytetit janë:<br />
Futboll<br />
Qyteti përfaqësohet nga 7 skuadra futbolli: (i) të rritur; (ii) të rinj; (iii) para të rinj - 2 skuadra; (iv) skuadra e fëmijëve - 3 të<br />
tilla; si dhe 4 ekipe private fëmijësh.<br />
Në total janë 11 skuadra futbolli të të gjitha moshave me rreth 270 sportistë (futbollistë). Këto janë skuadra që frekuentojnë<br />
(stërviten) në fushat e kompleksit sportiv të qytetit të Korçës. Ka gjithashtu një numër tjetër të konsiderueshëm futbollistësh<br />
amatorë të cilët janë pjesë e shkollave (çdo shkollë ka skuadrën dhe trajnerin e saj, ku stërviten nxënësit e shkollave të cilët<br />
marrin pjesë në kampionatin lokal të qytetit). Numri i shkollave ku janë të ngritura skuadrat e futbollit janë 11 nga të cilat 9<br />
shkolla 9-vjecare dhe 8 shkolla të mesme të përgjithëshme dhe profesionale.<br />
Kampionati lokal i shkollave zhvillohet në dy sezone të vitit, në pranverë me shkollat e ciklit 9 vjeçar dhe në vjeshtë me<br />
shkollat e mesme të qytetit.<br />
Basketboll<br />
Qytetarët - sportdashësit shqiptarë e konsiderojnë basketbollin si një nga sportet më të pëlqyera (pas futbollit). Qyteti<br />
i Korçës ka 5 skuadra basketbolli: (i) të rritur meshkuj me 15 sportistë dhe 2 trajnerë; (ii) të rritur femra me 12 sportiste<br />
dhe 1 trajner; (iii) të rinj meshkuj me 15 sportistë dhe 1 trajner; (iv) të reja femra me 12 sportiste dhe 1 trajner; si dhe<br />
(v) para të rinj me 15 sportistë dhe 1 trajner. Këto janë ekipe që shfrytëzojnë fushat dhe pallatin sportive të kompleksit<br />
sportive në fjalë, ndërkohë që qyteti i Korçës ka edhe 1 klasë sportive të ngritura që nga vitin 19973 në një s hkollë<br />
9-vjeçare dhe që vazhdon të jenë fidanishtja e basketbollit Korçar. Klasat e basketbollit ngrihen që kur fëmija frekuenton<br />
klasën e tretë dhe derisa mbaron ciklin 9- vjeçar. Kjo shkollë ka gjithsej 270 fëmijë sportistë.<br />
Volejbolli<br />
Qyteti i Korçës ka traditë edhe në këtë sport si për ekipet e femrave ashtu edhe të meshkujve. Gjithsej janë 5 ekipe: (i) të<br />
rritur femra; (ii) të rritur meshkuj; (iii) të rinj femra; (iv) të rinj meshkuj dhe (v) para të rinj. Të pesta këto ekipe kanë në total<br />
70 sportistë dhe 5 trajnerë. Gjithashtu shkolla 9-vjeçare e cila ka edhe profil sportiv në volejboll (e cituar më sipër në<br />
kuadrin e basketbollit).<br />
Atletika<br />
Në Korçë janë gjithashtu edhe 6 ekipe sportive në atletikë (të rritur femra dhe meshkuj; të rinj femra dhe meshkuj dhe para<br />
të rinj femra dhe meshkuj). Në total këto ekipe kanë 85 atletë dhe 5 trajnerë.<br />
Peshëngritje<br />
Ky është një tjetër sport që ndiqet shumë nga sportdashësit korçarë kjo është edhe arsyeja që një herë në vit kampionati<br />
kombëtar zhvillohet në Korçë. Kryesisht sportdashësit janë meshkuj. Qyteti ka dy ekipe peshëngritjeje me gjithsej 20<br />
sportistë dhe dy trajnerë.<br />
Alpinizëm<br />
Qytetit malor të Korçës sigurisht që nuk mund ti mungojnë ekipet sportive të alpinizmit. Janë gjithsej dy ekipe të tilla me<br />
nga 10 sportistë secili (20 sportistë në total) që kanë 2 trajner. Qendra e re olimpike mund të parashikojë ambjente për<br />
stërvitjen e këtyre sportistëve.<br />
72
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Ski<br />
Në qytet ekziston Shoqata e skive në të cilën bëjnë pjesë 20 skiatorë të grupmoshave të ndryshme. Sigurisht që qyteti<br />
është nga të paktat qytete në Shqipëri që ka grup të till sportistësh, por aktualisht mungojnë qendrat e mirëfillta të skive.<br />
Në qytet dhe zonat përreth pistat e skive janë kryesisht të improvizuara, por është në politikat prioritare të Bashkisë nxitja e<br />
ngritjes së qendrave profesioniste të skive. Për këtë arsye Ministria e Turizmit Kulturës Rinisë dhe Sporteve ka miratuar<br />
ndërtimin e teleferikut dhe pistave rrëshqitëse në fshatin e mirënjohur turistik Dardhë. Aktualisht anëtarët e shoqatës së<br />
skiatorëve përdorin ambjentet e kompleksit sportive për stërvitje gjithëvjetore.<br />
Gjimnastikë aerobike<br />
Ekipi i aerobisë ka 10 sportiste femra të rritura dhe të reja me 1 trajner.<br />
Badmintoni<br />
Relativisht i ri si sport i ndjekur në qytetin e Korçës të cilin e ushtrojnë dy ekipe të rinj femra dhe meshkuj me gjithsej 15<br />
sportistë dhe 1 trajner.<br />
Çiklizëm<br />
Ekziston një ekip me 15 sportistë dhe 1 trajner.<br />
Në përfundim mund të themi se numri total i sportistëve që frekuentojnë ambientet e qendrës sportive aktualisht<br />
është rreth 600 persona (pa llogaritur ekipet private që marrin me qera këto ambiente si dhe nxënësit e shkollave që<br />
herë pas herë i frekuentojnë ato ky numër arrin në 1600 - 1700); nga të cilët rreth 540 prej tyre marrin pjesë në garat e<br />
ndeshjet kombëtare.<br />
Grupe të tjera që do të frekuentonin këto ambiente<br />
Përveç skuadrave sportive të qytetit që janë të shumta dhe pothuajse në të gjitha llojet e sporteve të aplikuara në vend;<br />
kjo qendër sportive ka një potencial real, falë pozitës së tij gjeografike, ku shumë prej turistëve të apasionuar pas sporteve<br />
dimërore që frekuentojnë fshatrat turistikë dimëror mund të frekuentojnë këtë qendër.<br />
73
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Në rrethin e Korçës aktuallisht janë të paktën 5 qendra turistike dimërore (si Dardha; Voskopoja; Vithkuqi; Morava dhe<br />
Bozdoveci) të gjitha shumë afër kësaj qendre sportive.<br />
Table 26. Pika turistike dimërore të qytetit të Korçës ku mund të zhvillohen veprimtari sportive:<br />
Pikat turistike dimërore Distancat nga qyteti i<br />
Dardha 20<br />
Voskopoja 20<br />
Vithkuqi 26<br />
Morava 8<br />
Bozdoveci (Pjesë e Parkut 12<br />
Kombëtar te Drenovës)<br />
Korçës (km)<br />
Gjithashtu qyteti i Korçës është i mirënjohur për numrin e vizitorëve që prêt kryesisht gjatë fundjavave.<br />
Vlerësimi i të ardhurat që mund të gjenerohen<br />
Vlerësimi i të ardhurave që parashikohet të mblidhen nga funksionimi i qendrës sportive, bazohet në të dhënat aktuale të<br />
numrit të ndeshjeve për të çdo sezon sportive për sipas llojit të sportit. Janë marrë parasysh edhe shërbimet e reja që do të<br />
ofrohen nga kjo qendër si fizioterapia; pishina; restoranti; hoteli; salla e konferencave dhe parkimi. Për të gjitha këto<br />
shërbime dhe biletat e ndeshjeve sportive janë përdorur tarifat aktuale të ndeshjeve sipas llojit të sportit që përdor sot kjo<br />
qendër sportive si dhe për shërbimet e reja tarifat e tregut në Korçë dhe në qytete të tjera të Shqipërisë të ngjashme me të<br />
(si Shkodra; Elbasani dhe Pogradeci).<br />
Disa prej aktiviteteve sportive nuk janë parashikuar pasi mungojnë totalisht të dhënat për tarifat e shërbimeve që mund të<br />
përdoren siç janë pagesat ditore ose mujore të sportistëve që merren me alpinizëm; ciklizëm; qitje; badminton dhe ndonjë<br />
sport tjetër (nëse zhvilluesit e kësaj qendre do ti ofronin edhe këto shërbime për të cilat planifikimi urban ka parashikuar<br />
hapësira të dedikuara për to) ato do të rrisnin vlerën e të ardhurave të parashikuara më sipër.<br />
Në analizën e vlerësimit të ‘cash-flow’ të kësaj qendre sportive përveç investimit fillestar (rreth 48 milionë Euro) dhe<br />
turn-overit të përllogaritur më sipër, duhet të kihen parasysh edhe shpenzimet operative që kanë të bëjnë me pagesën e<br />
personelit në shërbim të kësaj qendre, shpenzimet e mirëmbajtjes që për aktivitetete të tilla janë të konsiderueshme si<br />
pishina; ajri i kondicionuar; shërbimi i pastrimit; mjetet stërvitore; shërbimet për tapetin e gjelbër të fushave të futbollit<br />
dhe pistave të tjera etj.<br />
74
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Table 27. Vlerësimi i të ardhurave sipas llojit të sporteve dhe shërbimeve që do të ofrojë qendra sportive “Sport Planet”<br />
Korçë<br />
Vlerësimi i të ardhurave sipas llojit të sporteve dhe shërbimeve që do të ofrohen<br />
Njësia Numri i Spektatorëve / klientëve Të ardhura<br />
Lek EURO<br />
Futboll 124 ndeshje 11, 200 40,800,000.00 326,400.00<br />
Basketboll 105 ndeshje 4, 200 19,550,000.00 156,400.00<br />
Volejboll 105 ndeshje 2, 700 12,100,000.00 96,800.00<br />
At let ikë … …<br />
Peshëngritje 4 ndeshje 400 80, 000 00 640.00<br />
Al pi ni zëm na …<br />
Ski na …<br />
Gjimnastikë aerobike 2 ndeshje 200 2 00 00 16 0<br />
B ami ngt on … …<br />
Çi kl izëm na …<br />
Masazh 10 persona ne dite 260 dite ne vit 5, 200, 000 00 41,600.00<br />
Pishina 500 l ek/ day/ per son 1, 200 600,000.00 4,800.00<br />
Tenis 1 5 750 375, 000 00 3,000.00<br />
Poligoni i qitjes …<br />
Restorant 2,000 leke/mesarisht cmim 100,000 200,000,000.00 1,600,000.00<br />
Dyqane 100,000leke/qera mujore 12 mua j 1, 200, 000 00 9,600.00<br />
Salla e Konferencave 20,000 l ek e/ di te 25 5 00, 000 00 4,000.00<br />
Parkimi 100 l eke/ he re 39, 000 3,900,000.00 31,200.00<br />
Hoteleri 1 netë / per son 20, 656 160,248,000.00 1,281,984.00<br />
Totali Vjetor i të Ardhurave 5,465,368.00<br />
75
76<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
ANEKS B. Kuadri Ligjor<br />
1. Ligji për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore numër 9869, datë 4.2.2008<br />
2. Udhëzim numër 35, datë 5.11.2008 për zbatimin e ligjit nr 9869, datë 4.02.2008, “për huamar-<br />
rjen e qeverisjes vendore”<br />
3. Ligji për Organizimin dhe Funksionimin e Pushtetit Vendor, numër 8652, datë 31.07.2000<br />
62Ligji për Menaxhimin e Sistemit Buxhetor në Republikën e Shqipërisë, numër 9936, datë<br />
26.06.2008<br />
4. Ligji për Pronat e Paluatshme Shtetërore, numër 8743, datë 22.02.2001<br />
5. Ligji për Transferimin e Pronave të Paluatshme Shtetërore në Pushtetin Vendor,<br />
6. numër 8744, datë 22.02.2001<br />
7. Ligji për Kontabilitetin dhe Pasqyrat Financiare, numër 9228, datë 29.04.2004<br />
8. Ligji për Huamarrjen Shtetërore, Borxhin Shtetëror dhe Garancitë Shtetërore të Huasë,<br />
9. numër 9665, datë 18.12.2006<br />
77
78<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
LIGJ<br />
Nr.9869, datë 4.2.2008<br />
PËR HUAMARRJEN E QEVERISJES VENDORE<br />
Në mbështetje të neneve 78 dhe 83 pika 1 të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,<br />
KUVENDI<br />
I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË<br />
VENDOSI:<br />
KREU I<br />
DISPOZITA TË PËRGJITHSHME<br />
Neni 1<br />
Objekti i ligjit<br />
Objekt i këtij ligji janë rregullat, sipas të cilave njësitë e qeverisjes vendore mund të marrin hua dhe çështjet e lidhura<br />
me të.<br />
Neni 2<br />
Qëllimi i ligjit<br />
Ky ligj synon zgjerimin e autonomisë vendore, nëpërmjet rregullimit të huamarrjes nga njësitë e qeverisjes vendore<br />
dhe krijimit të hapësirës e rregullave të përshtatshme, që sigurojnë një proces transparent huamarrjeje, në përputhje me<br />
politikat e zhvillimit në tërësi dhe që garanton stabilitetin makroekonomik dhe kredibilitetin e institucioneve publike në<br />
tregjet financiare.<br />
Neni 3<br />
Përkufizime<br />
1. Termat e përdorur në këtë ligj, me përjashtim të rasteve kur në këtë nen janë përkufizuar ndryshe, kanë të njëjtin<br />
kuptim me atë të të njëjtëve terma të përcaktuar në Kodin Civil dhe në ligjet që rregullojnë:<br />
a) organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore;<br />
b) financat publike, hartimin dhe zbatimin e buxhetit, taksat dhe tarifat vendore, kontabilitetin, huamarrjen<br />
shtetërore;<br />
c) pronësinë shtetërore;<br />
ç) veprimtaritë bankare e financiare, titujt, barrët siguruese.<br />
2. “Hua” është një detyrim monetar apo çdo detyrim tjetër, që buron nga një marrëveshje financimi, emetim titujsh<br />
apo garanci për të tretë.<br />
3. “Borxh” është shuma e huave të marra në tregun bankar, financiar dhe nga palë të treta, persona fizikë, juridikë ose<br />
individë, me kusht kthimi, me ose pa interes, për financimin e projekteve të caktuara apo për arsye të mungesës së<br />
përkohshme të likuiditeteve dhe të deficitit fiskal buxhetor.<br />
4. “Shërbimi i borxhit” është pagesa, që duhet kryer në çdo vit fiskal për principalin, interesat, zbritjet dhe pagesat e<br />
tjera, që rrjedhin nga huatë, përfshirë edhe shpenzimet e lidhura me të.<br />
5. “Marrëveshje financimi” është një marrëveshje me shkrim, që parashikon kushtet dhe rregullat, sipas të cilave hua-<br />
marrësi merr fonde nga një huadhënës dhe përmban parashikime për shlyerjen e tyre, përfshirë çdo marrëveshje<br />
kredie, qira financiare, linjë kredie, overdrafti, marrëveshje shitblerjeje me këste apo marrëveshje tjetër shitbler-<br />
79
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
jeje, si dhe çdo dokument tjetër, sipas të cilit njësia e qeverisjes vendore merr përsipër të shlyejë kostot kapitale të<br />
pronave, impianteve dhe pajisjeve në një kohë të dhënë.<br />
6. “Hua afatshkurtër” është huaja, që duhet të shlyhet për një periudhë kohe më të shkurtër se një vit.<br />
7. “Hua afatgjatë” është huaja, që duhet të shlyhet për një periudhë kohe të barabartë ose më të gjatë se një vit.<br />
8. “Titull i njësisë së qeverisjes vendore” është çdo dëftesë huaje, obligacion, apo çdo provë tjetër huamarrjeje, e<br />
emetuar nga njësia e qeverisjes vendore, në formë fizike apo jofizike.<br />
9. “Garanci për të tretë” është një detyrim, kontingjent i njësisë së qeverisjes vendore, për t’u bërë përgjegjës, plotë-<br />
sisht apo pjesërisht, për detyrimet financiare të një personi tjetër juridik, në rast se pala, që ka përgjegjësinë parë-<br />
sore për shlyerjen e këtyre detyrimeve financiare, nuk arrin t’i paguajë ato në kohën dhe masën e duhur.<br />
10. “Rast mospërmbushjeje” është mosshlyerja nga njësia e qeverisjes vendore e principalit apo interesit mbi një<br />
hua në afatet e caktuara, apo çdo ngjarje tjetër e parashikuar si e tillë në kushtet dhe rregullat e marrëveshjes së<br />
huasë.<br />
11. “Regjistri i borxhit vendor” është regjistri i përgatitur nga Ministria e Financave, i cili përmban të dhëna për borxhet<br />
e njësive të qeverisjes vendore.<br />
12. “Huadhënës” është çdo person fizik, juridik apo individ që financon, nëpërmjet huasë, njësinë e qeverisjes ven-<br />
dore, përfshirë zotëruesit e titujve të njësisë së qeverisjes vendore, si dhe çdo përfaqësues të autorizuar të këtyre<br />
zotëruesve.<br />
13. “Koha e dobishme” është periudha e parashikuar në vite për përdorimin faktik të një investimi kapital, përfshirë<br />
mirëmbajtjen e zakonshme.<br />
14. “Borxhi publik” është borxhi që përbëhet nga borxhi shtetëror dhe borxhi vendor.<br />
80
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
KREU II<br />
KOMPETENCAT PËR HUAMARRJEN VENDORE<br />
Neni 4<br />
Qëllimi i huasë<br />
1. Njësia e qeverisjes vendore mund të marrë hua afatshkurtër, për të financuar mungesën e përkohshme të likuid-<br />
iteteve.<br />
2. Njësia e qeverisjes vendore mund të marrë hua afatgjatë për të:<br />
a) financuar shpenzime kapitale, që shërbejnë për një funksion të njësisë së qeverisjes vendore;<br />
b) rifinancuar hua afatgjatë ekzistuese, të marrë sipas shkronjës “a” të kësaj pike. Huaja e marrë sipas kësaj pike<br />
duhet të jetë me afat maturimi më të gjatë se huaja që rifinancon.<br />
3. Njësia e qeverisjes vendore mund të lëshojë garanci në favor të subjekteve të kontrolluara prej saj për hua, që<br />
merren prej këtyre subjekteve, për financimin e shpenzimeve kapitale, që shërbejnë për një funksion të njësisë së<br />
qeverisjes vendore.<br />
Neni 5<br />
Kushtet e huasë<br />
1. Huaja mund të ketë interes me normë fikse ose të ndryshueshme.<br />
2. Huaja mund të merret në monedhë vendase ose në monedhë të huaj. Huaja afatshkurtër merret vetëm në moned-<br />
hë vendase.<br />
3. Huaja afatshkurtër maturohet dhe është e pagueshme deri në ditën e fundit të muajit nëntor të vitit fiskal, në të<br />
cilin merret dhe nuk mund të jetë objekt i rifinancimit apo i zgjatjes së afatit të maturimit përtej kësaj date.<br />
4. Huaja afatgjatë nuk mund të ketë maturim dhe nuk mund të bëhet e pagueshme përtej kohës së dobishme të in-<br />
vestimit kapital, të financuar me të hyrat e kësaj huaje.<br />
5. Huaja mund të jetë subjekt i kushteve të parapagimit, në përputhje me kushtet e rregullat e parashikuara në mar-<br />
rëveshjen e saj.<br />
Neni 6<br />
Kompetenca për huamarrjen afatshkurtër<br />
1. Njësia e qeverisjes vendore merr hua afatshkurtër, në përputhje me vendimin në parim të këshillit të saj, për bux-<br />
hetin e kësaj njësie për vitin aktual fiskal. Brenda kufizimit të lejuar nga ky ligj, për borxhin afatshkurtër këshilli<br />
përcakton kufirin konkret, brenda të cilit, gjatë zbatimit të buxhetit, kryetari i njësisë së qeverisjes vendore është i<br />
autorizuar të marrë hua afatshkurtër, rast për rast.<br />
2. Huaja afatshkurtër përdoret nga njësia e qeverisjes vendore vetëm pas një përgjigjeje negative nga Ministria e<br />
Financave për mbulimin e nevojave për likuiditete me hua, pa ose me interes, nga Buxheti i Shtetit. Ministria e<br />
Financave përgjigjet brenda dhjetë ditëve nga data e marrjes së kërkesës për likuiditete. Vlerësohet se Ministria e<br />
Financave ka dhënë përgjigje negative, kur nuk shprehet brenda këtij afati dhe njësia e qeverisjes vendore mund të<br />
kërkojë hua afatshkurtër nga burime të tjera.<br />
3. Njësia e qeverisjes vendore, brenda dhjetë ditëve nga nënshkrimi i marrëveshjes së huasë afatshkurtër, njofton<br />
Ministrinë e Financave për marrjen e kësaj huaje dhe kushtet e saj, si dhe bën përshkrimin e respektimit të kufizi-<br />
meve për borxhin afatshkurtër, sipas kreut IV të këtij ligji.<br />
4. Kryetari i njësisë së qeverisjes vendore, në mbledhjen më të afërt të këshillit të kësaj njësie, njofton për marrjen e<br />
borxhit afatshkurtër, kushtet dhe rregullat e tij, përfshirë marrëveshjen me huadhënësin, për kriteret dhe procesin<br />
e përzgjedhjes së huadhënësit, si dhe bën përshkrimin e respektimit të kufizimeve për borxhin afatshkurtër, të<br />
vendosur nga këshilli, sipas pikës 1 të këtij neni.<br />
81
Neni 7<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Kompetenca për huamarrjen afatgjatë<br />
1. Njësia e qeverisjes vendore merr hua me vendim të këshillit për huamarrjen, të miratuar me shumicën e votave të<br />
numrit të përgjithshëm të anëtarëve të këshillit, në një mbledhje të hapur për publikun.<br />
2. Vendimi i këshillit autorizon kushtet e huamarrjes dhe përmban të dhënat e mëposhtme:<br />
a) shumën e principalit të huasë;<br />
b) normën e interesit;<br />
c) formën e huasë;<br />
ç) maturimin dhe kushtet e kthimit;<br />
d) qëllimin për të cilin merret huaja;<br />
dh) garancitë për kthimin e huasë, përfshirë edhe përshkrimin e të ardhurave të vëna peng, nëse ka;<br />
e) përshkrimin e respektimit të kufizimeve të borxhit, sipas kreut IV të këtij ligji;<br />
ë) kohën e dobishme të aseteve, të financuara nga huaja.<br />
3. Njoftimi për mbledhjen e këshillit të njësisë së qeverisjes vendore, në të cilën do të shqyrtohet vendimi, duhet të<br />
botohet në një gazetë me tirazh të konsiderueshëm, jo më pak se pesëmbëdhjetë ditë para datës së mbledhjes. Ky<br />
njoftim duhet të përmbajë edhe të dhënat, sipas pikës 2 të këtij neni.<br />
4. Njësia e qeverisjes vendore, brenda dhjetë ditëve nga miratimi i vendimit, duhet të njoftojë Ministrinë e Financave<br />
për marrjen e kësaj huaje. Njoftimi duhet të përmbajë:<br />
a) vendimin që autorizon huanë;<br />
b) të ardhurat dhe shpenzimet operative të vitit të mëparshëm fiskal;<br />
c) koston e shërbimit të borxhit për vitin fiskal aktual, përfshirë edhe koston e parashikuar të huasë së re.<br />
d) Pavarësisht sa është thënë më lart, brenda datës 31 dhjetor të çdo viti, çdo njësi e qeverisjes vendore duhet të<br />
njoftojë Ministrinë e Financave për planet e huamarrjes për vitin e ardhshëm fiskal.<br />
5. Vendimi për huanë afatgjatë hyn në fuqi pas konfirmimit nga Ministri i Financave. Ministri i Financave kufizohet<br />
vetëm në konfirmimin e përputhshmërisë procedurale për autorizimin e huasë, në përputhje me këtë nen dhe<br />
verifikimin e respektimit të kufizimeve të borxhit, të parashikuara në kreun IV të këtij ligji. Vlerësohet se Ministri<br />
i Financave e ka konfirmuar huanë, në rast se nuk përgjigjet brenda njëzet ditëve nga data e marrjes së njoftimit,<br />
sipas pikës 4 të këtij neni.<br />
6. Pavarësisht pikës 5 të këtij neni, huaja:<br />
a) e marrë për rifinancimin e një huaje tjetër;<br />
b) e marrë në tregjet ndërkombëtare;<br />
c) e marrë nga një njësi e qeverisjes vendore, e cila ka pasur një rast të vështirësisë financiare, gjatë pesë viteve<br />
paraardhëse, është subjekt i miratimit të Ministrit të Financave.<br />
7. Miratimi nga Ministri i Financave, sipas pikave 5 e 6 të këtij neni, nuk përbën garanci dhe nuk krijon asnjë lloj de-<br />
tyrimi të Republikës së Shqipërisë për kthimin e huasë.<br />
Neni 8<br />
Titujt e njësisë së qeverisjes vendore<br />
1. Kryetari i njësisë së qeverisjes vendore, në përputhje me vendimin e këshillit për huamarrjen, emeton titujt e<br />
njësisë së qeverisjes vendore, në formën e regjistrimit në llogari apo në formë fizike. Kryetari autorizon krijimin e<br />
sistemit të regjistrimit kompjuterik për titujt e emetuar në formën e regjistrimit në llogari, si dhe administrimin e<br />
këtij sistemi, në mënyrë të drejtpërdrejtë ose nëpërmjet një ndërmjetësi.<br />
2. Titujt e emetuar në formën e regjistrimit në llogari janë detyrime të njësisë së qeverisjes vendore dhe nuk ndry-<br />
shojnë nga titujt e emetuar në formë fizike, megjithëse emetimi, mbajtja e llogarisë dhe transaksionet e tyre, përf-<br />
shirë edhe pagesa në maturim, realizohen në mënyrë elektronike, duke përdorur të dhëna të ndërlidhura kompju-<br />
terike, të mbajtura nga/dhe nëpërmjet ndërmjetësve, të cilët veprojnë në cilësinë e agjentit apo të kujdestarit.<br />
3. Titujt e emetuar në formë të certifikuar apo fizike janë detyrime të njësisë së qeverisjes vendore, të cilat identi-<br />
fikohen nëpërmjet serive të emetimit, numrit përkatës serial dhe vlerës nominale dhe mund të jenë në formë të<br />
regjistruar ose të pagueshme për zotëruesin. Titujt e njësisë së qeverisjes vendore mund të emetohen në formë<br />
fizike, për të evidentuar në mënyrë kolektive një numër titujsh, që mbajnë të njëjtin përshkrim, por që emetohen<br />
në formën e regjistrimit në llogari.<br />
4. Titujt e njësisë së qeverisjes vendore mund të jenë të tregtueshëm ose të patregtueshëm, në varësi të kushteve të<br />
82
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
emetimit.<br />
5. Emetimi i titujve të njësisë së qeverisjes vendore bëhet në përputhje me ligjin në fuqi, që rregullon emetimin, tran-<br />
saksionet me titujt, si dhe subjektet e përfshira në këto transaksione.<br />
Neni 9<br />
Natyra e detyrimit për të shlyer huanë<br />
1. Kthimi i huasë së njësisë së qeverisjes vendore, në përputhje me kushtet dhe afatet e përcaktuara, është përgjegjë-<br />
si vetëm e kësaj njësie, përveçse kur garantohet shprehimisht nga një person tjetër. Huamarrja nga njësitë e qever-<br />
isjes vendore nuk përbën asnjë detyrim të drejtpërdrejtë apo të tërthortë të Republikës se Shqipërisë, përveçse kur<br />
Ministri i Financave ka nënshkruar marrëveshje të garancisë shtetërore për huanë.<br />
2. Buxheti i njësisë së qeverisjes vendore përfshin shumën e shërbimit të borxhit, që duhet të paguhet në atë vit.<br />
3. Marrëveshja e financimit apo titujt e njësisë së qeverisjes vendore përcaktojnë burimet e të ardhurave, që janë<br />
vendosur si garanci për shlyerjen e huasë, nëse ka, në përputhje me kreun III të këtij ligji.<br />
4. Përveç rasteve kur Ministria e Financave ka lëshuar një garanci shtetërore për huanë, marrëveshja e financimit apo<br />
titulli përmban dispozitën se huaja është e pagueshme vetëm nga burimet e parashikuara në dispozitat e saj dhe<br />
nuk përbën detyrim të Republikës së Shqipërisë. Çdo instrument huaje, që nuk përmban këtë përcaktim, është i<br />
pavlefshëm.<br />
5. Çdo hua e vlefshme e njësisë së qeverisjes vendore përbën përgjegjësi të vlefshme, detyruese dhe të ekzeku-<br />
tueshme për këtë njësi, me fuqi detyruese për organet ekzistuese dhe ato të ardhshme të kësaj njësie.<br />
Neni 1<br />
Të hyrat e huasë<br />
1. Të hyrat e huasë përdoren vetëm për qëllimin e autorizuar në vendimin e këshillit të njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Në rast se këshilli, pas marrjes së huasë, vendos ta ndryshojë qëllimin e marrjes së saj, duhet të ndryshojë edhe<br />
vendimin, për të pasqyruar ndryshimin e qëllimit, sipas të njëjtave procedura, të kërkuara për vendimin fillestar, si<br />
dhe të marrë pëlqimin e huadhënësit për këtë ndryshim. Në rast se huaja është emetuar në formë titulli, merret<br />
pëlqimi i asaj përqindjeje të pronarëve të titujve, që është përcaktuar në kushtet fillestare të emetimit të huasë.<br />
2. Vendimi, që autorizon huanë, mund të parashikojë krijimin e një fondi rezervë veçmas dhe të ndarë nga fondet e<br />
tjera të njësisë së qeverisjes vendore dhe të përdoret vetëm për qëllimet e shërbimit të borxhit, në rast se njësia e<br />
qeverisjes vendore nuk është e aftë të kryejë këto pagesa, sipas kushteve e rregullave të huasë.<br />
Neni 11<br />
Investimi i fondeve të huasë<br />
Të hyrat e huasë, fondet e mbajtura rezervë për të kryer pagesat e borxhit, përfshirë çdo fond rezervë, sipas nenit 10<br />
pika 2 të këtij ligji, si dhe çdo e ardhur e vënë garanci për shlyerjen e huasë mund:<br />
a. të mbahen në llogari të veçanta;<br />
b. të investohen vetëm në titujt e shtetit ose depozita me afat, në banka të miratuara nga Ministria e Financave,<br />
vetëm kur këto maturohen përpara datës së pritshme të kryerjes së shpenzimit të këtyre fondeve, për qëllimin e<br />
autorizuar.<br />
Çdo e ardhur nga investimi i këtyre fondeve përdoret, në radhë të parë, për të mbuluar shpenzimet që financohen nga<br />
huaja dhe për pagesën e shërbimit të borxhit.<br />
83
KREU III<br />
Neni 12<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Huaja me detyrim të përgjithshëm<br />
1. Huaja afatshkurtër dhe afatgjatë e njësisë së qeverisjes vendore përbën detyrim të përgjithshëm të kësaj njësie, i<br />
pagueshëm si shpenzim parësor nga të gjitha fondet, ligjërisht të disponueshme, të njësisë së qeverisjes vendore,<br />
të cilat nuk janë vendosur si garanci për huadhënës të tjerë, sipas nenit 13 të këtij ligji.<br />
2. Të gjitha huatë me detyrim të përgjithshëm gëzojnë paritet dhe barazi statusi, pavarësisht nga koha kur janë krijuar<br />
dhe pavarësisht nëse janë në formë titujsh apo marrëveshjesh financimi.<br />
Neni 13<br />
Garanci të tjera të ardhurash<br />
1. Huaja me detyrim të përgjithshëm mund të garantohet nga të gjitha apo nga një pjesë e atyre të ardhurave, për të<br />
cilat njësia e qeverisjes vendore ka autoritet të plotë shpenzimi.<br />
2. Çdo vënie garancie e të ardhurave duhet të përshkruhet në vendimin e këshillit, që autorizon huanë.<br />
3. Të ardhurat e vëna garanci mund të identifikohen veçmas në sistemin e thesarit, të ndara nga fondet e tjera të<br />
njësisë së qeverisjes vendore.<br />
4. Të ardhurat e vëna garanci përdoren në përputhje me kushtet e huasë dhe huadhënësi gëzon përparësi mbi këto<br />
të ardhura, kundrejt çdo pale të tretë.<br />
5. Garancitë e dhëna nga njësia e qeverisjes vendore nuk e detyrojnë, në asnjë rast, pushtetin qendror për të bërë<br />
pagesa të tilla për llogari të kësaj njësie.<br />
Neni 14<br />
Interceptimi i financimit<br />
Njësia e qeverisjes vendore mund të japë garanci shtesë për huanë e garantuar, sipas nenit 13 të këtij ligji, duke lidhur një<br />
marrëveshje që, në rast mospërmbushjeje, lejon pagesën e huasë drejtpërdrejt nga transfertat e pakus htëzuara ose<br />
taksat e ndara të pagueshme nga Buxheti i Shtetit për llogari të kësaj njësie. Këto fonde i paguhen huadhënësit, në<br />
përputhje me kushtet dhe rregullat e marrëveshjes së huasë.<br />
Neni 15<br />
Garanci me prona fizike<br />
Huaja me detyrim të përgjithshëm mund të garantohet edhe me pronë jopublike, fizike, të njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Neni 16<br />
Lloje të tjera garancie<br />
Këshilli i njësisë së qeverisjes vendore mund të ofrojë garanci të tjera, duke u angazhuar:<br />
a) të zbatojë taksa e tarifa në një nivel të caktuar, të lejuar nga ligji, për të vjelë një shumë të caktuar të<br />
ardhurash;<br />
b) të administrojë një ndërmarrje apo pronë tjetër, në përputhje me kushtet e huasë;<br />
c) të kryejë pagesat drejtpërdrejt nga fonde apo burime, që bëhen të disponueshme dhe të autorizojë akses të<br />
drejtpërdrejtë në këto burime, për të garantuar pagesën e huasë;<br />
ç) të depozitojë fonde apo të ardhura të vëna garanci pranë apo për llogari të huadhënësit;<br />
d) të pranojë procedura specifike pagimi, për të siguruar pagesën ekskluzive apo të dedikuar për huadhënësin,<br />
përfshirë interceptimin e të ardhurave, pagesat në llogari të veçanta, apo mekanizma ose procedura të tjera<br />
pagese;<br />
dh) të pranojë kufizime për hua të mëtejshme;<br />
e) të zgjidhë mosmarrëveshjet me anë të ndërmjetësimit, arbitrazhit apo mekanizmave të tjerë për zgjidhjen e<br />
mosmarrëveshjeve;<br />
ë) të pranojë marrëveshje të tjera, që i vlerëson të nevojshme dhe të dobishme për marrjen e huasë dhe ofrimin<br />
e garancisë për shlyerjen e saj.<br />
84
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
KREU IV<br />
KUFIZIMET E BORXHIT<br />
Neni 17<br />
Kufizimet e borxhit afatshkurtër<br />
Shuma e përgjithshme e borxhit afatshkurtër në asnjë rast nuk mund të tejkalojë më shumë se dhjetë për qind të të<br />
ardhurave faktike, gjithsej, nga taksat dhe tarifat vendore dhe taksat e tatimet e ndara të vitit fiskal paraardhës.<br />
Neni 18<br />
Kufizimet e borxhit afatgjatë<br />
1. Raporti i tepricës operative të vitit fiskal paraardhës (të llogaritur si diferenca e të ardhurave operative, nga bu-<br />
rimet e veta, taksat e ndara dhe transferta e pakushtëzuar me shpenzimet jo të kushtëzuara operative të njësisë<br />
së qeverisjes vendore) me shërbimin e borxhit, që duhet të paguhet çdo vit për borxhin afatgjatë, është jo më pak<br />
se 1,4 : 1.<br />
2. Raporti i stokut të borxhit ndaj të ardhurave operative, gjithsej, nga burimet e veta, taksat e ndara dhe transferta e<br />
pakushtëzuar, është jo më shumë se 1,3 : 1.<br />
3. Shërbimi i borxhit, që duhet të paguhet çdo vit për borxhin afatgjatë, nuk mund të tejkalojë njëzet për qind të bux-<br />
hetit total të të ardhurave nga transferta e pakushtëzuar, taksat dhe tatimet e ndara dhe taksat e tarifat vendore të<br />
tri viteve fiskale paraardhëse të njësisë së qeverisjes vendore:<br />
a) përllogaritja e interesave, për efekt të respektimit të kufizimeve të borxhit, bazohet në normën zyrtare të<br />
interesit të ditës kur bëhet përllogaritja;<br />
b) përllogaritja e principalit dhe e interesave të pagueshëm për huanë në monedhë të huaj bëhet në bazë të<br />
kursit zyrtar të këmbimit, të shpallur nga Banka e Shqipërisë, në ditën kur bëhet përllogaritja;<br />
c) në rastin kur njësia e qeverisjes vendore garanton hua të marrë nga të tretë, përllogaritja, për qëllim të kufizimit<br />
ë borxhit, e konsideron huanë sikur të jetë marrë nga ajo vetë në përpjesëtim me kushtet e garancisë;<br />
ç) respektimi i parashikimeve për kufizimet e borxhit përcaktohet nga njësia e qeverisjes vendore, sipas një njoftimi,<br />
që depozitohet në Ministrinë e Financave, në kohën e marrjes së huasë dhe ndryshimet e mëvonshme në<br />
normën e interesit apo në kursin e këmbimit, për shkak të të cilave shërbimi i borxhit tejkalon kufizimet, nuk<br />
përbëjnë shkelje të kufizimeve të borxhit apo nuk cenojnë vlefshmërinë e huasë, që ka qenë në përputhje në<br />
kohën e emetimit.<br />
Neni 19<br />
Kufizimet e linjës së kredisë<br />
Linja e kredisë kufizohet për qëllim të borxhit afatshkurtër apo afatgjatë, në bazë të tavanit të linjës së kredisë, pavarësisht<br />
nga masa e përdorimit të saj faktik.<br />
Neni 20<br />
Kufizimi shumator i borxhit<br />
1. Shuma e borxhit afatshkurtër dhe afatgjatë, për të gjitha njësitë e qeverisjes vendore, u nënshtrohet kufizimeve të<br />
përcaktuara në ligjin “Për menaxhimin e sistemit buxhetor” mbi kufijtë e borxhit publik.<br />
2. Kufizimi shumator për borxhin afatshkurtër dhe atë afatgjatë të njësisë së qeverisjes vendore është i barabartë me<br />
kufizimin për borxhin afatgjatë, sipas nenit 18 të këtij ligji.<br />
85
KREU V<br />
SUBJEKTI ME KOMPETENCA TË PËRBASHKËTA<br />
Neni 21<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Huamarrja nga subjekti me kompetenca të përbashkëta<br />
Njësia e qeverisjes vendore mund t’i delegojë një subjekti me kompetenca të përbashkëta të drejtën për të krijuar<br />
borxh. Ky subjekt merr hua dhe krijon borxh në përputhje me këtë ligj dhe marrëveshjen për krijimin e tij. Kufizimi i<br />
borxhit për llogari të njësisë së qeverisjes vendore, themeluese e këtij subjekti, është në proporcion me angazhimin e saj<br />
në këtë marrëveshje.<br />
KREU VI<br />
MASAT KORRIGJUESE<br />
Neni 22<br />
Masat korrigjuese<br />
1. Në rast vazhdimësie të një rasti mospërmbushjeje për tridhjetë ditë të njëpasnjëshme, njësia e qeverisjes vendore<br />
dhe huadhënësi duhet të informojnë Ministrinë e Financave brenda pesë ditëve pune nga ky afat. Ministria e Fi-<br />
nancave bën një shënim në regjistrin e borxhit vendor, që identifikon detyrimin e huasë si të mospërmbushur.<br />
2. Në rast mospërmbushjeje, huadhënësit e huave të garantuara me të ardhura specifike janë të autorizuar të marrin<br />
në zotërim dhe të përdorin, në përputhje me termat dhe kushtet e huasë ose të marrëveshjes së interceptimit, të<br />
ardhurat e vëna garanci, derisa i gjithë principali dhe interesat e huasë të jenë paguar plotësisht.<br />
3. Në rast mospërmbushjeje, huadhënësit kanë të drejtë të marrin të gjitha masat e mundshme ligjore kundër njësisë<br />
së qeverisjes vendore.<br />
4. Në rast mospërmbushjeje, Ministria e Financave i kërkon njësisë së qeverisjes vendore të hartojë dhe të paraqesë<br />
një plan masash për korrigjimin e situatës dhe kthimin në normalitet të pagesave të borxhit.<br />
Neni 23<br />
Vështirësia financiare<br />
1. Njësia e qeverisjes vendore ndodhet në një rast të vështirësisë financiare kur:<br />
a) llogaritë e pashlyera, të cilave u ka kaluar afati me më shumë se nëntëdhjetë ditë, në fund të çdo tremujori të<br />
vitit fiskal, tejkalojnë tridhjetë për qind të buxhetit të njësisë së qeverisjes vendore për këtë tremujor;<br />
b) huaja afatshkurtër nuk është shlyer plotësisht deri në ditën e fundit të muajit nëntor të vitit buxhetor, kur është<br />
marrë kjo hua.<br />
2. Ministria e Financave, me marrjen e njoftimit nga njësia e qeverisjes vendore ose kur e vëren vetë, e shpall këtë<br />
njësi në vështirësi financiare dhe bën një shënim në regjistrin e borxhit vendor për këtë qëllim.<br />
3. Me shpalljen, sipas pikës 2 të këtij neni, njësia e qeverisjes vendore është subjekt i mbikëqyrjes financiare nga<br />
Ministria e Financave dhe nuk mund:<br />
a) të marrë asnjë vendim, që mund të çojë në shtimin e detyrimeve të saj financiare;<br />
b) të vendosë shërbime të reja publike, të themelojë sipërmarrje publike apo çdo institucion tjetër;<br />
c) të shlyejë asnjë detyrim financiar, të krijuar para shpalljes së rastit të vështirësisë financiare, përveç<br />
detyrimeve, të përcaktuara shprehimisht në planin e rehabilitimit financiar, sipas pikës 4 të këtij neni;<br />
ç) të marrë hua pa miratimin e Ministrisë së Financave.<br />
4. Këshilli i njësisë së qeverisjes vendore, brenda gjashtëdhjetë ditëve nga marrja e njoftimit për vështirësinë finan-<br />
ciare, sipas pikës 2 të këtij neni, miraton një plan rehabilitimi financiar, të cilin ia dorëzon për miratim Ministrisë së<br />
Financave. Përgatitja e planit të rehabilitimit bëhet nga kryetari i njësisë së qeverisjes vendore, me asistencë nga<br />
Ministria e Financave.<br />
5. Në rast se njësia e qeverisjes vendore nuk e dorëzon planin e rehabilitimit brenda afatit të përcaktuar në pikën 4 të<br />
këtij neni, plani përgatitet nga Ministria e Financave.<br />
6. Zbatimi i planit të rehabilitimit është i detyrueshëm për njësinë e qeverisjes vendore. Njësia e qeverisjes vendore<br />
dorëzon pranë Ministrisë së Financave, me kërkesë të kësaj ministrie, por të paktën një herë në muaj, raporte të<br />
hollësishme për realizimin e masave, sipas këtij plani.<br />
86
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 24<br />
Dalja nga vështirësia financiare<br />
Ministria e Financave shpall se njësia e qeverisjes vendore pushon së qeni subjekt i masave, sipas nenit 23 të këtij ligji, në<br />
rast se kjo njësi:<br />
a) nuk ka deficit buxhetor për dy vite të njëpasnjëshme;<br />
b) bën kërkesë për çlirimin nga këto masa dhe Ministria e Financave vlerëson se njësia ka ndërmarrë masa, me të<br />
cilat mund të përmirësohet gjendja financiare e njësisë së qeverisjes vendore dhe të eliminohen kushtet, që<br />
kanë shkaktuar rastin e vështirësisë financiare;<br />
c) deklaron dhe argumenton se është në përputhje me planin e rehabilitimit dhe nuk ndodhet më në kushtet e<br />
një rasti të vështirësisë financiare.<br />
Neni 25<br />
Paaftësia paguese<br />
1. Rast i paaftësisë paguese shfaqet, kur njësia e qeverisjes vendore:<br />
a) nuk përmbush detyrimin për shlyerjen e principalit ose të interesit të një detyrimi huaje apo garancie për të<br />
tretë, të marrë dhe të njohur prej saj, apo është subjekt i një vendimi gjykate të formës së prerë, kur kjo<br />
mospërmbushje ka vazhduar për një periudhë prej gjashtëdhjetë ditësh e kur shuma tejkalon tridhjetë për<br />
qind të të ardhurave, gjithsej, të njësisë së qeverisjes vendore nga taksat e tarifat vendore, taksat e ndara dhe<br />
transferta e pakushtëzuar në vitin buxhetor paraardhës;<br />
b) ka llogari të pashlyera, që tejkalojnë shumën tridhjetë për qind të buxhetit të saj vjetor, për një periudhë prej<br />
nëntëdhjetë ditësh të njëpasnjëshme dhe kjo ka pasur një ndikim të dukshëm negativ në shërbimet bazë që<br />
ofron njësia.<br />
2. administrimin e paaftësisë paguese dhe procedurat përkatëse përcaktohen me ligj të veçantë.<br />
KREU VII<br />
TË NDRYSHME<br />
Neni 26<br />
Regjistri i borxhit vendor<br />
Ministria e Financave mban një regjistër të të gjitha huave të njësive të qeverisjes vendore, i cili përditësohet në<br />
mënyrë të vazhdueshme nga kjo ministri dhe botohet një herë në gjashtë muaj.<br />
Neni 27<br />
Aneksi i borxhit në buxhetin vendor<br />
Çdo njësi e qeverisjes vendore mban një regjistër të veçantë për borxhin e saj, ku pasqyrohen të dhënat e përcaktuara në<br />
nenin 7 pika 2 të këtij ligji, si dhe çdo të dhënë tjetër, që lidhet me përdorimin dhe shlyerjen e huasë. Detyrimet e njësisë<br />
së qeverisjes vendore ndaj huadhënësve pasqyrohen në një aneks të veçantë të buxhetit vjetor të njësisë së qeverisjes<br />
vendore.<br />
Neni 28<br />
Informacioni publik<br />
Të gjitha dokumentet e lidhura me huamarrjen vendore janë dokumente zyrtare dhe janë të lejueshme për publikun, në<br />
përputhje me ligjin për të drejtën e informimit për dokumentet zyrtare.<br />
87
Neni 29<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Librat dhe llogaritë<br />
Njësia e qeverisjes vendore ka detyrimin të mbajë regjistrat dhe informacionin e nevojshëm, për të lejuar verifikimin e<br />
kushteve të huave dhe të respektimit të kushteve të vendimit të këshillit për huamarrjen, përfshirë, por jo kufizuar në<br />
përdorimin e të hyrave të huasë, në përputhje me këtë vendim. Ky informacion do të jetë publik, sipas kuptimit të nenit<br />
28 të këtij ligji.<br />
Neni 30<br />
Kompetencat e zyrtarëve të njësisë së qeverisjes vendore<br />
Kryetari dhe çdo zyrtar i njësisë së qeverisjes vendore, i autorizuar sipas vendimit të këshillit për huamarrjen, janë të<br />
autorizuar të ndërmarrin çdo veprim të nevojshëm për apo të lidhur me huamarrjen, në përputhje me kushtet dhe<br />
rregullat e këtij vendimi.<br />
Neni 31<br />
Trajtimi fiskal<br />
Interesi për borxhin e njësisë së qeverisjes vendore është subjekt i tatimit mbi të ardhurat në të njëjtën masë e mënyrë, si<br />
huaja e borxhit të shtetit.<br />
Neni 32<br />
Detyrimet e huave të marra para këtij ligji<br />
Çdo hua e njësive të qeverisjes vendore, e kontraktuar para hyrjes në fuqi të këtij ligji, mbetet në fuqi, sipas kushteve e<br />
termave të saj, megjithatë zbatohen kufizimet e borxhit, sipas kreut IV të këtij ligji.<br />
Neni 33<br />
Përparësia ligjore<br />
Në rast mospërputhjeje ndërmjet dispozitave të këtij ligji dhe të ligjeve të tjera në fuqi, që përmbajnë dispozita për ose kanë<br />
lidhje me huamarrjen nga njësitë e qeverisjes vendore, ky ligj ka epërsi.<br />
Çdo hua e njësive të qeverisjes vendore, e kontraktuar para hyrjes në fuqi të këtij ligji, mbetet në fuqi.<br />
Neni 34<br />
Nxjerrja e akteve nënligjore<br />
Ngarkohet Ministri i Financave të nxjerrë akte nënligjore për:<br />
a) llojin e të dhënave, formën dhe standardet e mbajtjes së tyre në regjistrin e huasë, të borxhit vendor pranë<br />
Ministrisë së Financave, si dhe në regjistrin e borxhit të çdo njësie të qeverisjes vendore dhe raportimin e<br />
njësive të qeverisjes vendore pranë kësaj ministrie;<br />
b) rregullat e përdorimit të mekanizmit të interceptimit;<br />
c) investimin e fondeve të lidhura me huatë vendore dhe menaxhimin e llogarive në banka të nivelit të dytë për<br />
këtë qëllim;<br />
ç) mënyrën e përllogaritjes së kufizimeve të borxhit vendor.<br />
Neni 35<br />
Dispozita kalimtare<br />
1. Njësitë e qeverisjes vendore mund të fillojnë të marrin hua nga data 1 mars 2008.<br />
2. Ngarkohet Ministri i Financave të nxjerrë të gjitha aktet nënligjore në zbatim të këtij ligji.<br />
3. Ministria e Financave dhe Ministria e Brendshme, në bashkëpunim me shoqatat e njësive të qeverisjes vendore, or-<br />
ganizojnë informimin dhe trajnimin e këtyre njësive, si dhe të subjekteve që operojnë në tregun bankar e financiar.<br />
88
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 36<br />
Hyrja në fuqi<br />
Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.<br />
Shpallur me dekretin nr.5624, datë 18.2.2008 të Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Bamir Topi<br />
89
U D H Ë Z I M<br />
Nr. 35, Datë 5 /11 /2008<br />
PËR<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
ZBATIMIN E LIGJIT NR 9869, DATE 4.02.2008, “<strong>PER</strong> HUAMARRJEN E QEVERISJES VENDORE”<br />
Në mbështetje të nenit 102 pikës 4 të Kushtetutës dhe në zbatim të ligjit Nr. 9869, datë 04.02.2008, “Për Huamarrjen e<br />
Qeverisjes Vendore”, ligjit Nr. 8652, datë 31.07.2000 “Për Organizimin dhe Funksionimin e Qeverisjes Vendore”, Min-<br />
istri i Financave<br />
U D H Ë Z O N:<br />
KREU I<br />
PARIME TË PËRGJITHSHME<br />
Neni 1<br />
Objekti<br />
Objekt i këtij udhëzimi janë rregullat, kriteret, procedurat dhe dokumentacioni për huamarrjen nga njësitë e qeverisjes<br />
vendore; si dhe transparenca, bashkëpunimi dhe raportimi me strukturat e qeverisjes qendrore.<br />
Neni 2<br />
Përkufizime<br />
Në zbatim të këtij udhëzimi, termat e mëposhtme kanë këto kuptime:<br />
1. Të ardhurat korrente të pakushtëzuara janë të ardhurat korrente nga burimet e veta dhe të ardhurat korrente nga<br />
burimet kombëtare, si më poshtë:<br />
Të ardhurat korrente nga burimet e veta:<br />
90<br />
a. Të ardhurat nga taksat vendore, si taksa e biznesit të vogël; taksa mbi pasurinë e paluajtshme; taksa e fjetjes<br />
në hotel; taksa e ndikimit në infrastrukturë nga ndërtimet e reja; taksa mbi kalimin e së drejtës së pronësisë për<br />
pasuritë e paluajtshme; taksa e regjistrimit të përvitshëm të mjeteve; taksa për zënien e hapësirave publike;<br />
taksa e tabelës; taksa të përkohshme siç përcaktohet nga Ligji Nr. 9632, datë 30.10.2006 “Për sistemin e<br />
taksave vendore” i ndryshuar dhe çdo taksë tjetër vendore e përcaktuar si e tillë nga legjislacioni në fuqi.<br />
b. Të ardhurat nga tarifat vendore, ku përfshihen të gjitha tarifat që njësia e qeverisjes vendore mbledh për<br />
kryerjen e shërbimeve publike; tarifa për shërbimet social/arsimore të ofruara nga njësitë e qeverisjes<br />
vendore; tarifa administrative për licenca, dokumente, etj., siç përcaktohet në kuptim të nenit 16 pika 3 të ligjit
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Nr. 8652 datë 31.01.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore” dhe Ligjin 9632 të ndryshuar.<br />
c. Të ardhura jotatimore korrente, si të ardhurat korrente nga veprimtaritë ekonomike apo të ardhurat nga qiratë<br />
mbi trojet, ndërtesat dhe objektet e tjera vendore<br />
Të ardhurat korrente nga burimet kombëtare:<br />
d. Të ardhurat nga taksat e ndara, ku bëjnë pjesë ato të ardhura nga një ose disa taksa që me ligj ndahen midis<br />
pushtetit qendror dhe atij vendor.<br />
e. Transferta e pakushtëzuar e njësisë së qeverisjes vendore, përfshirë transfertën A dhe transfertën B të<br />
pakushtëzuar, siç përcaktohet nga ligji vjetor i buxhetit të shtetit.<br />
2. Të ardhurat e buxhetit vendor që nuk përfshihen në përllogaritjen e kufizimeve të borxhit janë të ardhurat korrente<br />
apo kapitale nga burime kombëtare në formën e transfertës së kushtëzuar, si edhe të ardhura kapitale nga tjetër-<br />
simi i pronës së njësisë së qeverisjes vendore; të ardhura nga donacionet, sponsorizimet dhe dhuratat; të ardhura<br />
nga gjobat dhe sekuestrimet dhe çdo e ardhur tjetër që nuk është e përsëritshme nga viti në vit.<br />
3. Shpenzimet korrente të njësisë së qeverisjes vendore që përfshihen në përllogaritjen e kufizimit të borxhit janë ato<br />
shpenzime, burimi i financimit të të cilave është i pakushtëzuar. Të tilla janë shpenzimet që njësia e qeverisjes ven-<br />
dore kryen nga burimet e veta korrente, taksat e ndara dhe transferta e pakushtëzuar për kryerjen e funksioneve<br />
të veta, të përbashkëta dhe të deleguara.<br />
4. Teprica operative është diferenca mes të ardhurave korrente të pakushtëzuara (përshkruar në pikën 1.a deri 1.e të<br />
këtij neni) me shpenzimet operative nga këto burime (pika 3 e këtij neni).<br />
5. Huaja e marrë në tregjet ndërkombëtare: marrëveshje financimi e lidhur me persona juridikë apo fizikë (subjekte)<br />
jorezidente në Shqipëri, apo tituj të emetuar jashtë vendit.<br />
6. Stoku i borxhit është shuma gjithsej e principalit nominal të pashlyer të huave ekzistuese në formën e marrëveshjeve<br />
të financimit dhe vlera nominale e titujve të njësisë së qeverisjes vendore.<br />
7. Periudhë faljeje (grace period) është periudha gjatë së cilës huadhënësi i lejon huamarrësit të mos bëjë pagesat e<br />
huasë apo t’i bëjë ato në mënyrë të pjesshme pa aplikuar gjoba apo penalitete.<br />
8. Prona fizike jopublike e njësisë së qeverisjes vendore është prona që gëzon statusin juridik të pronës private, në<br />
përputhje me nenin 4 të Ligjit nr. 8743 datë 22.2.2001, “Mbi pronën e paluajtshme të shtetit”.<br />
9. Llogari depozite, është llogaria që hapet nga Ministri i Financave me propozim të institucionit vendor dhe përdoret<br />
enkas për transferimin e parave nga huadhënësi tek huamarrësi dhe nga kjo llogari tek llogaria e unifikuar e the-<br />
sarit, për qëllim të lëvrimit të huasë apo mbajtjen e fondit rezervë.<br />
10. Llogaria e unifikuar e thesarit, është llogaria ku kryhen transaksionet (të hyrat dhe të dalat e parasë) të të gjitha in-<br />
stitucioneve buxhetore, sic parashikohet në ligjin nr. 9936, datë 26.06.2008, “Për menaxhimin e sistemit buxhetor<br />
në Republikën e Shqipërisë”<br />
11. Huaja për rifinancim, është huaja të hyrat e së cilës përdoren për të shlyer një hua tjetër, zakonisht për të shfrytë-<br />
zuar kushte më të leverdisshme në treg.<br />
KREU II<br />
PROCEDURAT PËR MARRJEN E HUASË<br />
Neni 3<br />
Procedurat për huanë afatgjatë<br />
1. Njësia e qeverisjes vendore mund të marrë hua afatgjatë për:<br />
a. Financimin e shpenzimeve kapitale, që shërbejnë për një funksion të vet, të përbashkët apo të deleguar të<br />
njësisë së qeverisjes vendore. Në shpenzimet kapitale përfshihen shpenzimet për investime afatgjata,<br />
përfshirë edhe shpenzimet për kryerjen e studimeve, projekteve etj.<br />
b. Rifinancimin e huasë afatgjatë ekzistuese, kryesisht në rastet kur ekziston mundësia e përfitimit nga interesa<br />
apo terma e kushte të tjera të huasë që ofron tregu i huasë.<br />
91
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
2. Njësia e qeverisjes vendore mund të lëshojë garanci për hua afatgjatë të marrë nga një person juridik i ndryshëm<br />
nga vetë njësia e qeverisjes vendore, kur kjo e fundit zotëron më shumë se 50% të kontrollit mbi këtë person ju-<br />
ridik.<br />
3. Huamarrja nga njësia e qeverisjes vendore autorizohet nga këshilli i njësisë së qeverisjes vendore, i cili përcakton<br />
në vendimin e buxhetit apo në një vendim të posaçëm nevojën e financimit me hua dhe qëllimin e marrjes së huasë<br />
(projektin kapital për t’u financuar) në përputhje me parashikimet e Ligjit nr. 9869 ‘Për huamarrjen vendore”.<br />
4. Kryetari i njësisë së qeverisjes vendore dhe çdo person i autorizuar prej tij merr të gjitha masat e nevojshme apo<br />
të lidhura me marrjen e huasë. Kryetari i njësisë së qeverisjes vendore emeton titujt e njësisë së qeverisjes ven-<br />
dore, të cilat mund të jenë afatgjata ose afatshkurtra si dhe hyn në negociata për marrëveshjet e huave të njësisë<br />
së qeverisjes vendore. Përzgjedhja e llojit të huasë dhe huadhënësit nga njësia e qeverisjes vendore bëhet duke<br />
respektuar parimet e ekonomisë dhe eficiencës në përdorimin e burimeve publike.<br />
5. Kryetari i njësisë së qeverisjes vendore paraqet projekt-marrëveshjen e huasë pranë këshillit të njësisë së qever-<br />
isjes vendore për miratim. Projekt-marrëveshja e huasë shoqërohet me një relacion shpjegues për këshillin e një-<br />
sisë së qeverisjes vendore, ku paraqiten edhe të dhëna mbi hapat e ndërmarrë nga administrata vendore mbi<br />
ofertat ne treg sipas nivelit të interesit dhe kushteve te tjera të huadhënësit, si dhe përzgjedhjen e ofertës më të<br />
përshtatshme e më ekonomike.<br />
6. Mbledhja e këshillit për shqyrtimin e projekt-marrëveshjes së huasë është e hapur për publikun. Njoftimi për<br />
mbajtjen e saj duhet të botohet në të paktën një gazetë me qarkullim të konsiderueshëm si edhe në faqen zyrtare<br />
të internetit të njësisë së qeverisjes vendore (nëse ka) të paktën pesëmbëdhjetë ditë para datës së mbledhjes. Ky<br />
njoftim duhet të përmbajë shkurtimisht të dhënat thelbësore për huanë, sipas nenit 7.2 të ligjit nr. 9869 “Për hua-<br />
marrjen nga njësitë e qeverisjes vendore”.<br />
7. Vendimi për marrjen e huasë afatgjatë merret nga këshilli i njësisë së qeverisjes vendore, me shumicën e votave të<br />
numrit të përgjithshëm të anëtarëve të këshillit. Ky vendim përmban të paktën të dhënat e mëposhtme:<br />
» Shumën e principalit të huasë;<br />
» Normën e interesit (norma e interesit, bazën e përllogaritjes së saj, etj)<br />
» Formën e huasë (titull, kredi bankare, apo forma të tjera të huasë)<br />
» Maturimin dhe kushtet e kthimit (kohëzgjatjen në kohë të huasë, periudhë grace nëse ka)<br />
» Qëllimin për të cilin merret huaja (çfarë projekti financohet dhe detajet kryesore të tij)<br />
» Garancitë për kthimin e huasë (nëse ka garanci specifike, p.sh. nëse është garanci fizike, apo në të ardhura;<br />
përndryshe që është hua me detyrim të përgjithshëm)<br />
» Përshkrimin e respektimit të kufizimeve të borxhit<br />
» Kohën e dobishme të aseteve, të financuara nga huaja.<br />
8. Pas miratimit të marrëveshjes së huasë nga këshilli i njësisë së qeverisjes vendore, njësia e qeverisjes vendore i<br />
dërgon njoftim për marrjen e kësaj huaje Ministrisë së Financave, së bashku me një kopje të vendimit të këshillit<br />
për miratimin e marrëveshjes së huasë.<br />
9. Në rastin e huasë të emetuar në tregun kombëtar, Ministria e Financave verifikon vetëm përputhshmërinë e huasë<br />
me kufizimet e ligjshme. Ajo përgjigjet për vlefshmërinë e marrëveshjes së huasë brenda 20 ditëve nga marrja e<br />
njoftimit. Nëse Ministria e Financave nuk përgjigjet brenda këtij afati, kuptohet se ajo ka konfirmuar se huaja është<br />
brenda kufizimeve të përcaktuara me ligj. Pas konfirmimit nga Ministria e Financave të përputhshmërisë me para-<br />
shikimet ligjore, ose pas skadimit të afatit 20 ditor si më lart, marrëveshja e huasë hyn në fuqi (kryetari i njësisë së<br />
qeverisjes vendore nënshkruan marrëveshjen me huadhënësin).<br />
10. Në rastin e huasë së emetuar në tregje ndërkombëtare, Ministria e Financave bën vlerësimin e përputhshmërisë<br />
së marrëveshjes së huasë me kufizimet ligjore, si edhe vlerësimin e riskut të shtuar të huasë. Marrëveshja e huasë<br />
bëhet e vlefshme vetëm pas miratimit të Ministrisë së Financave. Në rast se Ministria e Financave nuk e miraton<br />
huanë, marrëveshja e huasë nuk bëhet e vlefshme dhe nuk nënshkruhet nga palët. Mosmiratimi nga Ministria e<br />
Financave e marrëveshjes shoqërohet me argumentimin përkatës për arsyet e refuzimit. Para finalizimit të negoci-<br />
atave me huadhënësin e huaj, njësia e qeverisjes vendore mund të kërkojë një miratim paraprak në parim nga Min-<br />
istria e Financave. Ky miratim në parim nuk është detyrimisht garanci për miratimin e mëvonshëm të marrëveshjes<br />
së huasë nga Ministria e Financave, por shërben si orientim për njësinë e qeverisjes vendore.<br />
11. Procedura sipas paragrafit 10 më lart zbatohet edhe për rastet e huasë për rifinancim, ose huasë të marrë nga një<br />
njësi e qeverisjes vendore që ka pasur rast të vështirësisë financiare gjatë pesë viteve paraardhëse, në përputhje<br />
me nenin 7, pika 6 e Ligjit nr. 9869 “Për huamarrjen vendore”.<br />
92
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 4<br />
Procedurat për huanë afatshkurtër<br />
1. Huaja afatshkurtër emetohet vetëm për qëllim të financimit të mungesës së përkohshme të likuiditeteve, në rastin<br />
e mospërputhjes së paparashikuar kohore të fluksit të të hyrave dhe nevojës për shpenzime; me kusht që huaja<br />
duhet të shlyhet në tërësi brenda datës 30 nëntor të vitit buxhetor në të cilin është marrë.<br />
2. Huaja afatshkurtër autorizohet në parim nga këshilli i njësisë së qeverisjes vendore, në vendimin e buxhetit vje-<br />
tor, në përputhje me nenin 6 të ligjit nr. 9869 “Për huamarrjen vendore”. Në vendimin e buxhetit, këshilli vendor<br />
autorizon Kryetarin e njësisë së qeverisjes vendore për shumën e huasë afatshkurtër që mund të kërkohet përgjatë<br />
vitit buxhetor pa miratim të mëtejshëm të Këshillit. Këshilli vendor mund të vendosë kufizime më të mëdha se ato<br />
të përcaktuara në ligj për huanë afatshkurtër. Në rast se gjatë vitit buxhetor njësisë së qeverisjes vendore i shfaqet<br />
nevoja për hua afatshkurtër më të madhe se ajo që autorizohet në parim nga këshilli, kjo duhet të miratohet shpre-<br />
himisht në mënyrë paraprake nga këshilli.<br />
3. Në rast se njësia e qeverisjes vendore konstaton se një hua afatshkurtër është e nevojshme për të financuar shpen-<br />
zimet, ajo ia kërkon këtë hua së pari (Llogarisë së Unifikuar të) Thesarit pranë Ministrisë së Financave, i cili mund t’i<br />
ofrojë njësisë së qeverisjes vendore hua afatshkurtër pa ose me interes. Në rast se Thesari refuzon dhënien e kësaj<br />
huaje për shkak të mungesës së disponibilitetit të fondeve apo pamundësisë për rishpërndarjen e transfertës së<br />
pakushtëzuar, apo nuk shprehet brenda një afati prej dhjetë ditësh nga data e marrjes së kërkesës, njësia e qever-<br />
isjes vendore mund t’u drejtohet huadhënësve të tjerë në tregun privat financiar.<br />
4. Kryetari i njësisë së qeverisjes vendore lidh marrëveshjen e huasë afatshkurtër dhe raporton para këshillit në mbled-<br />
hjen më të afërt të tij, si edhe pranë Ministrisë së Financave brenda dhjetë ditëve nga marrja e huasë. Njoftimi për<br />
marrjen e huasë afatshkurtër përfshin edhe një përshkrim të respektimit të kufizimeve ligjore dhe atyre specifike<br />
të vendosura nga këshilli për huanë afatshkurtër, si edhe kalendarin e shlyerjes së saj.<br />
KREU II<br />
MBI MËNYRËN E PËRLLOGARITJES SË KUFIZIMEVE TË BORXHIT VENDOR<br />
Neni 5<br />
Kriteret që përcaktojnë kufizimet e borxhit<br />
Huamarrja nga njësitë e qeverisjes vendore u nënshtrohet kufizimeve sasiore në përputhje me kreun 4 të ligjit nr. 9869, si<br />
edhe kufizimeve vjetore të përcaktuara në ligjin vjetor të buxhetit të shtetit.<br />
Tavani maksimal i borxhit që mund të kontraktohet nga njësia e qeverisjes vendore llogaritet në varësi të të ardhurave dhe<br />
shpenzimeve korrente të pakushtëzuara të njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Neni 6<br />
Përllogaritja e kufizimit të huasë afatshkurtër<br />
Njësia e qeverisjes vendore mund të marrë hua afatshkurtër në një masë që nuk tejkalon 10% (dhjetë përqind) të<br />
shumës totale të të ardhurave të veta nga taksat e tarifat vendore si dhe taksat e ndara të viti fis kal paraardhës, sipas<br />
pikës 1.a, 1.b dhe 1.d të nenit 2 të këtij udhëzimi.<br />
Neni 7<br />
Përllogaritja e kufizimit të shërbimit të borxhit për huanë afatgjatë<br />
Huaja afatgjatë përdoret ekskluzivisht për qëllimin e financimit (apo rifinancimit) të investimeve afatgjata. Maturimi i<br />
huasë afatgjatë nuk mund të jetë më i gjatë se koha e dobishme e këtij investimi.<br />
1. Shërbimi vjetor i huasë për huanë afatgjatë në çdo vit të dhënë nuk duhet të tejkalojë:<br />
i. 20% të mesatares aritmetike të të ardhurave gjithsej nga taksat e tarifat vendore, taksat e ndara dhe transferta<br />
93
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
e pakushtëzuar në tre vitet fiskale paraardhëse të vitit në të cilin kontraktohet huaja e re. Në ras t se njësia e<br />
qeverisjes vendore ka tashmë borxh të pashlyer, shërbimi vjetor maksimal i lejueshëm për çdo hua të re është i<br />
barabartë me diferencën e shërbimit vjetor të borxhit të lejueshëm sipas neni 18.3 të ligjit nr. 9869 me shërbimin<br />
vjetor të borxhit ekzistues.<br />
ii. Teprica operative e njësisë së qeverisjes vendore në vitin fiskal paraardhës të vitit në të cilin kontraktohet huaja<br />
e re duhet të jetë të paktën 1,4 herë më e lartë se shërbimi i borxhit i pagueshëm në çdo vit.<br />
iii. Në rast se njësia e qeverisjes vendore ka tashmë borxh të pashlyer, shërbimi vjetor maksimal i lejueshëm për<br />
çdo hua të re është i barabartë me diferencën e shërbimit vjetor të borxhit të lejueshëm sipas nenit 18.1 të ligjit<br />
nr. 9869 me shërbimin vjetor të borxhit ekzistues.<br />
2. Kufiri maksimal ligjor i lejueshëm për shërbimin vjetor të borxhit të njësisë së qeverisjes vendore është i barabartë<br />
me vlerën më të vogël të kritereve sipas pikës 5. a dhe b (Artikujt 18.1 dhe 18.3 të ligjit 9869).<br />
Shembull 1: Për përllogaritjen e kufizimit të shërbimit vjetor të borxhit:<br />
Njësia e qeverisjes vendore ABC ka të ardhura gjithsej nga taksat e tarifat vendore, taksat e ndara dhe transferta e<br />
pakushtëzuar (sipas 1.a; 1.b; 1.c dhe 1.e të këtij udhëzimi) prej 1100, 1200 dhe 1300 mijë lekësh përkatësisht në vitet n-3,<br />
n-2 dhe n-1 (ku n është viti aktual, në të cilin kontraktohet një hua e re) dhe ka shpenzime operative të pakushtëzuara prej<br />
950 mijë lekësh në vitin n-1:<br />
Kriteri a: 20% e të ardhurave të pakushtëzuara korrente është i barabartë me<br />
0.2*(1100+1200+1300)/3=0.2*1200=240 mijë lekë në vit.<br />
Kriteri b: Teprica operative/shërbimin e borxhit të paktën 1.4/1, është i barabartë me (1300-950)/1.4=250 mijë lekë në<br />
vit.<br />
Shërbimi maksimal i borxhit i lejueshëm për njësisë në fjalë është vlera më e vogël e dy kritereve a dhe b, pra në këtë rast<br />
240 mijë lekë në vit. Në rast se njësia e qeverisjes vendore ka tashmë një borxh ekzistues, për të cilin ajo paguan 140<br />
mijë lekë në vit, shërbimi maksimal i borxhit i lejueshëm për çdo hua të re është 100 mijë lekë në vit.<br />
3. Në përllogaritjen e kufizimit të shërbimit të borxhit, përfshihen përveç shërbimit të huasë (pagesat e interesave,<br />
principalit e komisioneve) për kreditë e kontraktuara, edhe çdo llogari e pashlyer e njësisë së qeverisjes vendore së<br />
cilës i ka kaluar afati i maturimit (si këstet e qirasë financiare; llogari të pashlyera ndaj furnitorëve; e çdo detyrim tjetër<br />
aktual të njësisë së qeverisjes vendore). Në këtë rast, kufiri maksimal i shërbimit të borxhit vjetor të lejueshëm është i<br />
barabartë me diferencën e kufizimit të shërbimit të borxhit sipas ligjit me masën e llogarive të pashlyera të cilave u ka<br />
kaluar afati i maturimit.<br />
Shembull 2: Kufizimi i shërbimit të borxhit dhe llogaritë e pashlyera<br />
Njësia e qeverisjes vendore ABC ka gjithashtu një kontratë shërbimi për pastrimin e qytetit, sipas të cilës duhet t’i<br />
paguajë shoqërisë sipërmarrëse 10,000 lekë për çdo tremujor të vitit. ABC nuk i ka paguar sipërmarrësit të pastrimit<br />
këstin e fundit prej 10 mijë lekësh të vitit n-1, afati i fundit për të cilin ishte data 15 dhjetor. Ndërkohë, në vitin aktual n<br />
ajo po kontrakton një hua të re.<br />
Sipas shembullit 1, shërbimi maksimal i borxhit i lejueshëm për ABC është 240 mijë lekë ne vit. Meqenëse ABC ka edhe<br />
llogari të pashlyera në masën prej 10 mijë lekësh, shërbimi maksimal i huasë që ajo mund të paguajë është:<br />
240 (kufizimi për shërbimin e huasë) - 10 (llogari të pashlyera)= 230 mijë lekë në vit.<br />
4. Shërbimi vjetor i borxhit për marrëveshjet e financimit si rregull strukturohet në mënyrë të tillë që pagesat vjetore<br />
të jenë afërsisht të barabarta ose në zbritje gjatë periudhës së maturimit të huasë; përveç rasteve kur cikli ekono-<br />
mik i aseteve të financuara me huanë justifikon një strukturim të ndryshëm.<br />
5. Në rastin kur marrëveshja e huasë parashikon një periudhë faljeje (grace period) për shlyerjen e huasë, njësia e<br />
94
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
qeverisjes vendore mund të krijojë me vendim të këshillit vendor një fond rezervë në buxhetin e saj për të mbuluar<br />
kostot e ardhshme të shërbimit të huasë.<br />
Neni 8<br />
Përllogaritja e kufizimit të stokut të borxhit për huanë afatgjatë<br />
Në çdo vit, raporti i stokut të borxhit të njësisë së qeverisjes vendore me të ardhurat korrente të pakushtëzuara (1. a<br />
deri 1. e të udhëzimit) të vitit fiskal paraardhës nuk duhet të jetë më shumë se 1,3: 1.<br />
Shembull 2. Për përllogaritjen e kufizimit të stokut të borxhit<br />
Në vitin (n-3) njësia e qeverisjes vendore ABC ka të ardhura korrente të pakushtëzuara gjithsej prej 1100 lekësh.<br />
Rrjedhimisht, në vitin (n-2) ajo mund të marrë një hua maksimale prej:<br />
Stoku maksimal në vitin (n-2)= 1100*1.3= 1430 mijë lekësh<br />
Njësia ABC në vitin (n-2) merr një hua prej 1430 mijë lekësh, të struktura në mënyrë të tillë që paguan shërbim vjetor<br />
huaje prej 140 mijë lekësh në vit. Ndër këto, 120 mijë lekë në vit janë principal dhe 20 mijë janë interesa.<br />
Në vitin n, njësia ABC po konsideron marrjen e një huaje të re. Ajo ka të ardhura të pakushtëzuara korrente prej 1300 mijë<br />
lekësh (Shëmbulli 1), pra kufiri maksimal i stokut të borxhit i lejueshëm është i barabartë me 1300*1.3=1690 mijë lekë.<br />
Gjithashtu, kufiri maksimal i shërbimit vjetor të borxhit është 240 mijë lekë në vit.<br />
Gjatë dy viteve paraardhëse ABC ka shlyer një pjesë të principali të huasë të marrë në vitin (n-2). Për dy vjet ajo ka<br />
paguar nga 140 mijë lekë shërbim borxhi në secilin vit, ndër të cilat 2*120 mijë lekë ka qenë shlyerje principali. Pra, në<br />
vitin n ABC ka ulur stokun e saj të borxhit me 240 mijë lekë dhe tashmë ka një stok borxhi ekzistues (principal të pashlyer)<br />
prej 1430 - 120*2=1190 mijë lekësh.<br />
Në vitin n kjo njësi e qeverisjes vendore ka rezervë stoku për një hua të re prej 1690-1190 = 500 lekësh; të cilën mund ta<br />
strukturojë në mënyrë të atillë që shërbimi vjetor i huasë të mos tejkalojë 240 mijë lekë në vit, pra me shërbim vjetor<br />
maksimal prej 240 - 140=100 mijë lekë në vit për huanë e re.<br />
KREU III<br />
RAPORTIMI<br />
Neni 9<br />
Aneksi i borxhit në buxhetin vendor<br />
Buxheti i njësisë së qeverisjes vendore duhet të përmbajë një aneks të veçantë mbi borxhin vendor, i cili paraqet<br />
gjendjen e gjithë borxheve të pashlyera të njësisë së qeverisjes vendore më datë 1 Janar të vitit buxhetor përkatës. Ky<br />
aneks është pjesë organike e buxhetit vendor dhe botohet e është i disponueshëm për publikun. Aneksi për borxhin në<br />
buxhetin vendor duhet të përmbajë minimalisht të dhënat e mëposhtme, për çdo borxh të pashlyer (marrëveshje<br />
financimi apo titull të njësisë së qeverisjes vendore):<br />
a) Lloji i huasë - marrëveshjes së financimit (p.sh. kredi bankare, etj) apo titulli (p.sh. obligacion)<br />
b) Viti i emetimit të huasë (miratimi i marrëveshjes së financimit/emetimi i titullit)<br />
c) Qëllimi i huasë (projekti kapital i cili është financuar nga huaja)<br />
d) Banka apo institucioni financiar që ka akorduar huanë<br />
e) Lloji i garancisë për hua, nëse është hua me detyrim të përgjithshëm, apo me garanci specifike, të cilat duhet<br />
të identifikohen<br />
f) Shuma e principalit të marrë hua apo të borxhit të emetuar (në rast titujsh) dhe shuma e interesave të<br />
pagueshme gjithsej<br />
g) Kohëzgjatja (maturimi) i huasë/titullit<br />
h) Monedha në të cilin është emetuar huaja (marrëveshja e financimit/titulli) dhe kursi i këmbimit në kohën e<br />
95
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
emetimit të huasë dhe në 1 janar të vitit buxhetor përkatës<br />
i) Norma e interesit e huasë dhe lloji (interes i ndryshueshëm apo i pandryshueshëm). Në rastin e normës së<br />
ndryshueshme të interesit, jepen të dhëna edhe për indeksin e referimit mbi të cilin përcaktohet norma<br />
j) Mënyra (kalendari) i pagesave - (vjetore; tremujore; mujore apo tjetër; grace period nëse ka)<br />
k) Shuma e depozituar në fonde rezervë, nëse ka<br />
l) Principali dhe interesi i pashlyer më 1 janar të vitit buxhetor përkatës<br />
m) Shërbimi i borxhit për vitin buxhetor përkatës, duke identifikuar veçmas pagesat e principalit dhe pagesat e<br />
interesit për vitin fiskal përkatës, përfshirë edhe kosto të tjera të lidhura me shërbimin e borxhit, nëse ka<br />
n) Tavani i shërbimit të borxhit sipas parashikimeve ligjore<br />
o) Principali dhe interesi i pashlyer më 31 dhjetor të vitit fiskal përkatës<br />
Këto të dhëna raportohen veçmas për çdo hua të pashlyer të njësisë së qeverisjes vendore, përfshirë edhe huat për të<br />
cilat kjo njësi ka dhënë garanci, duke evidentuar gjithashtu edhe emrin e personit (palës së tretë) për të cilin është<br />
dhënë garancia. Gjithashtu, në aneks raportohet edhe shuma totale e principalit të pashlyer për të gjithë borxhin e<br />
njësisë së qeverisjes vendore dhe shuma gjithsej e shërbimit të borxhit të pagueshëm në atë vit.<br />
Neni 10<br />
Raportimi i njësisë së qeverisjes vendore pranë Ministrisë së Financave<br />
1. Raportimi në momentin e marrjes së huasë afatshkurtër<br />
a. aNjësia e qeverisjes vendore që ka marrë një hua afatgjatë apo garantuar një hua hua afatgjatë të palëve të treta<br />
njofton Ministrinë e Financave brenda dhjetë ditëve nga miratimi i vendimit. Së bashku me njoftimin njësia e<br />
qeverisjes vendore i dërgon Ministrisë së Financave edhe një kopje të vendimit të këshillit që autorizon huanë,<br />
si edhe një kopje të marrëveshjes së huasë (marrëveshjes së financimit/ _____ të titullit), ku tregohen të dhënat<br />
kryesore të borxhit, qëllimi i tij, si edhe të dhënat financiare minimale të njësisë së qeverisjes vendore të cilat<br />
vërtetojnë përputhshmërinë me kufizimet ligjore për huanë. Gjithashtu, njoftimi duhet të përmbajë edhe for-<br />
matet e raportimit, përfshirë të dhënat buxhetore të tre viteve fiskale të njësisë së qeverisjes vendore dhe para-<br />
shikimet kryesore për të gjithë periudhën e kohëzgjatjes së huasë. Rritjet në parashikimin e të ardhurave nga viti<br />
në vit duhet të jenë të bazuara dhe të argumentuara konkretisht, por sidoqoftë nuk mund të kalojnë 7% në vit.<br />
b. Në rastin e huasë afatshkurtër jashtë sistemit të Thesarit, njësia e qeverisjes vendore njofton Ministrinë e Finan-<br />
cave brenda dhjetë ditëve nga nënshkrimi i huasë. Njoftimi për huanë afatshkurtër përmban një kopje të mar-<br />
rëveshjes së huasë, si edhe përshkrimin e respektimit të kufizimit të borxhit afatshkurtër sipas Kreut IV të ligjit<br />
9869, përfshirë të dhënat faktike mbi të ardhurat nga taksat dhe tarifat vendore të njësisë së qeverisjes vendore<br />
gjatë vitit fiskal paraardhës dhe kalendarin e shlyerjes së huasë.<br />
c. Çdo ndryshim në përmbajtjen e marrëveshjes së huasë duhet t’i raportohet Ministrisë së Financave brenda 10<br />
ditëve nga vendimi i këshillit të njësisë së qeverisjes vendore, përfshirë një kopje të marrëveshjes së ndryshuar<br />
si edhe të dhënave sipas pikës 1. paragrafi a.<br />
2. Raportimi gjatë shlyerjes së huasë<br />
Gjatë kohës që njësia e qeverisjes vendore përdor dhe shlyen financimet nga huatë, ajo duhet t’i raportojë Drejtorisë së<br />
Borxhit pranë Ministrisë së Financave çdo muaj, brenda 20 ditëve nga mbarimi i periudhës së raportimit (deri në datën<br />
20 të muajit pasardhës).<br />
Raportimi mujor pranë Drejtorisë së Borxhit në Ministrinë e Financave përmban të dhëna mbi shumën e shërbimit të<br />
borxhit të paguar në periudhën e raportimit; lëvrimin e fondeve të huasë për llogari të huamarrësit, e të dhëna të tjera të<br />
lidhura me huanë sipas formatit A bashkëngjitur këtij udhëzimi.<br />
96<br />
Neni 11
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Raportimi i njësisë së qeverisjes vendore për huatë e marra nëpërmjet bilanceve periodike dhe vjetore<br />
1. Marrëveshja e huasë përbën dokumentin bazë për kontabilitetin e veprimeve dhe lëvrimeve. Me firmosjen e<br />
kontratës midis huadhënësit dhe Kryetarit të Njësisë së Qeverisjes Vendore, Departamenti i Financës së njësisë<br />
së qeverisjes vendore vendos Te Dhënat e Pagesës se Kontratës me një angazhim financiar te njëjtë me çmimin e<br />
kontratës. Për çdo pagesë, data dhe shuma shënohen tek Të Dhënat e Pagesës së Kontratës dhe në këtë mënyrë<br />
llogaritet qe sasia e palëvruar duhet të jetë diferenca midis angazhimit fillestar dhe shumës së pagesave tashmë<br />
të bëra.<br />
2. Evidentimi dhe kontabilizimi i shumës së huasë, principalit dhe interesave të saj bëhet në përputhje me aktet lig-<br />
jore dhe nënligjore në fuqi për kontabilitetin e institucioneve buxhetore dhe e njësive të qeverisjes vendore.<br />
KREU IV<br />
GARANCITË DHE LLOGARITË E LIDHURA ME HUATË<br />
Neni 12<br />
Garancitë<br />
Zgjedhja e llojit te garancisë për huanë është objekt i negociatave dhe marrëveshjes midis huamarrësit dhe huadhë-<br />
nësit.<br />
1. Huaja me detyrim të përgjithshëm<br />
Huaja afatshkurtër dhe afatgjatë e njësisë së qeverisjes vendore përbën detyrim të përgjithshëm të kësaj njësie, i<br />
pagueshëm si shpenzim parësor nga të gjitha fondet, ligjërisht të disponueshme, të njësisë së qeverisjes vendore, të<br />
cilat nuk janë vendosur si garanci specifike për huadhënës të tjerë.<br />
2. Garanci me të ardhura specifike<br />
Huaja me detyrim të përgjithshëm mund të garantohet nga të gjitha apo një pjesë e atyre të ardhurave, të cialt njëia<br />
e qeverisjes vendore ka autoritet të plotë shpenzimi, sic përcaktohet nga neni 2.1 i këtij udhëzimi. Kjo lloj garancie<br />
duhet të miratohet patjetër nga këshilli dhe të bëhet pjesë e marrëveshjes midis palëve. Të ardhurat e vëna garanci<br />
mund të identifikohen vecmas në sistemin e thesarit, dhe huadhënësi gëzon përparësi mbi këto të ardhura kundrejt cdo<br />
pale të tretë.<br />
3. Interceptimi i financimit<br />
Interceptimi i financimit është një formë garancie e cila, në rast mospërmbushjeje të detyrimeve të huasë nga ana<br />
e njësisë së qeverisjes vendore, autorizon sistemin e thesarit të bëjë lëvrimin automatik të fondeve nga llogaria e<br />
njësisë vendore dhe për llogari të huadhënësit. Interceptimi i financimit është i mundshëm vetëm në rastin kur kjo<br />
formë garancie përfshihet në marrëveshjen e huasë të miratuar nga Këshilli vendor. Kopje e kësaj aktmarrëveshjeje<br />
duhet të jetë e depozituar në degën e thesarit të rrethit përkatës ku njësia ushtron aktivitetin e saj.<br />
4. Garanci me prona fizike<br />
Huaja me detyrim të përgjithshëm mund të garantohet edhe me pronë jopublike me te drejt tjetërsimi, fizike, të<br />
njësisë së qeverisjes vendore. Në rast se huaja e njësisë së qeverisjes vendore garantohet me pronë fizike, vendimi i<br />
këshilli që autorizon huanë duhet të merret me shumicë të cilësuar të votave, në përputhje me nenin 33, pika 4 të ligjit<br />
nr. 8652 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore”.<br />
Sipas ligjit për huamarrjen vendore, njësite e qeverisjes vendore mund hynë garant edhe për huatë e personave juridikë<br />
të kontrolluar prej saj, për shembull ndërmarrje të tjera tregtare ose jo tregtare që ofrojnë shërbime dhe mallra publike për<br />
të cilat është përgjegjës pushteti vendor. Ne këtë kontekst pronat e këtyre ndërmarrjeve mund te përdoren si garanci fizike<br />
për huatë.<br />
5. Lloje të tjera garancie<br />
Këshilli i njësisë së qeverisjes vendore mund të ofrojë garanci të tjera, duke vendosur:<br />
» Taksa ose tarifa në një nivel të caktuar, të lejuar nga ligji, për të vjelë një shumë të caktuar të ardhurash;<br />
» Të administrojë një ndërmarrje apo pronë tjetër, në përputhje me kushtet e huas;<br />
» Të kryejë pagesat drejtpërdrejt nga fonde apo burime, që bëhen të disponueshme dhe të autorizojë akses të<br />
drejtpërdrejtë në këto burime, për të garantuar pagesën e huas;<br />
97
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
» Të depozitojë fonde apo të ardhura të vëna garanci pranë apo për llogari të huadhënësit;<br />
» Të pranojë procedura specifike pagimi, për të siguruar pagesën ekskluzive apo të dedikuar për huadhënësin,<br />
përfshirë interceptimin e të ardhurave, pagesat në llogari të veçanta, apo mekanizma ose procedura të tjera<br />
pagese;<br />
» Të pranojë kufizime për hua të mëtejshme;<br />
» Të zgjidhë mosmarrëveshjet me anë të ndërmjetësimit, arbitrazhit apo mekanizmave të tjerë për zgjidhjen e<br />
mosmarrëveshjeve;<br />
» Të pranojë marrëveshje të tjera, që i vlerëson të nevojshme dhe të dobishme për marrjen e huas dhe ofrimin e<br />
garancisë për shlyerjen e saj.<br />
»<br />
Neni 13<br />
Llogaritë e lidhura me huatë<br />
1. Të gjitha veprimet financiare qe kanë lidhje me huamarrjen e njësisë së qeverisjes vendore si: hyrja e parave, për-<br />
dorimi i tyre si dhe shlyerja e kësteve (principalit se bashku me interesin) kryhen nëpërmjet llogarisë së unifikuar<br />
të thesarit.<br />
2. Në raste të vecanta të huamarrjes në tregun ndërkombëtar, njësia e qeverisjes vendore mund të propozojë pranë<br />
Ministrisë së Financave kryerjen e veprimeve financiare për huamarrjen me sistemin e pjesshëm të thesarit. Në<br />
këtë rast, veprimet financiare kryhen në përputhje me marrëveshjen e huasë dhe sipas përcaktimeve të Udhëzimit<br />
të Ministrisë së Financave në zbatim të Ligjit nr 9936, datë 26.06.2008 ‘Për menaxhimin e sistemit buxhetor në<br />
Republikën e Shqipërisë”.<br />
3. Në rastin kur kredia apo huaja e kontraktuara midis palëve nuk kërkon krijimin e një fondi rezervë që në fillim pro-<br />
cedurat e lëvrimit të mjeteve monetare kryhen nga huadhënësi direkt në llogarinë e të ardhurave të degës së The-<br />
sarit të rrethit ku bën pjesë njësia vendore me përshkrimin e transaksionit “transfertë huaje për njësinë vendore).<br />
Të gjitha veprimet e hyrjes së parasë dhe të përdorimit të saj identifikohen në strukturën buxhetore që identifikon<br />
huanë. Monedha që përdoret, kursi i këmbimit si dhë mënyra e lëvrimit të kredisë, krahas përcaktimeve që janë<br />
bërë në ligjin për huamarrjen vendore duhet të përcaktohen edhe në marrëveshjen midis palëve (huadhënës dhe<br />
huamarrës).<br />
4. Në rastin kur kredia apo huaja e kontraktuar midis palëve kërkon krijimin e një fondi rezervë, transferta fillestare<br />
kryhet në Llogarinë e depozitës në Bankën e Nivelit të dytë, të hapur për këtë qëllim nga Ministri i Financave, me<br />
propozim të njësisë vendore. Ministri i Financave njofton bankën për personat e autorizuar që do të urdhërojnë<br />
transfertat nga kjo llogari në Llogarinë e të ardhurave të degës së Thesarit të rrethit, me destinacion njësinë vendore.<br />
5. Transferta nga Llogaria e depozitës në valutë kryhet në Lekun Shqiptar tek Llogaria e Vetme e Thesarit sipas kursit<br />
të këmbimit valutor të komunikuar nga Banka Qendore për ditën e secilit transaksion.<br />
6. Interesat bankare të gjeneruara në Llogarinë e depozitës transferohen periodikisht në llogarinë bankare të të ard-<br />
hurave të Thesarit të rrethit, me destinacion njësinë vendore, dhe bëhen pjesë e buxhetit vendor.<br />
7. Në përfundim të funksionimit të Llogarisë së depozitës, Ministri i Financave, me propozim të njësisë vendore, urd-<br />
hëron mbylljen e saj pranë Bankës së Nivelit të dytë.<br />
Ky udhëzim hyn në fuqi menjëherë.<br />
Ritvan BODE<br />
M I N I S T E R<br />
98
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Bashkia/Komuna/Qarku Periudha<br />
EKSTRAKT I TË DHËNAVE FINANCIARE TË BUXHETIT LOKAL<br />
Për efekt të përllogaritjes së kufizimeve të borxhit për kontraktimin e borxhit të ri<br />
I. TË DHENA MBI BUXHETIN<br />
Buxheti<br />
vendor i Zbatimi faktik Parashikimi Parashikimi Parashikimi Parashikimi Parashikimi<br />
Buxheti Buxheti Buxheti miratuar i buxhetit për buxhetin për buxhetin për buxhetin për buxhetin për buxhetin<br />
vendor faktik* vendor faktik vendor faktik (plan) vendor** vendor*** vendor vendor vendor vendor<br />
Viti n-3 Viti n-2 Viti n-1 Viti n Viti n Viti n Viti n+1 Viti n+2 Viti n+3 Viti n+…<br />
Të ardhura Korrente, ndër të cilat:<br />
1. Taksa Lokale - - - - - - - - - -<br />
Taksa e Pasurisë<br />
Taksa e Biznesit të Vogël<br />
Taksa e ndikimit të ndërtimeve mbi infrastrukturën<br />
Taksë Hoteli<br />
Takse mbi Xhiron e restoranteve, hoteleve etj.<br />
Taksa të Përkohshme<br />
Taksa të tjera<br />
2. Tarifa Lokale - - - - - - - - - -<br />
Tarife Pastrimi<br />
Tarifë për hapësira publike<br />
Tarifë Tabele<br />
Tarifë ndriçimi rrugor<br />
Tarifë gjelbërim<br />
Tarifë për regjistrimin e bizneseve<br />
Tarifë reklame<br />
Tarifë Parkimi<br />
Tarifa për shërbime te tjera/administrative<br />
Tarifa për shërbime social/arsimore (arsimi<br />
parashkollor, konvikte etj)<br />
Sporte dhe Kultura<br />
Të tjera<br />
3. Të Ardhura Jo-tatimore korrente - - - - - - - - - -<br />
Qira<br />
Te tjera<br />
4. TRANSFERTA E PAKUSHTËZUAR<br />
5. Taksa nga burime (ose administrim) kombëtar - - - - - - - - - -<br />
Taksa e regjistrimit të automjeteve<br />
Taksa e transaksioneve mbi pasuritë e paluajtshme<br />
Të tjera<br />
6. SHPENZIME NGA BURIME TË PAKUSHTËZUARA<br />
Shpenzime operative, ndër të cilat: - - - - - - - - - -<br />
Shërbime të përgjithshme publike (administrata)<br />
Shërbime publike<br />
Transporti publik, menaxhimi i transportit rrugor<br />
Strehimi dhe urbanistika<br />
Ujësjellës kanalizime<br />
Arsimi<br />
Kujdesi social<br />
Shëndetësia<br />
Kultura/sporti<br />
Turizmi/shërbime të tjera ekonomike<br />
Shërbime të tjera<br />
II. Të dhëna mbi borxhin<br />
Kufizimi për shërbimin e borxhit - - - - -<br />
Kufizimi për shërbimin e borxhit: 20% i mesatares së<br />
shumës (1+2+4+5) në vitet n-3, n-2, n-1 - - - - -<br />
Kufizimi për shërbimin e borxhit: (1+2+3+4+5-6)/1.4 në<br />
vitin n-1 - - - - -<br />
Kufizimi për stokun e borxhit - - - - -<br />
Shërbimi i borxhit ekzistues<br />
Principali<br />
Interesa<br />
Komisione, kosto të tjera<br />
Stoku ekzistues (i pashlyer)<br />
Stoku i ri - - - - -<br />
Stoku i ri I lejueshëm<br />
Shërbimi i borxhit i ri<br />
Shërbimi i borxhit i ri i lejueshëm - - - - -<br />
*Të dhënat faktike të zbatimit të buxhetit për vitet paraardhëse<br />
** Të dhënat faktike të zbatimit të buxhetit për muajt paraardhës nga dorëzimi I kërkesës<br />
*** Rritja vjetore për çdo artikull nuk mund të parashikohet më e lartë se 7% në vit. Nëse parashikohen rritje më të mëdha, ato duhen argumentuar bazuar në të dhëna konkrete.<br />
Kryetari Shefi i Financës/<br />
99
Bashkia/Komuna/Qarku Periudha<br />
Të dhëna mbi nivelet e borxhit publik lokal<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
n-3 n-2 n-1 n (aktual)<br />
Viti<br />
n+1 n+2 n+3 … n+…<br />
A Shërbimi I borxhit<br />
1 Shërbimi ekzistues I borxhit (për hua të kontraktuara)<br />
a Principali<br />
b Interesat<br />
c Komisione, etj<br />
0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
2 Shërbimi I huasë për huanë që duhet të autorizohet<br />
a Principali<br />
b Interesat<br />
c Komisione, etj<br />
0 0 0 0 0 0<br />
3 Shërbimi total i borxhit (së bashkua me huanë e re) 0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
a Principali 0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
b Interesat 0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
c Komisione, etj 0 0 0 0 0 0 0 0 0<br />
B Stoku i borxhit<br />
Stoku ekzistues I borxhit (për hua të kontraktuara)<br />
Stoku i ri i borxhit (për huanë që duhet të autorizohet)<br />
Stoku total i borxhit<br />
KRYETARI Shefi i Financës<br />
Formulari plotësohet për cdo hua të re, apo lëshimin e një garancie të re për të tretë. Tabela paraqet parashikime për kalendarin e pagesave nga viti në vit<br />
Në rastet kur huaja është kontraktuar në monedhë të huaj, konvertimi bëhet me kursin zyrtar të këmbimit të njoftuar nga Banka e Shqipërisë për kohën e raportimit<br />
100
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
REPUBLIKA E SHQIPËRISË<br />
KUVENDI<br />
LIGJ<br />
Nr.8652, datë 31.7.2000<br />
PËR ORGANIZIMIN DHE FUNKSIONIMIN E QEVERISJES VENDORE<br />
Në mbështetje të neneve 13, 81, 83 pika 1 dhe 108-115 të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,<br />
KUVENDI<br />
I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË<br />
VENDOSI:<br />
KREU I<br />
DISPOZITA TË PËRGJITHSHME<br />
Neni 1<br />
Objekti i ligjit<br />
Ky ligj rregullon organizimin dhe funksionimin e njësive të qeverisjes vendore në Republikën e Shqipërisë, si dhe<br />
përcakton funksionet, kompetencat, të drejtat dhe detyrat e tyre dhe të organeve përkatëse.<br />
Neni 2<br />
Përkufizime<br />
Në kuptimin e këtij ligji:<br />
1. “Funksion” është fusha e veprimtarisë për të cilën është përgjegjës një organ i caktuar.<br />
2. “Funksione të deleguara” janë funksione të pushtetit qendror ose të institucioneve të tjera qendrore që me ligj ose<br />
me marrëveshje caktohen të realizohen nga njësitë e qeverisjes vendore në mënyrën dhe masën e përcaktuar nga<br />
pushteti qendror dhe institucione të tjera qendrore.<br />
3. “Funksione të përbashkëta” janë funksione për të cilat njësia e qeverisjes vendore ka pjesën e saj të përgjegjësisë<br />
së dallueshme nga pjesa e përgjegjësisë së dhënë pushtetit qendror, si dhe që bashkëshoqërohen përpjesëtimisht<br />
me kompetenca, të cilat i ushtron në mënyrë autonome.<br />
4. “Funksione të veta” janë funksionet e dhëna me ligj njësisë së qeverisjes vendore, për të cilat ajo është përgjegjëse<br />
për realizimin, si dhe ka lirinë dhe autoritetin të marrë vendime e të përdorë mjete për realizimin e tyre, brenda<br />
hapësirës së normave, kritereve dhe standardeve të pranuara përgjithësisht me ligj, duke zotëruar autoritet të<br />
plotë administrativ, shërbimi, investimi dhe rregullator.<br />
5. “Kompetencë” është autoriteti dhënë me ligj një organi për kryerjen e një funksioni.<br />
6. “Kompetenca të veta” janë autoritetet ekskluzive që u janë dhënë me ligj njësive të qeverisjes vendore për realizimin<br />
e funksioneve të veta.<br />
7. “Kompetencë administrative” është kompetenca për menaxhimin e strukturave dhe personelit (ngritjen,<br />
përmirësimin, shkrirjen e strukturave, si dhe emërimin, shkarkimin, transferimin, kualifikimin, përcaktimin e pagave<br />
dhe shpërblimeve të personelit) në përputhje me legjislacionin në fuqi.<br />
8. “Kompetencë e deleguar” është kompetenca e pushtetit qendror që, me ligj ose me marrëveshje, i është dhënë<br />
njësisë së qeverisjes vendore.<br />
9. “Kompetencë investimi” është kompetenca për planifikimin, shpërndarjen dhe realizimin e investimeve.<br />
10. “Kompetencë rregullatore” është kompetenca për krijimin dhe vendosjen e rregullave (dhënie licencash, caktime<br />
oraresh, vendosje gjobash ose në përgjithësi dhënie të drejtash ose krijim detyrimesh), duke respektuar standardet<br />
dhe legjislacionin në fuqi.<br />
11. “Kompetencë shërbimi” është kompetenca për planifikimin, shpërndarjen dhe realizimin e mirëmbajtjes së objek-<br />
101
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
teve dhe shërbimeve ndihmëse.<br />
12. “Pushtet qendror” është Këshilli i Ministrave, ministritë dhe institucionet e tjera qendrore të shtetit.<br />
13. “Riorganizim” është ndryshimi në ndarjen administrative-territoriale.<br />
14. “Subjekt i kompetencave të përbashkëta” është një komitet, ent, institucion, ndërmarrje ose bord, i krijuar nga dy<br />
ose më shumë njësi të qeverisjes vendore ose mes njësive të qeverisjes vendore dhe institucioneve qendrore, me<br />
qëllim kryerjen e një shërbimi ose përmbushjen e një detyrimi të përbashkët.<br />
15. “Subsidiaritet” është parimi i kryerjes së funksioneve dhe ushtrimit të kompetencave në një nivel qeverisjeje sa më<br />
pranë shtetasve.<br />
Neni 3<br />
Misioni i pushtetit vendor<br />
Pushteti vendor në Republikën e Shqipërisë siguron qeverisjen në një nivel sa më afër shtetasve nëpërmjet:<br />
a) njohjes së ekzistencës së identiteteve dhe vlerave të ndryshme të bashkësive;<br />
b) respektimit të të drejtave dhe lirive themelore të shtetasve të sanksionuara në Kushtetutë ose në ligje të tjera;<br />
c) zgjedhjes së llojeve të ndryshme të shërbimeve dhe lehtësirave të tjera publike vendore në dobi të bashkësisë;<br />
ç) ushtrimit efektiv të funksioneve, kompetencave dhe realizimit të detyrave nga organet e qeverisjes vendore;<br />
d) realizimit të shërbimeve në forma të përshtatshme;<br />
dh) nxitjes efektive të pjesëmarrjes së bashkësisë në qeverisjen vendore.<br />
Neni 4<br />
Parime themelore të funksionimit të organeve të njësive të qeverisjes vendore<br />
1. Organet e njësive të qeverisjes vendore veprojnë në bazë të parimit të autonomisë vendore.<br />
2. Marrëdhëniet ndërmjet organeve të njësive të qeverisjes vendore dhe marrëdhëniet e tyre me organet e pushtetit<br />
qendror bazohen në parimin e subsidiaritetit dhe të bashkëpunimit për zgjidhjen e problemeve të përbashkëta.<br />
3. Në veprimtarinë e tyre organet e njësive të qeverisjes vendore respektojnë Kushtetutën, ligjet dhe aktet e nxjerra<br />
në bazë dhe për zbatimin e tyre.<br />
4. Organet e njësive të qeverisjes vendore janë persona juridikë.<br />
5. Çdo komunë, bashki dhe qark është organ qeverisës me vazhdimësi.<br />
KREU II<br />
NJËSITË E QEVERISJES VENDORE<br />
Neni 5<br />
Përcaktimi: komunë, bashki, qark dhe nëndarjet<br />
1. Njësi bazë të qeverisjes vendore janë komuna dhe bashkia.<br />
2. Komuna përfaqëson një unitet administrativo-territorial dhe bashkësi banorësh, si rregull në zona rurale dhe në<br />
raste të veçanta edhe në zona urbane. Shtrirja territoriale, emri dhe qendra e komunës përcaktohen me ligj. Nën-<br />
darjet e komunës quhen fshatra dhe në raste të veçanta qytete. Përcaktimi i territorit të nëndarjeve bëhet nga<br />
këshilli komunal.<br />
3. Bashkia përfaqëson një unitet administrativo-territorial dhe bashkësi banorësh kryesisht në zona urbane e në raste<br />
të veçanta përfshin edhe zona rurale. Shtrirja territoriale dhe emri i bashkisë përcaktohen me ligj. Nëndarjet e<br />
bashkisë në zona urbane quhen lagje. Lagjet krijohen në territore me mbi 15 000 banorë me vendim të këshillit<br />
bashkiak. Kur bashkia përfshin zona rurale, nëndarja quhet fshat. Fshati krijohet në një territor me mbi 200 banorë.<br />
Qytet, shpallet një qendër banimi e cila ka një plan perspektiv zhvillimi urban të miratuar. Shpallja e qytetit bëhet<br />
me ligj.<br />
4. Qarku është njësi e nivelit të dytë të qeverisjes vendore.<br />
5. Qarku përfaqëson një unitet administrativo-territorial, të përbërë nga disa komuna dhe bashki me lidhje gjeografike,<br />
tradicionale, ekonomike, sociale dhe interesa të përbashkët. Kufijtë e qarkut përputhen me kufijtë e komunave dhe<br />
të bashkive që e përbëjnë atë. Qendra e qarkut vendoset në një nga bashkitë që përfshihen në të. Shtrirja territo-<br />
riale, emri dhe qendra e qarkut përcaktohen me ligj.<br />
6. Nëndarja e qarkut është rrethi. Shtrirja territoriale, emri dhe qendra e rrethit përcaktohen me ligj.<br />
102
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
7. Drejtimi i nëndarjeve të komunave, bashkive dhe qarqeve përcaktohet në kreun VIII të këtij ligji.<br />
Neni 6<br />
Organet e njësive të qeverisjes vendore<br />
1. Në çdo komunë, bashki dhe qark, krijohen organet përfaqësuese dhe organet ekzekutive të qeverisjes vendore.<br />
2. Organi përfaqësues i komunës ose bashkisë është këshilli komunal ose bashkiak. Organi ekzekutiv i komunës dhe<br />
bashkisë është kryetari i komunës dhe i bashkisë.<br />
3. Organ përfaqësues i qarkut është këshilli i qarkut. Funksionet ekzekutive në qark kryhen nga kryetari dhe kryesia e<br />
këshillit të qarkut.<br />
4. Organet përfaqësuese dhe ekzekutive në komuna e bashki zgjidhen me zgjedhje të përgjithshme, të drejtpërdrejta<br />
dhe me votim të fshehtë, sipas mënyrës së parashikuar në Kodin Zgjedhor të Republikës së Shqipërisë.<br />
5. Organi përfaqësues i qarkut, krijohet me përfaqësues nga organet e zgjedhura të komunave dhe bashkive që e<br />
përbëjnë atë, sipas mënyrës së përcaktuar në Kushtetutë dhe në kreun IX të këtij ligji.<br />
6. Kryetari dhe kryesia e këshillit të qarkut zgjidhen nga këshilli i qarkut, sipas mënyrës së përcaktuar në kreun IX të<br />
këtij ligji.<br />
KREU III<br />
TË DREJTAT E NJËSIVE TË QEVERISJES VENDORE<br />
Neni 7<br />
Ushtrimi i autoritetit me interes publik vendor<br />
1. Organet e njësive të qeverisjes vendore mund të ndërmarrin nisma me interes publik vendor për çdo çështje që<br />
nuk u ndalohet me ligj ose që nuk i është dhënë ekskluzivisht me ligj një organi tjetër shtetëror.<br />
2. Organet e njësive të qeverisjes vendore ushtrojnë kompetencat e tyre nëpërmjet vendimeve, urdhëresave dhe<br />
urdhrave.<br />
Neni 8<br />
Të drejtat e njësive të qeverisjes vendore<br />
1. Njësitë e qeverisjes vendore gëzojnë këto të drejta:<br />
I E drejta e qeverisjes<br />
a) Përcaktojnë masa që ato i gjykojnë të nevojshme për kryerjen e funksioneve dhe ushtrimin e kompetencave.<br />
b) Bazuar në Kushtetutë, në ligje dhe aktet nënligjore të nxjerra në bazë dhe për zbatim të tyre për kryerjen e<br />
funksioneve dhe ushtrimin e kompetencave, nxjerrin urdhëresa, vendime dhe urdhra që janë të detyrueshme për<br />
të gjitha subjektet e përfshira në akt, në juridiksionin e tyre.<br />
c) Krijojnë struktura administrative për kryerjen e funksioneve dhe ushtrimin e kompetencave të tyre, sipas<br />
ligjeve në fuqi.<br />
ç) Krijojnë njësi ekonomike e institucione në varësi të tyre.<br />
d) Krijojnë komitete, borde ose komisione për kryerjen e funksioneve të veçanta sa herë që paraqitet nevoja. dh)<br />
Krijojnë nëndarje administrativo-territoriale brenda juridiksionit për rritjen e efikasitetit në kryerjen e<br />
funksioneve të tyre qeverisëse, sipas mënyrës së përcaktuar në këtë ligj.<br />
II E drejta e pronësisë<br />
a) Njësitë e qeverisjes vendore, ushtrojnë të drejtën e pronësisë. Ato fitojnë, shesin dhe japin në përdorim<br />
pronën e paluajtshme ose të luajtshme të tyre, si dhe ushtrojnë të drejta të tjera sipas mënyrës së përcaktuar<br />
me ligj.<br />
b) E drejta e fitimit të pronës nëpërmjet shpronësimeve për interes publik nga ana e njësive të qeverisjes<br />
vendore rregullohet me ligj të veçantë.<br />
c) E drejta e pronësisë ushtrohet nga këshilli përkatës, i cili nuk mund t’ia delegojë ushtrimin e kësaj të drejte<br />
askujt tjetër.<br />
103
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
III E drejta e mbledhjes së të ardhurave dhe e bërjes së shpenzimeve<br />
a) Krijojnë, mbledhin të ardhura dhe bëjnë shpenzime për përmbushjen e funksioneve të tyre.<br />
b) Vendosin taksa e tarifa për shërbimet si dhe nivelin e tyre në përputhje me legjislacionin në fuqi dhe<br />
interesat e bashkësisë.<br />
c) Hartojnë, miratojnë dhe zbatojnë buxhetin e tyre.<br />
IV E drejta e kryerjes së veprimtarive ekonomike<br />
a) Për përmbushjen e funksioneve publike në interes të bashkësisë që përfaqësojnë, ushtrojnë veprimtari<br />
ekonomike që nuk bie ndesh me orientimet themelore të politikave ekonomike të shtetit.<br />
b) Të ardhurat që përfitohen nga veprimtaria ekonomike përdoren, në pjesën më të madhe, për mbështetjen<br />
dhe përmbushjen e funksioneve publike.<br />
c) Veprimtaria ekonomike e njësive të qeverisjes vendore rregullohet në përputhje me legjislacionin në fuqi.<br />
V E drejta e bashkëpunimit<br />
a) Për kryerjen e shërbimeve specifike në emër dhe në dobi të bashkësive përkatëse, dy ose më shumë njësi të<br />
qeverisjes vendore mund të ushtrojnë së bashku çdo funksion që u është dhënë atyre me ligj, nëpërmjet<br />
zbatimit të marrëveshjeve ose kontratave të përbashkëta, delegimit të kompetencave dhe përgjegjësive të<br />
veçanta njëra-tjetrës ose kontraktimit me një palë të tretë.<br />
b) Bashkëpunojnë me njësi të qeverisjes vendore të vendeve të tjera dhe përfaqësohen në organizata<br />
ndërkombëtare të pushteteve vendore në përputhje me legjislacionin në fuqi.<br />
c) Kanë të drejtë të organizohen në shoqata, në përputhje me legjislacionin përkatës për shoqatat.<br />
VI E drejta e personit juridik<br />
Si persona juridikë, njësitë e qeverisjes vendore gëzojnë dhe ushtrojnë të gjitha të drejtat e përcaktuara në Kodin Civil të<br />
Republikës së Shqipërisë dhe në legjislacionin në fuqi:<br />
a) të drejtën e lidhjes së kontratës;<br />
b) të drejtën e krijimit të personave të tjerë juridikë;<br />
c) të drejtën e ngritjes së padisë civile;<br />
ç) të drejtën e mbajtjes së llogarive;<br />
d) të drejta të tjera për ushtrimin e funksioneve në bazë dhe në zbatim të ligjeve dhe akteve nënligjore.<br />
VII Të drejta të tjera<br />
a) Japin tituj nderi dhe stimuj.<br />
b) Vendosin emërtimet e territoreve, objekteve dhe institucioneve nën juridiksionin e tyre, sipas kritereve të<br />
përcaktuara me ligj.<br />
2. Njësitë e qeverisjes vendore kanë vulën dhe simbolet e tyre.<br />
3. Të drejtat e mësipërme ushtrohen nga organet e njësive të qeverisjes vendore, sipas përcaktimeve të bëra në këtë ligj.<br />
KREU IV<br />
FUNKSIONET DHE KOMPETENCAT E KOMUNËS,<br />
BASHKISË DHE QARKUT<br />
Neni 9<br />
Tipet e funksioneve<br />
Komuna, bashkia dhe qarku, kryejnë funksione të veta, të përbashkëta dhe funksione të deleguara.<br />
Neni 10<br />
Funksionet e veta të komunës dhe bashkisë<br />
1. Komuna dhe bashkia kanë kompetenca të plota administrative, shërbimi, investimi dhe rregullatore për funksionet<br />
e veta të përcaktuara në këtë nen. Këto funksione ato i ushtrojnë në përputhje me afatet e përcaktuara në kreun<br />
XI të këtij ligji.<br />
2. Kompetencat për kryerjen e funksioneve të veta, komuna dhe bashkia i ushtrojnë duke respektuar politikat kom-<br />
104
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
bëtare dhe rajonale. Për këto funksione, pushteti qendror mund të vendosë standarde e norma specifike<br />
kombëtare me qëllim ruajtjen e interesave kombëtarë. Këto standarde e norma nuk mund të cenojnë ose kufizojnë<br />
autonominë e komunave dhe bashkive në çështje me interes vendor. Në rastet kur komunat dhe bashkitë nuk<br />
zotërojnë fondet ose mjetet e mjaftueshme për arritjen e standardeve dhe normave kombëtare, pushteti qendror u<br />
jep atyre mbështetjen e nevojshme.<br />
3. Komunat dhe bashkitë ushtrojnë këto funksione të veta:<br />
I Në fushën e infrastrukturës dhe të shërbimeve publike:<br />
a) furnizimi me ujë të pijshëm;<br />
b) funksionimi i sistemit të kanalizimeve të ujërave të bardha, të ujërave të zeza dhe kanaleve mbrojtëse të<br />
zonave të banuara;<br />
c) ndërtimi, rehabilitimi dhe mirëmbajtja e rrugëve me karakter vendor, trotuareve dhe shesheve publike;<br />
ç) ndriçimi i mjediseve publike;<br />
d) funksionimi i transportit publik urban;<br />
dh) administrimi i varrezave dhe garantimi i shërbimit të varrimit;<br />
e) shërbimi i dekorit;<br />
ë) administrimi i parqeve, lulishteve dhe zonave të gjelbëruara publike; f)<br />
grumbullimi, largimi dhe përpunimi i mbeturinave;<br />
g) planifikimi urban, menaxhimi i tokës dhe strehimi sipas mënyrës së përcaktuar me ligj.<br />
II Shërbimet me karakter social, kulturor e sportiv:<br />
a) Ruajtja dhe zhvillimi i vlerave kulturore dhe historike vendore, organizimi i veprimtarive dhe administrimi i<br />
institucioneve përkatëse;<br />
b) organizimi i veprimtarive sportive, çlodhëse e argëtuese dhe administrimi i institucioneve përkatëse;<br />
c) shërbimi social dhe administrimi i institucioneve si çerdhet, azilet, shtëpitë e fëmijëve, etj.<br />
III Zhvillimi ekonomik vendor:<br />
a) përgatitja e programeve të zhvillimit ekonomik vendor;<br />
b) ngritja dhe funksionimi i tregjeve publike dhe i rrjetit të tregtisë;<br />
c) zhvillimi i biznesit të vogël, si dhe zhvillimi i veprimtarive nxitëse si panaire e reklama në vende publike;<br />
ç) organizimi i shërbimeve në mbështetje të zhvillimit ekonomik vendor si informacioni, struktura dhe<br />
infrastruktura e nevojshme;<br />
d) shërbimi veterinar;<br />
dh) ruajtja dhe zhvillimi i pyjeve, kullotave e burimeve natyrore me karakter vendor.<br />
IV Rendi dhe mbrojtja civile:<br />
a) ruajtja e rendit publik për parandalimin e shkeljeve administrative dhe garantimi i zbatimit të akteve të<br />
komunës ose bashkisë;<br />
b) mbrojtja civile.<br />
Neni 11<br />
Funksionet e përbashkëta<br />
1. Komuna dhe bashkia kryejnë secilin nga funksionet e mëposhtme, veçmas ose së bashku me pushtetin qendror, në<br />
përputhje me afatet e përcaktuara në kreun XI të këtij ligji.<br />
2. Në rastet kur pushteti qendror i kërkon komunës ose bashkisë kryerjen e një funksioni të përbashkët ose arritjen e një<br />
standardi kombëtar për realizimin e këtij funksioni, ai siguron mbështetje të mjaftueshme financiare dhe materiale.<br />
3. Komuna dhe bashkia kryejnë këto funksione të përbashkëta për:<br />
a) arsimin parashkollor dhe parauniversitar;<br />
b) sistemin e shërbimit parësor shëndetësor dhe mbrojtjen e shëndetit publik;<br />
c) kujdesin social, zbutjen e varfërisë dhe garantimin e funksionimit të institucioneve përkatëse;<br />
ç) rendin publik dhe mbrojtjen civile;<br />
d) mbrojtjen e mjedisit;<br />
dh) funksione të tjera të përbashkëta, sipas mënyrës së përcaktuar me ligj.<br />
105
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
4. Kompetencat e komunave dhe bashkive, për funksionet e parashikuara në këtë nen, rregullohen në çdo rast me ligj.<br />
Raportet mes njësive të qeverisjes vendore dhe të institucioneve qendrore për funksionet e parashikuara në këtë<br />
nen, rregullohen me ligj ose me akte nënligjore.<br />
Neni 12<br />
Funksione dhe kompetenca të deleguara<br />
1. Funksionet dhe kompetencat e deleguara janë të detyrueshme ose jo të detyrueshme.<br />
2. Funksione dhe kompetenca të detyrueshme janë ato të përcaktuara me ligj.<br />
3. Institucionet qendrore, kur lejohet me ligj, autorizojnë komunën, bashkinë ose qarkun të kryejnë funksione të cak-<br />
tuara të institucioneve qendrore, duke përcaktuar procedurat e kryerjes dhe të kontrollit për zbatimin e tyre.<br />
4. Institucionet qendrore mund të autorizojnë komunën, bashkinë dhe qarkun të ushtrojnë një kompetencë të vetme<br />
për një funksion të caktuar.<br />
5. Komunës, bashkisë ose qarkut, mund t’u delegohen funksione dhe kompetenca të tjera jo të detyrueshme, mbi<br />
bazën e një marrëveshjeje midis njësisë së qeverisjes vendore përkatëse dhe institucionit qendror përgjegjës me<br />
ligj për këtë funksion ose kompetencë.<br />
6. Në çdo rast institucionet qendrore u garantojnë njësive të qeverisjes vendore mbështetjen e nevojshme financiare<br />
për ushtrimin e funksioneve dhe kompetencave të deleguara.<br />
7. Komuna, bashkia ose qarku, me nismën e tyre mund të përdorin burimet e veta financiare për ushtrimin e funksion-<br />
eve dhe kompetencave të deleguara, me synim ngritjen në nivel më të lartë të shërbimit në interes të bashkësisë.<br />
Neni 13<br />
Funksionet e qarkut<br />
1. Funksionet e veta të qarkut janë ndërtimi dhe zbatimi i politikave rajonale dhe harmonizimi i tyre me politikat<br />
shtetërore në nivel qarku, si dhe çdo funksion tjetër i vet i dhënë me ligj.<br />
2. Qarku ushtron të gjitha funksionet që i delegohen nga një ose më shumë komuna e bashki brenda territorit të tij,<br />
sipas një marrëveshjeje të lidhur midis palëve.<br />
3. Qarku kryen dhe ushtron kompetencat e deleguara nga pushteti qendror, sipas parimeve të parashikuara në nenin<br />
12 të këtij ligji.<br />
Neni 14<br />
Bashkëpunimi ndërkomunal për kryerjen e funksioneve<br />
1. Çdo njësi e qeverisjes vendore mund të ushtrojë të drejtën e bashkëpunimit ndërkomunal, sipas nenit 8 të këtij ligji,<br />
duke përdorur një nga këto mënyra:<br />
a) marrëveshjen për kryerjen së bashku të një ose disa funksioneve;<br />
b) kontraktimin me një njësi tjetër të qeverisjes vendore për ushtrimin e një ose disa funksioneve;<br />
c) kontraktimin nga ana e disa njësive me një palë të tretë për ushtrimin e një ose disa funksioneve. 2.<br />
Çdo marrëveshje duhet:<br />
a) të përmbajë qëllimin dhe funksionet që do të ushtrohen;<br />
b) të parashikojë mënyrën me anë të së cilës do të plotësohet qëllimi;<br />
c) të përcaktojë shkallën dhe kohëzgjatjen e delegimit të kompetencave;<br />
ç) të përcaktojë mënyrën dhe masën e ndihmesave dhe të ndarjes së të ardhurave dhe përfitimeve të tjera.<br />
3. Dy ose më shumë njësi të qeverisjes vendore, si dhe njësi të qeverisjes vendore me organe të pushtetit qendror<br />
mund të lidhin marrëveshje të përbashkët për krijimin e një personi juridik të ndarë nga palët, të cilit i japin au-<br />
toritet dhe kompetenca të caktuara. Në kuptimin e këtij ligji, ky person juridik quhet subjekt i kompetencave të<br />
përbashkëta. Për secilën palë përcaktohet ndihmesa financiare, ndihmesa me shërbime, ndihmesa me pajisje dhe<br />
me punonjës të kualifikuar ose çdo aset tjetër i nevojshëm për realizimin e qëllimit.<br />
4. Pas krijimit të tij subjekti i kompetencave të përbashkëta përgjegjës për administrimin e marrëveshjes, brenda 30<br />
ditësh nga data e krijimit dhe e nënshkrimit të marrëveshjes, njofton zyrtarisht prefektin.<br />
5. Njoftimi zyrtar duhet të përmbajë:<br />
a) emrin e njësive të qeverisjes vendore që janë palë në marrëveshje;<br />
b) datën e hyrjes në fuqi të marrëveshjes;<br />
106
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
c) qëllimin e marrëveshjes dhe funksionin që do të ushtrohet;<br />
ç) vendimet e këshillave të njësive të qeverisjes vendore të përfshira në marrëveshje në lidhje me të;<br />
d) ndihmesat e palëve.<br />
6. Pas njoftimit zyrtar që i bëhet prefektit, marrëveshja bëhet e zbatueshme dhe subjekti i kompetencave të përbash-<br />
këta merr fuqi ekzekutimi.<br />
KREU V<br />
FINANCAT E NJËSIVE TË QEVERISJES VENDORE<br />
Neni 15<br />
Parimet e financimit të njësive të qeverisjes vendore<br />
1. Politikat kombëtare financiare garantojnë funksionimin e njësive të qeverisjes vendore dhe bazohen në parimin e<br />
shumëllojshmërisë së burimeve të të ardhurave.<br />
2. Njësitë e qeverisjes vendore financohen nga të ardhurat që sigurohen nga taksat, tarifat dhe të ardhurat e tjera<br />
vendore, nga fondet e transferuara nga pushteti qendror dhe fondet që u vijnë drejtpërdrejt atyre nga ndarja e<br />
taksave dhe tatimeve kombëtare.<br />
3. Njësive të qeverisjes vendore u garantohet me ligj autoritet i mjaftueshëm për krijimin e të ardhurave në mënyrë<br />
të pavarur.<br />
4. Pushteti qendror u jep njësive të qeverisjes vendore fonde për përmbushjen e të gjitha standardeve dhe kërkesave<br />
që ai vendos për funksionet dhe kompetencat e deleguara.<br />
5. Çdo njësi e qeverisjes vendore miraton, zbaton dhe administron çdo vit buxhetin e vet pa deficit dhe në përputhje<br />
me ligjin nr.8379, datë 29.7.1998 “Për hartimin dhe zbatimin e Buxhetit të Shtetit të Republikës së Shqipërisë”.<br />
Neni 16<br />
Të ardhurat e veta të komunës dhe të bashkisë<br />
1. Komuna dhe bashkia, krijojnë të ardhura nga:<br />
a) taksat dhe tatimet vendore mbi pasuritë e luajtshme dhe të paluajtshme, si dhe mbi transaksionet e kryera me to;<br />
b) taksat dhe tatimet vendore mbi veprimtarinë ekonomike të biznesit të vogël, të shërbimit hotelier, të<br />
restoranteve, bareve dhe të shërbimeve të tjera;<br />
c) taksat dhe tatimet vendore mbi të ardhurat vetjake të krijuara nga dhurata, trashëgimi, testamente ose llotari<br />
vendore;<br />
ç) taksa ose tatime të tjera të përcaktuara me ligj.<br />
2. Baza e taksave dhe tatimeve vendore, si dhe kufijtë maksimalë dhe/ose minimalë të nivelit të tyre vendosen me<br />
ligj të veçantë. Komuna dhe bashkia kanë të drejtë të zbatojnë ose jo një taksë ose tatim vendor të përcaktuar. Kur<br />
ato e zbatojnë tatimin ose taksën vendore, ato ushtrojnë të drejtën e vendosjes së nivelit, si dhe të mënyrave të<br />
mbledhjes dhe administrimit të tyre brenda kufijve dhe kritereve të përcaktuara në ligjin përkatës.<br />
3. Komuna dhe bashkia krijojnë të ardhura nga tarifat vendore për:<br />
a) shërbimet publike që ato ofrojnë;<br />
b) të drejtën e përdorimit të pronave publike vendore;<br />
c) dhënien e licencave, të lejeve, autorizimeve dhe për lëshimin e dokumenteve të tjera, për të cilat ato kanë<br />
autoritet të plotë.<br />
4. Komuna dhe bashkia vendosin vetë për nivelin, mënyrën e mbledhjes dhe të administrimit të tarifave vendore,<br />
në përputhje me politikat dhe parimet e përgjithshme kombëtare, të përcaktuara në aktet normative të pushtetit<br />
qendror.<br />
5. Komuna dhe bashkia marrin hua për qëllime publike vendore, në përputhje me mënyrat e përcaktuara me ligj.<br />
6. Komuna dhe bashkia krijojnë të ardhura nga veprimtaritë e tyre ekonomike, qiratë dhe shitja e pronave, dhuratat,<br />
interesat, gjobat, ndihmat ose donacionet.<br />
107
Neni 17<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Të ardhura nga burime kombëtare<br />
1. Komuna dhe bashkia financohen nga këto burime kombëtare:<br />
a) Taksat dhe tatimet e ndara, në të cilat përfshihen një pjesë e tatimit mbi të ardhurat vetjake, si dhe një pjesë e<br />
tatimit mbi fitimin e subjekteve ekonomike. Të ardhurat vjetore nga këto taksa e tatime u jepen komunave dhe<br />
bashkive në jo më pak se tri transferta në vit. Pjesa e taksës dhe tatimit që shkon në favor të tyre, si dhe mbled-<br />
hja e administrimi përcaktohen me ligj për çdo taksë ose tatim të ndarë.<br />
b) Transfertat e pakushtëzuara nga Buxheti i Shtetit, që jepen sipas kritereve të përcaktuara me ligj, bazuar në<br />
funksionet dhe kompetencat e veta ose të përbashkëta të komunave dhe bashkive, si dhe për arritjen e barazisë<br />
së burimeve mes njësive të ndryshme të qeverisjes vendore në raport me mundësitë e tyre për të krijuar të<br />
ardhurat e nevojshme.<br />
c) Transfertat e kushtëzuara nga Buxheti i Shtetit.<br />
2. Pushteti qendror, në bashkëpunim me komunat dhe bashkitë, në periudhën e hartimit të projektbuxhetit analizon<br />
mjaftueshmërinë dhe stabilitetin e këtyre burimeve për arritjen e qëllimeve të përcaktuara në këtë ligj.<br />
Neni 18<br />
Burimet e financimit të qarkut<br />
1. Qarku krijon të ardhura nga burimet e veta vendore dhe nga ndarja e të ardhurave kombëtare.<br />
2. Të ardhurat nga burimet e veta vendore përbëhen nga:<br />
a) transfertat e pakushtëzuara, përfshirë kutotat e anëtarësisë së komunave dhe bashkive përbërëse, të<br />
përcaktuara në rregulloren dhe buxhetin vjetor të qarkut për kryerjen e funksioneve të veta dhe të përbashkëta;<br />
b) transfertat e kushtëzuara për kryerjen e funksioneve dhe kompetencave të deleguara përkatëse nga bashkitë<br />
dhe komunat përbërëse;<br />
c) taksa dhe tatime të vendosura në nivel qarku, të përcaktuara në përputhje me ligjin;<br />
ç) tarifat për shërbimet publike të kryera nga qarku, si dhe nga burime të tjera të përcaktuara në nenin 16 të<br />
këtij ligji.<br />
3. Kriteret dhe normat për krijimin dhe administrimin e të ardhurave nga burimet e veta vendore janë të ngjashme<br />
me ato të përcaktuara për të ardhurat nga burimet vendore të komunave dhe bashkive.<br />
4. Të ardhurat e qarkut nga ndarja e të ardhurave kombëtare, krijohen dhe administrohen sipas mënyrës së përcak-<br />
tuar në nenin 17 të këtij ligji.<br />
Neni 19<br />
Buxheti i njësive të qeverisjes vendore<br />
1. Buxheti i çdo njësie të qeverisjes vendore përfshin të gjitha të ardhurat dhe të gjitha shpenzimet së bashku me<br />
pagesat e huasë.<br />
2. Transfertat e kushtëzuara, të cilat hyjnë në buxhetin e njësisë së qeverisjes vendore, përdoren vetëm për qëllimin<br />
për të cilin janë dhënë në përputhje me rregullat e caktuara nga pushteti qendror.<br />
3. Çdo njësi e qeverisjes vendore ka autoritet të plotë për qëllimet dhe mënyrat e përdorimit të fondeve buxhetore të<br />
saj, që nuk janë transferta të kushtëzuara. Kur këto fonde nuk shpenzohen tërësisht gjatë vitit financiar në vazhdim,<br />
mbarten në buxhetin e vitit financiar pasardhës.<br />
4. Miratimi i buxhetit të ri dhe mbyllja e buxhetit të vitit të mëparshëm bëhet sipas afateve të përcaktuara në ligjin<br />
nr.8379, datë 29.7.1998 “Për hartimin dhe zbatimin e Buxhetit të Shtetit të Republikës së Shqipërisë”.<br />
5. Buxheti i çdo njësie të qeverisjes vendore miratohet nga këshilli përkatës. Miratimi i buxhetit dhe i bilancit të tij<br />
mbyllës, bëhen në afatet e përcaktuara në ligjin nr. 8379, datë 29.7.1998 “Për hartimin dhe zbatimin e Buxhetit të<br />
Shtetit të Republikës së Shqipërisë”.<br />
6. Buxheti i njësive të qeverisjes vendore synon:<br />
a) përdorimin me efektivitet të burimeve për kryerjen e funksioneve dhe ushtrimin e kompetencave;<br />
b) paraqitjen qartë të situatës financiare të çdo njësie të qeverisjes vendore;<br />
c) dhënien e informacionit të nevojshëm, që u mundëson qytetarëve pjesëmarrjen në vendimmarrje në lidhje<br />
me funksionet dhe kompetencat e ushtruara nga njësia e qeverisjes vendore përkatëse.<br />
7. Buxheti i njësive të qeverisjes vendore duhet të përmbajë:<br />
108
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
a) pasqyrat e të ardhurave dhe të shpenzimeve buxhetore me treguesit si më poshtë:<br />
i) të ardhurat e detajuara sipas klasifikimit në nenet 16, 17 dhe 18 të këtij ligji;<br />
ii) shpenzimet e detajuara në përputhje me klasifikimin funksional dhe ekonomik;<br />
iii) fondin rezervë jo më shumë se 3 për qind të shpenzimeve totale;<br />
b) parashikimin e të ardhurave dhe shpenzimeve për dy vitet buxhetore pasardhëse;<br />
c) parashikimin e shpenzimeve për investimet me informacionin e mëposhtëm:<br />
i) qëllimin e investimit;<br />
ii) planin e financimit, përfshirë mënyrat dhe burimet e financimit;<br />
iii) shpenzimet vjetore që duhen për shlyerjen e kredisë, nëse përdoret, si dhe një preventiv të s hpenzimeve<br />
operative që lindin si pasojë e kryerjes së investimit.<br />
8. Organi ekzekutiv i çdo njësie të qeverisjes vendore përgatit projektbuxhetin e vitit të ri financiar, si dhe projektven-<br />
dimin për mbylljen e buxhetit të vitit të mëparshëm dhe ia paraqet për miratim këshillit në afatet e parashikuara<br />
në ligjin nr.8379, datë 29.7.1998 “Për hartimin dhe zbatimin e Buxhetit të Shtetit të Republikës së Shqipërisë”.<br />
9. Ndryshimet gjatë zbatimit të buxhetit të pavarur në lidhje me transferimin dhe rishpërndarjen e fondeve, si dhe<br />
me mënyrën e përdorimit të fondit rezervë, bëhen nga këshilli përkatës, me propozim të kryetarit, në përputhje<br />
me kriteret e përcaktuara në ligjin nr. 8379, datë 29.7.1998 “Për hartimin dhe zbatimin e Buxhetit të Shtetit të Re-<br />
publikës së Shqipërisë” dhe aktet nënligjore përkatëse.<br />
Neni 20<br />
Ruajtja e dokumentacionit financiar<br />
1. Çdo njësi e qeverisjes vendore merr masa për ruajtjen dhe administrimin e dokumenteve financiare dhe është<br />
përgjegjëse për dëmtimin ose humbjen e tyre, në përputhje me legjislacionin për arkivat.<br />
2. Çdo njësi e qeverisjes vendore miraton rregulloren e brendshme për zbatimin e ligjit për arkivat.<br />
Neni 21<br />
Kontrolli i brendshëm financiar<br />
1. Çdo këshill i njësive të qeverisjes vendore krijon një komision financash, i cili vepron gjatë gjithë periudhës së man-<br />
datit.<br />
2. Komisioni i financave kontrollon të ardhurat dhe shpenzimet e kryera nga organi ekzekutiv, në përputhje me bux-<br />
hetin e miratuar nga këshilli. Organi ekzekutiv i njësisë së qeverisjes vendore i raporton komisionit të financave<br />
rregullisht gjatë vitit dhe i dorëzon atij dokumentacionin e kërkuar prej tij. Organi ekzekutiv dhe administrata e tij<br />
nuk mund të bëjnë pjesë në këtë komision.<br />
3. Komisioni i financave kontrollon të gjithë dokumentacionin kontabël dhe financiar. Ai ka të drejtë të kërkojë au-<br />
ditim të jashtëm të llogarive të kryer nga ekspertë kontabël të autorizuar.<br />
Neni 22<br />
Kontrolli i jashtëm financiar<br />
1. Çdo njësi e qeverisjes vendore i nënshtrohet kontrollit të jashtëm financiar të Kontrollit të Lartë të Shtetit për ligjsh-<br />
mërinë e përdorimit të burimeve financiare.<br />
2. Çdo njësi e qeverisjes vendore i nënshtrohet kontrollit të jashtëm financiar nga ana e organeve të pushtetit qen-<br />
dror, sipas mënyrës së parashikuar me ligj.<br />
KREU VI<br />
PËRBËRJA, KRIJIMI, MËNYRA E ORGANIZIMIT, KOMPETENCAT DHE DETYRAT E KËSHILLIT KOMUNAL DHE BASHKIAK<br />
Neni 23<br />
Mënyra e zgjedhjes<br />
Këshilli komunal dhe bashkiak përbëhen nga këshilltarë të zgjedhur sipas dispozitave të përcaktuara në Kodin Zgjedhor të<br />
Republikës së Shqipërisë.<br />
109
Neni 24<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Numri i anëtarëve të këshillit komunal dhe bashkiak<br />
1. Numri i anëtarëve të këshillit komunal dhe bashkiak përcaktohet sipas numrit të popullsisë si më poshtë:<br />
Komunat dhe bashkitë deri në 5 000 banorë 13 anëtarë<br />
“ “ 5 000 - 10 000 banorë 15 anëtarë<br />
“ “ 10 000 - 20 000 banorë 17 anëtarë<br />
“ “ 20 000 - 50 000 banorë 25 anëtarë<br />
“ “ 50 000 - 100 000 banorë 35 anëtarë<br />
“ “ 100 000 - 200 000 banorë 45 anëtarë<br />
Bashkia e Tiranës 55 anëtarë<br />
2. Në zbatim të këtij neni, prefekti përcakton numrin e anëtarëve të këshillit për çdo komunë e bashki nën juridik-<br />
sionin e tij, mbi bazën e numrit të banorëve sipas evidencave të zyrave të gjendjes civile të datës 1 janar të vitit kur<br />
zhvillohen zgjedhjet.<br />
Neni 25<br />
Papajtueshmëria e funksionit të këshilltarit<br />
1. Funksioni i këshilltarit është i papajtueshëm me:<br />
a) funksionin e kryetarit, zëvendëskryetarit të komunës ose bashkisë;<br />
b) funksionin e sekretarit të këshillit komunal ose bashkiak;<br />
c) funksionin e nëpunësit të administratës së komunës ose bashkisë përkatëse;<br />
ç) funksionin e deputetit.<br />
2. Një person nuk mund të zgjidhet në të njëjtën kohë në më shumë se një këshill komunal ose bashkiak.<br />
3. Nuk mund të jenë anëtarë të të njëjtit këshill personat që janë me njëri-tjetrin bashkëshortë, prindër e fëmijë, vëlla<br />
e motër, si dhe vjehrri e vjehrra me nusen dhe dhëndërin.<br />
Neni 26<br />
Mbledhja e parë e këshillit komunal ose bashkiak<br />
1. Këshilli komunal ose bashkiak zhvillon mbledhjen e tij të parë jo më vonë se 20 ditë nga shpallja e rezultatit të<br />
zgjedhjes nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve.<br />
2. Mbledhja e parë e këshillit thirret nga sekretari i këshillit komunal ose bashkiak. Në mungesë të tij, nismën për thir-<br />
rjen e mbledhjes së parë e merr prefekti.<br />
3. Në rast se asnjë nga subjektet e sipërpërmendura nuk e ushtron këtë të drejtë brenda afatit të parashikuar në pikën<br />
1 të këtij neni, atëherë këshilli mblidhet vetë brenda 10 ditëve.<br />
4. Mbledhja e parë e këshillit është e vlefshme kur në të marrin pjesë më shumë se gjysma e anëtarëve të tij, të shpal-<br />
lur nga komisioni i zgjedhjeve për qeverisjen vendore. Nëse nuk mblidhen më shumë se gjysma e anëtarëve të<br />
këshillit, mbledhja nuk zhvillohet dhe ajo thirret tri ditë më vonë, por jo më shumë se tri herë. Në rastet kur edhe<br />
pas tri herë thirrje nuk sigurohet pjesëmarrja e kërkuar, këshilli konsiderohet i shpërndarë.<br />
5. Mbledhja e parë e këshillit, deri në zgjedhjen e kryetarit të tij, drejtohet nga këshilltari më i vjetër në moshë.<br />
6. Në mbledhjen e parë të këshillit komunal ose bashkiak:<br />
a) zgjidhet komisioni i mandateve;<br />
b) miratohen mandatet e anëtarëve të këshillit;<br />
c) këshilltarët bëjnë betimin;<br />
ç) zgjidhet kryetari dhe zëvendëskryetari i këshillit;<br />
d) zgjidhen anëtarët që do të përfaqësojnë këshillin komunal ose bashkiak në këshillin e qarkut dhe pajisen ata<br />
me mandatin e përfaqësimit.<br />
7. Këshilli konstituohet pas vërtetimit të mandateve të më shumë se gjysmës së anëtarëve të tij.<br />
110
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 27<br />
Mandati i këshilltarit<br />
1. Mandati i jepet këshilltarit me vendim të këshillit.<br />
2. Dhënia dhe heqja e mandatit bëhet me shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të anëtarëve të këshillit.<br />
3. Këshilltari nuk voton për mandatin e tij.<br />
4. Mandati i këshilltarit mbaron përpara afatit, me propozimin e komisionit të mandateve kur:<br />
a) ndryshon vendbanimin;<br />
b) jep dorëheqjen;<br />
c) krijohen kushte të papajtueshmërisë, të përcaktuara në nenin 25 të këtij ligji;<br />
ç) mandati nga ana e tij është marrë në mënyrë të parregullt;<br />
d) humbet zotësinë juridike për të vepruar me vendim gjykate; dh)<br />
vdes;<br />
e) nuk merr pjesë në mbledhjet e këshillit për një periudhë 6-mujore;<br />
ë) dënohet për kryerjen e një vepre penale me vendim gjykate të formës së prerë; f)<br />
këshilli shpërndahet nga organi kompetent.<br />
Neni 28<br />
Betimi<br />
1. Pas verifikimit të mandateve nga komisioni përkatës, këshilltarët betohen përpara këshillit me formulën e më-<br />
poshtme:<br />
“Betohem, në emër të zgjedhësve që përfaqësoj, të mbroj Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë dhe ligjet e saj.<br />
Betohem se në të gjithë veprimtarinë time do të udhëhiqem nga interesat e shtetasve të komunës ose bashkisë<br />
(emri i komunës ose bashkisë përkatëse) dhe do të punoj me ndershmëri e përkushtim për zhvillimin dhe rritjen e<br />
mirëqenies së tyre.”<br />
2. Këshilltari që nuk pranon të bëjë dhe të nënshkruajë betimin, quhet se jep dorëheqjen dhe atij nuk i jepet man-<br />
dati.<br />
Neni 29<br />
Të drejtat e këshilltarit<br />
1. Këshilltari nuk përgjigjet për mendime të shprehura, lidhur me çështje zyrtare gjatë ushtrimit të detyrës.<br />
2. Këshilltari shpërblehet për punën që kryen. Masa e shpërblimit vendoset nga këshilli përkatës mbi bazën e kriter-<br />
eve të përcaktuara nga legjislacioni në fuqi.<br />
3. Me kërkesën e tij, këshilltari informohet dhe i vihet në dispozicion në çdo kohë nga administrata e komunës ose<br />
bashkisë përkatëse, çdo lloj dokumentacioni për njohje të problemeve të juridiksionit të saj.<br />
4. Këshilltari ka të drejtën e kualifikimit profesional, sipas programit të miratuar nga këshilli. Financimi për këto raste<br />
bëhet sipas rregullave të legjislacionit në fuqi.<br />
Neni 30<br />
Konflikt interesi<br />
1. Këshilltari nuk merr pjesë në shqyrtimin dhe miratimin e aktit të këshillit kur ai vetë ose bashkëshorti, prindërit,<br />
fëmijët, vëllezërit, motrat, vjehrri, vjehrra, dhëndëri e nusja e tij, kanë interes pasuror ose çdo interes tjetër me<br />
çështjen që diskutohet në këshill.<br />
2. Në çdo rast konflikti interesash zbatohen dispozitat skualifikuese të parashikuara në Kodin e Procedurave Adminis-<br />
trative të Republikës së Shqipërisë.<br />
Neni 31<br />
Funksionimi i këshillit komunal ose bashkiak<br />
1. Këshilli komunal dhe ai bashkiak ushtron funksionet e tij qysh nga krijimi, sipas nenit 26, deri në krijimin e këshillit<br />
të ri pasardhës.<br />
2. Mbledhjet e radhës të këshillit komunal ose bashkiak zhvillohen si rregull, sipas përcaktimit që bën vetë këshilli, por<br />
111
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
jo më pak se një herë në muaj.<br />
3. Këshilli mblidhet jashtë radhe:<br />
a) me kërkesën e kryetarit të komunës ose bashkisë;<br />
b) me kërkesën e 1/3 së anëtarëve të tij;<br />
c) me kërkesën e motivuar të prefektit për çështje që lidhen me ushtrimin e funksioneve të tij.<br />
4. Thirrja për mbledhjen e këshillit bëhet nga kryetari i këshillit dhe njoftimi për mbledhjen bëhet, si rregull, jo më pak<br />
se 5 ditë para datës së zhvillimit të saj. Njoftimi përmban datën e mbledhjes, orën, vendin dhe rendin e ditës.<br />
5. Rendi i ditës miratohet nga këshilli.<br />
6. Në periudhën nga data e zgjedhjeve e deri në konstituimin e këshillit të ri, këshilli i mëparshëm komunal ose bash-<br />
kiak ushtron funksione të kufizuara dhe merr vendime vetëm në raste të situatave emergjente.<br />
7. Mbledhja e këshillit komunal ose bashkiak quhet e vlefshme kur në të merr pjesë shumica e të gjithë anëtarëve të<br />
këshillit, me përjashtim të rasteve kur kërkohet një shumicë tjetër për marrjen e vendimeve, sipas përcaktimeve në<br />
nenin 33 të këtij ligji.<br />
8. Kur këshilli nuk mblidhet për shkak të mungesës së anëtarëve të tij gjatë tre muajve, duke filluar nga data e mbled-<br />
hjes së fundit të tij, këshilli quhet i vetëshpërndarë. Vetëshpërndarja pasohet me zgjedhje të reja për këshillin<br />
përkatës dhe sekretari i këshillit komunal ose bashkiak, brenda 10 ditëve nga përfundimi i afatit 3-mujor, njofton<br />
prefektin.<br />
9. Mbledhjet e këshillit fiksohen në procesverbalin e mbledhjes. Mënyra e mbajtjes së procesverbalit dhe e vërtetimit<br />
të tij, përcaktohen në rregulloren e brendshme të funksionimit të këshillit.<br />
Neni 32<br />
Detyrat dhe kompetencat e këshillit komunal ose bashkiak<br />
Këshilli komunal ose bashkiak ka këto detyra dhe kompetenca:<br />
a) Miraton statutin e komunës ose të bashkisë, si dhe rregulloren e brendshme të funksionimit të vet.<br />
b) Zgjedh dhe shkarkon kryetarin dhe zëvendëskryetarin e këshillit.<br />
c) Emëron dhe shkarkon sekretarin e këshillit komunal ose bashkiak.<br />
ç) Miraton strukturën organizative dhe rregulloret bazë të administratës së komunës ose të bashkisë, të njësive<br />
e institucioneve buxhetore në varësi të komunës ose të bashkisë, si dhe numrin e personelit të tyre, kërkesat<br />
për kualifikimin, pagat dhe mënyrat e shpërblimit të punonjësve dhe të personave të tjerë të zgjedhur ose të<br />
emëruar në përputhje me legjislacionin në fuqi.<br />
d) Miraton aktet e themelimit të ndërmarrjeve, shoqërive tregtare, si dhe të personave të tjerë juridikë që krijon<br />
vetë ose është bashkëthemelues.<br />
dh) Miraton buxhetin dhe ndryshimet e tij.<br />
e) Miraton tjetërsimin ose dhënien në përdorim të pronave të tretëve.<br />
ë) Organizon dhe mbikëqyr kontrollin e brendshëm të komunës ose bashkisë.<br />
f) Vendos për taksat e tarifat vendore, si dhe nivelin e tyre.<br />
g) Vendos për marrjen e kredive dhe shlyerjen e detyrimeve ndaj të tretëve.<br />
gj) Vendos për krijimin e institucioneve të përbashkëta me njësi të tjera të qeverisjes vendore, përfshi subjektin e<br />
kompetencave të përbashkëta ose me persona të tretë.<br />
h) Vendos për fillimin e procedurave gjyqësore për çështje të kompetencës së vet.<br />
i) Zgjedh përfaqësuesit e këshillit komunal ose bashkiak në këshillin e qarkut.<br />
j) Vendos për dhënien ose heqjen e mandatit të këshilltarit.<br />
k) Miraton norma, standarde e kritere për rregullimin dhe disiplinimin e funksioneve që i janë dhënë atij me ligj,<br />
si dhe për mbrojtjen dhe garantimin e interesit publik.<br />
l) Vendos për simbolet e komunës ose të bashkisë.<br />
ll) Vendos për emërtimin e rrugëve, të shesheve, të territoreve, të institucioneve dhe të objekteve në juridiksionin<br />
e komunës ose të bashkisë.<br />
m) Jep tituj nderi dhe stimuj.<br />
n) Vendos për rregullat, procedurat dhe mënyrat e realizimit të funksioneve të deleguara, në bazë dhe për zbatim<br />
të ligjit me të cilin bëhet ky delegim te komuna ose bashkia.<br />
112
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 33<br />
Votimi<br />
1. Votimi në këshill bëhet i hapur ose i fshehtë. Këshilli vendos për rastet kur votimi bëhet i fshehtë. Aktet me karakter<br />
individual miratohen kurdoherë me votim të fshehtë.<br />
2. Vendimet e këshillit merren me shumicën e votave të anëtarëve të pranishëm në mbledhje.<br />
3. Vendimet merren me shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të anëtarëve të këshillit për rastet e parashi-<br />
kuara në nenin 32 shkronjat “b”, “c”, “d”, “dh”, “g”, “gj”, “i” dhe “j” të këtij ligji.<br />
4. Vendimet merren me tre të pestat të numrit të përgjithshëm të anëtarëve të këshillit për rastet e parashikuara në<br />
nenin 32 shkronjat “e”dhe “f” të këtij ligji.<br />
5. Në rastet e votimit për kryetarin, zëvendëskryetarin dhe sekretarin e këshillit, kur nuk sigurohet shumica e kërkuar,<br />
votimi ribëhet midis dy kandidatëve, që në raundin e parë kanë fituar numrin më të madh të votave.<br />
6. Aktet e këshillit shpallen brenda 10 ditëve nga data e miratimit të tyre dhe hyjnë në fuqi 10 ditë pas shpalljes. Aktet<br />
me karakter individual hyjnë në fuqi në datën e njoftimit të tyre subjekteve që përfshihen në to.<br />
Neni 34<br />
Mbledhjet e hapura<br />
1. Mbledhjet e këshillit janë të hapura për publikun. Çdo qytetar lejohet të ndjekë mbledhjet e këshillit, sipas mënyrës<br />
së përcaktuar në rregulloren e këshillit.<br />
2. Njoftimi për mbledhjen e këshillit bëhet publik në vende të caktuara nga këshilli dhe në media. Njoftimi përmban<br />
datën, vendin, orën dhe rendin e ditës së mbledhjes.<br />
3. Këshilli, me shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të anëtarëve, vendos për rastet kur mbledhja bëhet e<br />
mbyllur.<br />
Neni 35<br />
Seancat e këshillimeve me bashkësinë dhe e drejta e publikut për t’u informuar<br />
1. Këshilli komunal ose bashkiak, përpara shqyrtimit dhe miratimit të akteve, zhvillon seanca këshillimi me bash-<br />
kësinë. Seancat e këshillimit janë të detyrueshme për rastet e parashikuara në nenin 32 shkronjat “dh”, “e”, “f” dhe<br />
“k” të këtij ligji.<br />
2. Këshillimi me bashkësinë, në çdo rast, bëhet sipas mënyrës së përcaktuar në rregulloren e këshillit, duke përdorur<br />
një nga format e nevojshme si takimet e hapura me banorët, takime me specialistë, me institucione të interesuara<br />
dhe organizata joqeveritare ose nëpërmjet marrjes së nismës për organizimin e referendumeve vendore.<br />
3. Aktet e këshillit afishohen, në vende publike të caktuara nga këshilli, brenda territorit të komunës ose bashkisë<br />
dhe, sipas mundësive, këshilli cakton edhe forma të tjera të publikimit të tyre. Informimi i publikut në çdo komunë<br />
e bashki bëhet në përputhje me ligjin nr.8503, datë 30.6.1999 “Për të drejtën e informimit për dokumentet zyrtare”<br />
dhe rregullat e përcaktuara nga vetë këshilli përkatës për këtë qëllim.<br />
Neni 36<br />
Kryetari i këshillit komunal ose bashkiak<br />
1. Kryetari dhe zëvendëskryetari i këshillit komunal ose bashkiak, zgjidhen nga radhët e anëtarëve të këshillit. Propoz-<br />
imi për shkarkimin e tyre bëhet nga të paktën një e treta e anëtarëve të këshillit.<br />
2. Kryetari i këshillit kryen këto detyra:<br />
a) thërret mbledhjen e këshillit në përputhje me nenin 31 të këtij ligji;<br />
b) drejton mbledhjet e këshillit në përputhje me rregulloren e tij;<br />
c) nënshkruan aktet që nxjerr këshilli;<br />
ç) kryen detyra të tjera të përcaktuara në rregulloren e këshillit.<br />
3. Në mungesë të kryetarit të këshillit, detyrat e tij i kryen zëvendëskryetari.<br />
113
Neni 37<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Sekretari i këshillit komunal ose bashkiak<br />
1. Sekretari i këshillit emërohet dhe shkarkohet nga këshilli komunal ose bashkiak, mbi bazën e propozimit të kryetarit<br />
të këshillit, me shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të anëtarëve. Shkarkimi i sekretarit mund të propozo-<br />
het edhe nga 1/3 e anëtarëve të këshillit.<br />
2. Sekretari i këshillit komunal ose bashkiak është përgjegjës për:<br />
a) mbajtjen e dokumenteve zyrtare të këshillit;<br />
b) ndjekjen e punës për përgatitjen e materialeve të mbledhjeve sipas rendit të ditës;<br />
c) njoftimin për zhvillimin e mbledhjeve të këshillit;<br />
ç) shpalljen dhe publikimin e njoftimeve dhe akteve të nxjerra nga këshilli komunal ose bashkiak;<br />
d) përgatitjen e seancave të këshillimit me bashkësinë;<br />
dh) mbikëqyrjen e respektimit të rregullores së funksionimit të këshillit.<br />
3. Sekretari i këshillit komunal ose bashkiak kryen çdo funksion tjetër që i caktohet nga vetë këshilli.<br />
Neni 38<br />
Shpërndarja e parakohshme e këshillit komunal ose bashkiak<br />
1. Këshilli komunal ose bashkiak shpërndahet para kohe me vendim të Këshillit të Ministrave kur:<br />
a) nuk mblidhet për një periudhë të vazhdueshme tremujore;<br />
b) nuk arrin të marrë vendim për miratimin e buxhetit brenda tre muajve nga data e përcaktuar në nenin 19 të<br />
këtij ligji;<br />
c) kryen shkelje të rënda të Kushtetutës ose ligjeve.<br />
2. Këshilli komunal ose bashkiak shpërndahet edhe kur bëhet riorganizim me ndryshim kufijsh, sipas nenit 70 të këtij<br />
ligji.<br />
3. Në rast të lënies në fuqi të vendimit të shpërndarjes nga organi kompetent, në komunën ose bashkinë përkatëse<br />
organizohen zgjedhjet për këshillin, në përputhje me Kodin Zgjedhor të Republikës së Shqipërisë.<br />
KREU VII<br />
KRYETARI I KOMUNËS OSE BASHKISË<br />
Neni 39<br />
Kryetari i komunës ose bashkisë<br />
1. Çdo komunë ose bashki ka kryetarin e saj të zgjedhur çdo tre vjet në zgjedhje të përgjithshme, të drejtpërdrejta dhe<br />
me votim të fshehtë, sipas mënyrës së parashikuar në Kodin Zgjedhor të Republikës së Shqipërisë.<br />
2. Kryetari i komunës ose bashkisë, në kryerjen e funksioneve dhe ushtrimin e kompetencave të tij, ndihmohet nga<br />
një ose më shumë zëvendëskryetarë. Numri i zëvendëskryetarëve caktohet nga këshilli komunal ose bashkiak.<br />
Emërimi dhe shkarkimi i tyre bëhet nga kryetari i komunës ose bashkisë.<br />
Neni 40<br />
Mandati i kryetarit të komunës ose bashkisë<br />
1. Mandati i kryetarit të komunës ose bashkisë vërtetohet nga gjykata në juridiksionin e së cilës përfshihet komuna<br />
ose bashkia përkatëse, brenda 20 ditëve nga data e shpalljes së rezultatit të zgjedhjes së tij.<br />
2. Deklarimi i pavlefshmërisë së mandatit të kryetarit bëhet kur vërehet se nuk plotësohen kushtet sipas nenit 45 të<br />
Kushtetutës dhe nenit 10 të Kodit Zgjedhor të Republikës së Shqipërisë.<br />
3. Shpallja e vlefshmërisë së mandatit të kryetarit të komunës ose bashkisë bëhet në mbledhjen më të parë të këshil-<br />
lit komunal ose bashkiak përkatës, ku kryetari bën betimin sipas formulës së përcaktuar në nenin 28 të këtij ligji dhe<br />
e nënshkruan atë.<br />
4. Ushtrimi i mandatit të kryetarit të komunës ose bashkisë fillon në çastin kur bën betimin dhe përfundon kur bën<br />
betimin kryetari pasardhës.<br />
5. Në rast se këshilli bashkiak ose komunal nuk mblidhet brenda 30 ditëve nga data e shpalljes së rezultatit të zgjed-<br />
hjeve nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, prefekti organizon ceremoninë e betimit të kryetarit të bashkisë ose<br />
114
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
komunës në mjedisin e bashkisë ose komunës dhe në praninë e banorëve të njësisë përkatëse.<br />
Neni 41<br />
Përfundimi para kohe i mandatit të kryetarit të komunës ose bashkisë<br />
1. Mandati i kryetarit të komunës ose bashkisë përfundon përpara afatit në rastet kur kryetari:<br />
a) nuk pranon të bëjë betimin;<br />
b) jep dorëheqjen;<br />
c) nuk është më banor i përhershëm i komunës ose bashkisë, ku është zgjedhur;<br />
ç) shkarkohet nga organi kompetent, sipas nenit 42 të këtij ligji;<br />
d) kandidon ose zgjidhet deputet;<br />
dh) humbet zotësinë juridike për të vepruar me vendim gjykate të formës së prerë;<br />
e) vdes.<br />
2. Kryetari i komunës ose bashkisë në rastet e dorëheqjes e depoziton atë pranë këshillit komunal ose bashkiak për-<br />
katës. Sekretari i këshillit, për ndjekjen e procedurave të nevojshme, njofton prefektin për dorëheqjen e kryetarit.<br />
3. Për rastet e përfundimit të mandatit të kryetarit përpara afatit, këshilli komunal ose bashkiak, njofton Këshillin e<br />
Ministrave nëpërmjet prefektit.<br />
4. Në rastet e përfundimit të parakohshëm të mandatit, organizohen zgjedhjet për kryetarin e komunës ose bashkisë<br />
në përputhje me dispozitat e Kodit Zgjedhor të Republikës së Shqipërisë.<br />
5. Me përfundimin para kohe të mandatit të kryetarit të komunës ose bashkisë sipas këtij neni, deri në zgjedhjen<br />
e kryetarit të ri, funksionet e tij i kryen zëvendëskryetari i komunës ose bashkisë. Në rastet kur ka më shumë se<br />
një zëvendëskryetar komune ose bashkie, këshilli përkatës, me shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të<br />
anëtarëve të tij, cakton një nga zëvendëskryetarët të kryejë funksionet e kryetarit deri në zgjedhjen e kryetarit të<br />
ri.<br />
6. Në rastin kur vendi i kryetarit të komunës ose bashkisë mbetet vakant gjatë 6 muajve të fundit të mandatit të tij,<br />
këshilli përkatës zgjedh nga radhët e veta një kryetar të ri me shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të<br />
anëtarëve të tij, i cili ushtron funksionet deri në përfundim të mandatit.<br />
Neni 42<br />
Shkarkimi i kryetarit të komunës ose bashkisë<br />
Kryetari i komunës ose bashkisë shkarkohet me vendim të Këshillit të Ministrave në rastet kur:<br />
a) kryen shkelje të rënda të Kushtetutës ose të ligjeve;<br />
b) dënohet për kryerjen e një vepre penale me vendim të formës së prerë nga gjykata;<br />
c) propozohet për shkarkim nga këshilli komunal ose bashkiak përkatës për mosparaqitje në detyrë për një peri-<br />
udhë 3-mujore të pandërprerë.<br />
Neni 43<br />
Simboli i kryetarit të komunës dhe bashkisë<br />
1. Simboli dallues i kryetarit të komunës dhe bashkisë është një shirit me ngjyrat e flamurit kombëtar, me gjerësi 111<br />
mm, i ndarë në tre sektorë me gjerësi të njëjtë, i kuq - i zi- i kuq.<br />
2. Simboli dallues vendoset krahëqafë, nga supi i djathtë në ijen e majtë.<br />
3. Kryetari mban detyrimisht këtë shirit në mbledhjet solemne, pritjet zyrtare, ceremonitë publike dhe në ceremonitë<br />
e lidhjes së martesave.<br />
Neni 44<br />
Kompetencat dhe detyrat e kryetarit të komunës ose të bashkisë<br />
Kryetari i komunës ose bashkisë:<br />
a) ushtron të gjitha kompetencat në kryerjen e funksioneve të komunës ose bashkisë, me përjashtim të atyre që<br />
janë kompetencë vetëm e këshillit përkatës;<br />
b) zbaton aktet e këshillit;<br />
115
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
c) merr masa për përgatitjen e materialeve të mbledhjeve për këshillin komunal ose bashkiak, në përputhje me<br />
rendin e ditës të përcaktuar nga këshilli, si dhe për probleme që kërkon ai vetë;<br />
ç) raporton në këshill për gjendjen ekonomiko-financiare të paktën çdo 6 muaj ose më shpesh, sa herë kërkohet<br />
nga këshilli;<br />
d) raporton para këshillit sa herë kërkohet prej tij për probleme të tjera që kanë të bëjnë me funksionet e komu-<br />
nës ose të bashkisë;<br />
dh) është anëtar i këshillit të qarkut;<br />
e) emëron dhe shkarkon zëvendëskryetarin/zëvendëskryetarët e komunës ose të bashkisë;<br />
ë) emëron dhe shkarkon drejtuesit e ndërmarrjeve dhe institucioneve në varësi.<br />
f) emëron dhe shkarkon punonjësit e tjerë jodrejtues të strukturave dhe njësive në varësi të komunës ose bash-<br />
kisë, përveç kur parashikohet ndryshe në ligjin nr.8549, datë 11.11.1999 “Statusi i nëpunësit civil”;<br />
g) ushtron të drejtat dhe siguron plotësimin e të gjitha detyrimeve që i janë ngarkuar komunës ose bashkisë si<br />
person juridik;<br />
gj) merr masa për kualifikimin dhe trajnimin e personelit të administratës, të institucioneve arsimore, sociale,<br />
kulturore e sportive;<br />
h) kthen për rishqyrtim jo më shumë se një herë në këshill vendime, kur vëren se ato cenojnë interesa të bashkësisë.<br />
KREU VIII<br />
DREJTIMI I NËNDARJEVE TERRITORIALE TË KOMUNËS,<br />
BASHKISË DHE QARKUT<br />
Neni 45<br />
Krijimi i nëndarjeve të komunës<br />
1. Fshati drejtohet nga kryetari dhe kryesia e fshatit. Kryesia është organ këshillimor i kryetarit. Anëtarët e kryesisë<br />
së fshatit zgjidhen në mbledhje të fshatit, ku marrin pjesë jo më pak se gjysma e banorëve me të drejtë vote. Në<br />
rastet kur fshati përbëhet nga disa lagje, secila nga ato zgjedh një anëtar kryesie. Mënyrat dhe rregullat e votimit<br />
përcaktohen nga këshilli komunal përkatës.<br />
2. Numri i anëtarëve të kryesisë së fshatit përcaktohet nga këshilli komunal ose bashkiak (kur në përbërje të këtij të<br />
fundit ka fshatra) mbi bazën e numrit të banorëve të fshatit dhe lagjeve përbërëse të tij.<br />
3. Kryetari i fshatit zgjidhet nga radhët e kryesisë së fshatit me votim të fshehtë me jo më pak se dy kandidatura. 4.<br />
Zgjedhjet e kryesisë dhe të kryetarit të fshatit bëhen një herë në tre vjet pas zgjedhjeve për këshillin komunal dhe<br />
jo më vonë se gjashtë muaj pas këtyre zgjedhjeve.<br />
5. Në rastet e krijimit të vendit vakant për kryetarin e fshatit ose për anëtar të kryesisë zhvillohen procedurat e më-<br />
sipërme të zgjedhjes për vendin vakant. Mandati i të zgjedhurit të ri vazhdon deri në përfundim të periudhës së<br />
mbetur të afatit trevjeçar.<br />
6. Procesi i zgjedhjes dhe veprimtaria e kryesisë dhe kryetarit të fshatit, mbikëqyret nga këshilli komunal ose bashkiak<br />
përkatës.<br />
Neni 46<br />
Detyrat dhe të drejtat e kryetarit dhe të kryesisë së fshatit<br />
1. Kryetari dhe kryesia e fshatit kryejnë dhe mbështesin funksionet qeverisëse të komunës ose bashkisë në fshatin e<br />
tyre, si dhe kujdesen për zhvillimin ekonomik, për përdorimin e burimeve të përbashkëta dhe sigurimin e harmon-<br />
isë sociale.<br />
2. Detyrat më të hollësishme të tyre përcaktohen në rregulloret dhe urdhëresat e këshillit komunal ose bashkiak.<br />
3. Kryetari pajiset me vulë dhe ka autoritetin të lëshojë vërtetime për fakte e të dhëna për banorët ose territorin e<br />
fshatit të tij, për të cilat ai është në dijeni, sa herë që kjo kërkohet nga komuna ose bashkia, nga vetë banorët, ose<br />
nga çdo institucion tjetër në përputhje me ligjin.<br />
4. Urdhëresat, vendimet dhe urdhrat e organeve të zgjedhura të komunës ose bashkisë përkatëse janë të detyrueshme<br />
për zbatim nga kryetari dhe kryesia e fshatit.<br />
5. Kryetari i fshatit shpërblehet për punën që kryen sipas kritereve të përcaktuara nga këshilli komunal ose bash-<br />
kiak.<br />
6. Kryetari i fshatit thirret në mbledhjet e këshillit komunal ose bashkiak ose merr pjesë në to me nismën e tij pa të drejtë<br />
vote. Ai ka të drejtë të shprehë mendimin e tij në mbledhje për çështje që janë të lidhura me fshatin përkatës.<br />
116
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 47<br />
Funksionimi i nëndarjeve të bashkisë<br />
1. Në lagjet e bashkive funksionon aparati administrativ. Struktura dhe numri i punonjësve të administratës së lagjes<br />
caktohet nga këshilli bashkiak. Në krye të aparatit administrativ të lagjes është administratori i cili është nëpunës<br />
civil me epror të drejtpërdrejtë kryetarin e bashkisë. Trajtimi i punonjësve të tjerë të aparatit administrativ të lagjes<br />
i nënshtrohen ligjit nr.8549, datë 11.11.1999 “Statusi i nëpunësit civil”.<br />
2. Administrata e lagjes kryen të gjitha detyrat administrative të ngarkuara nga kryetari i bashkisë dhe këshilli, si dhe<br />
kujdeset për zhvillimin ekonomik, për përdorimin e burimeve të përbashkëta dhe sigurimin e harmonisë sociale në<br />
lagjen përkatëse. Detyrat e saj më të hollësishme përcaktohen në aktet e nxjerra nga këshilli bashkiak dhe kryetari<br />
i bashkisë.<br />
Neni 48<br />
Struktura administrative në rreth<br />
Në rreth funksionojnë njësi të strukturave të administratës shtetërore, të përcaktuara nga institucionet përkatëse<br />
qendrore, si dhe njësi të strukturave administrative të qarkut, sipas përcaktimeve që bën këshilli i qarkut.<br />
KREU IX<br />
PËRBËRJA, KRIJIMI, MËNYRA E ORGANIZIMIT DHE KOMPETENCAT E KËSHILLIT TË QARKUT<br />
Neni 49<br />
Përbërja e këshillit të qarkut<br />
1. Këshilli i qarkut përbëhet nga përfaqësues të komunave dhe bashkive që bëjnë pjesë në qark.<br />
2. Kryetarët e komunave dhe të bashkive, që bëjnë pjesë në qark, janë kurdoherë anëtarë të këshillit të qarkut.<br />
3. Numri i anëtarëve të këshillit të qarkut përcaktohet sipas nenit 50 të këtij ligji.<br />
4. Funksioni i anëtarit të këshillit të qarkut është i papajtueshëm me çdo funksion në administratën e qarkut.<br />
Neni 50<br />
Përcaktimi i numrit të anëtarëve të këshillit të qarkut<br />
1. Numri i përfaqësuesve të komunave dhe bashkive në këshillin e qarkut caktohet në përpjesëtim me numrin e<br />
popullsisë si më poshtë:<br />
-Komunat e bashkitë me popullsi<br />
deri në 5 000 banorë 1 përfaqësues.<br />
-komunat e bashkitë me “ 5 001 deri në 10 000 banorë 2 përfaqësues.<br />
-komunat e bashkitë me “ 10 001 deri në 30 000 banorë 3 përfaqësues.<br />
-komunat e bashkitë me “ 30 001 deri në 50 000 banorë 4 përfaqësues<br />
-komunat e bashkitë me “ 50 001 deri në 100 000 banorë 5 përfaqësues.<br />
-komunat e bashkitë me “ mbi 100 000 banorë 5 + nga një përfaqësues shtesë për<br />
çdo 1 deri në 50 000 banorë mbi 100 000 banorë.<br />
2. Në rastet kur komuna ose bashkia ka vetëm një përfaqësues, ky përfaqësim bëhet drejtpërdrejt nga kryetari i ko-<br />
munës ose bashkisë. Në rastet kur komuna ose bashkia kanë më shumë se një përfaqësues, përfaqësuesit e tjerë<br />
zgjidhen nga këshilli përkatës.<br />
3. Prefekti përcakton numrin e përfaqësuesve të çdo komune e bashkie që përfshihen në territorin e qarkut, duke u<br />
bazuar në të dhënat e numrit të popullsisë, sipas evidencave të zyrave të gjendjes civile të datës 1 janar të vitit të<br />
zgjedhjeve.<br />
4. Vendimet e këshillave komunale dhe bashkiake për përfaqësuesit e tyre në këshillin e qarkut i dërgohen prefektit<br />
brenda 10 ditëve nga data e marrjes së tyre.<br />
117
Neni 51<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Mbledhja e parë e këshillit të qarkut<br />
1. Këshilli i qarkut zhvillon mbledhjen e tij të parë jo më vonë se 50 ditë nga shpallja e rezulta tit të zgjedhjeve ven-<br />
dore.<br />
2. Mbledhja e parë thirret nga kryetari i bashkisë, qendër e qarkut, ose nga një e treta e anëtarëve të këshillit të qar-<br />
kut. Njoftimi për mbledhjen e këshillit të qarkut i dërgohet me shkrim të gjithë anëtarëve të këshillit të qarkut jo<br />
më vonë se 10 ditë para datës së mbledhjes.<br />
3. Mbledhja e parë e këshillit është e vlefshme kur në të marrin pjesë jo më pak se gjysma e anëtarëve të tij.<br />
4. Mbledhja e parë e këshillit, deri në zgjedhjen e kryetarit të këshillit të qarkut, drejtohet nga kryetari i bashkisë,<br />
qendër e qarkut.<br />
5. Në mbledhjen e tij të parë këshilli i qarkut:<br />
a) zgjedh komisionin e mandateve, i cili verifikon mandatet e anëtarëve të këshillit;<br />
b) vërteton mandatet e anëtarëve të këshillit;<br />
c) zgjedh kryetarin, zëvendëskryetarin dhe kryesinë e këshillit të qarkut.<br />
6. Këshilli i qarkut konstituohet pas vërtetimit të mandateve të jo më pak se gjysmës së anëtarëve të tij.<br />
7. Nëse nuk sigurohet pjesëmarrja e gjysmës së anëtarëve të këshillit të qarkut, mbledhja anulohet dhe thirret çdo<br />
dhjetë ditë, derisa të sigurohet shumica e nevojshme.<br />
8. Në rast se këshilli i qarkut nuk konstituohet deri 90 ditë pas shpalljes së rezultatit të zgjedhjeve vendore, prefekti<br />
ushtron të gjitha funksionet dhe kompetencat e këtij këshilli deri në çastin e konstituimit.<br />
Neni 52<br />
Mandati i këshilltarit të qarkut<br />
1. Mandatin e këshilltarit të qarkut e fitojnë të gjithë kryetarët e komunave dhe të bashkive përbërëse të tij, men-<br />
jëherë me marrjen e mandatit përkatës.<br />
2. Zgjedhja e anëtarëve të këshillit të qarkut përfaqësues nga radhët e këshillit komunal ose bashkiak, në përputhje<br />
me nenin 26 të këtij ligji, bëhet me votim liste shumemërore kandidatësh dhe shpallen fitues kandidati ose kandi-<br />
datët që kanë marrë me shumë vota.<br />
3. Anëtarit të këshillit të qarkut i mbaron mandati kur:<br />
a) humbet mandatin si kryetar i komunës ose bashkisë;<br />
b) mandati i anëtarit hiqet nga këshilli komunal ose bashkiak përkatës;<br />
c) vërtetohet se mandati është fituar në mënyrë të paligjshme.<br />
4. Në rastin e krijimit të vendit vakant, që lidhet me humbjen e mandatit të anëtarit të këshillit të qarkut nga një<br />
anëtar i këshillit të një komune ose bashkie, ai zëvendësohet nga këshilli komunal ose bashkiak përkatës.<br />
5. Në rast se vendi vakant krijohet nga humbja e mandatit të anëtarit të këshillit të qarkut nga një kryetar komune<br />
ose bashkie në 6 muajt e fundit të mandatit, vendin e tij e zë kryetari i zgjedhur nga këshilli komunal ose bashkiak<br />
përkatës.<br />
Neni 53<br />
Funksionimi i këshillit të qarkut<br />
1. Këshilli i qarkut ushtron kompetencat nga çasti i konstituimit të tij deri në konstituimin e këshillit pasardhës.<br />
2. Mbledhja e radhës e këshillit të qarkut bëhet jo më pak se një herë në tre muaj.<br />
3. Mbledhjet zhvillohen sipas programit të punës që bën këshilli.<br />
4. Këshilli i qarkut mblidhet jashtë radhe me kërkesë:<br />
a) të kryetarit të tij;<br />
b) të kryesisë së këshillit;<br />
c) të një të tretës së anëtarëve të këshillit;<br />
ç) të prefektit për çështje që lidhen me ushtrimin e funksioneve të tij. 5.<br />
Thirrja e mbledhjes së këshillit bëhet nga kryetari.<br />
6. Njoftimi për mbledhjen e këshillit bëhet si rregull jo më pak se 10 ditë para datës së zhvillimit të mbledhjes. Njoft-<br />
imi përmban datën e mbledhjes, orën, vendin dhe rendin e ditës.<br />
7. Mbledhja e këshillit të qarkut quhet e vlefshme, kur në të merr pjesë shumica e të gjithë anëtarëve të tij.<br />
118
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 54<br />
Detyrat dhe kompetencat e këshillit të qarkut<br />
Këshilli i qarkut ushtron këto kompetenca dhe detyra:<br />
a) miraton statutin e qarkut, si dhe rregulloren e brendshme të funksionimit të vet;<br />
b) vendos për nivelin e ndihmesave financiare të detyrueshme të çdo komune dhe bashkie përbërëse në buxhetin<br />
e qarkut;<br />
c) zgjedh dhe shkarkon nga anëtarët e këshillit kryetarin, zëvendëskryetarin dhe anëtarët e kryesisë;<br />
ç) emëron dhe shkarkon sekretarin e këshillit të qarkut;<br />
d) miraton strukturën organizative dhe rregulloret bazë të administratës së qarkut, të njësive e institucioneve<br />
buxhetore në varësi të qarkut, si dhe numrin e personelit të tyre, kërkesat për kualifikim, pagat dhe mënyrat e<br />
shpërblimit të punonjësve dhe të personave të tjerë të zgjedhur ose të emëruar në përputhje me legjislacionin<br />
në fuqi;<br />
dh) miraton aktet e themelimit të ndërmarrjeve, shoqërive tregtare, si dhe të personave të tjerë juridikë që krijon<br />
vetë ose është bashkëthemelues;<br />
e) miraton buxhetin dhe ndryshimet e tij;<br />
ë) miraton tjetërsimin ose dhënien në përdorim të pronave të tretëve;<br />
f) organizon dhe mbikëqyr kontrollin e brendshëm;<br />
g) vendos për taksat e tarifat në kompetencë të qarkut, si dhe për nivelin e tyre;<br />
gj) vendos për marrjen e kredive dhe shlyerjen e detyrimeve ndaj të tretëve;<br />
h) vendos për krijimin e institucioneve të përbashkëta me njësi të tjera të qeverisjes vendore, përfshi subjektin e<br />
kompetencave të përbashkëta ose me persona të tretë;<br />
i) emëron dhe shkarkon drejtuesit e ndërmarrjeve dhe institucioneve në varësi të tij;<br />
j) vendos për fillimin e procedurave gjyqësore për çështje të kompetencës së vet;<br />
k) vendos për vërtetimin dhe heqjen e mandatit të këshilltarit të qarkut;<br />
l) miraton norma, standarde e kritere për rregullimin dhe disiplinimin e funksioneve që i janë dhënë atij me ligj,<br />
si dhe për mbrojtjen dhe garantimin e interesit publik në nivel qarku;<br />
ll) vendos për simbolet e qarkut;<br />
m) jep tituj nderi dhe stimuj;<br />
n) vendos për rregullat, procedurat dhe mënyrat e realizimit të funksioneve të deleguara në bazë dhe në zbatim<br />
të ligjit me të cilin bëhet ky delegim në qark;<br />
nj) miraton ose shfuqizon vendimet e kryesisë së qarkut.<br />
Neni 55<br />
Votimi<br />
1. Vendimet e këshillit të qarkut merren me shumicën e votave të anëtarëve të tij të pranishëm në mbledhje, me<br />
përjashtim të rasteve të përcaktuara në nenin 54 shkronjat “b”, “e”, “ë”,”g”, gj”, “ll” të këtij ligji, që kërkojnë votat e<br />
më shumë se gjysmës së numrit të përgjithshëm të anëtarëve të këshillit.<br />
2. Në rastet e votimit për kryetarin, zëvendëskryetarin dhe sekretarin e këshillit, kur nuk sigurohet shumica e kërkuar,<br />
votimi ribëhet midis dy kandidatëve, që në raundin e parë kanë fituar numrin më të madh të votave.<br />
3. Vendimet e këshillit shpallen brenda 10 ditëve nga data e marrjes së tyre dhe hyjnë në fuqi 10 ditë pas shpalljes.<br />
Vendimet me karakter individual hyjnë në fuqi në datën e njoftimit të tyre subjekteve që përfshihen në to.<br />
Neni 56<br />
Mbledhjet e hapura, seancat e këshillimeve dhe e drejta e publikut për t’u informuar<br />
Këshilli i qarkut zhvillon mbledhje të hapura për publikun, zhvillon seanca këshillimi me organet përfaqësuese dhe<br />
ekzekutive të komunave dhe bashkive dhe me bashkësitë përkatëse, si dhe respekton të drejtën e publikut për t’u<br />
informuar sipas përcaktimeve në nenet 34 dhe 35 të këtij ligji.<br />
119
Neni 57<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Konflikt interesi<br />
1. Këshilltari i qarkut nuk merr pjesë në shqyrtimin dhe miratimin e aktit të këshillit kur ai vetë ose bashkëshorti,<br />
prindërit, fëmijët, vëllezërit, motrat, vjehrri, vjehrra, dhëndri e nusja e tij kanë interes pasuror ose çdo interes tjetër<br />
me çështjen që diskutohet në këshill.<br />
2. Në çdo rast konflikti interesash, zbatohen dispozitat skualifikuese të parashikuara në Kodin e Procedurave Admin-<br />
istrative të Republikës së Shqipërisë.<br />
Neni 58<br />
Kryesia e këshillit të qarkut<br />
1. Kryesia e këshillit të qarkut përbëhet nga kryetari, zëvendëskryetari dhe nga 5 deri në 9 anëtarë të tjerë.<br />
2. Kryetari dhe zëvendëskryetari zgjidhen e shkarkohen me shumicën e votave të anëtarëve të pranishëm në mbled-<br />
hje. Kur nuk arrihet shumica e kërkuar, kalohet në rivotim ndërmjet dy kandidatëve që kanë fituar numrin më të<br />
madh të votave në raundin e parë.<br />
3. Anëtarët e tjerë të kryesisë së këshillit të qarkut zgjidhen dhe shkarkohen me votim, me listë shumemërore kandi-<br />
datësh dhe shpallen fitues kandidatët që kanë marrë më shumë vota.<br />
4. Kryesia e këshillit të qarkut thirret në mbledhje nga kryetari, jo më pak se një herë në muaj .<br />
5. Mbledhjet e kryesisë janë të vlefshme kur marrin pjesë më shumë se gjysma e anëtarëve.<br />
6. Funksionet e kryetarit, zëvendëskryetarit dhe sekretarit të këshillit të qarkut janë të papajtueshme me funksionin<br />
e kryetarit të komunës ose bashkisë.<br />
Neni 59<br />
Kompetencat e kryesisë së këshillit të qarkut<br />
1. Kryesia e këshillit të qarkut për realizimin e funksioneve të qarkut dhe në zbatim të vendimeve të këshillit të tij:<br />
a) ushtron të gjitha kompetencat, me përjashtim të atyre që i janë dhënë shprehimisht këshillit të qarkut;<br />
b) miraton projektaktet dhe materialet e tjera për mbledhjen e këshillit të qarkut, në përputhje me rendin e ditës<br />
të përcaktuar nga këshilli, si dhe për probleme që kërkon ajo vetë;<br />
c) raporton në këshill për gjendjen ekonomiko-financiare të paktën çdo 6 muaj ose më shpesh, sa herë kërkohet<br />
nga këshilli;<br />
ç) raporton në këshill sa herë kërkohet prej tij për probleme të tjera që kanë të bëjnë me funksionet e qarkut;<br />
d) ushtron të drejtat dhe siguron plotësimin e të gjitha detyrimeve që i janë ngarkuar qarkut si person juridik.<br />
2. Në ushtrimin e kompetencave të saj, kryesia e këshillit të qarkut nxjerr vendime, të cilat miratohen nga shumica<br />
e anëtarëve të pranishëm. Vendimet marrin fuqi detyruese për t’u zbatuar nga të gjitha organet dhe personat e<br />
ngarkuar, pasi shpallen publikisht ose u bëhen të njohura subjekteve të interesuara.<br />
3. Vendimet e kryesisë duhet të miratohen në mbledhjen më të afërt të këshillit të qarkut dhe në rast se nuk mirato-<br />
hen, e humbasin fuqinë e tyre që nga fillimi.<br />
Neni 60<br />
Kryetari i këshillit të qarkut<br />
1. Kryetari i këshillit të qarkut, përfaqëson këshillin e qarkut në marrëdhënie me organe shtetërore, me organet e<br />
njësive të qeverisjes vendore, me persona fizikë dhe juridikë vendas ose të huaj, si dhe ushtron këto kompetenca:<br />
a) kryeson mbledhjet e këshillit të qarkut dhe të kryesisë së tij;<br />
b) nënshkruan të gjitha aktet e këshillit dhe të kryesisë së këshillit, si dhe procesverbalet e mbledhjeve të këshillit<br />
dhe të kryesisë;<br />
c) siguron zbatimin e vendimeve të këshillit të qarkut dhe të kryesisë së tij;<br />
ç) në përputhje me tematikën e mbledhjeve të këshillit të qarkut dhe të kryesisë përgatit raportet, projektvendi-<br />
met dhe materialet e tjera të nevojshme;<br />
d) drejton administratën e këshillit të qarkut dhe përgjigjet para këshillit për funksionimin e saj;<br />
dh) emëron dhe shkarkon personelin e administratës së këshillit të qarkut, përveç rasteve të parashikuara ndryshe<br />
në ligjin nr.8549, datë 11.11.1999 “Statusi i nëpunësit civil”;<br />
120
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
e) garanton kryerjen e funksioneve që i janë dhënë me ligj këshillit të qarkut;<br />
ë) merr masa dhe siguron funksionim normal të të gjitha strukturave të këshillit, të mbledhjeve të këshillit dhe të<br />
kryesisë së tij;<br />
f) ushtron kompetenca të tjera që i ngarkohen atij me ligj, nga këshilli i qarkut ose nga kryesia e tij.<br />
2. Në ushtrimin e kompetencave të tij, kryetari i këshillit të qarkut nxjerr urdhra me karakter individual.<br />
3. Në mungesë të kryetarit, funksionet e tij kryhen nga zëvendëskryetari.<br />
Neni 61<br />
Sekretari i këshillit të qarkut<br />
Sekretari i këshillit të qarkut kryen detyrat e tij njëlloj me ato të sekretarit të këshillit komunal ose bashkiak, të përcaktuara<br />
në nenin 37 të këtij ligji.<br />
Neni 62<br />
Kufizimi i autoritetit të qarkut<br />
1. Vendimet e organeve të qarkut nuk mund të cenojnë autonominë e komunave dhe bashkive përbërëse.<br />
2. Vendimet e organeve të qarkut duhet të synojnë shpërndarjen sa më të drejtë të burimeve dhe përfitimeve në<br />
favor të komunave dhe bashkive përbërëse.<br />
KREU X<br />
RIORGANIZIMI I ADMINISTRATIVO-TERRITORIAL I PUSHTETIT VENDOR<br />
Neni 63<br />
Riorganizimi administrativo-territorial<br />
Ndarja administrativo-territoriale në fuqi mund të riorganizohet me ose pa ndryshim kufijsh ekzistues të njësive të<br />
qeverisjes vendore, në përputhje me interesat ekonomike e sociale, traditën, kulturën, lidhjet tradicionale dhe vlera të tjera<br />
vendore, për realizimin në një nivel më të lartë të funksioneve në përfitim të bashkësisë vendore ose për zbatimin e<br />
politikave të zhvillimit vendor, rajonal dhe më gjërë.<br />
Neni 64<br />
Riorganizimi me ndryshim kufijsh<br />
Riorganizimi me ndryshim kufijsh bëhet kur:<br />
Neni 65<br />
Riorganizimi pa ndryshim kufijsh<br />
Riorganizimi pa ndryshim kufijsh bëhet në rastet e ndryshimit të emërtimit të njësisë së qeverisjes vendore ose në<br />
rastet e ndryshimit të vendndodhjes së qendrës të saj.<br />
Neni 66<br />
Mbështetja ligjore dhe propozuesi i riorganizimit<br />
Riorganizimi i ndarjes administrativo-territoriale me ose pa ndryshim kufijsh bëhet me ligj të veçantë.<br />
Neni 67<br />
Argumentimi dhe dokumentimi i riorganizimit nga propozuesi<br />
Propozimi për riorganizimin e një ose më shumë njësive të qeverisjes vendore, për çdo rast të veçantë, i paraqitet<br />
Kuvendit së bashku me këto fakte dhe argumente:<br />
a) Arsyet ekonomike, sociale, kulturore, demografike, administrative për nevojën dhe avantazhet e riorganizimit.<br />
b) Mënyrat dhe materialet ose dokumentet e përdorura për informimin e publikut mbi riorganizimin dhe çështjet<br />
121
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
që lidhen me të.<br />
c) Mendimin e popullatës që banon në njësitë e qeverisjes vendore që do të riorganizohen, si dhe mendimin<br />
“pro” dhe “kundër” këtij riorganizimi, sipas çdo rasti të veçantë nga subjekte ose grupe të interesuara drejtpër-<br />
drejt ose jodrejtpërdrejt në këtë riorganizim.<br />
ç) Mënyrat e marrjes së mendimeve në mbledhje të hapura, seanca këshillimi me publikun, dëgjime publike,<br />
sondazhe opinioni të certifikuara nga organe kompetente ose qendrim i shprehur nëpërmjet referendumit<br />
vendor ose në ndonjë mënyrë tjetër të përshtatshme dhe të besueshme.<br />
d) Hartat administrativo-territoriale në të cilat pasqyrohen edhe ndryshimet që rrjedhin nga riorganizimi.<br />
dh) Efektet e parashikuara të karakterit ekonomik, financiar, social, demografik, si dhe detyrimet civile dhe admin-<br />
istrative që rrjedhin, mbarten ose ndahen.<br />
e) Mënyrat e parashikuara të rregullimit të çështjeve financiare, pasurore, të detyrimeve ndaj të tretëve ose ndaj<br />
njëra-tjetrës të njësive të qeverisjes vendore të përfshira në riorganizim.<br />
Neni 68<br />
Detyrimi për të shprehur mendimin<br />
1. Këshillat komunalë, bashkiakë dhe të qarqeve, që janë të përfshira drejtpërdrejt në riorganizim, si dhe kryetarët e<br />
tyre japin mendimin e tyre zyrtar dhe, nëse ka, edhe mendimin “kundër” të një pjesë të këshilltarëve të këshillit<br />
përkatës.<br />
2. Këshilli i Ministrave, kur ky i fundit nuk është propozues dhe institucione të tjera shtetërore qendrore që nuk varen<br />
nga Këshilli i Ministrave, të interesuara për riorganizimin përkatës, japin mendimin e tyre të argumentuar “pro”,<br />
“kundër” ose “abstenim” ndaj këtij riorganizimi.<br />
3. Organet e mësipërme japin mendimin brenda 60 ditësh nga marrja e kërkesës për shprehje mendimi nga ana e<br />
propozuesit.<br />
Neni 69<br />
Rregullimi i të drejtave dhe detyrimeve të njësive të riorganizuara<br />
1. Në çdo rast, kur riorganizimi prek çështje të të drejtave financiare, pasurore, të detyrimeve ndaj të tretëve dhe<br />
të drejta të tjera civile të njësive të qeverisjes vendore, ato rregullohen sipas legjislacionit në fuqi si të drejta dhe<br />
detyrime të personave juridikë, si rregull, nëpërmjet marrëveshjes mes palëve.<br />
2. Në rast mosmarrëveshjesh për problemet e parashikuara në pikën 1 të këtij neni, konfliktet zgjidhen në rrugë gjy-<br />
qësore.<br />
Neni 70<br />
Garantimi i vazhdimit të funksioneve bazë qeverisëse<br />
1. Në rastin e riorganizimit me ndryshim kufijsh, që krijon njësi të reja të qeverisjes vendore ose kur ky riorganizim<br />
shkakton papajtueshmëri të mandatit të shumicës së anëtarëve të këshillit të njësisë së qeverisjes vendore, të cilës<br />
i largohet një pjesë e territorit, në këto njësi kryhen zgjedhje vendore të pjesshme, sipas mënyrave dhe afateve të<br />
parashikuara në Kodin Zgjedhor të Republikës së Shqipërisë.<br />
2. Organet e reja të qeverisjes vendore, si dhe organet e tjera shtetërore qendrore dhe vendore kompetente marrin<br />
menjëherë masat e nevojshme që njësitë e qeverisjes vendore të krijuara ose të prekura nga riorganizimi, të funk-<br />
sionojnë normalisht, sipas këtij ligji, duke garantuar kryerjen e shërbimeve bazë publike për popullatën përkatëse<br />
për periudhën tranzitore.<br />
KREU XI<br />
DISPOZITA KALIMTARE DHE TË FUNDIT<br />
Neni 71<br />
Zbatimi i ligjit<br />
Funksionimi i njësive të qeverisjes vendore sipas mënyrës së përcaktuar në këtë ligj realizohet në përputhje me afatet<br />
kohore të përcaktuara në nenet e këtij kreu.<br />
122
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 72<br />
Funksionimi dhe organizimi i njësive të qeverisjes vendore<br />
1. Me hyrjen në fuqi të këtij ligji, këshillat komunale, bashkiake dhe qarqeve ushtrojnë të drejtat dhe kompetencat e<br />
tyre të plota për:<br />
a) miratimin e vendimeve, urdhrave dhe urdhëresave për organizimin e tyre, sipas mënyrës së përcaktuar në këtë<br />
ligj;<br />
b) të drejtën e kompetencës fiskale;<br />
c) të drejtën për të ndërmarrë nisma në interes të bashkësive përkatëse;<br />
ç) miratimin e rregulloreve dhe procedurave për personelin;<br />
d) ushtrimin e çdo të drejte ose kompetence tjetër të përcaktuar në këtë ligj dhe ligje të tjera që kanë lidhje me<br />
pronësinë dhe kryerjen e funksioneve.<br />
2. Komunat, bashkitë dhe qarqet fitojnë pronësinë mbi pronat vendore në përputhje dhe sipas afateve të përcaktuara<br />
me ligj të veçantë.<br />
3. Komunat, bashkitë dhe qarqet fitojnë pronësinë mbi ndërmarrjet publike, sipas afateve të përcaktuara me ligj të<br />
veçantë, si dhe ushtrojnë të drejtën për krijimin e personave juridikë, në përputhje me këtë ligj.<br />
4. Duke filluar nga 1 janari 2001, komunat dhe bashkitë janë tërësisht përgjegjëse për kryerjen e funksioneve të veta<br />
të mëposhtme:<br />
I Në fushën e infrastrukturës dhe shërbimeve publike:<br />
a) ndërtimin, rehabilitimin dhe mirëmbajtjen e rrugëve me karakter vendor, të trotuareve dhe shesheve publike;<br />
b) sigurimin e ndriçimit të mjediseve publike;<br />
c) funksionimin e transportit publik urban;<br />
ç) administrimin e varrezave dhe garantimin e shërbimit të varrimit;<br />
d) shërbimin e dekorit;<br />
dh) administrimin e parqeve, lulishteve dhe zonave të gjelbëruara publike;<br />
e) grumbullimin, largimin dhe përpunimin e mbeturinave.<br />
II Në fushën e shërbimeve me karakter social, kulturor e sportiv:<br />
a) ruajtjen dhe zhvillimin e vlerave kulturore dhe historike vendore, organizimin e veprimtarive dhe administrimin<br />
e institucioneve përkatëse;<br />
b) organizimin e veprimtarive sportive, çlodhëse e argëtuese dhe administrimin e institucioneve përkatëse;<br />
c) shërbimin social dhe administrimin e institucioneve si çerdhet, azilet, shtëpitë e fëmijëve, etj.<br />
III Në fushën e zhvillimit ekonomiko-vendor:<br />
a) përgatitjen e programeve të zhvillimit ekonomiko -vendor;<br />
b) ngritjen dhe funksionimin e tregjeve publike dhe të rrjeteve tregtare;<br />
c) zhvillimin e biznesit të vogël, si dhe zhvillimin e veprimtarive nxitëse si panaire, reklama në vende publike etj;<br />
ç) organizimin e shërbimeve në mbështetje të zhvillimit ekonomik vendor si informacioni, struktura dhe in-<br />
frastruktura përkatëse;<br />
d) shërbimin veterinar;<br />
dh) ruajtjen dhe zhvillimin e pyjeve, kullotave dhe burimeve natyrore me karakter vendor.<br />
5. Duke filluar nga 1 janari 2002, komunat dhe bashkitë janë plotësisht përgjegjëse për kryerjen e funksioneve të veta<br />
të mëposhtme:<br />
I Në fushën e infrastrukturës dhe shërbimeve publike:<br />
a) furnizimin me ujë të pijshëm;<br />
b) funksionimin e sistemit të kanalizimeve të ujërave të bardha, të ujërave të zeza dhe të kanaleve mbrojtëse të<br />
zonave të banuara;<br />
c) planifikimin urban, menaxhimin e tokës dhe strehimin, sipas mënyrës së përcaktuar me ligj, me përjashtim të<br />
kompetencës për miratimin e shesheve dhe lejeve të ndërtimit, e cila i kalon komunave dhe bashkive nga 1<br />
janari 2001.<br />
123
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
II Në fushën e rendit dhe të mbrojtjes civile:<br />
a) Ruajtja e rendit publik për parandalimin e shkeljeve administrative dhe garantimin e zbatimit të akteve të ko-<br />
munës ose bashkisë;<br />
b) mbrojtja civile.<br />
6. Duke filluar nga 1 janari 2002, me ligj do të përcaktohet masa dhe mënyra e ndarjes së funksioneve dhe kompeten-<br />
cave të përbashkëta të mëposhtme:<br />
a) Funksionimi i arsimit parashkollor dhe parauniversitar;<br />
b) funksionimi i sistemit të shërbimit parësor shëndetësor dhe mbrojtjes së shëndetit publik;<br />
c) kujdesi social, zbutja e varfërisë dhe garantimi i funksionimit të institucioneve përkatëse;<br />
ç) funksione të caktuara për rendin publik dhe mbrojtjen civile;<br />
d) mbrojtja e mjedisit.<br />
7. Komunat dhe bashkitë do të ushtrojnë edhe funksione të tjera, të ndara sipas mënyrës së përcaktuar me ligj.<br />
8. Jo më vonë se 1 janari 2001, qarqet kryejnë të gjitha funksionet dhe ushtrojnë të gjitha kompetencat e dhëna me<br />
këtë ligj.<br />
Neni 73<br />
Kompetencat fiskale të njësive të qeverisjes vendore<br />
1. Duke filluar nga 1 janari 2001, komunat, bashkitë dhe qarqet ushtrojnë të drejtën e vendosjes së taksave dhe tari-<br />
fave vendore, të përcaktuara me ligj të veçantë.<br />
2. Duke filluar nga 1 janari 2001, komunat, bashkitë dhe qarqet kanë autonomi të plotë për vendosjen e tarifave ven-<br />
dore për kategoritë e mëposhtme:<br />
a) Tarifa për shërbimet publike;<br />
b) tarifa për përdorimin e të mirave publike, me përjashtim të atyre që prodhohen nga pushteti qendror;<br />
c) tarifa administrative për licenca, autorizime, certifikata dhe dokumentacionin zyrtar.<br />
3. Komunat, bashkitë dhe qarqet ushtrojnë të drejtën e tjetërsimit dhe dhënies në përdorim të pronave dhe për-<br />
dorimin e të ardhurave që krijohen në përputhje me ligjet përkatëse të pronave vendore.<br />
4. Duke filluar nga 1 janari 2002, komunat, bashkitë dhe qarqet kanë të drejtë të kërkojnë kredi për investime në për-<br />
puthje me procedurat dhe kriteret e përcaktuara me ligj të veçantë.<br />
5. Duke filluar nga 1 janari 2002, komunat, bashkitë dhe qarqet kanë të drejtë të marrin financime, të përcaktuara me<br />
ligj të veçantë, nga burimet e mëposhtme:<br />
a) Transferta të pakushtëzuara të përgjithshme dhe barazuese;<br />
b) ndarja e taksave kombëtarë;<br />
c) transferta të kushtëzuara për arritjen e objektivave kombëtarë;<br />
ç) fonde të trasferuara nga pushteti qendror komunave, bashkive dhe qarqeve për kryerjen e funksioneve të dele-<br />
guara.<br />
6. Duke filluar nga 1 janari 2001, këshillat komunalë, bashkiakë dhe të qarqeve miratojnë buxhetin e tyre, duke u<br />
bazuar në parimin e autonomisë vendore dhe standardet unike kombëtare të kontabilitetit me deficit buxhetor<br />
zero.<br />
7. Duke filluar nga 1 janari 2001, komunat, bashkitë dhe qarqet institucionalizojnë kontrollin e brendshëm financiar.<br />
8. Duke filluar nga 1 janari 2001, komunat dhe bashkitë derdhin kontributet e tyre në buxhetin e qarkut.<br />
Neni 74<br />
Detyrat e Këshillit të Ministrave<br />
1. Ngarkohet Këshilli i Ministrave për hartimin e projektligjeve dhe akteve nënligjore me qëllim respektimin e afateve<br />
të përcaktuar në këtë kre.<br />
2. Ky detyrim realizohet nëpërmjet një procesi bashkëpunimi dhe këshillimi me përfaqësuesit e njësive të qeverisjes<br />
vendore, bashkësitë vendore dhe shoqërinë civile në përgjithësi.<br />
124
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 75<br />
Shkrirja e këshillave të rretheve<br />
1. Këshillat e rretheve shkrihen në datën e kryerjes së zgjedhjeve vendore të vitit 2000. Administrata e këshillit të<br />
rrethit kalon në varësi të prefektit.<br />
2. Prefekti është përgjegjës për kryerjen e funksioneve të ish-këshillave të rretheve të cilat nuk i janë transferuar ko-<br />
munave dhe bashkive sipas këtij kreu.<br />
Neni 76<br />
Shfuqizime<br />
Me hyrjen në fuqi të këtij ligji, ligji nr. 7572, datë 10.6.1992 “Për organizimin dhe funksionimin e pushtetit lokal”, me<br />
ndryshimet dhe plotësimet e mëvonshme dhe çdo dispozitë tjetër që bie në kundërshtim me të, shfuqizohen.<br />
Neni 77<br />
Hyrja në fuqi<br />
Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.<br />
ZËVENDËSKRYETARI<br />
Namik Dokle<br />
125
LIGJ<br />
Nr.9208, datë 18.3.2004<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
PËR DISA SHTESA DHE NDRYSHIME NË LIGJIN NR.8652, DATË 31.7.2000 “PËR ORGANIZIMIN DHE FUNKSIONIMIN E<br />
QEVERISJES VENDORE”<br />
Në mbështetje të neneve 81 dhe 83 pika 1 të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,<br />
KUVENDI<br />
I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË<br />
VENDOSI:<br />
Në ligjin nr.8652, datë 31.7.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore” bëhen këto shtesa dhe<br />
ndryshime:<br />
Neni 1<br />
Në pikën 5 të nenit 31 shtohet fjalia me këtë përmbajtje:<br />
“Në rendin e ditës përfshihen, me përparësi, propozimet për vendime të kryesive të fshatrave nën juridiksionin e<br />
komunës/bashkisë përkatëse.”<br />
Neni 2<br />
Në nenin 33 bëhen ndryshimet e mëposhtme:<br />
1. Pika 3 ndryshohet si më poshtë:<br />
“3. Vendimet, për rastet e parashikuara në shkronjat “b”, “c”, “d”, “dh”, “f”’, “g”, “gj”, “i” dhe “ j” të nenit 32 të këtij ligji,<br />
merren me shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të anëtarëve të këshillit.”.<br />
2. Në pikën 4 fjalët “shkronjat “e” dhe “f”” zëvendësohen me fjalët “shkronja “e””.<br />
Neni 3<br />
Në nenin 35 pas pikës 2 shtohet pika 2/1 me këtë përmbajtje:<br />
“2/1. Për këshillat komunalë/bashkiakë janë të detyrueshme seancat e këshillimit me kryetarët dhe kryesinë e fshatrave<br />
nën juridiksion, në përputhje me përcaktimet e bëra në shkronjat “ç”, “dh”, “e”, “f”, “k” dhe “ll” të nenit 32 të ligjit. Seancat e<br />
këshillimit, në këtë rast, shënohen në procesverbal.”<br />
Neni 4<br />
Në nenin 45 bëhen ndryshimi dhe shtesa si më poshtë:<br />
1. Pika 1 ndryshohet si më poshtë:<br />
“1. Fshati drejtohet nga kryetari dhe kryesia e fshatit. Anëtarët e kryesisë së fshatit zgjidhen në mbledhjen e fshatit,<br />
me shumicën e votave të pjesëmarrësve, me të drejtë vote, në mbledhje. Në rastet kur fshati përbëhet nga disa<br />
lagje, secila nga ato zgjedh një anëtar kryesie. Mënyrat dhe rregullat e votimit përcaktohen nga këshilli komunal/<br />
bashkiak përkatës.”.<br />
2. Pas pikës 6, shtohet pika 7 me këtë përmbajtje:<br />
“7. Kryesia e fshatit merr nisma për probleme të ndryshme për interesin e komunitetit, të cilat ia propozon për<br />
shqyrtim këshillit komunal/bashkiak.”.<br />
Neni 5<br />
Në nenin 46 të bëhen këto ndryshime:<br />
1. Pika 2 ndryshohet si më poshtë:<br />
“ 2. Këshilli komunal/bashkiak, për të realizuar funksionet e veta, mund t’i ngarkojë kryetarit ose kryesisë së fshatit<br />
detyrat e mëposhtme:<br />
126
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
a) kujdesjen për parandalimin e ndërhyrjeve të paligjshme në sistemin e furnizimit me ujë të pijshëm;<br />
b) marrjen e masave në rastet e ndërhyrjeve të paligjshme në sistemin e kanalizimeve të ujërave të bardha, të<br />
ujërave të zeza dhe kanaleve mbrojtëse të zonave të banuara;<br />
c) marrjen e masave në rastet e ndërhyrjeve të paligjshme dhe të çdo lloj dëmtimi në rrugët, trotuaret dhe<br />
sheshet publike të fshatit;<br />
ç) marrjen e masave për ndriçimin e mjediseve publike;<br />
d) administrimin e varrezave dhe garantimin e shërbimit të varrimit; dh)<br />
mbarëvajtjen e shërbimit të dekorit në fshat;<br />
e) administrimin e lulishteve dhe të zonave të gjelbëruara publike;<br />
ë) marrjen e masave për grumbullimin dhe largimin e mbeturinave;<br />
f) kujdesjen për mbledhjen e taksave dhe të tarifave;<br />
g) ruajtjen dhe zhvillimin e vlerave kulturore dhe historike vendore, organizimin e veprimtarive dhe administrimin<br />
e institucioneve përkatëse;<br />
gj) përmirësimin e shërbimit social dhe administrimin e institucioneve, si çerdhet etj.;<br />
h) përmirësimin e shërbimit veterinar;<br />
i) kujdesjen për ruajtjen e pyjeve, të kullotave dhe të burimeve natyrore;<br />
j) përkujdesjen për institucionet e arsimit dhe të shëndetit parësor;<br />
k) detyrat e tjera të parashikuara në rregulloret e këshillit;<br />
1) vënien e gjobave kur vërehen shkelje në përputhje me rastet e përcaktuara në shkronjat “a”, “b”, “c”, “ç”, “d”,<br />
“dh”, “e”, “ë”, “h”, “i” të këtij neni.”<br />
2. Në pikën 5, pas fjalës “kryetari” shtohen fjalët “dhe kryesia e fshatit”.<br />
Neni 6<br />
Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.<br />
Shpallur me dekretin nr.4183, datë 25.3.2004 të Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Alfred Moisiu<br />
127
REPUBLIKA E SHQIPËRISË<br />
KUVENDI<br />
L I G J<br />
Nr.9936, datë 26.6.2008<br />
PËR MENAXHIMIN E SISTEMIT BUXHETOR<br />
NË REPUBLIKËN E SHQIPËRISË<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Në mbështetje të neneve 78, 83 pika 1, 111 e 157 të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,<br />
K U V E N D I<br />
I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË<br />
V E N D O S I:<br />
KREU I<br />
PARIMET E PËRGJITHSHME<br />
Neni 1<br />
Objekti i ligjit<br />
Ky ligj rregullon sistemin buxhetor në Republikën e Shqipërisë, strukturën, parimet dhe bazat e procesit buxhetor, mar-<br />
rëdhëniet financiare ndërqeveritare dhe përgjegjësitë për zbatimin e legjislacionit buxhetor në tërësi.<br />
Neni 2<br />
Fusha e zbatimit të ligjit<br />
Ky ligj zbatohet nga njësitë e qeverisjes së përgjithshme në të gjitha fazat e procesit buxhetor, që do të thotë:<br />
a) përgatitjen, shqyrtimin dhe miratimin e buxhetit;<br />
b) zbatimin, ndjekjen dhe rishikimin e buxhetit;<br />
c) të drejtat dhe kufizimet për huamarrjen, garancitë, si dhe format e tjera, të rrjedhura prej tyre;<br />
ç) kontrollin, kontabilitetin, raportimin, inspektimin dhe auditimin e buxhetit.<br />
Neni 3<br />
Përkufizime<br />
Në këtë ligj termat e mëposhtëm kanë këto kuptime:<br />
1. “Buxhet” është tërësia e të ardhurave, shpenzimeve dhe financimeve të qeverisjes qendrore e vendore dhe të<br />
fondeve speciale, të cilat miratohen me ligj nga Kuvendi i Shqipërisë, më poshtë “Kuvendi” ose me vendim të<br />
këshillit të njësisë së qeverisjes vendore.<br />
2. “Ligj i buxhetit vjetor” është ligji që miraton të ardhurat, shpenzimet dhe financimet e Buxhetit të Shtetit, fondet<br />
speciale qendrore dhe transfertat nga Buxheti i Shtetit për njësitë e qeverisjes vendore, për vitin buxhetor.<br />
3. “Fond special” është fondi i krijuar me ligj, i cili ka si burime të ardhurat tatimore ose jotatimore, që përdoren<br />
vetëm për financimin e funksioneve apo të veprimtarive të veçanta të qeverisjes qendrore apo vendore.<br />
4. “Qeverisje e përgjithshme” është tërësia e njësive të qeverisjes qendrore, vendore dhe të fondeve speciale.<br />
5. “Njësi të qeverisjes qendrore” janë njësitë e pushtetit ekzekutiv, legjislativ dhe gjyqësor, të krijuara me Kushtetutë,<br />
ligj ose vendim të Këshillit të Ministrave, që kanë si veprimtari të tyre parësore përmbushjen e funksioneve të<br />
qeverisjes qendrore.<br />
128
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
6. “Njësi të qeverisjes vendore” janë njësitë e niveleve të ndryshme vendore, të krijuara me ligj, që kanë si veprimtari<br />
të tyre parësore përmbushjen e funksioneve të qeverisjes vendore, brenda një territori të caktuar.<br />
7. “Njësi e fondeve speciale” është njësia e krijuar me ligj për të ushtruar funksione specifike të qeverisjes qendrore<br />
dhe vendore.<br />
8. “Njësi shpenzuese” është njësia më e vogël organizative e njësive të qeverisjes së përgjithshme, për të cilën janë<br />
detajuar fondet buxhetore.<br />
9. “Fond i miratuar” është kufiri maksimal i miratuar me ligjin të buxhetit vjetor ose me vendim të organeve vendim-<br />
marrëse të njësive të qeverisjes vendore, brenda të cilit njësitë e qeverisjes së përgjithshme kanë të drejtë të bëjnë<br />
shpenzime.<br />
10. “Fond i shpërndarë” është fondi i miratuar sipas klasifikimit buxhetor dhe i vënë në dispozicion të njësisë së qever-<br />
isjes së përgjithshme.<br />
11. “Fond i detajuar” është fondi i shpërndarë sipas klasifikimit buxhetor, i detajuar në nivel njësie shpenzimi.<br />
12. “Fond i rishpërndarë” është fondi, që rezulton nga shtesa dhe pakësime të balancuara të fondit të detajuar më<br />
parë.<br />
13. “Plan i arkës” është parashikimi i të hyrave dhe të dalave të mjeteve monetare të njësive të qeverisjes së përgjith-<br />
shme.<br />
14. “Shumë e autorizuar për shpenzim” është kufiri maksimal periodik i shpenzimeve në nivel njësie shpenzuese.<br />
15. “Fond rezervë” është fondi, që krijohet për të financuar shpenzime jo të përhershme dhe të paparashikuara, në<br />
fazën e përgatitjes së buxhetit.<br />
16. “Fond kontingjence” është fondi i pashpërndarë, që krijohet për të mbuluar risqet e mundshme, për të ardhurat<br />
dhe shpenzimet, gjatë zbatimit të buxhetit.<br />
17. “Shpenzim” është pakësimi i pasurisë neto, e cila përfundon me kryerjen e pagesave kapitale ose korrente, të pak-<br />
thyeshme, me ose pa detyrim kthimi.<br />
18. “E ardhur” është rritja e pasurisë neto, e cila përfundon me arkëtime kapitale ose korrente, me ose pa detyrim<br />
kthimi.<br />
19. “Grant” është e ardhura, e përftuar në formën e dhurimit, për një qëllim të përcaktuar ose jo, pa kusht kthimi dhe<br />
pa interes, që përdoret për financimin e veprimtarive ekonomike.<br />
20. “Borxh” është shuma e huave të marra në tregun bankar, financiar dhe nga palë të treta, persona fizikë, juridikë ose<br />
individë, me kusht kthimi, me ose pa interes, për financimin e projekteve të caktuara të investimeve, mungesës së<br />
përkohshme të likuiditeteve dhe të deficitit fiskal buxhetor.<br />
21. “Hua afatgjatë vendore” është borxhi në monedhë kombëtare ose të huaj i njësisë së qeverisjes vendore, që duhet<br />
të shlyhet për një periudhë kohe të barabartë ose më të gjatë se një vit.<br />
22. “Detyrim kontingjent” është detyrimi që mund t’i lindë njësisë së qeverisjes së përgjithshme në raport me të<br />
tretë, në të ardhmen, si rezultat i risqeve të mundshme, të lidhura me ngjarje apo nisma, të drejtpërdrejta ose të<br />
tërthorta, të viteve të mëparshme.<br />
23. “Përdorim me ekonomi” është përdorimi i një sasie dhe cilësie të dhënë të inputeve në një kohë të dhënë dhe me<br />
koston më të ulët.<br />
24. “Efektivitet” është madhësia, me të cilën një produkt kontribuon në arritjen e objektivave të politikës apo të qël-<br />
limeve të politikës buxhetore.<br />
25. “Efiçencë” është lidhja ndërmjet produkteve të një programi dhe burimeve financiare dhe njerëzore të përdo-<br />
rura.<br />
26. “Program buxhetor afatmesëm” është parashtrimi për tre vjet i planeve të shpenzimeve të buxhetit, përmes lidhjes<br />
së drejtpërdrejtë të programeve me veprimtaritë, produktet, objektivat dhe qëllimet e politikës.<br />
27. “Program buxhetor” është një grup veprimtarish të njësisë së qeverisjes së përgjithshme, që administrohen efek-<br />
tivisht dhe kontribuojnë së bashku në prodhimin e produkteve të identifikueshme dhe të matshme, të cilat ndih-<br />
mojnë, drejtpërdrejt ose tërthorazi, në arritjen e objektivave dhe të qëllimeve të politikës buxhetore së tij.<br />
28. “Qëllim i politikës së programit buxhetor” është rezultati i dëshirueshëm dhe i matshëm, që arrihet në një periudhë<br />
afatgjatë nga veprimtaritë e njësive të qeverisjes së përgjithshme.<br />
29. “Objektiva të politikës së programit buxhetor” janë rezultatet specifike të matura saktësisht në kohë, sasi dhe kosto,<br />
të cilat realizohen në një periudhë afatshkurtër deri afatmesme dhe që përbëjnë hapa të ndërmjetëm drejt arritjes<br />
së qëllimit të politikës së programit buxhetor.<br />
30. “Inpute” janë burimet financiare, njerëzore dhe fizike, të përdorura për kryerjen e veprimtarive, që nevojiten për<br />
ushtrimin e funksioneve të caktuara dhe që finalizohen me prodhimin e produkteve të caktuara.<br />
31. “Veprimtari të programeve buxhetore” janë tërësia e veprimtarive, që kryhen në kuadër të një programi, për real-<br />
129
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
izimin e një produkti.<br />
32. “Produkte” janë mallrat dhe shërbimet e siguruara nga kryerja e veprimtarive buxhetore të programit buxhetor.<br />
33. “Tavan i programit buxhetor afatmesëm” është kufiri i sipërm i shpenzimeve, brenda të cilit njësitë e qeverisjes së<br />
përgjithshme përgatisin kërkesat buxhetore të këtij programi.<br />
34. “Menaxhim financiar” është tërësia e përgjegjësive të menaxhimit, që ushtrojnë njësitë e qeverisjes së përgjith-<br />
shme, për miratimin dhe zbatimin e rregullave dhe të procedurave, që sigurojnë përdorim efiçent, efektiv dhe<br />
ekonomik të burimeve financiare publike, në dispozicion.<br />
35. “Kontroll i brendshëm financiar publik” është tërësia e sistemit menaxherial, financiar dhe të kontrolleve të tjera,<br />
përfshirë strukturën administrative, metodat, procedurat, si dhe auditimin e brendshëm, të ngritur për realizimin<br />
e objektivave të drejtimit, me parim transparencën, ligjshmërinë, përdorimin me ekonomi, efiçencën dhe efektiv-<br />
itetin.<br />
36. “Auditim i brendshëm” është një veprimtari e pavarur, brenda njësisë së qeverisjes së përgjithshme, që siguron,<br />
në mënyrë të arsyeshme, nëpunësit autorizues për përdorimin efektiv të fondeve dhe përmirësimin e ushtrimit të<br />
funksioneve të këtyre njësive.<br />
37. “Sistem i thesarit” është tërësia e rregullave dhe e procedurave, si dhe struktura organizative përkatëse, e ngarkuar<br />
për ekzekutimin e buxhetit, administrimin e mjeteve monetare, mbajtjen e llogarive dhe raportimin financiar të<br />
qeverisjes së përgjithshme.<br />
38. “Angazhim buxhetor” është marrja përsipër e detyrimeve financiare, në formë të shkruar, përmes hyrjes në mar-<br />
rëdhënie kontraktuale.<br />
39. “Veprimtari pothuajse fiskale” është veprimtaria me natyrë fiskale, e kryer nga njësitë e sektorit publik, jo njësi të<br />
qeverisjes së përgjithshme.<br />
40. “Shpenzim i taksave” është masa e efekteve nga përjashtimet ose lehtësitë fiskale, që ndërmerren për të nxitur<br />
veprimtari të caktuara.<br />
41. “Nëpunës i parë autorizues” është nëpunësi i nivelit më të lartë sipas ligjit për shërbimin civil në ministrinë<br />
përgjegjëse për financat, përgjegjës për përgatitjen, zbatimin, kontrollin e brendshëm financiar, monitorimin, ra-<br />
portimin, kontabilitetin dhe auditimin e brendshëm të Buxhetit të Shtetit.<br />
42. “Nëpunës autorizues” është nëpunësi i nivelit më të lartë i njësive të qeverisjes së përgjithshme, përgjegjës për<br />
përgatitjen, zbatimin, kontrollin e brendshëm financiar, monitorimin, raportimin, kontabilitetin dhe auditimin e<br />
brendshëm të buxhetit të tyre, që përgjigjet përpara nëpunësit të parë autorizues.<br />
43. “Nëpunës autorizues i nivelit të dytë” është nëpunësi i administratës publike në secilën nga njësitë vartëse të<br />
njësisë së qeverisjes së përgjithshme, përgjegjës për përgatitjen, zbatimin, kontrollin e brendshëm financiar, moni-<br />
torimin, raportimin, kontabilitetin dhe auditimin e brendshëm të buxhetit të tyre, që përgjigjet përpara nëpunësit<br />
autorizues.<br />
44. “Nëpunës zbatues” është punonjësi i administratës publike në njësinë e qeverisjes së përgjithshme, përgjegjës për<br />
zbatimin e rregullave të menaxhimit financiar, mbajtjen e llogarive dhe për përgatitjen e pasqyrave financiare, që<br />
përgjigjet përpara nëpunësit autorizues të nivelit përkatës.<br />
Neni 4<br />
Parimet e funksionimit të sistemit buxhetor<br />
Parimet e funksionimit të sistemit buxhetor janë:<br />
a) transparenca, parashikueshmëria, gjithëpërfshirja, uniteti dhe universaliteti në menaxhimin e sistemit bux-<br />
hetor e të fondeve speciale;<br />
b) disiplina fiskale, në përputhje me stabilitetin makroekonomik dhe zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik dhe<br />
social;<br />
c) shpërndarja e burimeve, në përputhje me objektivat strategjikë të Këshillit të Ministrave;<br />
ç) përdorimi ekonomik, efiçent dhe efektiv i burimeve publike;<br />
d) përgjegjësi të qarta për menaxhimin operacional;<br />
dh) respektimi me rreptësi i tërësisë së procesit.<br />
Transparenca është parimi, që siguron për Kuvendin, këshillat e njësive të qeverisjes vendore dhe publikun e gjerë të<br />
dhëna lehtësisht të disponueshme, të shpejta, të kuptueshme e të krahasueshme, në nivel ndërkombëtar, integriteti i të<br />
cilit mund të verifikohet në mënyrë të pavarur, në lidhje me:<br />
a) funksionet, mënyrën e organizimit, veprimtaritë, rolet dhe përgjegjësitë e njësive të qeverisjes së përgjithshme;<br />
b) produktet për objektivat dhe qëllimet e politikës;<br />
130
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
c) procesin e përgatitjes së buxhetit;<br />
ç) parashikimin makroekonomik dhe fiskal;<br />
d) pasqyrat financiare.<br />
KREU II<br />
SISTEMI BUXHETOR NË REPUBLIKËN E SHQIPËRISË<br />
Neni 5<br />
Buxheti i Shtetit<br />
Buxheti i Shtetit përfshin të gjitha të ardhurat, shpenzimet dhe financimet e qeverisjes qendrore.<br />
Buxheti i Shtetit përfshin një fond rezervë dhe një fond kontingjence të pashpërndarë, i cili miratohet nga Kuvendi në<br />
ligjin të buxhetit vjetor, deri në masën 3 për qind të vlerës totale të fondeve të miratuara.<br />
Fondi rezervë përdoret vetëm për rastet e financimit të shpenzimeve, të cilat nuk njihen dhe janë të pamundura të<br />
parashikohen gjatë procesit të përgatitjes së buxhetit. Miratimi i përdorimit të tij bëhet me vendim të Këshillit të Min-<br />
istrave.<br />
Fondi i kontingjencës përdoret sipas përcaktimit në ligjin e buxhetit vjetor, për të përballuar efektet e mosrealizimit të<br />
të ardhurave, nevojën e kryerjes së financimeve të reja dhe shtimin e financimeve mbi fondet e miratuara të<br />
programeve ekzistuese.<br />
Buxheti i Shtetit nuk mund të trashëgohet nga njëri vit në tjetrin, përveç rasteve të përcaktuara në këtë ligj.<br />
Buxheti i Shtetit është i balancuar në termat e arkëtimeve dhe të pagesave.<br />
Të gjitha të ardhurat dhe shpenzimet e Buxhetit të Shtetit janë në terma bruto.<br />
Neni 6<br />
Buxheti vendor<br />
Buxheti vendor përfshin të gjitha të ardhurat, shpenzimet dhe financimet e njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Buxheti vendor përfshin një fond rezervë dhe një fond kontingjence, të pashpërndarë, i cili miratohet nga këshilli i njësisë së<br />
qeverisjes vendore në vendimin e buxhetit vjetor, deri në masën 3 për qind të vlerës së përgjithshme të fondeve të<br />
miratuara, duke përjashtuar transfertat e kushtëzuara.<br />
Fondi rezervë përdoret vetëm për rastet e financimit të shpenzimeve, të cilat nuk njihen ose janë të pamundura të<br />
parashikohen gjatë procesit të përgatitjes së buxhetit. Përdorimi i tij bëhet me vendim të këshillit të njësisë së qeverisjes<br />
vendore.<br />
Fondi i kontingjencës përdoret sipas përcaktimit në vendimin për buxhetin vjetor të këshillit të njësisë së qeverisjes<br />
vendore, për të përballuar efektet e mosrealizimit të të ardhurave, nevojën e kryerjes së financimeve të reja dhe shtimin<br />
e financimeve mbi fondet e miratuara, të programeve ekzistuese.<br />
Buxheti vendor është i balancuar, përveç rasteve kur merret hua për financimin e projekteve të investimeve. Buxheti<br />
vendor është i balancuar në termat e arkëtimeve dhe të pagesave.<br />
Të gjitha të ardhurat dhe shpenzimet e buxhetit vendor janë në terma bruto.<br />
Neni 7<br />
Fondet speciale<br />
Fondi special i njësive të qeverisjes qendrore ose vendore krijohet me ligj të veçantë, të propozuar nga Këshilli i<br />
Ministrave, me nismën e ministrit përgjegjës për financat, që në vijim do të quhet Ministri i Financave. Fondet speciale të<br />
qeverisjes vendore i propozohen Ministrit të Financave nga këshilli i njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Ligji për krijimin e fondit special të qeverisjes qendrore apo vendore përcakton:<br />
a) qëllimin e krijimit të fondit special;<br />
b) njësinë administrative të fondit special, që mund të jetë një njësi e qeverisjes qendrore ose vendore e pavarur<br />
ose e kontrolluar nga një njësi tjetër;<br />
c) mënyrën e financimit dhe balancimit të fondit special;<br />
ç) mënyrën e konsolidimit në llogaritë e qeverisjes qendrore ose vendore;<br />
d) kohëzgjatjen dhe mënyrën e mbylljes së fondeve speciale.<br />
131
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Fondi special përfshin të gjitha të ardhurat dhe shpenzimet e një njësie të fondit special.<br />
Procedurat e propozimit dhe të miratimit të buxhetit të fondit special të qeverisjes qendrore apo vendore janë të njëjta me<br />
Buxhetin e Shtetit.<br />
Fondet speciale të njësive të qeverisjes qendrore paraqiten në Kuvend, së bashku me Buxhetin e Shtetit.<br />
Fondet speciale të njësive të qeverisjes vendore paraqiten në këshillin e qeverisjes vendore, së bashku me buxhetin<br />
vendor.<br />
Asnjë fond ekstrabuxhetor nuk krijohet, nëse nuk është një fond special.<br />
Neni 8<br />
Menaxhimi i mjeteve monetare të qeverisjes së përgjithshme<br />
Arkëtimet dhe pagesat e qeverisjes së përgjithshme kryhen nëpërmjet llogarisë së unifikuar të thesarit, e mbajtur në lekë<br />
dhe në valuta të huaja. Llogaria e unifikuar e thesarit mbahet në Bankën e Shqipërisë.<br />
Ministri i Financave, në rast se kërkohet, për fondet speciale, për financimet e projekteve ose për qëllimet e menaxhimit<br />
efiçent të mjeteve monetare, mund të mbajë një numër të kufizuar llogarish në Bankën e Shqipërisë.<br />
Ministri i Financave është i autorizuar të nënshkruajë marrëveshje me Bankën e Shqipërisë dhe me bankat e nivelit të<br />
dytë, për kryerjen e operacioneve bankare dhe menaxhimin e mjeteve monetare të qeverisjes së përgjithshme.<br />
Teprica e mjeteve monetare, përkohësisht të lira, të llogarive të qeverisjes së përgjithshme në Bankën e Shqipërisë<br />
investohet sipas procedurave të përcaktuara me udhëzim të Ministrit të Financave.<br />
Njësitë e qeverisjes vendore gëzojnë të drejtën e përfitimit të interesit për mjetet e tyre monetare, përkohësisht të lira ,<br />
në llogarinë e unifikuar të thesarit. Kushtet dhe masa e përfitimit të interesave përcaktohen me udhëzim të Ministrit<br />
të Financave.<br />
Neni 9<br />
Arkëtimet<br />
Arkëtimet përfshijnë, por nuk kufizohen në:<br />
a) arkëtime, që lidhen me transaksione të ndërsjella:<br />
i) të ardhurat nga shitja e mallrave dhe shërbimeve;<br />
ii) të ardhurat nga shitja e aktiveve afatgjata;<br />
b) arkëtime, që lidhen me transaksione joreciproke:<br />
i) të ardhurat nga tatimet, taksat dhe tarifat;<br />
ii) të ardhurat nga aktivet në pronësi;<br />
iii) të ardhurat nga grantet;<br />
iv) të ardhurat nga kontributet e detyrueshme;<br />
c) arkëtime, që lidhen me transaksionet financiare:<br />
i) të ardhura nga interesat;<br />
ii) arkëtime nga huatë;<br />
iii) të ardhura të tjera, nga ekzekutimi i sanksioneve administrative dhe penale;<br />
ç) arkëtimet e kujdestarisë, garancitë dhe mjete të tjera në ruajtje.<br />
Neni 10<br />
Pagesat<br />
Pagesat përfshijnë, por nuk kufizohen vetëm në:<br />
a) pagesa, që lidhen me transaksione të ndërsjella:<br />
i) shpenzime për blerjen e mallrave dhe shërbimeve;<br />
ii) shpenzime për blerjen ose krijimin e aseteve afatgjata; iii)<br />
pagesa për huamarrje;<br />
b) pagesa, që lidhen me transaksione joreciproke:<br />
i) transferta qeveritare;<br />
ii) grante, kontribute dhe donacione;<br />
iii) shpenzime për qiramarrje;<br />
c) pagesa financiare:<br />
132
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
i) shpenzime për interesa;<br />
ii) shpenzime për qira financiare;<br />
iii) pagesa të principaleve të borxhit;<br />
vi) pagesa kujdestarie.<br />
Neni 11<br />
Klasifikimet buxhetore<br />
Klasifikimet buxhetore miratohen nga Ministri i Financave, në bazë të propozimit të nëpunësit të parë autorizues, në<br />
përputhje me standardet ndërkombëtare.<br />
Klasifikimet buxhetore përfshijnë, minimalisht:<br />
a) klasifikimin administrativ, i cili përfaqëson klasifikimin e njësive të qeverisjes së përgjithshme deri në nivel<br />
njësie shpenzuese;<br />
b) klasifikimin ekonomik, i cili përfaqëson klasifikimin e transaksioneve, sipas natyrës ekonomike;<br />
c) klasifikimin funksional, i cili përfaqëson një klasifikim të detajuar, sipas funksioneve ose objektivave ekono-<br />
miko-socialë, që njësitë e qeverisjes së përgjithshme synojnë të përmbushin/arrijnë;<br />
ç) klasifikimin, sipas programeve, i cili përfaqëson programet, nënprogramet dhe projektet, në përputhje me ob-<br />
jektivat e njësive të qeverisjes së përgjithshme;<br />
d) klasifikimin, sipas burimeve të financimit.<br />
Klasifikimi i buxhetit vendor dhe i fondeve speciale është i njëjtë me klasifikimin e Buxhetit të Shtetit.<br />
Kodet dhe emërtimet e klasifikimeve buxhetore dhe të llogarive kontabël janë unike për të gjitha njësitë e qeverisjes së<br />
përgjithshme.<br />
Neni 12<br />
Deficiti dhe suficiti buxhetor<br />
Deficiti buxhetor, në një vit buxhetor, është diferenca ndërmjet të ardhurave dhe shpenzimeve, kur shpenzimet janë më<br />
të mëdha se të ardhurat.<br />
Suficiti buxhetor, në një vit buxhetor, është diferenca ndërmjet të ardhurave dhe shpenzimeve, kur të ardhurat janë më të<br />
mëdha se shpenzimet.<br />
Ligji i buxhetit vjetor përcakton përdorimin e një suficiti buxhetor apo mënyrat e financimit të një deficiti buxhetor.<br />
Deficiti i Buxhetit të Shtetit financohet nga huatë e brendshme ose të huaja dhe, si rregull, masa e tij nuk mund të<br />
tejkalojë masën e shpenzimeve kapitale të parashikuara në ligjin e buxhetit vjetor.<br />
Buxheti vendor është i balancuar. Përjashtimisht, buxheti vendor mund të ketë deficit vetëm për shpenzimet kapitale, të<br />
financuara me hua, sipas dispozitave të përcaktuara në këtë ligj ose në ligj të veçantë.<br />
Fondet speciale janë gjithmonë të balancuara dhe nuk mund të kenë deficit.<br />
Neni 13<br />
Viti buxhetor<br />
Viti buxhetor, për të gjitha njësitë e qeverisjes së përgjithshme, fillon nga data 1 janar dhe përfundon më 31 dhjetor të<br />
çdo viti.<br />
KREU III<br />
ROLI DHE PËRGJEGJËSITË E ORGANEVE NË PROCESIN BUXHETOR<br />
Neni 14<br />
Kompetencat e Kuvendit<br />
Kuvendi, me ligj të veçantë, miraton të ardhurat dhe fondet buxhetore vjetore për njësitë e qeverisjes qendrore, transfertat<br />
e pakushtëzuara për njësitë e qeverisjes vendore dhe fondet speciale, me qëllim kryerjen e shpenzimeve për ushtrimin e<br />
funksioneve të tyre, si dhe burimet e financimit të deficitit buxhetor.<br />
133
Neni 15<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Kompetencat e këshillit të njësisë së qeverisjes vendore<br />
Këshilli i njësisë së qeverisjes vendore, me vendim të veçantë, miraton të ardhurat dhe fondet buxhetore vjetore për<br />
njësitë e qeverisjes vendore dhe fondet speciale të tyre, me qëllim kryerjen e shpenzimeve për ushtrimin e funksioneve që<br />
kanë, si dhe huamarrjen, për financimin e projekteve të investimeve.<br />
Neni 16<br />
Kompetencat e Këshillit të Ministrave<br />
Këshilli i Ministrave miraton drejtimet kryesore të politikës së përgjithshme shtetërore dhe, në bazë të tyre, i propozon<br />
Kuvendit ligjin e buxhetit vjetor.<br />
Ministri i Financave është autoriteti përgjegjës për hartimin dhe miratimin e një sistemi rregullash, standardesh dhe<br />
procedurash, që sigurojnë administrimin ekonomik, efiçent dhe efektiv të burimeve financiare publike.<br />
Neni 17<br />
Kompetencat e kryetarit të njësisë së qeverisjes vendore<br />
Kryetari i njësisë së qeverisjes vendore propozon drejtimet kryesore të politikës së njësisë së qeverisjes vendore dhe<br />
projektbuxhetin në këshillin përkatës të njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Neni 18<br />
Nëpunësi i parë autorizues<br />
Sekretari i përgjithshëm i ministrisë përgjegjëse për financat është nëpunësi i parë autorizues për buxhetin e njësive të<br />
qeverisjes qendrore, për fondet speciale të qeverisjes qendrore dhe transfertat e njësive të qeverisjes vendore.<br />
Nëpunësi i parë autorizues përgjigjet te Ministri i Financave për menaxhimin e sistemit buxhetor dhe kontrollin e<br />
brendshëm financiar publik, sipas këtij ligji, ligjit të buxhetit vjetor dhe akteve nënligjore.<br />
Nëpunësi i parë autorizues paraqet në komisionin përkatës parlamentar raporte periodike, pasqyra financiare dhe<br />
raportin vjetor për zbatimin e buxhetit në Republikën e Shqipërisë. Me kërkesë të komisionit raporton gjatë vitit edhe<br />
për çështje të tjera, që kanë lidhje me zbatimin e buxhetit dhe kontrollin e brendshëm financiar publik.<br />
Neni 19<br />
Nëpunësi autorizues<br />
Nëpunës autorizues në njësitë e qeverisjes qendrore është punonjësi i administratës publike i nivelit më të lartë të<br />
shërbimit civil. Për ministrinë përgjegjëse për financat, nëpunësi i parë autorizues emëron një punonjës të nivelit të<br />
lartë ose të mesëm të administratës publike si nëpunës autorizues. Në njësitë e qeverisjes së përgjithshme, që nuk<br />
janë pjesë e pushtetit ekzekutiv, nëpunës autorizues është punonjësi i nivelit më të lartë menaxhues . Nëpunës autori-<br />
zues në njësitë e qeverisjes vendore është kryetari i njësisë ose zëvendësi i tij, nëse kryetari vendos ta delegojë këtë<br />
përgjegjësi. Titullari i njësisë së qeverisjes së përgjithshme njofton nëpunësin e parë autorizues për nëpunësin autori-<br />
zues të njësisë së vet.<br />
Nëpunësi autorizues i njësisë shpenzuese është titullari i kësaj njësie.<br />
Nëpunësi autorizues është përgjegjës për menaxhimin financiar në njësinë e qeverisjes së përgjithshme, ku është cak-<br />
tuar, në përputhje me parimet e përcaktuara në nenin 4 të këtij ligji.<br />
Përgjegjësitë për menaxhimin financiar përfshijnë, por nuk kufizohen, në:<br />
a) përgatitjen, zbatimin, kontrollin e brendshëm financiar, monitorimin, kontabilitetin, raportimin dhe auditimin<br />
e brendshëm të buxhetit të njësisë së qeverisjes së përgjithshme;<br />
b) sigurimin e përdorimit me efiçencë, efektivitet dhe ekonomi të burimeve publike.<br />
Nëpunësi autorizues vepron në përputhje me dispozitat e këtij ligji dhe të akteve nënligjore në zbatim të tij.<br />
Nëpunësi autorizues i njësive të qeverisjes së përgjithshme udhëzon dhe informon nëpunësit zbatues të njësive<br />
shpenzuese të varësisë dhe garanton zbatimin e udhëzimeve të dhëna prej tij nga nëpunësit zbatues të njësive<br />
shpenzuese që ka në juridiksion.<br />
134
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Nëpunësi autorizues i njësive të qeverisjes qendrore dhe i njësive të fondeve speciale të qeverisjes qendrore<br />
raporton dhe përgjigjet përpara nëpunësit të parë autorizues për përgatitjen, zbatimin, kontrollin e brendshëm<br />
financiar, monitorimin, raportimin, kontabilitetin dhe auditimin e brendshëm të buxhetit të tyre.<br />
Nëpunësi autorizues i njësisë së qeverisjes qendrore, me miratim të titullarit, cakton punonjës të adminis-<br />
tratës publike si nëpunës autorizues të nivelit të dytë në secilën nga njësitë vartëse të njësisë së qeverisjes<br />
qendrore.<br />
Nëpunësi autorizues i njësive të qeverisjes vendore përgjigjet dhe raporton përpara nëpunësit të parë autorizues<br />
për përgatitjen, zbatimin, kontrollin e brendshëm financiar publik, monitorimin, raportimin dhe kontabilitetin e<br />
buxhetit të njësisë përkatëse të qeverisjes vendore, në ushtrimin, nga njësitë e qeverisjes vendore të funksioneve<br />
të përbashkëta dhe të deleguara, nga një njësi e qeverisjes qendrore.<br />
Nëpunësi autorizues i njësisë së qeverisjes vendore dhe i fondeve speciale të qeverisjes vendore përgjigjet dhe<br />
raporton përpara komitetit të financës dhe këshillit të njësisë së qeverisjes vendore për përgatitjen, zbatimin,<br />
kontrollin e brendshëm financiar publik, monitorimin, raportimin, kontabilitetin dhe auditimin e brendshëm<br />
të buxhetit ose të fondeve speciale, për të gjitha funksionet e njësive të qeverisjes vendore dhe të fondeve<br />
speciale.<br />
Nëpunësi autorizues i njësisë së qeverisjes vendore mund të caktojë një punonjës të administratës publike si<br />
nëpunës autorizues të nivelit të dytë në njësitë e qeverisjes vendore.<br />
Neni 20<br />
Nëpunësi zbatues<br />
Nëpunësi zbatues është punonjës i administratës publike, i nivelit të lartë, të shërbimit civil të njësisë së qeverisjes së<br />
përgjithshme. Nëpunësi zbatues caktohet nga nëpunësi autorizues për zbatimin e rregullave të menaxhimit financiar,<br />
mbajtjen e llogarive dhe për përgatitjen e pasqyrave financiare.<br />
Neni 21<br />
Dokumentimi dhe raportimi i urdhrave, në kundërshtim me dispozitat<br />
Urdhri gojor ose i shkruar i titullarit apo i të autorizuarit prej tij, të një njësie të qeverisjes së përgjithshme, që rregullon<br />
menaxhimin operacional, i nxjerrë në kundërshtim me dispozitat për menaxhimin financiar, drejtuar nëpunësve autorizues<br />
ose zbatues, kundërshtohet me shkrim nga këta të fundit te lëshuesit e urdhrit apo titullarët, sipas varësisë.<br />
Kundërshtimi është në formën e një raporti me shkrim, i cili përmban:<br />
a) shpjegime për bazën ligjore për kundërshtimin e urdhrit;<br />
b) kërkesë për anulimin ose konfirmimin e tij.<br />
Në rastet kur urdhri nuk anulohet por konfirmohet me shkrim, nëpunësi autorizues procedon me zbatimin e urdhrit<br />
dhe një kopje të raportit të kundërshtimit e dërgon te nëpunësi i parë autorizues, i cili vë në dijeni Ministrin e<br />
Financave. Me konfirmimin me shkrim të urdhrit, në rastin e komunikimeve ndërmjet Ministrit të Financave dhe<br />
nëpunësit të parë autorizues, një kopje e raportit dërgohet në Kontrollin e Lartë të Shtetit.<br />
Rregullat e përshkruara në paragrafin e parë dhe të dytë të këtij neni zbatohen edhe për marrëdhëniet ndërmjet<br />
niveleve të ndryshme të nëpunësve autorizues dhe nëpunësve zbatues.<br />
KREU IV<br />
PËRGATITJA, SHQYRTIMI DHE MIRATIMI I BUXHETIT<br />
TË SHTETIT<br />
Neni 22<br />
Përgatitja e kalendarit të menaxhimit të shpenzimeve publike<br />
Ministri i Financave përgatit dhe i propozon Këshillit të Ministrave kalendarin e menaxhimit të shpenzimeve publike,<br />
duke përcaktuar me hollësi afatet e procesit të menaxhimit të shpenzimeve publike.<br />
Kalendari i menaxhimit të shpenzimeve publike miratohet, si pjesë përbërëse e kalendarit të planifikimit strategjik, nga<br />
Këshilli i Ministrave dhe bëhet efektiv në ditën e parë të çdo viti.<br />
135
Neni 23<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Vlerësimet dhe parashikimet makroekonomike dhe buxhetore<br />
Brenda muajit janar, Ministri i Financave, paraqet për shqyrtim dhe miratim në Këshillin e Ministrave raportin për<br />
vlerësimet dhe parashikimet makroekonomike për:<br />
a) 2 vitet përpara vitit buxhetor;<br />
b) vitin buxhetor;<br />
c) 3 vitet e ardhshme buxhetore.<br />
Në këtë raport përfshihen:<br />
a) supozimet dhe mënyrat e përdorura për vlerësimin e parashikimin makroekonomik dhe fiskal, përfs hirë dhe<br />
identifikimin e vlerësimin e riskut për qëndrueshmërinë e stabilitetit makroekonomik të vendit;<br />
b) vlerësimet më të fundit të situatës ekonomike, në bazë të të dhënave zyrtare, si dhe krahasimin me parashi-<br />
kimet e mëparshme;<br />
c) parashikimin për të ardhurat e qeverisjes së përgjithshme, në bazë të politikave ekzistuese dhe të propozimeve<br />
të politikave të reja apo ndryshimeve të atyre ekzistuese;<br />
ç) parashikimin për shpenzimet e qeverisjes së përgjithshme, në bazë të politikave ekzistuese dhe propozimeve<br />
për politika të reja apo ndryshimeve në politikat ekzistuese;<br />
d) parashikimin për deficitin e qeverisjes së përgjithshme dhe financimin e tij, duke respektuar dhe garantuar<br />
disiplinën dhe qëndrueshmërinë fiskale;<br />
dh) propozimet për tavanet përgatitore të shpenzimeve për tre vitet e ardhshme buxhetore, ku shpjegohen ndry-<br />
shimet nga limitet e përcaktuara në programin buxhetor afatmesëm paraardhës;<br />
e) informacion të hollësishëm për stokun e borxhit, të brendshëm dhe të jashtëm, për çdo sektor të qeverisjes së<br />
përgjithshme.<br />
Vlerësimi dhe parashikimi makroekonomik miratohen me vendim të Këshillit të Ministrave dhe i dërgohen Kuvendit<br />
brenda datës 10 mars. Me kërkesë të komisionit parlamentar përgjegjës për financat publike, Ministri i Financave mund të<br />
japë shpjegime para tij për vlerësimet dhe parashikimet e miratuara nga Këshilli i Ministrave.<br />
Neni 24<br />
Udhëzimi për përgatitjen e buxhetit<br />
Ministri i Financave, pas miratimit nga Këshilli i Ministrave të vlerësimeve dhe parashikimeve makroekonomike dhe<br />
buxhetore, brenda muajit shkurt miraton dhe dërgon për zbatim në njësitë e qeverisjes së përgjithshme udhëzimin për<br />
përgatitjen buxhetit.<br />
Udhëzimi përmban:<br />
a) tavanet përgatitore të shpenzimeve të programit buxhetor afatmesëm;<br />
b) transfertat e pakushtëzuara për njësitë e qeverisjes vendore;<br />
c) procedurat dhe afatet e përgatitjes së programit buxhetor afatmesëm dhe të projektbuxhetit vjetor;<br />
ç) rregulla për ndarjen apo delegimin e funksioneve ndërmjet njësive të qeverisjes qendrore dhe njësive të qever-<br />
isjes vendore;<br />
d) mënyrat e llogaritjes së transfertave, të pakushtëzuara dhe të kushtëzuara, për njësitë e qeverisjes vendore.<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes së përgjithshme përgatisin dhe dorëzojnë kërkesat për programin buxhetor<br />
afatmesëm dhe kërkesat shtesë, në përputhje me kërkesat dhe afatet e parashikuara në udhëzimin përkatës të Ministrit<br />
të Financave.<br />
Neni 25<br />
Projekti i programit buxhetor afatmesëm<br />
Njësia përgjegjëse për buxhetin në ministrinë përgjegjëse për financat, nën drejtimin e nëpunësit të parë autorizues,<br />
analizon dhe vlerëson kërkesat e buxhetit afatmesëm dhe kërkesat shtesë, si dhe përgatit një raport me konkluzione<br />
dhe rekomandime për secilën njësi të qeverisjes qendrore. Ky raport paraqitet në seancat dëgjimore, që organizohen<br />
në ministrinë përgjegjëse për financat, me secilën njësi të qeverisjes qendrore, sipas një kalendari të paracaktuar. Pas<br />
136
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
reflektimit të konkluzioneve të seancave dëgjimore, nëpunësi i parë autorizues i paraqet projektin e dokumentit të<br />
programit buxhetor afatmesëm Ministrit të Financave.<br />
Ministri i Financave shqyrton projektin e dokumentit të programit buxhetor afatmesëm dhe pas këshillimeve me nëpunësin<br />
e parë autorizues bën miratimin e projektit, që do të paraqitet për miratim.<br />
Brenda muajit qershor të çdo viti, Ministri i Financave i paraqet për miratim Këshillit të Ministrave projektin e doku-<br />
mentit të programit buxhetor afatmesëm, së bashku me propozimin e tavaneve të shpenzimeve të këtij programi,<br />
komentet për pranimin e kërkesave të shpenzimeve të programit buxhetor afatmesëm dhe të kërkesave shtesë.<br />
Këshilli i Ministrave miraton me vendim projektin e dokumentit të programit buxhetor afatmesëm dhe tavanet përfun-<br />
dimtare të shpenzimeve.<br />
Brenda muajit korrik të çdo viti, Ministri i Financave i dërgon për informacion Kuvendit një kopje të dokumentit të programit<br />
buxhetor afatmesëm, të miratuar nga Këshilli i Ministrave dhe, me kërkesë të komisionit parlamentar përgjegjës për financat<br />
publike, jep shpjegime në komision për aktin e miratuar.<br />
Neni 26<br />
Programi buxhetor afatmesëm<br />
Hartimi i programit të buxhetit afatmesëm pasqyron kërkesat për buxhetin afatmesëm të njësive të qeverisjes së<br />
përgjithshme, të cilat paraqiten në përputhje me kërkesat dhe brenda afateve të parashikuara në udhëzimin përkatës të<br />
Ministrit të Financave.<br />
Programi buxhetor afatmesëm shoqërohet edhe me një aneks, i cili përmban:<br />
a) mënyrën e llogaritjes dhe shumën e transfertës së pakushtëzuar të njësive të qeverisjes vendore;<br />
b) shumën dhe qëllimin e transfertës së kushtëzuar, që Buxheti i Shtetit jep për njësitë e qeverisjes vendore;<br />
c) taksat kombëtare, të ndara me qeverisjen vendore dhe pjesën e ndarë për tri vitet pasardhëse buxhetore.<br />
Programi buxhetor afatmesëm mund të përmbajë edhe fondin rezervë të Buxhetit të Shtetit, për përballimin e nevojave<br />
për shpenzime të paparashikuara.<br />
Neni 27<br />
Udhëzimi plotësues për përgatitjen e buxhetit<br />
Pas miratimit nga Këshilli i Ministrave të tavaneve përfundimtare të shpenzimeve të programit buxhetor afatmesëm,<br />
Ministri i Financave nxjerr udhëzimin plotësues për përgatitjen e buxhetit, brenda datës 10 të muajit korrik, për nëpu-<br />
nësit autorizues të njësive të qeverisjes së përgjithshme. Udhëzimi plotësues për përgatitjen e buxhetit përfshin:<br />
a) tavanet përfundimtare të shpenzimeve të programit buxhetor afatmesëm, të miratuara me vendim të Këshillit<br />
të Ministrave;<br />
b) rregullat për rishikimin e kërkesave të shpenzimeve të programit buxhetor afatmesëm, në bazë të tavaneve<br />
përfundimtare të shpenzimeve.<br />
Brenda datës 1 shtator të çdo viti, nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes qendrore dhe të njësive të fondeve<br />
speciale të qeverisjes qendrore paraqesin te nëpunësi i parë autorizues kërkesat e rishikuara të programit buxhetor<br />
afatmesëm dhe kërkesat shtesë, me argumentet përkatëse.<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes vendore dhe të njësive të fondeve speciale të tyre i paraqesin këshillit<br />
përkatës projektin e buxhetit për vitin buxhetor pasardhës, brenda afateve të përcaktuara në udhëzimin plotësues. Njësia<br />
përgjegjëse për buxhetin në ministrinë përgjegjëse për financat, nën drejtimin e nëpunësit të parë autorizues, analizon<br />
dhe vlerëson kërkesat e rishikuara të buxhetit afatmesëm dhe kërkesat shtesë dhe përgatit një raport me konkluzione<br />
dhe rekomandime për secilën njësi të qeverisjes qendrore. Ky raport paraqitet në seancat dëgjimore, që organizohen në<br />
ministrinë përgjegjëse për financat me secilën njësi të qeverisjes, sipas një kalendari të paracaktuar. Pas reflektimit të<br />
konkluzioneve të seancave dëgjimore, nëpunësi i parë autorizues i paraqet projektin e dokumentit të programit buxhetor<br />
afatmesëm, të rishikuar, Ministrit të Financave.<br />
137
Neni 28<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Programi buxhetor afatmesëm, i rishikuar<br />
Ministri i Financave e miraton projektin e programit buxhetor afatmesëm, të rishikuar, vetëm kur kërkesat e këtij programi<br />
janë në përputhje me udhëzimin plotësues për përgatitjen e buxhetit. Projekti i miratuar paraqitet në Këshillin e Ministrave,<br />
së bashku me projektligjin e buxhetit vjetor.<br />
Ministri i Financave i dërgon për informacion Kuvendit një kopje të programit buxhetor afatmesëm, të miratuar nga<br />
Këshilli i Ministrave.<br />
Neni 29<br />
Projektbuxheti vjetor<br />
Nëpunësi i parë autorizues përgatit projektbuxhetin vjetor, si pjesë përbërëse e programit buxhetor afatmesëm dhe ia<br />
paraqet Ministrit të Financave, i cili e paraqet për miratim në Këshillin e Ministrave, së bashku me programin buxhetor<br />
afatmesëm, të rishikuar, siç përcaktohet në nenin 28 të këtij ligji.<br />
Projektbuxheti vjetor, për çdo njësi të qeverisjes qendrore, shoqërohet me:<br />
a) misionin apo qëllimin e njësisë së qeverisjes qendrore;<br />
b) përshkrimin e programeve dhe veprimtarive të kësaj njësie;<br />
c) paraqitjen e politikave, të qëllimeve dhe objektivave të politikës së programeve;<br />
ç) standardet e politikave, që arrihen nga secila njësi dhe për çdo program;<br />
d) informacion për kontributin e produkteve të çdo programi, në arritjen e qëllimeve dhe të objektivave të pro-<br />
gramit përkatës;<br />
dh) treguesit faktikë për dy vitet buxhetore paraardhëse, fondet buxhetore të planifikuara për vitin buxhetor në<br />
vazhdim, ndryshimet e bëra me anë të rishpërndarjeve, të kërkesave të miratuara për fonde shtesë, si edhe<br />
shpërndarjen e vlerës totale të tavaneve të programit buxhetor afatmesëm, sipas programeve për tri vitet e<br />
ardhshme buxhetore;<br />
e) shpenzimet kapitale, listën e projekteve të investimeve për çdo program me:<br />
i) koston e plotë të projektit;<br />
ii) vlerën e financuar deri në fund të vitit buxhetor paraardhës;<br />
iii) vlerën e parashikuar për t’u financuar në vitin buxhetor;<br />
iv) vlerën e mbetur për t’u financuar në vitet pasardhëse buxhetore, burimet e financimit;<br />
ë) një shpjegim për qëllimin dhe kostot e veprimtarive pothuajse fiskale, të ndërmarra nga njësitë jo të qeverisjes<br />
së përgjithshme; një parashtrim të shpenzimeve të taksave.<br />
Brenda datës 25 tetor, Këshilli i Ministrave miraton, me vendim, projektbuxhetin vjetor dhe programin buxhetor<br />
afatmesëm, të rishikuar.<br />
Nëpunësi i parë autorizues, brenda 10 ditëve pas miratimit nga Këshilli i Ministrave të buxhetit vjetor dhe programit<br />
buxhetor afatmesëm, të rishikuar, njofton çdo njësi të qeverisjes vendore dhe çdo njësi të fondeve speciale të qeverisjes<br />
vendore për transfertat nga njësitë e qeverisjes qendrore dhe pjesën e madhësinë e taksave kombëtare, të ndara në<br />
projektbuxhet.<br />
Brenda datës 1 nëntor, Kryeministri, në emër të Këshillit të Ministrave, i paraqet Kuvendit projektbuxhetin vjetor.<br />
Ministri i Financave paraqet në Kuvend informacionin për:<br />
a) listën e njësive shpenzuese, sipas njësive të qeverisjes së përgjithshme, nga të cilat varen;<br />
b) respektimin dhe zbatimin korrekt të parimeve, të parashikuara në nenin 4 të këtij ligji, në projektbuxhetin vje-<br />
tor dhe në programin buxhetor afatmesëm;<br />
c) harmonizimin e gjendjes dhe të parashikimeve të borxhit me objektivat e qëndrueshmërisë fiskale;<br />
ç) risqet fiskale dhe masat për mbrojtjen ndaj tyre;<br />
d) detyrimet kontingjente të qeverisjes së përgjithshme dhe mundësinë e shfaqjes së tyre si detyrime në vitin<br />
buxhetor pasardhës.<br />
138
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 30<br />
Miratimi i projektligjit të buxhetit vjetor<br />
Projektligji i buxhetit vjetor miratohet nga Kuvendi brenda datës 31 dhjetor, në nivel programi buxhetor për çdo njësi të<br />
qeverisjes së përgjithshme. Këshilli i Ministrave mund të propozojë miratimin e Buxhetit vjetor të Shtetit nga Kuvendi<br />
edhe në nivel më të detajuar se programi buxhetor, në përputhje me parimet e përcaktuara në nenin 4 të këtij ligji.<br />
Neni 31<br />
Publikimi i buxhetit vjetor dhe i programit buxhetor afatmesëm<br />
Ligji i buxhetit vjetor të shtetit, me të gjitha pjesët përbërëse të tij, publikohet në Fletoren Zyrtare.<br />
Në muajin janar të çdo viti, pas miratimit të ligjit të buxhetit vjetor nga Kuvendi, nëpunësi i parë autorizues pasqyron<br />
ndryshimet në dokumentin përfundimtar të programit buxhetor afatmesëm.<br />
Ministri i Financave publikon, brenda muajit shkurt, dokumentin përfundimtar të programit buxhetor afatmesëm.<br />
Neni 32<br />
Përgatitja dhe miratimi i buxheteve vendore<br />
Brenda muajit nëntor të vitit buxhetor, kryetarët e njësive të qeverisjes vendore të të gjitha niveleve paraqesin për<br />
miratim buxhetet e këshillave të tyre.<br />
Këshilli i qeverisjes vendore, brenda datës 31 dhjetor, miraton buxhetin vendor në bazë të vlerësimit të të ardhurave dhe<br />
të transfertave të pakushtëzuara, të përcaktuara në ligjin e buxhetit vjetor.<br />
Neni 33<br />
Publikimi i buxheteve vendore<br />
Buxhetet e njësive të qeverisjes vendore publikohen në Buletinin e Njoftimeve Publike përkatës 15 ditë pas miratimit nga<br />
këshillat e njësive përkatëse.<br />
Neni 34<br />
Hyrja në fuqi dhe zbatimi i ligjit të buxhetit vjetor<br />
Në rast se Kuvendi e miraton ligjin e buxhetit vjetor brenda vitit buxhetor, por ligji nuk mund të hyjë në fuqi në datën 1<br />
janar, ose koha e mbetur për përfundimin e procedurave të fillimit të zbatimit të buxhetit nuk është e mjaftueshme,<br />
Ministri i Financave nxjerr një udhëzim të posaçëm, që rregullon procesin buxhetor deri në hyrjen në fuqi të ligjit të<br />
buxhetit vjetor dhe të përfundimit të procedurave të zbatimit të tij.<br />
Udhëzimi i posaçëm siguron vazhdimin e ofrimit të mallrave dhe shërbimeve, përfshirë zbatimin e projekteve të<br />
investimeve, të filluara në vitin buxhetor paraardhës, që parashikohet të vazhdojnë edhe në atë vit buxhetor.<br />
Neni 35<br />
Buxheti i i përkohshëm<br />
Në rast se Kuvendi nuk miraton buxhetin e propozuar deri në fillim të vitit buxhetor, Këshilli i Ministrave, me vendim, para<br />
ditës së parë të fillimit të vitit buxhetor, autorizon zbatimin e buxhetit të përkohshëm për një periudhë, që fillon nga dita<br />
e parë e vitit buxhetor deri në fund të muajit të tretë të tij.<br />
Shpenzimet buxhetore në buxhetin e përkohshëm, për çdo muaj dhe për çdo program, të çdo njësie të qeverisjes së<br />
përgjithshme, nuk mund të tejkalojnë 1/12 e shpenzimeve faktike të programit të financuar nga buxheti në vitin<br />
buxhetor paraardhës.<br />
Nëse të ardhurat e siguruara me ligj janë të pamjaftueshme për të mbuluar shpenzimet e parashikuara në buxhetin e<br />
përkohshëm, Ministri i Financave merr hua, çdo muaj, deri në 1/12 e huasë së përgjithshme, të përdorur për financimin e<br />
deficitit buxhetor në vitin buxhetor paraardhës.<br />
Fondet e miratuara në buxhetin e përkohshëm sigurojnë:<br />
a) ushtrimin, në përputhje me ligjin, të funksioneve dhe përgjegjësive të njësive të qeverisjes së përgjithshme;<br />
139
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
b) vazhdimësinë e ofrimit të të mirave dhe shërbimeve, përfshirë zbatimin e projekteve të investimeve, të filluara<br />
në Buxhetin e Shtetit të vitit buxhetor paraardhës dhe që parashikohet të vazhdojnë në vitin buxhetor.<br />
Neni 36<br />
Buxheti pas periudhës së buxhetit të përkohshëm<br />
Kryeministri, gjatë periudhës së buxhetit të përkohshëm, paraqet projektbuxhetin në Kuvend, me procedurë të<br />
përshpejtuar, për miratimin e tij deri në ditën e fundit të periudhës së buxhetit të përkohshëm.<br />
Në rast të mosmiratimit të projektbuxhetit brenda periudhës së buxhetit të përkohshëm, Këshilli i Ministrave, me<br />
vendim, autorizon kryerjen e shpenzimeve buxhetore për çdo program, të çdo njësie të qeverisjes së përgjithshme, në<br />
masën që nuk tejkalon 1/12 e shpenzimeve faktike të programit të financuar nga buxheti në vitin buxhetor paraardhës dhe<br />
për çdo muaj deri në miratim të projektbuxhetit nga Kuvendi.<br />
Paragrafi i dytë, i tretë dhe i katërt të nenit 35 të këtij ligji mund të zbatohen edhe në periudhën pas buxhetit të<br />
përkohshëm.<br />
Neni 37<br />
Buxhetet e përkohshme vendore<br />
Në rast të mosmiratimit nga këshilli i njësisë së qeverisjes vendore të buxhetit vendor deri në ditën e parë të vitit bux-<br />
hetor, kryetari i njësisë së qeverisjes vendore autorizon të kryhen çdo muaj shpenzime deri në 1/12 e shpenzimeve<br />
faktike të buxhetit vendor në vitin buxhetor paraardhës, për të siguruar vazhdimin e ofrimit të të mirave dhe të shër-<br />
bimeve, përfshirë zbatimin e projekteve të investimeve, të filluara në vitin buxhetor paraardhës dhe që vazhdojnë në<br />
vitin buxhetor.<br />
KREU V<br />
ZBATIMI I BUXHETIT<br />
Neni 38<br />
Udhëzimi për zbatimin e buxhetit<br />
Ministri i Financave nxjerr udhëzim për zbatimin e buxhetit, ku përcaktohen rregullat, procedurat dhe afatet, që duhet<br />
të përmbushin nëpunësit, autorizues dhe zbatues, të të gjitha niveleve, në procesin e zbatimit të buxhetit. Ky udhëzim<br />
është në formën e një udhëzimi të përhershëm ose përgatitet e miratohet për secilin vit buxhetor. Në rastet kur udhëz-<br />
imi është i përhershëm, një udhëzim plotësues miratohet për secilin vit buxhetor, ku përcaktohen rregullat, procedurat<br />
dhe afatet specifike ose të papërcaktuara në udhëzimin e përhershëm, për zbatimin e Buxhetit të Shtetit. Udhëzimi, i<br />
cili përgatitet për secilin vit buxhetor, duhet të miratohet dhe të hyjë në fuqi para datës së fillimit të vitit buxhetor dhe,<br />
në rast të miratimit me vonesë të ligjit të buxhetit vjetor, jo më vonë se 10 ditë pas hyrjes në fuqi të ligjit të buxhetit<br />
vjetor.<br />
Neni 39<br />
Mbledhja dhe ruajtja e mjeteve monetare publike<br />
Të ardhurat e miratuara në ligjin e buxhetit vjetor përbëjnë kufirin minimal për t’u arkëtuar gjatë vitit buxhetor.<br />
Njësitë e qeverisjes së përgjithshme, të ngarkuara me mbledhjen e tyre, përgjigjen për mbledhjen në kohë të këtyre të<br />
ardhurave.<br />
Të gjitha mjetet monetare, të arkëtuara nga njësitë e qeverisjes së përgjithshme, menjëherë pas pranimit të tyre,<br />
depozitohen në llogaritë e thesarit, sipas rregullave e procedurave të përcaktuara në nenin 8 të këtij ligji. Të njëjtat<br />
rregulla e procedura janë të detyrueshme për të gjitha të ardhurat e arkëtuara gjatë vitit buxhetor, pavarësisht se ato<br />
mund të mos jenë parashikuar e miratuar në ligjin e buxhetit vjetor ose vendimin e miratimit të buxhetit të këshillit të<br />
njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Këshilli i Ministrave, me propozimin e Ministrit të Financave, rregullon marrëdhëniet dhe procedurat ndërmjet min-<br />
istrisë përgjegjëse për financat dhe njësive të qeverisjes së përgjithshme, për nënshkrimin, lëvrimin dhe raportimin e<br />
granteve.<br />
Të ardhurat e arkëtuara në llogaritë e thesarit regjistrohen dhe raportohen si të ardhura të atij viti buxhetor, gjatë të<br />
140
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
cilit janë arkëtuar.<br />
Të ardhurat e buxhetit vendor, të arkëtuara në llogaritë e thesarit nga taksat vendore, taksat kombëtare dhe transfertat<br />
e pakushtëzuara nga Buxheti i Shtetit, të papërdorura gjatë vitit buxhetor, trashëgohen në vitin buxhetor pasardhës.<br />
Neni 40<br />
E drejta për të kryer shpenzime<br />
Fondet e miratuara për njësitë e qeverisjes qendrore në ligjin e buxhetit vjetor përbëjnë kufirin maksimal të<br />
shpenzimeve, brenda të cilit Këshilli i Ministrave është i autorizuar të marrë përsipër angazhime dhe të kryejë<br />
shpenzime. Këshilli i Ministrave e ushtron këtë autoritet i përfaqësuar nga Ministri i Financave.<br />
Fondet e miratuara në vendimin për buxhetin e njësisë së qeverisjes vendore përbëjnë kufirin maksimal të<br />
shpenzimeve, brenda të cilit kryetari i njësisë së qeverisjes vendore është i autorizuar të marrë përsipër angazhime dhe<br />
të kryejë shpenzime.<br />
Si rregull, e drejta për të kryer shpenzime, brenda kufirit të fondeve të miratuara, skadon ditën e fundit të vitit buxhetor,<br />
pavarësisht nëse kontrata njëvjeçare ose shumëvjeçare mund të vazhdojë edhe në vitin buxhetor pasardhës. Për kontratat<br />
shumëvjeçare, e drejta për të kryer shpenzime mund të zgjatet përtej vitit buxhetor, por jo më shumë se 3 vjet pas<br />
përfundimit të vitit buxhetor. Kontratat dhe afatet e zgjatjes së të drejtës për të kryer shpenzime përcaktohen me dispozitë<br />
të veçantë në ligjin e buxhetit vjetor për vitin buxhetor pasardhës.<br />
Shpenzimet e kryera në vitin buxhetor, për llogari të fondeve të miratuara në vitin buxhetor paraardhës, regjistrohen dhe<br />
raportohen të ndara nga ato të kryera për llogari të fondeve të miratuara në vitin buxhetor.<br />
Neni 41<br />
Informimi për fondet e miratuara nga Kuvendi<br />
Brenda 5 ditëve nga dekretimi i ligjit të buxhetit vjetor nga Presidenti, Ministri i Financave informon, me shkrim, nëpu-<br />
nësin e parë autorizues për buxhetet e miratuara nga Kuvendi, për çdo njësi të qeverisjes së përgjithshme.<br />
Menjëherë pas informimit me shkrim nga Ministri i Financave, nëpunësi i parë autorizues informon, me shkrim, nëpu-<br />
nësit autorizues të çdo njësie të qeverisjes së përgjithshme për fondet e miratuara nga Kuvendi në ligjin e buxhetit<br />
vjetor, si dhe për të ardhurat e parashikuara për secilën njësi të qeverisjes së përgjithshme, të ngarkuar me mbledhjen<br />
e të ardhurave.<br />
Neni 42<br />
Shpërndarja e fondeve buxhetore<br />
Nëpunësi i parë autorizues i propozon Ministrit të Financave që shpërndarja e fondeve buxhetore për njësitë e qeverisjes<br />
së përgjithshme, për programe dhe zëra shpenzimesh, të mund të jetë më pak se totali i fondeve të miratuara nga Kuvendi<br />
për ato njësi dhe për periudha më pak se 1 vit.<br />
Shpërndarja e fondeve buxhetore bazohet në parashikimin e fluksit të hyrjeve të parasë dhe të angazhimeve e duhet të<br />
sigurojë një përdorim efiçent të burimeve financiare, si dhe të ruajë stabilitetin makroekonomik e fiskal.<br />
Pas miratimit nga Ministri i Financave, nëpunësi i parë autorizues informon, me shkrim, nëpunësit autorizues të çdo<br />
njësie të qeverisjes qendrore për shpërndarjen e fondeve buxhetore, sipas klasifikimit buxhetor, brenda 10 ditëve nga<br />
dekretimi i ligjit të buxhetit vjetor nga Presidenti.<br />
Në të njëjtën kohë, nëpunësi i parë autorizues informon, me shkrim, njësitë e qeverisjes vendore për shpërndarjen e<br />
fondeve për transfertat e pakushtëzuara.<br />
Autoriteti i Ministrit të Financave për shpërndarjen e fondeve buxhetore dhe të fondeve speciale nga fondet e miratuara<br />
nga Kuvendi skadon në fund të vitit buxhetor.<br />
Neni 43<br />
Detajimi i fondeve buxhetore<br />
Nëpunësit autorizues detajojnë fondet për njësitë shpenzuese të qeverisjes së përgjithshme, në përputhje me shpërndar-<br />
jen e fondeve buxhetore, të miratuara nga Ministri i Financave dhe përparësitë e njësive të qeverisjes së përgjithshme.<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes qendrore i paraqesin nëpunësit të parë autorizues propozimin për de-<br />
tajimin e fondeve buxhetore, të shpërndara për çdo njësi shpenzuese në përputhje me udhëzimin për zbatimin e<br />
141
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
buxhetit.<br />
Nëpunësi i parë autorizues miraton detajimin e fondeve buxhetore, të shpërndara për çdo njësi shpenzuese dhe është<br />
përgjegjës që kjo të reflektohet në kohë në sistemin e thesarit.<br />
Pas miratimit të detajimit të fondeve buxhetore, të shpërndara për çdo njësi shpenzuese, nëpunësit a utorizues të një-<br />
sive të qeverisjes së përgjithshme marrin angazhime dhe bëjnë pagesa, brenda limiteve dhe afateve të përcaktuara.<br />
Neni 44<br />
Rishpërndarja e fondeve buxhetore<br />
Të drejtat dhe limitet për rishpërndarjen e fondeve të shpërndara dhe të detajuara më parë, kur buxheti miratohet në<br />
nivel programi nga Kuvendi, sipas nenit 30 të këtij ligji janë si më poshtë:<br />
Për njësitë e qeverisjes qendrore:<br />
a) rishpërndarjet e fondeve ndërmjet programeve, brenda së njëjtës njësi të qeverisjes qendrore dhe për njësi të<br />
ndryshme të qeverisjes qendrore, miratohen nga Këshilli i Ministrave dhe nuk tejkalojnë 10 për qind të totalit<br />
të programit të miratuar;<br />
b) rishpërndarjet e fondeve të projekteve të investimeve brenda të njëjtit program të njësisë së qeverisjes qen-<br />
drore miratohen nga Ministri i Financave;<br />
c) rishpërndarjet ndërmjet zërave të shpenzimeve korrente brenda të njëjtit program, miratohen nga nëpunësi i<br />
parë autorizues;<br />
ç) rishpërndarjet brenda të njëjtit program dhe zërit të shpenzimeve korrente, ndërmjet njësive të ndryshme<br />
shpenzuese, miratohen nga nëpunësi autorizues i njësisë së qeverisjes qendrore, nga e cila varet njësia shpen-<br />
zuese.<br />
Për njësitë e qeverisjes vendore, kur buxheti miratohet në nivel programi:<br />
a) rishpërndarjet ndërmjet programeve miratohen nga këshilli i njësisë së qeverisjes vendore;<br />
b) rishpërndarjet e projekteve të investimeve, brenda të njëjtit program, miratohen nga kryetari i njësisë së qever-<br />
isjes vendore;<br />
c) rishpërndarjet ndërmjet zërave të shpenzimeve korrente, brenda të njëjtit program, miratohen nga kryetari i<br />
njësisë së qeverisjes vendore;<br />
ç) rishpërndarjet brenda të njëjtit program dhe zërit të shpenzimeve korrente, ndërmjet njësive të ndryshme<br />
shpenzuese, miratohen nga nëpunësi autorizues i njësisë së qeverisjes vendore, nga e cila varet njësia shpen-<br />
zuese.<br />
Nëpunësit autorizues, që kërkojnë të kryejnë rishpërndarje, sipas paragrafit të parë të këtij neni, shkronjat “a”, “b” e “c”,<br />
paraqesin te nëpunësi i parë autorizues, me shkrim:<br />
a) arsyet e rishpërndarjes;<br />
b) masën e rishpërndarjes;<br />
c) ndryshimet në shpërndarjen e fondeve, që kërkohen nga rishpërndarja e fondeve buxhetore.<br />
Për rishpërndarjet e bëra sipas paragrafit të parë të këtij neni, shkronja “ç”, nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes<br />
qendrore vënë në dijeni nëpunësin e parë autorizues në fund të muajit, gjatë së cilit është marrë vendimi për<br />
rishpërndarjen.<br />
Nëpunësit autorizues, që kërkojnë të kryejnë rishpërndarje, sipas paragrafit të dytë të këtij neni, shkronjat “a”, “b” e “c”,<br />
vënë në dijeni këshillin e njësisë së qeverisjes vendore, me shkrim, për:<br />
a) arsyet e rishpërndarjes;<br />
b) masën e rishpërndarjes;<br />
c) ndryshimet në shpërndarjen e fondeve, që kërkohen nga rishpërndarja e fondeve buxhetore.<br />
142<br />
Nëpunësi i parë autorizues siguron, që rishpërndarjet e miratuara, sipas paragrafit të parë të këtij neni, të reflektohen në<br />
sistemin e thesarit.<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes vendore, pas miratimit nga këshilli i njësisë së qeverisjes vendore,<br />
vënë në dijeni, zyrtarisht, sistemin e thesarit për rishpërndarjet, i cili siguron reflektimin në kohë.<br />
Në rastet e miratimit të buxhetit nga Kuvendi në nivel më të hollësishëm se ai i programit, sipas nenit 30 të këtij ligji, të<br />
drejtat dhe limitet për rishpërndarjen e fondeve, të shpërndara dhe të detajuara, përcaktohen në ligjin e buxhetit vjetor.
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 45<br />
Kërkesat për fonde shtesë<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes qendrore paraqesin pranë nëpunësit të parë autorizues kërkesë për fonde<br />
shtesë, për mbulimin e shpenzimeve të paparashikuara në kohën e përgatitjes së buxhetit dhe që nuk mund të shtyhen për<br />
vitin buxhetor pasardhës.<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes vendore paraqesin kërkesa të tilla pranë këshillit të njësisë përkatëse.<br />
Kërkesa për fonde shtesë shoqërohet me justifikimin e paraqitjes së kërkesës, duke argumentuar:<br />
a) arsyet e mosplanifikimit në kohën e përgatitjes së buxhetit;<br />
b) produktet, që përfitohen nga veprimtaritë, që do të financohen nga kërkesat shtesë;<br />
c) kontributin në qëllimet dhe objektivat e politikave;<br />
ç) zërat e tjerë të fondeve buxhetore të miratuara, që mund të reduktohen për të siguruar fondin e nevojshëm, si<br />
dhe pasojat që një reduktim i tillë do të kishte mbi arritjen e objektivave të tjerë.<br />
Nëpunësi i parë autorizues shqyrton kërkesat për fonde shtesë të njësive të qeverisjes qendrore dhe i rekomandon<br />
Ministrit të Financave refuzimin ose pranimin e kërkesave për fonde shtesë të argumentuara.<br />
Në rast se kërkesa për fonde shtesë plotësohet, duke respektuar të drejtat dhe limitet e përcaktuara në paragrafin e parë<br />
të nenit 44 të këtij ligji, atëherë propozimi dhe miratimi i tyre bëhen sipas përcaktimeve të bëra në këtë nen.<br />
Në rast se kërkesa për fonde shtesë nuk mund të plotësohet, duke respektuar të drejtat dhe limitet e përcaktuara në nenin<br />
44 të këtij ligji, atëherë Ministri i Financave mund t’i propozojë Këshillit të Ministrave plotësimin e saj, nëpërmjet përdorimit<br />
të fondit rezervë të Buxhetit të Shtetit.<br />
Ministri i Financave vë në dijeni, me shkrim, në mënyrë periodike, Kuvendin për kërkesat për shtesë fondesh, të miratu-<br />
ara nga Këshilli i Ministrave, nëpërmjet përdorimit të fondit rezervë të Buxhetit të Shtetit dhe, në bazë të kërkesës së<br />
bërë nga kryetari i komisionit parlamentar përgjegjës për financat publike, u përgjigjet pyetjeve të këtij komisioni rreth<br />
kësaj çështjeje.<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes vendore shqyrtojnë kërkesat për shtesë fondesh të njësive shpenzuese dhe i<br />
japin rekomandimet e tyre këshillit të njësisë përkatëse për refuzimin ose pranimin e kërkesës.<br />
Në rast se kërkesa për fonde shtesë plotësohet, duke respektuar të drejtat dhe limitet e përcaktuara në paragrafin e dytë<br />
të nenit 44 të këtij ligji, atëherë propozimi dhe miratimi i tyre bëhen sipas përcaktimeve të bëra në këtë nen. Në rast se<br />
kërkesa për fonde shtesë nuk mund të plotësohet, duke respektuar të drejtat dhe limitet e përcaktuara në nenin 44 të<br />
këtij ligji, atëherë kryetari i njësisë së qeverisjes vendore mund t’i propozojë këshillit përkatës plotësimin e saj, nëpërmjet<br />
përdorimit të fondit rezervë të njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Neni 46<br />
Rishikimi i zbatimit të buxhetit<br />
Në muajin qershor të çdo viti, por jo më vonë se dita e paraqitjes së programit buxhetor afatmesëm në Këshillin e<br />
Ministrave, Ministri i Financave paraqet përpara Këshillit të Ministrave një analizë për zbatimin e buxhetit të vitit në<br />
vazhdim. Kjo analizë përmban:<br />
a) një vështrim për situatën makroekonomike dhe parashikimet;<br />
b) krahasimin e treguesve të buxhetit të miratuar me ata faktikë, si dhe shpjegimin e mospërputhjeve;<br />
c) propozime për ndërmarrjen e veprimeve brenda kompetencave të Këshillit të Ministrave, të përcaktuara me<br />
këtë ligj, nëse është e nevojshme;<br />
ç) propozimin për ndryshimin e ligjit të buxhetit vjetor, të shoqëruar me një shpjegim, se përse ndryshimet e<br />
kërkuara nuk mund të parashikoheshin në buxhetin e propozuar, nëse është e nevojshme.<br />
Në rast se Këshilli i Ministrave vendos për ndryshimin e ligjit të buxhetit vjetor, procedura e ndryshimit të tij është e<br />
njëjtë me procedurat e përcaktuara në nenin 29 të këtij ligji, për miratimin e Buxhetit të propozuar të shtetit.<br />
Në rast se miratimi i ndryshimeve nuk bëhet brenda muajit korrik, atëherë propozimi për ndryshimin e ligjit të buxhetit<br />
vjetor votohet me procedurë të përshpejtuar.<br />
143
Neni 47<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Rishikimi i zbatimit të buxhetit vendor<br />
Kryetari i njësisë së qeverisjes vendore bën një analizë të plotë të zbatimit të buxhetit brenda mua jit qershor të çdo<br />
viti dhe, në rast se është e nevojshme, edhe propozimet përkatëse për ndryshimin e vendimit të këshillit të njësisë së<br />
qeverisjes vendore, që ka miratuar buxhetin e vitit. Procedura e shqyrtimit, miratimit dhe zbatimit të ndryshimeve të<br />
vendimit të këshillit të njësisë së qeverisjes vendore është e njëjtë me atë të vendimit për miratimin e buxhetit vjetor.<br />
Neni 48<br />
Afati për rishpërndarjen e fondeve buxhetore<br />
E drejta e njësive të qeverisjes së përgjithshme për rishpërndarjen e fondeve, të miratuara për vitin buxhetor, ushtrohet<br />
deri në datën 15 nëntor të çdo viti buxhetor.<br />
Neni 49<br />
Plani i flukseve të arkës së buxhetit<br />
Çdo njësi e qeverisjes së përgjithshme përgatit planin e arkës, mbështetur në fondet e miratuara për vitin buxhetor.<br />
Projekti i parë i planit të arkës depozitohet në ministrinë përgjegjëse për financat, së bashku me projektbuxhetin vjetor<br />
dhe përfshin:<br />
a) fluksin e të ardhurave, të parashikuara për t’u mbledhur dhe arkëtimet e tjera;<br />
b) planin e prokurimeve dhe angazhimet e tjera të planifikuara;<br />
c) pagesat e parashikuara, që rrjedhin nga angazhimet.<br />
Pas miratimit të projektbuxhetit nga Këshilli i Ministrave, njësitë e qeverisjes qendrore rishikojnë planin e arkës, të<br />
ndarë në muaj ose për periudha të tjera kohore, sipas përcaktimit në udhëzimin për zbatimin e buxhetit. Plani i rishikuar<br />
depozitohet për rishikim dhe miratim te nëpunësi i parë autorizues, brenda 10 ditëve pas daljes së vendimit të Këshillit<br />
të Ministrave për miratimin e projektbuxhetit.<br />
Nëpunësi i parë autorizues miraton planet e arkës së njësive të qeverisjes qendrore dhe të transfertave të pakushtëzuara<br />
të njësive të qeverisjes vendore menjëherë pas dekretimit nga Presidenti të ligjit të buxhetit vjetor. Ky miratim bëhet<br />
bazuar në shqyrtimin, që u është bërë planeve të arkës, të rishikuara dhe duhet të respektojë:<br />
a) kufirin vjetor të fondeve të miratuara;<br />
b) politikat e qeverisjes;<br />
c) praktikat më të mira financiare;<br />
ç) efektet në menaxhimin e likuiditeteve.<br />
Nëpunësi i parë autorizues është përgjegjës për reflektimin në kohë në sistemin e thesarit të planeve të arkës, të<br />
miratuara për njësitë e qeverisjes së përgjithshme.<br />
Sistemi i thesarit kontrollon angazhimet, kryerjen e shpenzimeve dhe tepricat e likuiditeteve të qeverisjes së përgjithshme<br />
kundrejt fondeve të shpërndara të buxhetit dhe të planit të arkës dhe planifikon emetimin e borxhit afatshkurtër ose<br />
afatgjatë, për të siguruar gjendje të mjaftueshme të likuiditeteve për likuidimin e detyrimeve financiare të qeverisjes së<br />
përgjithshme.<br />
Nëpunësi i parë autorizues, me ose pa propozim të nëpunësve autorizues të njësive të qeverisjes së përgjithshme,<br />
rishikon planin e arkës gjatë vitit buxhetor, bazuar në monitorimin e vazhdueshëm të zbatimit të planit të arkës dhe të<br />
politikave të menaxhimit të likuiditeteve.<br />
Nëpunësi autorizues është përgjegjës për respektimin e planit të arkës të miratuar dhe për argumentimin e çdo rishikimi<br />
ose moszbatimi të tij, sipas kritereve të vendosura në udhëzimin e zbatimit të buxhetit.<br />
144
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 50<br />
Angazhimet buxhetore<br />
Ministri i Financave miraton udhëzime për nëpunësit autorizues për procedurat e regjistrimit të angazhimeve.<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes së përgjithshme mbajnë të dhëna për angazhimet financiare dhe nuk<br />
lejojnë ndërmarrjen e angazhimeve të reja, përtej kufirit të fondeve buxhetore të shpërndara.<br />
Për shpenzimet, që mbulohen me hua në ligjin vjetor të Buxhetit të Shtetit dhe në vendimin e këshillit të njësisë së<br />
qeverisjes vendore, nëpunësi i parë autorizues, nëpërmjet sistemit të thesarit, nuk lejon marrjen përsipër të angazhi-<br />
meve dhe kryerjen e pagesave deri në transferimin nga huadhënësi në llogarinë e thesarit të fondeve të marra hua.<br />
Përjashtimisht, nëpunësi i parë autorizues lejon marrjen përsipër të angazhimeve ose kryerjen e shpenzimeve kundrejt<br />
disbursimeve të pritshme nga huatë e nënshkruara vetëm në rastet kur moskryerja ose shtyrja e tyre sjell pasoja të<br />
rënda për realizimin e qëllimeve të qeverisjes së përgjithshme. Në këtë rast, marrja përsipër e angazhimeve ose kryerja e<br />
shpenzimeve bëhet në përputhje me gjendjen e mjeteve monetare në llogaritë e thesarit dhe brenda kufirit të miratuar të<br />
deficitit buxhetor vjetor.<br />
Neni 51<br />
Menaxhimi i angazhimeve<br />
Mjetet monetare, të krijuara bazuar në angazhimet e vitit korrent dhe të papaguara në fund të vitit buxhetor, mbarten në<br />
vitin buxhetor pasardhës, sipas periudhës së përcaktuar në ligjin e buxhetit vjetor, përveç rasteve kur angazhimi është<br />
anuluar ose është bërë inaktiv, sipas kritereve të përcaktuara në udhëzimin për zbatimin e buxhetit.<br />
Mjetet monetare, të lidhura me angazhimet e viteve të mëparshme, që anulohen gjatë vitit buxhetor, kthehen në llogarinë<br />
unike të thesarit për përfshirjen e tyre në buxhetin e vitit në vijim.<br />
Angazhimet e anuluara gjatë të njëjtit vit buxhetor mund të riaktivizohen nga njësia shpenzuese për të njëjtat qëllime, për<br />
të cilat janë buxhetuar, në përputhje me paragrafin e parë të nenit 43 të këtij ligji.<br />
Angazhimet e ndërmarra nga njësitë shpenzuese jashtë fondeve të parashikuara në ligjin e buxhetit vjetor dhe në vendimin<br />
e këshillit të njësisë së qeverisjes vendore për buxhetin ose në kundërshtim me këtë akt ose akte të tjera ligjore, nuk<br />
përfshihen si pjesë e detyrimeve financiare të qeverisjes së përgjithshme.<br />
Kur nëpunësi autorizues i njësisë së qeverisjes së përgjithshme merr përsipër angazhime jashtë fondeve të parashi-<br />
kuara në buxhet ose në kundërshtim me këtë akt apo akte të tjera ligjore është përgjegjës për shlyerjen e detyrimit.<br />
Neni 52<br />
Kryerja e shpenzimeve<br />
Procesi dhe përgjegjësitë për autorizimin dhe kryerjen e shpenzimeve publike përcaktohen në ligjin për kontrollin e<br />
brendshëm financiar publik.<br />
Shpenzimet e njësive të qeverisjes së përgjithshme verifikohen në bazë të dokumentacionit të plotë, që vërteton kryerjen<br />
e shpenzimit përkatës, sipas ligjit për kontrollin e brendshëm financiar publik.<br />
Kryerja e shpenzimeve bëhet vetëm nëse masa e shpenzimit nuk kalon fondet e angazhuara për këtë qëllim.<br />
Shpenzimet, që rezultojnë nga angazhime të marra përsipër gjatë viteve të mëparshme, në përputhje me dispozitat e<br />
veçanta të ligjit të buxhetit vjetor, përfshihen në buxhetin e vitit pasardhës.<br />
Shpenzimet e fondeve të miratuara të Buxhetit të Shtetit dhe të buxhetit vendor realizohen deri në fund të vitit bux-<br />
hetor.<br />
Shlyerja e angazhimeve, me përfundimin e afatit të parashikuar në paragrafin më lart, realizohet me fondet e miratuara për<br />
vitin buxhetor pasardhës, me përjashtim të rasteve kur shpenzimi është kryer përpara mbarimit të vitit buxhetor. Në këtë<br />
rast, pagesa kryhet brenda datës 31 janar të vitit buxhetor pasardhës. Kjo periudhë shërben për përgatitjen e<br />
dokumentacionit bazë dhe për kryerjen e pagesës.<br />
145
Neni 53<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Rimbursimi i shpenzimeve<br />
Nëse gjatë vitit buxhetor njësia e qeverisjes së përgjithshme merr një rimbursim për një shumë, që është paguar në<br />
kufirin vjetor të fondeve të shpërndara, për të njëjtin vit buxhetor, shpenzimi fillestar reduktohet me shumën e rim-<br />
bursuar.<br />
Nëse gjatë vitit buxhetor njësia e qeverisjes së përgjithshme merr një rimbursim për një shumë, që është paguar në<br />
kufirin vjetor të fondeve të shpërndara në vitin buxhetor paraardhës, rimbursimi trajtohet si arkëtim në atë vit bux-<br />
hetor.<br />
Neni 54<br />
Kryerja e pagesave<br />
Angazhimet dhe detyrimet financiare të njësive të qeverisjes së përgjithshme paguhen vetëm nga lloga ritë e thesarit,<br />
nëpërmjet sistemit të thesarit nga personat e autorizuar, nga nëpunësi i parë autorizues me propozimin e nëpunësve<br />
autorizues të njësive të qeverisjes së përgjithshme.<br />
Përpara kryerjes së pagesave, sistemi i thesarit kontrollon:<br />
a) ekzistencën e angazhimit;<br />
b) dokumentacionin bazë, që vërteton shërbimin e kryer;<br />
c) ekzistencën e mjeteve monetare të mjaftueshme për kryerjen e pagesës.<br />
Pagesat e kryera gjatë vitit buxhetor, pavarësisht kohës së kryerjes së shpenzimeve publike, regjistrohen si pagesa të<br />
këtij viti.<br />
Neni 55<br />
Mbyllja e buxhetit<br />
Buxheti vjetor zbatohet deri më 31 dhjetor të vitit buxhetor.<br />
Neni 56<br />
Raporti për mbylljen e llogarive<br />
Nëpunësi i parë autorizues përgatit një raport për Ministrin e Financave për mbylljen e llogarive të mjeteve monetare dhe<br />
të buxhetit vjetor të konsoliduar, brenda ditës së fundit të muajit shkurt.<br />
KREU VI<br />
HUAMARRJA DHE GARANCITË NË SEKTORIN PUBLIK<br />
Neni 57<br />
Autoriteti për të marrë hua<br />
Këshilli i Ministrave është i vetmi autoritet në nivel qendror që ka të drejtën e marrjes së huave për financimin e pro-<br />
jekteve të investimeve nga institucionet ndërkombëtare, shtetet ose personat juridikë, në përputhje me dispozitat<br />
kushtetuese dhe me ligjet në fuqi. Ai është i vetmi autoritet që jep garanci shtetërore të huasë. Kuvendi bën ratifikimin<br />
e marrëveshjeve ndërkombëtare që kanë të bëjnë me marrjen përsipër të detyrimeve financiare.<br />
Ministri i Financave përfaqëson Këshillin e Ministrave në marrëveshjet e huave dhe të garancive shtetërore ndërkom-<br />
bëtare.<br />
Ministri i Financave është i vetmi autoritet, që ka të drejtën e marrjes së huave, brenda limiteve të përcaktuara në ligjin e<br />
buxhetit vjetor nga persona juridikë dhe/ose fizikë.<br />
Ministri i Financave është autoriteti, që emeton instrumentet e huasë dhe negocion në marrëveshje huaje shtetërore dhe<br />
garancie shtetërore të huasë.<br />
Ministri i Financave ka të drejtën e zgjedhjes së llojit të instrumenteve financiare, të karakteristikave dhe kushteve të<br />
146
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
tyre. Për marrëveshjet e huasë, që parashikojnë politika monetare, merret, paraprakisht, mendimi i Bankës së<br />
Shqipërisë.<br />
Këshilli i njësisë së qeverisjes vendore është autoriteti, që ka të drejtën e marrjes së huave dhe dhënien e garancive,<br />
brenda dhe jashtë vendit, për huanë vendore.<br />
Huaja afatgjatë vendore miratohet, paraprakisht, nga Ministri i Financave lidhur me procedurat, limitet dhe efektet e<br />
saj.<br />
Neni 58<br />
Kufijtë e borxhit publik<br />
Borxhi publik përbëhet nga borxhi shtetëror dhe borxhi vendor. Në<br />
ligjin të buxhetit vjetor vendoset kufiri për:<br />
a) borxhin e ri shtetëror, për t’u marrë në vitin buxhetor;<br />
b) totalin e borxhit shtetëror;<br />
c) garancitë e reja për t’u lëshuar gjatë vitit buxhetor;<br />
ç) totalin e shumës së garancive.<br />
Njësitë e qeverisjes vendore marrin hua dhe lëshojnë garanci në rastet kur:<br />
a) raporti i tepricës operative, të llogaritur si diferenca e të ardhurave operative, gjithsej (nga burimet e veta, tak-<br />
sat e ndara dhe transferta e pakushtëzuar) me shpenzimet jo të kushtëzuara operative të njësisë së qeverisjes<br />
vendore, përfshirë shërbimin e borxhit dhe kostos së shërbimit të borxhit, që duhet të paguhet në çdo vit për<br />
borxhin afatgjatë, është jo më pak se 1,4:1;<br />
b) raporti i stokut të borxhit ndaj të ardhurave operative, gjithsej, nga burimet e veta, taksat e ndara dhe trans-<br />
ferta e pakushtëzuar, është jo më shumë se 1,3:1;<br />
c) kufiri maksimal vjetor i shërbimit të borxhit ndaj të ardhurave mesatare të tri viteve të mëparshme fiskale të<br />
njësisë së qeverisjes vendore nuk e kalon masën 20 për qind.<br />
Borxhi total publik, përfshirë garancitë, nuk duhet të tejkalojë limitin 60 për qind të produktit të brendshëm bruto.<br />
Neni 59<br />
Menaxhimi i të dhënave të huave<br />
Ministri i Financave është përgjegjës për evidentimin, regjistrimin dhe menaxhimin e të gjitha huave, garancive<br />
shtetërore në regjistrin e borxhit publik.<br />
Ministri i Financave është përgjegjës për evidentimin dhe regjistrimin e të gjitha huave, garancive vendore në regjistrin e<br />
borxhit publik. Ministri i Financave miraton formatin dhe afatin e raportimit të të dhënave të borxhit publik nga njësitë e<br />
qeverisjes vendore.<br />
Neni 60<br />
Shërbimi i borxhit<br />
Për nevojat e shërbimit të borxhit, çdo shumë e interesit dhe principalit për borxhin publik dhe garancinë e tij kryhet<br />
nëpërmjet llogarisë së unifikuar të thesarit.<br />
Për nevojat e shërbimit të borxhit duhet të sigurohet likuiditeti i nevojshëm, në mënyrë që të realizohet shlyerja e<br />
detyrimeve, në përputhje me kushtet dhe afatet e kontraktuara për detyrime të tilla.<br />
KREU VII<br />
KONTABILITETI I SISTEMIT BUXHETOR<br />
Neni 61<br />
Standardet dhe procedurat e kontabilitetit<br />
Ministri i Financave është përgjegjës për krijimin e sistemit të kontabilitetit të detyrueshëm për të gjitha njësitë e<br />
qeverisjes së përgjithshme, në përputhje me standardet ndërkombëtare të pranuara.<br />
147
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Ministri i Financave përcakton njësinë përkatëse të qeverisjes së përgjithshme dhe njësitë shpenzuese, të cilat janë të<br />
detyruara të mbajnë kontabilitet dhe të raportojnë sipas standardeve të përcaktuara.<br />
Sistemi i thesarit mban kontabilitetin e shtetit dhe është pjesë e kontabilitetit publik. Ai është përgjegjës për mbajtjen e<br />
llogarive të shtetit dhe përgatitjen e raporteve periodike dhe vjetore të zbatimit të buxhetit.<br />
Kontabiliteti dhe raportimi në sektorin publik rregullohen me ligj të veçantë dhe Ministri i Financave nxjerr udhëzim për<br />
standardet dhe procedurat e kontabilitetit, për njësitë e qeverisjes së përgjithshme.<br />
Nëpunësi i parë autorizues dhe nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes së përgjithshme përgjigjen për funksionimin<br />
e sistemit të kontabilitetit, në përputhje me këtë ligj dhe aktet e tjera në zbatim të tij dhe me udhëzimet e Ministrit të<br />
Financave.<br />
Metoda e shpenzimeve dhe e të ardhurave, për qëllim të këtij ligji, ka të bëjë me:<br />
a) njohjen e shpenzimeve korrente dhe kapitale të vitit buxhetor në çastin e ndodhjes së tyre, pavarësisht nga<br />
data e pagesës;<br />
b) njohjen e të ardhurave tatimore, jotatimore, përfshirë edhe të ardhurat nga shitja e aktiveve, në çastin e<br />
arkëtimit të tyre.<br />
Neni 62<br />
Përgatitja e llogarive vjetore të buxhetit<br />
Ministri i Financave nxjerr, për të gjithë nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes qendrore, vendore dhe të fondeve<br />
speciale udhëzim për mbylljen e vitit buxhetor dhe për publikimin e pasqyrave financiare.<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes së përgjithshme, në fund të vitit depozitojnë në sistemin e thesarit raporte<br />
financiare, sipas përcaktimeve të nëpunësit të parë autorizues, për përgatitjen e pasqyrave financiare vjetore të qeverisjes<br />
së përgjithshme.<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes së përgjithshme finalizojnë dhe konfirmojnë përfundimisht me nëpunësin e<br />
parë autorizues pasqyrat financiare vjetore të buxhetit, brenda datës 31 mars.<br />
Ministri i Financave paraqet brenda muajit maj për miratim në Këshillin e Ministrave raportin vjetor të konsoliduar të<br />
zbatimit të buxhetit, të shoqëruar nga një informacion për arritjen e objektivave, situatën e menaxhimit dhe të kontrollit të<br />
brendshëm financiar dhe auditimit të brendshëm. Një kopje e këtij raporti i dërgohet Kontrollit të Lartë të Shtetit, i cili<br />
auditon llogaritë vjetore të buxhetit.<br />
Neni 63<br />
Miratimi i raportit vjetor të konsoliduar të zbatimit të buxhetit<br />
Këshilli i Ministrave, brenda muajit qershor, dërgon në Kuvend raportin vjetor të konsoliduar të zbatimit të buxhetit, i cili<br />
përmban:<br />
a) llogaritë e konsoliduara vjetore për transaksionet financiare të shtetit;<br />
b) raportin për zbatimin e buxhetit vjetor në nivelin e fondeve të miratuara;<br />
c) raportin për borxhin publik dhe përbërjen e tij;<br />
ç) raportin për përdorimin e fondit rezervë dhe të kontingjencës;<br />
d) informacion për arritjen e objektivave, situatën e menaxhimit dhe të kontrollit të brendshëm financiar dhe të<br />
auditimit të brendshëm.<br />
Raporti vjetor i konsoliduar i zbatimit të buxhetit, i miratuar në Kuvend, brenda muajit tetor të çdo viti, publikohet në<br />
Fletoren Zyrtare.<br />
Neni 64<br />
Arkivimi i të dhënave financiare<br />
Nëpunësi autorizues i njësive të qeverisjes së përgjithshme është përgjegjës për ruajtjen dhe arkivimin e dokumenteve<br />
financiare, në përputhje me dispozitat ligjore në fuqi.<br />
Ministri i Financave nxjerr udhëzim për zbatimin e dispozitave ligjore në fuqi për ruajtjen dhe arkivimin e të dhënave<br />
financiare.<br />
148
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
KREU VIII<br />
MONITORIMI, AUDITIMI I SISTEMIT BUXHETOR DHE INSPEKTIMI<br />
Neni 65<br />
Monitorimi<br />
Nëpunësit autorizues të njësive të qeverisjes qendrore i paraqesin, sa herë që kërkohet, por jo më pak se katër herë në<br />
vit, nëpunësit të parë autorizues raportet e monitorimit të zbatimit të buxhetit për performancën financiare, produk-<br />
tet dhe objektivat e realizuar për çdo program të përcaktuar në vitin e parë të dokumentit përfundimtar të programit<br />
buxhetor afatmesëm. Për njësitë e qeverisjes vendore këto raporte paraqiten në këshillin përkatës.<br />
Forma, përmbajtja dhe afatet e raporteve të monitorimit përcaktohen në udhëzimin e Ministrit të Financave për zba-<br />
timin e buxhetit.<br />
Ministri i Financave i paraqet për informim Këshillit të Ministrave dhe Kuvendit një kopje të raporteve të monitorimit dhe<br />
të zbatimit të buxhetit, brenda një muaji pas përfundimit të periudhës së raportimit.<br />
Kryetari i njësisë së qeverisjes vendore i paraqet për informim këshillit përkatës një kopje të raportit të monitorimit dhe të<br />
zbatimit të buxhetit të njësisë së qeverisjes vendore.<br />
Raportet e monitorimit dhe të zbatimit të buxhetit publikohen nga nëpunësi i parë autorizues në faqen zyrtare të ministrisë<br />
përgjegjëse për financat, sipas afateve të përcaktuara nga Ministri i Financave.<br />
Neni 66<br />
Kontrolli i brendshëm financiar publik<br />
Ministri i Financave është përgjegjës për paraqitjen e sistemit të kontrollit të brendshëm financiar publik për të gjitha<br />
njësitë e qeverisjes së përgjithshme, që përfshin:<br />
a) një sistem të menaxhimit dhe kontrollit financiar;<br />
b) funksionin e pavarur, të decentralizuar të auditimit të brendshëm;<br />
c) njësitë qendrore të harmonizimit, në ministrinë përgjegjëse për financat, për harmonizimin dhe bashkëren-<br />
dimin e zbatimit dhe të funksionimit të sistemeve të menaxhimit dhe të kontrollit financiar e të auditimit të<br />
brendshëm.<br />
Të gjitha njësitë e qeverisjes së përgjithshme janë përgjegjëse për ngritjen e një sistemi të qëndrueshëm të menaxhimit dhe<br />
kontrollit financiar dhe të një funksioni të pavarur të auditimit të brendshëm.<br />
Në ministrinë përgjegjëse për financat krijohen njësia qendrore e harmonizimit për menaxhimin dhe kontrollin e<br />
brendshëm financiar dhe njësia qendrore e harmonizimit për auditimin e brendshëm, të cilat raportojnë te Ministri i<br />
Financave.<br />
Ministri i Financave i dërgon një raport, çdo vit, Këshillit të Ministrave dhe Kontrollit të Lartë të Shtetit për zbatimin<br />
dhe funksionimin e sistemeve të menaxhimit dhe kontrollit financiar dhe të funksionimit të auditimit të brendshëm në<br />
njësitë e qeverisjes së përgjithshme, përfshirë edhe gjetjet e rëndësishme dhe rekomandimet për auditimin e brend-<br />
shëm.<br />
Neni 67<br />
Menaxhimi dhe kontrolli financiar<br />
Menaxhimi dhe kontrolli financiar përcaktojnë përgjegjshmërinë menaxheriale për planifikimin, zbatimin dhe<br />
kontrollin e buxhetit, kontabilitetin dhe raportimin, për të arritur objektivat dhe për të shmangur shpërdorimin,<br />
keqpërdorimin dhe vjedhjen e pasurisë.<br />
Menaxhimi dhe kontrolli financiar në sektorin publik rregullohen me ligj të veçantë.<br />
Neni 68<br />
Auditimi i brendshëm<br />
Auditimi i brendshëm, si një shërbim në funksion të nëpunësve autorizues të njësive të qeverisjes së përgjithshme,<br />
siguron, në mënyrë të arsyeshme, që burimet publike, në dispozicion të njësisë së qeverisjes së përgjithshme:<br />
149
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
a) janë shpenzuar, dokumentuar dhe raportuar, në bazë të një informacioni të besueshëm dhe të shpejtë;<br />
b) kanë kontribuar maksimalisht në arritjen e qëllimeve dhe të objektivave të politikës;<br />
c) janë përdorur në mënyrë efiçente, ekonomike dhe efektive;<br />
ç) nuk janë vjedhur, keqpërdorur apo shpërdoruar.<br />
Të gjitha njësitë e qeverisjes së përgjithshme dhe shoqëritë tregtare, ku shteti zotëron mbi 50 për qind të kapitalit, që<br />
përfitojnë fonde publike, pavarësisht nga forma e organizimit, janë subjekt i auditimit të brendshëm.<br />
Njësia e decentralizuar e auditimit të brendshëm në çdo njësi të qeverisjes së përgjithshme i raporton nëpunësit<br />
autorizues dhe është e pavarur në kryerjen e funksionit të saj auditues, si nga pikëpamja funksionale ashtu edhe nga ajo<br />
organizative. Ajo nuk është pjesë e strukturave operative.<br />
Auditimi i brendshëm në sektorin publik rregullohet me ligj të veçantë.<br />
Neni 69<br />
Inspektimi financiar<br />
Nëpunësi i parë autorizues, në çdo kohë, ka të drejtë të inspektojë çdo dokument dhe sistem financiar:<br />
a) të çdo njësie të qeverisjes së përgjithshme;<br />
b) të çdo ndërmarrjeje ekonomike publike, organizate jofitimprurëse publike, autoriteti të përbashkët që kontrol-<br />
lohet, financohet ose sigurohet me garanci financiare nga një njësi e qeverisjes së përgjithshme; ose në të cilën<br />
një njësi e qeverisjes së përgjithshme, në mënyrë të drejtpërdrejtë apo të tërthortë, zotëron apo kontrollon një<br />
pjesë të pasurisë, e cila i jep pronarit të drejtën e kontrollit;<br />
c) të çdo përfituesi fondesh nga buxheti apo në bazë të një marrëveshjeje ndërkombëtare në lidhje me këto<br />
fonde.<br />
Kur nëpunësi i parë autorizues nis një inspektim financiar, merr parasysh:<br />
a) informacionin, ankesat dhe prova të tjera të shkeljes së procedurave të menaxhimit financiar, të nxjerra nga<br />
Ministri i Financave;<br />
b) raportet e menaxhimit dhe të kontrollit financiar;<br />
c) raportet e auditimit të brendshëm;<br />
ç) raportet e Kontrollit të Lartë të Shtetit;<br />
d) kërkesat e Ministrit të Financave;<br />
dh) kërkesat e nëpunësve autorizues;<br />
e) kërkesat e Prokurorit të Përgjithshëm.<br />
Inspektimet financiare në sektorin publik rregullohen me ligj të veçantë.<br />
Inspektimet financiare kryhen nga një ose më shumë ekspertë të kualifikuar profesionalisht, të caktuar, rast pas rasti, (ad<br />
hoc) nga Ministri i Financave, në përputhje me kualifikimet e përcaktuara në ligjin për inspektimet financiare. Inspektimi<br />
financiar nuk mund të kufizojë, pengojë apo të ndalojë funksionet e Kontrollit të Lartë të Shtetit.<br />
Nëpunësi i parë autorizues i paraqet një kopje të të gjitha raporteve të inspektimeve financiare Ministrit të Financave dhe<br />
Kontrollit të Lartë të Shtetit. Nëpunësi i parë autorizues mund t’i dërgojë një kopje të raporteve të inspektimeve<br />
financiare strukturave të tjera përgjegjëse për zbatimin e ligjshmërisë.<br />
Neni 70<br />
Auditimi i jashtëm<br />
Njësitë e qeverisjes së përgjithshme i nënshtrohen, pa asnjë lloj kufizimi, auditimit të jashtëm, i cili kryhet nga Kontrolli i<br />
Lartë i Shtetit.<br />
150
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
KREU IX<br />
SHKELJET DHE SANKSIONET<br />
Neni 71<br />
Kundërvajtjet administrative<br />
Çdo shkelje e detyrimeve të përcaktuara në këtë ligj, kur nuk përbën vepër penale, përbën kundërvajtje administrative dhe<br />
dënohet me gjobë si më poshtë:<br />
a) kur nëpunësi autorizues dhe/ose nëpunësi zbatues i një njësie shpenzuese të njësisë së qeverisjes së përgjithshme<br />
përdorin paratë publike për qëllime të pamiratuara, dënohen me gjobë nga nëpunësi i parë autorizues, e cila varion<br />
nga 5-7 paga mujore;<br />
b) kur nëpunësi autorizues i një njësie shpenzuese të njësisë së qeverisjes së përgjithshme merr angazhime, pa pasur<br />
në dispozicion fondet, në kundërshtim me nenin 50 të këtij ligji, dënohet me gjobë nga nëpunësi i parë autorizues<br />
me 7 paga mujore;<br />
c) kur nëpunësi autorizues dhe/ose nëpunësi zbatues i një njësie shpenzuese të njësisë së qeverisjes së përgjithshme<br />
apo nëpunësi i thesarit lejojnë tejkalimin e fondeve të shpërndara buxhetore, në kundërshtim me nenin 42 të këtij<br />
ligji, ose kryejnë pagesa, që tejkalojnë fondet e angazhuara në kundërshtim me nenin 54 të këtij ligji, dënohen me<br />
gjobë nga nëpunësi i parë autorizues, e cila varion nga 3-7 paga mujore;<br />
ç) kur nëpunësi autorizues i njësisë së qeverisjes vendore merr hua ose lëshon garanci jo në përputhje me paragrafin<br />
e dytë të nenit 58 të këtij ligji, dënohet me gjobë nga nëpunësi i parë autorizues, e cila varion nga 5-7 paga mu-<br />
jore;<br />
d) kur nëpunësi autorizues i njësisë së qeverisjes së përgjithshme nuk dorëzon në kohë dhe sipas kërkesave, në<br />
kundërshtim me nenet 24 dhe 27 të këtij ligji, kërkesat dhe kërkesat shtesë të programit buxhetor afatmesëm,<br />
dënohet nga nëpunësi i parë autorizues me masë administrative ose me gjobë në masën 1-3 paga mujore;<br />
dh) kur nëpunësi zbatues nuk zbaton planin e arkës, në kundërshtim me paragrafin e fundit të nenit 49 të këtij ligji,<br />
dënohet nga nëpunësi i parë autorizues me masë administrative ose me gjobë në masën 1-3 paga mujore.<br />
e) kur nëpunësi autorizues dhe/ose nëpunësi zbatues i njësisë së qeverisjes së përgjithshme nuk përmbushin dety-<br />
rimet për mbylljen e vitit buxhetor dhe nxjerrjen e llogarive vjetore të buxhetit, në kundërshtim me nenin 62 të<br />
këtij ligji, dënohen nga nëpunësi i parë autorizues me masë administrative ose me gjobë në masën 1-3 paga mujore.<br />
ë) kur nëpunësi zbatues i njësisë së qeverisjes së përgjithshme kryen regjistrime në kontabilitet, pa dokumentacionin<br />
ligjor justifikues për ngjarjet dhe transaksionet ekonomike, dënohet nga nëpunësi i parë autorizues me masë<br />
administrative ose me gjobë në masën 1-3 paga mujore.<br />
Neni 72<br />
Ankimimi i vendimeve<br />
Për vendimet për vendosjen e sanksioneve ndëshkuese për shkelje bëhet ankimim te Ministri i Financave, ndaj<br />
vendimit të nëpunësit të parë autorizues, që e ka nxjerrë atë, brenda afateve të përcaktuara në Kodin e Procedurës<br />
Administrative.<br />
Vendimi i Ministrit të Financave mund të ankimohet në gjykatë, në përputhje me Kodin e Procedurës Administrative.<br />
KREU X<br />
DISPOZITA TË FUNDIT DHE KALIMTARE<br />
Neni 73<br />
Nxjerrja e akteve nënligjore<br />
Ngarkohet Këshilli i Ministrave të nxjerrë aktet nënligjore, në zbatim të neneve 25, 28, 29, 35, 36, 39 dhe 63, sipas<br />
afateve të përcaktuara në këtë ligj.<br />
Ngarkohet Ministri i Financave të nxjerrë aktet nënligjore në zbatim të neneve 24, 27, 34, 38, 61, 62 dhe 64, sipas afateve të<br />
përcaktuara në këtë ligj.<br />
151
Neni 74<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Dispozita kalimtare<br />
Titullarët e njësive të qeverisjes qendrore, nëse e gjykojnë të arsyeshme, mund të kryejnë funksionet e nëpunësit të parë<br />
autorizues ose të nëpunësve autorizues për një periudhë jo më shumë se 3 vjet pas hyrjes në fuqi të këtij ligji. Njësitë e<br />
auditimit të brendshëm raportojnë te titullarët e njësive të qeverisjes së përgjithshme për një periudhë jo më shumë se 3<br />
vjet pas hyrjes në fuqi të këtij ligji ose deri në ditën kur nëpunësi i parë autorizues ose nëpunësit autorizues të njësive të<br />
qeverisjes së përgjithshme ushtrojnë funksionet e tyre në përputhje me nenet 18 dhe 19 të këtij ligji. Aktet nënligjore, që<br />
bien ndesh me këtë ligj, zbatohen në masën që janë në përputhje me të, deri në çastin e ndryshimit të tyre, por jo më vonë se<br />
1 vit nga data e hyrjes në fuqi të këtij ligji.<br />
Neni 75<br />
Shfuqizimet<br />
Ligji nr.8379, datë 29.7.1998 “Për hartimin dhe zbatimin e Buxhetit të Shtetit të Republikës së Shqipërisë”, të ndryshuar, si dhe<br />
çdo akt tjetër ligjor dhe nënligjor, që bie në kundërshtim me këtë ligj, shfuqizohen.<br />
Neni 76<br />
Hyrja në fuqi<br />
Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.<br />
ZËVENDËSKRYETARI<br />
Fatos Beja<br />
152
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
LIGJ<br />
Nr.8743, datë 22.2.2001<br />
PËR PRONAT E PALUAJTSHME TË SHTETIT<br />
Në mbështetje të neneve 41, 78, 83 pika 1 dhe 113 të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,<br />
KUVENDI<br />
I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË<br />
VENDOSI:<br />
KREU I<br />
DISPOZITA TË PËRGJITHSHME<br />
Neni 1<br />
Ky ligj përcakton regjimin juridik të llojeve të pronave të paluajtshme të shtetit dhe përgjegjësitë për administrimin e tyre.<br />
Neni 2<br />
Përkufizime<br />
Për qëllimet e këtij ligji, përkufizimet e mëposhtme kanë këto kuptime:<br />
a) “Pronë e paluajtshme e shtetit” kuptohet prona e paluajtshme e pushtetit qendror dhe e njësive të qeverisjes<br />
vendore.<br />
b) “Pronë e paluajtshme publike” kuptohet ajo pjesë e pronave të paluajtshme të shtetit që përmbush funksione<br />
themelore dhe të pandashme të shtetit dhe që sjell përfitime në favor të publikut të gjerë.<br />
c) “Inventar i pronave të paluajtshme të shtetit” kuptohet dokumenti ku regjistrohen papaprakisht të gjitha<br />
pronat e paluajtshme të shtetit gjatë procesit të identifikimit dhe transferimit të tyre. Në vijim do të quhet<br />
“inventari”.<br />
KREU II<br />
PËRCAKTIMI I PRONAVE TË SHTETIT<br />
Neni 3<br />
Prona publike<br />
1. I përkasin shtetit dhe bëjnë pjesë në pronat e paluajtshme publike:<br />
a) Vija bregdetare për të hyrë në tokë, ujërat territoriale, shtretërit dhe brigjet e lumenjve, të përrenjve a rrjed-<br />
have të tjera ujore, liqeneve, lagunave dhe rezervuarëve natyrorë ose artificialë, ishujt dhe grumbullimet e<br />
rërës, të gurëve dhe dherave në shtretër të lumenjve, të liqeneve e rezervuarëve, ashtu siç është përcaktuar<br />
sipas ligjeve në fuqi.<br />
b) Zonat historike, arkeologjike dhe kulturore, si dhe parqet me rëndësi kombëtare ose vendore.<br />
c) Zonat, instalimet dhe objekte të tjera të destinuara për qëllime të mbrojtjes kombëtare, të rendit dhe sigurisë<br />
publike.<br />
ç) Burimet natyrore dhe rezervat minerare e inertet, ashtu siç përcaktohen në legjislacionin në fuqi.<br />
2. Janë, gjithashtu, prona të paluajtshme publike, nëse i përkasin shtetit, edhe pyjet, kullotat dhe livadhet, si dhe çdo<br />
lloj tjetër prone e paluajtshme e ndërtuar mbi to, që i shërben drejtpërdrejt mbrojtjes dhe zhvillimit të tyre.<br />
3. Janë, gjithashtu, prona të paluajtshme publike, nëse i përkasin shtetit, edhe aktivet e ngurtësuara (ose të trupë-<br />
zuara), që shërbejnë për kryerjen e shërbimeve publike si:<br />
• rrugët dhe urat, hekurudhat dhe sistemet ndihmëse të lidhura më to;<br />
• infrastruktura aeroportuale;<br />
• sistemet e prodhimit dhe shpërndarjes së energjisë;<br />
• sistemet e shërbimit të telekomunikacionit dhe të postës;<br />
153
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
• sistemet e funizimit me ujë të pijshëm, si dhe të derdhjeve të ujërave të zeza të qendrave të banuara;<br />
• ndërtimet me interes të njohur historik, arkeologjik dhe kulturor;<br />
• parqet, lulishtet, sheshet publike në qytete e qendra të banuara, ndërtesat së bashku me oborret që përdoren<br />
për shërbime që ofrohen nga shteti për arsimin, shkencën, kulturën dhe sportet, për shërbimin shëndetësor e<br />
shoqëror, për institucionet qendrore dhe vendore, si dhe rezidencat qeveritare së bashku me trojet mbi të cilat<br />
ngrihen këto prona.<br />
4. Pronat e paluajtshme publike tjetërsohen ose jepen në përdorim sipas mënyrave dhe kufijve të përcaktuar me ligje<br />
të veçanta.<br />
Neni 4<br />
Prona jopublike të paluajtshme të shtetit<br />
1. Prona të paluajtshme të shtetit, që nuk janë pronë publike si toka bujqësore, troje, ndërtesa, aktive të ngurtësuara<br />
të ndërmarrjeve nën administrimin e shtetit, si dhe prona të tjera të këtij lloji, nëse nuk i nënshtrohen dispozitave<br />
ligjore të posaçme, kanë regjim juridik të barabartë me pronën private dhe i nënshtrohen rregullave të parashi-<br />
kuara në Kodin Civil.<br />
2. Ndryshimi i statusit të një prone të paluajtshme të shtetit nga publike në jopublike bëhet sipas procedurave të<br />
përcaktuara me ligj.<br />
Neni 5<br />
Fitimi i mëvonshëm i pronësisë mbi pronat e paluajtshme<br />
Pas hyrjes në fuqi të këtij ligji, shteti mund të fitojë të drejta pronësie mbi pronat e paluajtshme në mënyra të ndryshme<br />
si: dhurime, shpronësime, blerje, trashëgimi ose mënyra të tjera të fitimit të të drejtave të pronësisë sipas ligjeve në<br />
fuqi.<br />
Neni 6<br />
Regjistrimi i pronave të paluajtshme<br />
1. Të gjitha pronat e paluajtshme të shtetit regjistrohen në Regjistrin e Pronave të Paluajtshme në përputhje me ligjin<br />
nr. 7843, datë 13.7.1994 “Për regjistrimin e pasurive të paluajtshme”.<br />
2. Regjistrimi i pronave të paluajtshme bëhet përkatësisht:<br />
a) nga Këshilli i Ministrave për pronat në varësi të pushtetit qendror, të cilat regjistrohen me pronar Republikën e<br />
Shqipërisë;<br />
b) nga këshilli i njësisë së qeverisjes vendore për pronat e paluajtshme në pronësi të saj, të cilat regjistrohen me<br />
pronar njësinë përkatëse të qeverisjes vendore.<br />
Neni 7<br />
Regjistrimi i kushteve dhe i kufizimeve, heqja ose ndryshimi i tyre<br />
1. Në Regjistrin e Pronave të Paluajtshme, për pronat publike të shtetit, do të shënohen edhe:<br />
a) përfitimi publik që vjen nga një pronë ose funksioni themelor, që një pronë e paluajtshme publike përmbush në<br />
kuptimin e nenit 2 shkronja b dhe nenit 3 të këtij ligji;<br />
b) kufizimet e përdorimit të pronës së paluajtshme, përfshirë mosndryshimet e destinacionit, me qëllim ruajtjen e<br />
karakteristikave të saj dhe mirëmbajtjen;<br />
c) kushtet e së drejtës të përdorimit publik të pronës;<br />
ç) kushtet e garantimit të realizimit të funksioneve që ajo përmbush.<br />
2. Përcaktimet dhe kufizimet e shënuara në Regjistrin e Pronave të Paluajtshme, në pajtim me paragrafin 1 të këtij<br />
neni, mund të hiqen ose të ndryshohen me vendim të Këshillit të Ministrave për pronat e paluajtshme të pushtetit<br />
qendror në këto raste:<br />
a) kur karakteristikat e shënuara në Regjistrin e Pronave të Paluajtshme nuk përputhen me kriteret e përcaktuara<br />
në nenin 2 pika b dhe në nenin 3 të këtij ligji;<br />
b) kur kufizimi i shënuar në Regjistër është më tepër pengues se i nevojshëm;<br />
c) kur gjendja e pronës ka ndryshuar ose rrethanat që kanë justifikuar vendosjen e kufizimeve nuk ekzistojnë më.<br />
154
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
KREU III<br />
PËRCAKTIMI I PRONËSISË SË SHTETIT MBI PASURITË E PALUAJTSHME<br />
Neni 8<br />
Përcaktimi i pronësisë<br />
1. Jo më vonë se 90 ditë pas hyrjes në fuqi të këtij ligji, Këshilli i Ministrave do të miratojë aktet nënligjore për proce-<br />
durat, nëpërmjet të cilave do të inventarizohen të drejtat e pronësisë dhe interesat e tjerë, të lidhura me pronën e<br />
paluajtshme të shtetit shqiptar.<br />
2. Brenda afateve të përcaktuara nga aktet nënligjore, çdo organ shtetëror dhe njësi e qeverisjes vendore do të har-<br />
tojë një listë të pronave të paluajtshme, mbi të cilat ai ka përgjegjësi administrative.<br />
3. Brenda një afati të caktuar, por jo më vonë se 12 muaj nga hyrja në fuqi e këtij ligji, Këshilli i Ministrave miraton<br />
listën e inventarit të pronave të paluajtshme.<br />
Neni 9<br />
Transferimi dhe regjistrimi përfundimtar<br />
Me ligj të veçantë do të përcaktohen pronat e paluajtshme që do të transferohen në pronësi ose përdorim të njësive të<br />
qeverisjes vendore, kushtet dhe kufizimet mbi këto të drejta, si dhe procedurat e këtij transferimi.<br />
Neni 10<br />
Këshilli i Ministrave përcakton, për të gjitha pronat e paluajtshme që mbeten në pronësi të pushtetit qendror,<br />
përgjegjësitë e administrimit nga organet e ndryshme shtetërore për administrimin e këtyre pronave.<br />
KREU IV<br />
ADMINISTRIMI I PRONËS PRIVATE TË PALUAJTSHME<br />
Neni 11<br />
Administrimi i pronës së paluajtshme<br />
Adminsitrimi i pronës së paluajtshme nga organet shtetërore ose njësitë e qeverisjes vendore bëhet në përputhje me<br />
rregullat e përcaktuara në legjislacionin në fuqi dhe në Kodin Civil.<br />
Neni 12<br />
Parimet e administrimit të pronës së paluajtshme<br />
Administrimi i pronës së paluajtshme siguron këto kushte:<br />
a) ruajtjen dhe garantimin e interesit publik;<br />
b) ruajtjen e karakteristikave dhe të vlerave unikale të pronës;<br />
ruajtjen dhe rritjen e vlerës ekonomike të pronës;<br />
ç) ruajtjen e treguesve ekologjikë të njësisë së pronës së paluajtshme, sipas parimit të dobishmërisë më të madhe<br />
publike.<br />
Neni 13<br />
Këshilli i Ministrave cakton organin shtetëror përgjegjës për administrimin e çdo njësie të pronës së paluajtshme, duke bërë<br />
shënimin përkatës në Regjistrin e Pasurive të Paluajtshme.<br />
Neni 14<br />
Këshilli i Ministrave ngarkon me përgjegjësi për administrimin e çdo njësie të pronës së paluajtshme, atë organ shtetëror<br />
ose ent publik që ushtron shkallën më të lartë të kontrollit mbi pronën. Në qoftë se asnjë organ nuk plotëson kushtin e<br />
mësipërm, Këshilli i Ministrave ngarkon me administrimin e pronës atë organ shtetëror ose ent publik, fusha e veprim-<br />
155
tarisë e të cilit është më afër me karakteristikat e pronës.<br />
Neni 15<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Ndryshimi i përgjegjësisë së administrimit<br />
Këshilli i Ministrave ndryshon përgjegjësinë e administrimit nga një organ shtetëror ose ent publik te një tjetër në rastet<br />
kur:<br />
a) organi përgjegjës nuk administron pronën në përputhje me nenin 13 të këtij ligji;<br />
b) ndryshojnë karakteristikat e pronës;<br />
c) përdorimi më i dobishëm i pronës mund të realizohet nën administrimin e një organi tjetër shtetëror ose publik.<br />
Neni 16<br />
Ndryshimi i përgjegjësisë së organit shtetëror të ngarkuar me administrimin, pasqyrohet me shënimin përkatës në<br />
Regjistrin e Pasurive të Paluajtshme.<br />
Neni 17<br />
Zgjidhja e mosmarrëveshjeve për caktimin e organit shtetëror përgjegjës për administrimin<br />
Nëntëdhjetë ditë pas hyrjes në fuqi të këtij ligji, Këshilli i Ministrave miraton procedurat për kontestimet e mundshme,<br />
lidhur me përgjegjësitë e administrimit për pronat e paluajtshme, në përputhje me këtë kre.<br />
Neni 18<br />
Procedurat duhet të garantojnë:<br />
a) zgjidhjen e mosmarrëveshjeve për emërimin e administratorit të pronës së paluajtshme brenda 90 ditëve nga<br />
lindja e tyre;<br />
b) zgjidhja e mosmarrëveshjeve të realizojë kërkesat e caktuara në nenet 3,4 dhe 6 të këtij ligji.<br />
KREU V<br />
DISPOZITA TË FUNDIT<br />
Neni 19<br />
Të gjitha dispozitat ligjore, që bien në kundërshtim me këtë ligj, shfuqizohen.<br />
Neni 20<br />
Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.<br />
Shpallur me dekretin nr.2916, datë 9.3.2001 të Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Rexhep Meidani<br />
156
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
LIGJ<br />
Nr. 9558, datë 8.6.2006<br />
PËR NJË NDRYSHIM NË LIGJIN NR.8743, DATË 22.2.2001 “PËR PRONAT E PALUAJTSHME TË SHTETIT”<br />
Në mbështetje të neneve 78 dhe 83 pika 1 të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,<br />
KUVENDI<br />
I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË<br />
VENDOSI:<br />
Neni 1<br />
Në ligjin nr.8743, datë 22.2.2001 “Për pronat e paluajtshme të shtetit”, pika 3 e nenit 8 ndryshohet si më poshtë: “3.<br />
Këshilli i Ministrave miraton listën e inventarit të pronave të paluajtshme të shtetit.”<br />
Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.<br />
Neni 2<br />
Shpallur me dekretin nr.4942, datë 27.6.2006 të Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Alfred Moisiu<br />
157
L I G J<br />
Nr.8744, datë 22.2.2001<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
PËR TRANSFERIMIN E PRONAVE TË PALUAJTSHME PUBLIKE TË SHTETIT NË NJËSITË E QEVERISJES VENDORE<br />
Në mbështetje të neneve 41, 78 dhe 83 pika 1, 111, 112 dhe 113 të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Minis-<br />
trave,<br />
KUVENDI<br />
I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË<br />
VENDOSI:<br />
KREU I<br />
DISPOZITA TË PËRGJITHSHME<br />
Neni 1<br />
Qëllimi i ligjit<br />
Ky ligj rregullon porcesin e transferimit të pronave të paluajtshme publike të shtetit dhe titujt e pronësisë së shtetit mbi<br />
kapitalin e shoqërive tregtare dhe/ose ndërmarrjeve shtetërore nga pushteti qendror në njësitë e qeverisjes vendore. Në<br />
këtë ligj përcaktohen llojet që do t’u transferohen njësive të qeverisjes vendore, natyra e të drejtave të njësive të<br />
qeverisjes vendore mbi to dhe procesi, sipas të cilit do të bëhet transferimi i pronave.<br />
Neni 2<br />
Përcaktimet e termave të përdorura në këtë ligj<br />
a) “Prona” do të quajmë të gjitha pronat e paluajtshme publike të shtetit, si dhe titujt e pronësisë së shtetit mbi<br />
kapitalin e shoqërive tregtare dhe/ose ndërmarrjeve shtetërore.<br />
b) “Transferim” do të quajmë kalimin e të drejtës së pronësisë dhe/ose të drejtën e përdorimit të pronave të<br />
paluajtshme publike të shtetit nga pushteti qendror në njësitë e qeverisjes vendore, sipas përcaktimeve të këtij<br />
ligji.<br />
c) “Pushtet qendror” do të quajmë Këshillin e Ministrave, ministritë, si dhe institucionet e tjera që kanë të drejtë<br />
të administrojnë pronën e paluajtshme publike të shtetit në përputhje me këtë ligj.<br />
ç) “Kushtet e përdorimit” nënkuptojnë kriteret dhe kufizimet mbi të drejtat e përdorimit të pronave që u transf-<br />
erohen njësive të qeverisjes vendore sipas këtij ligji.<br />
KREU II<br />
LLOJET E PRONAVE QË U TRANSFEROHEN NJËSIVE TË QEVERISJES VENDORE<br />
Neni 3<br />
Prona që u transferohen njësive të qeverisjes vendore<br />
U transferohen njësive të qeverisjes vendore pronat që përdoren për realizimin e funksioneve dhe/ose shërbimeve për<br />
bashkësinë të njohura me ligj, të tilla si:<br />
a) Pronat që përdoren për ushtrimin e funksioneve të tyre administrative.<br />
b) Pronat që përdoren për realizimin e programeve arsimore.<br />
c) Pronat që përdoren për realizimin e funksioneve në shëndetin publik.<br />
ç) Pronat që përdoren për realizimin e funksioneve ekonomike.<br />
d) Pronat që përdoren për kryerjen e veprimtarive social-kulturore e sportive.<br />
dh) Pronat që përdoren për ushtrimin e funksioneve në fushën e bujqësisë dhe të ushqimit.<br />
e) Pronat që përdoren për grumbullimin, depozitimin, pastrimin dhe shpërndarjen e ujit, si dhe për grumbullimin,<br />
depozitimin, pastrimin dhe shfrytëzimin e mbeturinave dhe ujërave të zeza.<br />
ë) Pronat që përdoren për sistemin e transportit publik.<br />
f) Pronat që përdoren si lehtësira të transportit vendor (urbane, rurale dhe ndërkomunare), përfshirë rrugët,<br />
158
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
rrugicat, urat, aeroportet dhe portet vendore.<br />
g) Prona të tilla si trotuare, sheshe, rrjeti i ndriçimit publik, si dhe pajisjet e tjera zbukuruese brendapërbrenda<br />
bashkive dhe komunave.<br />
gj) Prona të tilla si mjete për funeral, varrezat brendapërbrenda bashkive dhe komunave.<br />
h) Prona të tilla si monumetet historike e kulturore dhe bustet me interes vendor.<br />
i) Prona të tilla si pyje, kullota, parqe dhe kopshte publike, që kanë për qëllim të përdoren për interes vendor.<br />
j) Prona të tilla si struktura dhe njësi rezidenciale me interes vendor.<br />
k) Prona të cilat përdoren për kryerjen e funksioneve të tjera sipas ligjeve në fuqi.<br />
Neni 4<br />
Transferimi i tipeve të tjera të pronës<br />
Kur pronat e paluajtshme shtetërore u transferohen njësive të qeverisjes vendore, çdo pronë e luajtshme, që ka të bëjë me<br />
këtë të fundit, duke përfshirë dhe rezervat ligjore, do t’i transferohen, gjithashtu, njësive të qeverisjes vendore.<br />
Së bashku me pronën që transferohet, njësive të qeverisjes vendore, i jepet i gjithë dokumentacioni për këtë pronë.<br />
Në ato raste kur pronat e transferuara njësive të qeverisjes vendore janë në formën e aksioneve në një shoqëri tregtare<br />
dhe/ose ndërmarrje shtetërore, pushteti qendror mund të transferojë një pjesë ose të tërë titujt e pronësisë së shtetit mbi<br />
kapitalin që ka në këto shoqëri.<br />
KREU III<br />
TË DREJTAT E PRONËSISË, TË PËRDORIMIT DHE KUFIZIMET E TYRE<br />
Neni 5<br />
E drejta e pronësisë dhe e drejta e përdorimit<br />
Transferimi i pronës nga pushteti qendror në njësitë e qeverisjes vendore, sipas këtij ligji bëhet në njërën nga format e<br />
mëposhtme:<br />
• në pronësi ose<br />
• në përdorim<br />
Neni 6<br />
Pushteti qendror për pronat që u transferohen njësive të qeverisjes vendore:<br />
a) në rastin e kalimit të pronës në pronësi njësive të qeverisjes vendore, mbikëqyr respektimin e kushteve dhe/<br />
ose të kufizimeve të përcaktura në aktin e transferimit;<br />
b) në rastin e kalimit të pronës në përdorim njësive të qeverisjes vendore, ndërhyn me cilësinë e prona rit, kur<br />
vëren mosrespektim të kushteve dhe/ose të kufizimeve të përcaktuara në aktin e transferimit.<br />
Neni 7<br />
Kufizimet mbi të drejtat e pronësisë<br />
Në çastin e kalimit të së drejtës së pronësisë, pushteti qendror mund të vendosë kushte dhe kufizime mbi këtë të<br />
drejtë. Këto kushte dhe kufizime duhet të jenë vetëm për të siguruar maksimumin e përfitimeve publike ose mbrojtjen e një<br />
karakteristike të veçantë të pronës.<br />
Neni 8<br />
Kufizime mbi të drejtën e pronësisë janë<br />
a) Mosndryshim i destinacionit. Ndalimi i ndryshimit të destinacionit dhe/ose qëllimit të përcaktuar në aktin e<br />
transferimit pa miratimin e pushtetit qendror.<br />
b) Kushte të veçanta përdorimi. Përdorimi i pronës në mënyrë që të garantojë ruajtjen e karakteristikave unikale<br />
të saj.<br />
c) Kufizimet mbi të drejtën e tjetërsimit dhe të dhënies në përdorim. Për disa prona mund të ndalohet e drejta e<br />
tjetërsimit ose e dhënies në përdorim të të tretëve pa miratimin e pushtetit qendror. Ndalohet tjetërsimi ose<br />
ndërrimi i destinacionit të pronave publike, për të legalizuar ndërtime pa leje.<br />
159
Neni 9<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Tjetërsimi ose dhënia në përdorim e pronës së fituar nga transferimi<br />
Njësitë e qeverisjes vendore nuk mund të tjetërsojnë pronën e përfituar (marrë) në pronësi sipas këtij ligji në të gjitha<br />
mënyrat e njohura nga legjislacioni në fuqi, ndaj një personi fizik a juridik privat, në njërin nga këto raste:<br />
a) Ka një kusht ose kufizim që i ndalon atij tjetërsimin ose dhënien në përdorim.<br />
b) Prona është e domosdoshme për kryerjen e një funksioni të qeverisjes vendore.<br />
Neni 10<br />
Përdorimi i të ardhurave nga tjetërsimi ose dhënia në përdorim e pronës<br />
Të ardhura nga tjetërsimi ose dhënia në përdorim e pronës duhet të përdoren vetëm për realizimin e funksioneve të<br />
njësive të qeverisjes vendore.<br />
Neni 11<br />
Heqja e kushteve ose kufizimeve për pronën<br />
1. Njësitë e qeverisjes vendore mund t’i kërkojnë Këshillit të Ministrave heqjen e një kushti ose të një kufizimi të ven-<br />
dosur sipas këtij ligji për çdo pronë, që ato e kanë në pronësi, vetëm 3 vjet pas hyrjes në fuqi të këtij ligji. Këshilli<br />
i Ministrave, brenda 90 ditëve pas marrjes së kërkesës, shprehet për pranimin ose mospranimin e saj. Në rast se<br />
brenda këtij afati Këshilli i Ministrave nuk shprehet, kërkesa vlerësohet e pranuar.<br />
2. Në rastin e mospranimit të kërkesës nga Këshilli i Ministrave, njësia e qeverisjes vendore ka të drejtë t’ia kthejë<br />
pronën në pronësi pushtetit qendror, i cili është i detyruar ta pranojë. Në këtë rast, Këshilli i Ministrave, brenda 6<br />
muajve pas njoftimit nga njësia e qeverisjes vendore, e kundërshpërblen atë për çdo përmirësim që mund t’i ketë<br />
bërë pronës me burimet e saj pas transferimit. Në rast të mosshlyerjes së detyrimit brenda afatit nga Këshilli i Min-<br />
istrave, kushti ose kufizimi hiqet automatikisht.<br />
Neni 12<br />
Kushtet dhe/ose kufizimet e vendosura sipas këtij ligji mbi pronën e transferuar do të kenë fuqi derisa ato të hiqen me<br />
vendim të Këshillit të Ministrave.<br />
Neni 13<br />
E drejta e njësive të qeverisjes vendore mbi pronat e dhëna në përdorim<br />
1. Kur një njësie të qeverisjes vendore i jepet e drejta e përdorimit për një pronë, Këshilli i Ministrave, në aktin e<br />
transferimit, përcakton kushtet e përdorimit të saj.<br />
2. Kushtet e përdorimit të çdo prone respektojnë pavarësinë e njësive të qeverisjes vendore për përmbushjen e funk-<br />
sioneve me të cilat lidhet kjo pronë.<br />
Neni 14<br />
Shfuqizimi i së drejtës së përdorimit të pronës<br />
Këshilli i Ministrave vendos për shfuqizimin e së drejtës të përdorimit të një prone nga njësitë e qeverisjes vendore në<br />
këto raste:<br />
a) Kur funksioni i deleguar, për të cilin prona është transferuar, përfundon ose ndërpritet.<br />
b) Në çastin kur Këshilli i Ministrave vëren se prona nuk po përdoret nga njësia e qeverisjes vendore sipas kush-<br />
teve dhe/ose kufizimeve të përdorimit të pronës në fjalë.<br />
160
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 15<br />
Procedurat e dhënies në përdorim të pronës<br />
Këshilli i Ministrave do të ndjekë procedurën e mëposhtme për përfundimin e dhënies në përdorim sipas neneve 14(a) ose<br />
14 (b):<br />
a) Në rastin kur vendimi, që i heq të drejtën e përdorimit të pronës njësive të qeverisjes, merret sipas nenit 14(a),<br />
atëherë vendimi do të ekzekutohet vetëm kur përmbushen dy kushtet e mëposhtme:<br />
- të kenë kaluar 90 ditë nga njoftimi i këtij vendimi njësive të qeverisjes vendore dhe<br />
- vetëm pas shlyerjes së detyrimeve që Këshilli i Ministrave u ka njësive të qeverisjes vendore për përmirësim-<br />
et e bëra pronës me fondet e veta.<br />
Shlyerja e detyrimit bëhet jo më vonë se 6 muaj nga dita e njoftimit. Nëse pushteti qendror nuk shlyen detyrimet, njësitë e<br />
qeverisjes vendore kanë të drejtë ta përdorin pronën deri në shlyerjen e detyrimit për një periudhë trevjeçare.<br />
b) Në rastin kur vendimi, që i heq të drejtën e përdorimit të pronës njësive të qeverisjes vendore, merret sipas<br />
nenit 14(b), Këshilli i Ministrave ekzekuton vendimin e tij brenda 10 ditëve nga njoftimi i vendimit njësive të<br />
qeverisjes vendore, pavarësisht nga shlyerja ose jo e përmirësimeve të bëra pronës nga njësitë e qeverisjes<br />
vendore me fondet e veta.<br />
Këshilli i Ministrave do të shlyejë detyrimin për përmirësimet e bëra pronës nga njësitë e qeverisjes vendore jo më vonë se 6<br />
muaj nga data e ekzekutimit të vendimit. Pas 6 muajsh, pushteti qendror paguan një kamatë 1 për qind në ditë të shumës<br />
së përgjithshme që u detyrohet njësive të qeverisjes vendore.<br />
Neni 16<br />
Përgjegjësia financiare mbi pronat që transferohen<br />
1. Në rast se Këshilli i Ministrave do të vendosë një kusht, që i shkakton njësive të qeverisjes vendore kosto për<br />
mirëmbajtjen ose për përmirësimin e pronës, ai do t’u sigurojë njësive të qeverisjes vendore fonde financiare për<br />
përballimin e këtyre shpenzimeve.<br />
2. Sa herë që Këshilli i Ministrave u jep të drejta përdorimi mbi një pronë njësive të qeverisjes vendore, ai do t’u sig-<br />
urojë atyre mjete të nevojshme për shfrytëzim dhe mirëmbajtjen e kësaj prone.<br />
3. Kushtet e përdorimit shoqërohen me detyrimet përkatëse financiare të njësive të qeverisjes vendore dhe asaj qen-<br />
drore për mirëmbajtjen dhe përmirësimin e pronës.<br />
KREU IV<br />
PROCEDURAT E TRANSFERIMIT<br />
Neni 17<br />
Afatet dhe procedurat e transferimit<br />
Transferimi i pronave, sipas këtij ligji, do të përfundojë brenda 24 muajve pas hyrjes së tij në fuqi. Transferime të tjera do<br />
të kryhen edhe pas këtij afati, sa herë që do të ketë shtesa të funksioneve të njësive të qeverisjes vendore.<br />
Kryerja e transferimit do të bëhet si vijon:<br />
a) Jo më parë se afati i përcaktuar në nenin 21 të këtij ligji dhe jo më vonë se 13 muaj nga data e hyrjes në fuqi të<br />
tij, njësitë e qeverisjes vendore paraqesin në Këshillin e Ministrave listën e pronave që ato kërkojnë t’u transf-<br />
erohen në përputhje me nenin 4 dhe nenet e kreut III të këtij ligji.<br />
b) Brenda 20 muajve nga data e hyrjes në fuqi e këtij ligji, Këshilli i Ministrave, pasi të shqyrtojë kërkesat e paraq-<br />
itura nga njësitë e qeverisjes vendore, sipas shkronjës (a) të këtij neni, merr vendim paraprak për listën e pro-<br />
nave që do t’ia transferojë çdo njësie të qeverisjes vendore. Lista e pronave që transferohen përmban kushtet<br />
dhe kufizimet që Këshilli i Ministrave vendos për pronat në pajtim me këtë ligj. Lista u njoftohet menjëherë çdo<br />
njësie të qeverisjes vendore përkatëse, e cila, brenda 10 ditëve nga dita e njoftimit, e shpall atë publikisht.<br />
c) Jo më vonë se 3 muaj nga data e marrjes së listës së pronave, çdo njësi e qeverisjes vendore mund t’i parash-<br />
trojë Këshillit të Ministrave kundërshtime për përmbajtjen e listës, sipas shkaqeve të caktuara në nenin 19 të<br />
këtij ligji.<br />
ç) Jo më vonë se 24 muaj pas hyrjes në fuqi të këtij ligji, Këshilli i Ministrave do të vendosë përfundimisht për<br />
161
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
transferimin e pronës për të cilën ka kundërshtime nga njësitë e qeverisjes vendore, së bashku me ndonjë<br />
kusht ose kufizim që duhet zbatuar në këto prona.<br />
d) Njësitë e qeverisjes vendore, të cilat fillimisht paraqesin listën e pronës sipas nenit 17(a), mund ta kundërsh-<br />
tojnë vendimin përfundimtar të Këshillit të Ministrave para gjykatës së rrethit gjyqësor (seksioni administrativ),<br />
sipas nenit 19 të këtij ligji.<br />
dh) Njësitë e qeverisjes vendore, të cilat nuk e parashtrojnë listën e pronave sipas nenit 17(a), nuk kanë të drejtë<br />
të kundërshtojnë vendimin përfundimtar të Këshillit të Ministrave për transferimin e pronave.<br />
Neni 18<br />
Dokumentacioni i transferimit<br />
Të gjitha pronat, të cilat u kalohen në pronësi njësive të qeverisjes vendore sipas këtij ligji, do të regjistrohen në zyrat e<br />
regjistrimit të pasurive të paluajtshme, me pronar njësinë përkatëse të qeverisjes vendore, në përputhje me aktet ligjore<br />
dhe nënligjore për procedurat e regjistrimit të pasurive të paluajtshme. Po kështu do të regjistrohen në kartelën e pasurisë<br />
së paluajtshme edhe kushtet dhe kufizimet e vendosura sipas këtij ligji.<br />
KREU V<br />
ZGJIDHJA E MOSMARRËVESHJEVE<br />
Neni 19<br />
1. Çdo njësi e qeverisjes vendore ka të drejtë të kundërshtojë listën e pronës së përgatitur nga Këshilli i Ministrave<br />
sipas nenit 17(c) të këtij ligji, për shkaqet e mëposhtme:<br />
a) Njësive të qeverisjes vendore u mungon aftësia financiare për mirëmbajtjen e pronave.<br />
b) Njësitë e qeverisjes vendore mendojnë se prona nuk është e nevojshme për kryerjen e një funksioni të tyre.<br />
c) Njësitë e qeverisjes vendore mendojnë se një pronë duhet t’i shtohet listës për përmbushjen e funksioneve të<br />
tyre në përputhje me nenin 3 dhe kreun III të këtij ligji.<br />
ç) Njësitë e qeverisjes vendore besojnë se një kusht ose kufizim, që rekomandohet për t’u vendosur mbi një<br />
pronë, nuk është në përputhje me parimet e caktuara në nenet 4, 5, 6, 7 dhe 8 të këtij ligji.<br />
2. Nëse bisedimet për zgjidhjen me mirëkuptim të mosmarrëveshjes ndërmjet Këshillit të Ministrave dhe njësisë së<br />
qeverisjes vendore përkatëse nuk e zgjidhin atë brenda kohës së përcaktuar në nenin 17(ç), atëherë brenda 6 mua-<br />
jve palët kanë të drejtë t’i drejtohen gjykatës së rrethit gjyqësor (seksioni administrativ).<br />
3. Për mosmarrëveshjet që lidhen me përmbushjen e detyrimeve financiare, të parashikuara në nenin 16 të këtij ligji,<br />
si dhe në dokumentacionet e transferimit, palët kanë të drejtë t’i drejtohen gjykatës së rrethit gjyqësor (seksioni<br />
administrativ).<br />
KREU VI<br />
DISPOZITA TË FUNDIT<br />
Neni 20<br />
Me hyrjen në fuqi të këtij ligji, ndërtesat administrative të bashkive dhe komunave dhe të gjitha mjediset në të cilat<br />
ushtrojnë veprimtaritë e tyre administratat vendore, që janë nën administrimin e njësive të qeverisjes vendore dhe kur nuk<br />
përbëjnë konflikt pronësie me të tretë, kalojnë në pronësi të komunave ose bashkive.<br />
Komunat dhe bashkitë, me miratimin e këshillave komunale, marrin masa dhe mbulojnë koston për regjistrimin e këtyre<br />
pronave sipas procedurave të përcaktuara me ligjin përkatës.<br />
Neni 21<br />
Këshilli i Ministrave, brenda 3 muajve pas datës së hyrjes në fuqi të këtij ligji, nxjerr aktet nënligjore për zbatimin e tij<br />
dhe ngarkon strukturat përkatëse për zbatimin e tij.<br />
Aktet nënligjore do të përfshijnë edhe formularët standard të propozimit dhe të transferimit të pronës.<br />
162
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 22<br />
Dispozitat ligjore, që bien në kundërshtim me këtë ligj, shfuqizohen.<br />
Neni 23<br />
Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.<br />
Shpallur me dekretin nr.2917, datë 9.3.2001 të Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Rexhep Meidani<br />
163
L I GJ<br />
Nr. 9228, datë 29.04.2004<br />
PËR<br />
KONTABILITETIN DHE PASQYRAT FINANCIARE<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Në mbështetje të neneve 78, 81, pika 1, dhe 83, pika 1, të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,<br />
Kuvendi i Republikës së Shqipërisë<br />
V E N D O S I :<br />
KAPITULLI I<br />
OBJEKTIVAT, FUSHA E ZBATIMIT DHE PËRKUFIZIMET<br />
Neni 1<br />
Objekti<br />
Ky ligj përcakton parimet dhe rregullat e përgjithshme për pergatitjen e standardeve kontabël kombetare, për<br />
përgatitjen e pasqyrave financiare dhe për mbajtjen e kontabilitetit.<br />
Neni 2<br />
Fusha e zbatimit<br />
Ky ligj zbatohet nga të gjitha njesite ekonomike te vendosura në Republikën e Shqipërisë, që ndjekin qëllime<br />
fitimprurëse, përfshirë institucionet financiare dhe shoqëritë kontrolluese, pavarësisht nga forma e tyre juridike apo nga<br />
kërkesat e veçanta ligjore, që mund të zbatohen ndaj tyre.<br />
Ky ligj zbatohet edhe nga njesite ekonomike te tjera, që nuk ndjekin qëllime fitimprurëse, me përjashtim të rasteve, kur<br />
pasqyrat financiare dhe kontabiliteti i tyre është subjekt i ligjeve apo i rregullimeve të veçanta.<br />
Neni 3<br />
Përkufizime<br />
Në kuptim të këtij ligji me termat e mëposhtme nënkuptohet:<br />
• “Mbajtja e kontabilitetit”; regjistrimi ne ditar dhe ne llogari I te gjitha veprimeve dhe fakteve ekonomike, qe I<br />
perkasin nje njesie ekonomike.<br />
• “Sistem kontabël”; sistemi që përdoret për përcaktimin, marrjen në llogari, matjen, klasifikimin dhe paraqitjen e të<br />
dhënave financiare të veprimtarisë së një njesie ekonomike.<br />
• “Standarde kontabël”; parimet apo rregullat e përgjithshme, të shpallura nga një organizëm përgjegjës për normal-<br />
izimin kontabël,qe percakton ky ligj, të cilat shërbejnë si bazë për zgjedhjen e trajtimeve apo metodave kontabël,<br />
që zbatohen për përgatitjen dhe paraqitjen e pasqyrave financiare.<br />
• “Standardet Kontabël Ndërkombëtare (SKN) dhe Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar (SNRF)” stan-<br />
dardet e hartuara nga Bordi i Standardeve Kontabël Ndërkombëtare (IASB).<br />
• “Njesi ekonomike” personat, juridikë dhe fizikë, publikë dhe privatë, me dhe pa qëllim fitimprurës, që kryejnë vep-<br />
rimtari dhe kanë seli të përhershme në Shqipëri.<br />
• “Njesi ekonomike që ndjekin qëllime fitimprurëse” njesite ekonomike, të cilat prodhojnë e realizojnë produkte,<br />
mallra e shërbime për shitje, me qëllim realizimin e fitimeve, të cilat parashikohen t’u shpërndahen personave, që<br />
kanë investuar në kapitalin themeltar të tij.<br />
• “Njesi ekonomike që nuk ndjekin qëllime fitimprurëse” njesite ekonomike publike, buxhetore, të qeverisjes, qen-<br />
164
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
drore dhe vendore, dhe njësitë që kontrollohen prej tyre, organizatat jofitimprurëse, si dhe çdo sipërmarrje tjetër<br />
private, publike, politike, shoqerore apo besimi fetar, që nuk përputhet me përkufizimin e një njesie ekonomike që<br />
ndjek qëllime fitimprurëse.<br />
• “Evidenca mbeshtetese” dokumenti baze, dokumenti plotesues dhe regjistrat (librat ) kontabel, qe pergatiten ne<br />
leter te shkruar apo ne bartes informatike.<br />
- Dokumentet baze permbajne regjistrimet fillestare te cdo ngjarje dhe veprimi ekonomik.<br />
- Dokumentet plotesuese jane bartes te informacionit te marre nga dokumentet baze.<br />
- Regjistrat(librat) kontabel jane bartes te informacionit te regjistruar ne menyre kronologjike dhe sistema-<br />
tike, te efekteve te veprimeve ekonomike, te marra nga dokumentet baze ose plotesues.<br />
• “ Bartes informatik” cdo dokument I evidences mbeshtetese, I autorizuar nga organet perkatese, I shkruar ne mjete<br />
kompjuterike sipas programeve informatike te pamanipulueshme dhe te printueshme ne cdo kohe.<br />
Neni 4<br />
Standardet kontabël që zbatohen për hartimin e pasqyrave financiare<br />
Njesite ekonomike që zbatojnë këtë ligj, me përjashtim të rasteve të parashikuara në paragrafet e dytë dhe të tretë, të<br />
këtij neni, zbatojnë standardet kontabël kombëtare, për hartimin dhe publikimin e pasqyrave financiare. Standartet<br />
kontabel hartohen nga Keshilli Kombetar I Kontabilitetit dhe brenda nje muaji, shpallen te detyrueshme per zbatim, nga<br />
Ministri I Financave.<br />
Ministri i Financave, pasi merr mendimin e Këshillit Kombëtar të Kontabilitetit, shpall standardet kontabel, te<br />
detyrueshme per zbatim nga njesite ekonomike publike, që nuk ndjekin qëllime fitimprurëse.<br />
Standardet e hartuara nga Bordi i Standardeve Kontabël Ndërkombëtare dhe të përkthyera në shqip, nën përgjegjësinë e<br />
Këshillit Kombëtar të Kontabilitetit, pa ndryshime nga teksti origjinal në gjuhën angleze, shpallen nga Ministri I Financave dhe<br />
zbatohen detyrimisht nga:<br />
a. shoqëritë e listuara në një bursë zyrtare letrash me vlerë dhe filialet e tyre, subjekt i konsolidimit të llogarive;<br />
b. bankat e nivelit të dytë, institucionet financiare të ngjashme me bankat, shoqëritë e sigurimeve dhe të risiguri-<br />
meve, fondet e letrave me vlerë dhe të gjitha shoqëritë e licensuara për të kryer veprimtari investimi në letrat<br />
me vlerë, edhe kur ato nuk janë të listuara në një bursë zyrtare letrash me vlerë;<br />
c. njesite ekonomike të tjera, të mëdha, të palistuara në një bursë zyrtare letrash me vlerë, kur ato tejkalojnë<br />
kufijte, e përcaktuar nga Këshilli i Ministrave, për të ardhurat vjetore dhe numrin e të punësuarve.<br />
KAPITULLI II<br />
MBAJTJA E KONTABILITETIT DHE INVENTARIZIMI I AKTIVEVE E DETYRIMEVE<br />
Neni 5<br />
Mbajtja e kontabilitetit<br />
Të gjitha njesite ekonomike e organizojne mbajtjen e kontabilitetit mbi bazën e parimeve dhe të metodave, që përcaktohen<br />
nga Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit.<br />
Neni 6<br />
Evidenca mbështetëse<br />
Regjistrimet kontabël të jenë të justifikuara me evidencë mbështetëse, në formë dokumentare apo informatike, që<br />
sigurojnë besueshmërinë e tyre. Evidenca mbështetëse mbahet si provë dokumentare gjatë gjithë periudhës kohore, të<br />
përcaktuar në nenin 17, të këtij ligji.<br />
Për çdo regjistrim kontabël duhet të shkruhet origjina, natyra, data dhe përmbajtja e veprimit ekonomik apo e ng-<br />
jarjes.<br />
165
Neni 7<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Inventari i aktiveve dhe detyrimeve<br />
Njesite ekonomike, që janë subjekte të këtij ligji, duhet të kontrollojnë, të paktën një herë në vit, ekzistencën dhe<br />
vlerësimin e aktiveve, të detyrimeve dhe të kapitaleve të veta, nëpërmjet inventarizimit të këtyre elementeve dhe<br />
evidencës së tyre mbështetëse.<br />
Inventarizimi i aktiveve dhe detyrimeve kryhet nën përgjegjësinë dhe sipas procedurave të miratuara nga organi i<br />
drejtimit të njesise ekonomike, që aktivet dhe detyrimet të paraqiten me vërtetësi dhe besueshmeri në pasqyrat finan-<br />
ciare vjetore.<br />
Neni 8<br />
Gjuha dhe njësia monetare e regjistrave kontabël<br />
Regjistrat kontabël mbahen në gjuhën shqipe dhe vlerat shprehen në njësinë monetare shqiptare.<br />
Dokumentet e shprehura në gjuhë dhe/ose në njësi monetare të huaja, të ardhura nga, apo të dërguara për njesite<br />
ekonomike te huaja, që nuk kanë seli të përhershme në Shqipëri, vleresohen se janë në pajtim me përmbajtjen e paragrafit<br />
të parë, të këtij neni.<br />
Njesite ekonomike mund t’i regjistrojnë transanksionet dhe gjendjet e shprehura në njësitë monetare të huaja, dhe i<br />
konvertojnë ato në njësinë monetare shqiptare, në përputhje me standardin kontabël përkatës.<br />
KAPITULLI III<br />
PARIMET DHE PËRBËRËSIT E PASQYRAVE FINANCIARE<br />
Neni 9<br />
Respektimi I standardeve kontabël<br />
Pasqyrat financiare paraqesin, me vërtetësi dhe besueshmeri gjendjen financiare, performancën, ndryshimet në gjend-<br />
jen financiare dhe rrjedhjen e parasë së njesise ekonomike. Pasqyrat financiare përgatiten dhe paraqiten në përputhje<br />
me standardet kontabël. Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit, mund te autorizoje perjashtime, ne rastet kur zbatimi I nje<br />
standarti te vecante gjykohet se eshte I pa pershtatshem per te siguruar te dhena te verteta dhe te besueshme.<br />
Pasqyrat financiare në këtë ligj, u referohen pasqyrave financiare individuale dhe pasqyrave financiare të konsolidu-<br />
ara.<br />
Neni 10<br />
Bazat dhe parimet mbështetëse<br />
Pasqyrat financiare sigurojnë transparencën përmes të dhënave të plota dhe paraqesin me vërtetësi të dhënat e<br />
nevojshme për vendimmarrje. Ato përgatiten duke u bazuar në një kontabilitet ushtrimor dhe në vijueshmërinë e<br />
veprimtarisë së njesise ekonomike për një të ardhme të parashikueshme.<br />
Të dhënat që përmbajnë pasqyrat financiare duhet të jenë të kuptueshme për përdoruesit, të cilët kanë njohuri të<br />
mjaftueshme për veprimtaritë ekonomike të biznesit dhe për kontabilitetin.<br />
Të dhënat për elementet dhe për shumat që ndikojnë në vendimmarrjet ekonomike të përdoruesve paraqiten veçmas në<br />
pasqyrat financiare. Paraqitjet e grupuara lejohen vetëm për elemente me natyrë të ngjashme, shumat e të cilave nuk<br />
janë materiale.<br />
Kompensimi ndërmjet një elementi të aktivit të bilancit dhe një elementi të detyrimeve, si dhe ndërmjet një të ardhure dhe<br />
një shpenzimi është i ndaluar, përveç rastit kur parashikohet apo autorizohet nga një standard kontabël.<br />
166
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Të gjitha transanksionet dhe ngjarjet trajtohen në përputhje me metodat kontabël, të cilat sigurojnë plotësinë,<br />
paanësinë, kujdesin dhe paraqitjen me vërtetësi të pasqyrave financiare.<br />
Neni 11<br />
Krahasueshmëria<br />
Pasqyrat financiare duhet t’u japin mundësi përdoruesve që të bëjnë krahasime ndërmjet ushtrimeve të ndryshme<br />
kontabël apo njesive ekonomike të ndryshme.<br />
Paraqitja dhe klasifikimi i elementeve behet me koherencë nga njëri ushtrim kontabël në tjetrin, përveç rastit kur ndryshimi<br />
kërkohet nga një standard i ri kontabël apo kur ndryshimi çon në një paraqitje më të përshtatshme të ngjarjeve a<br />
transanksioneve në pasqyrat financiare të njesise ekonomike.<br />
Neni 12<br />
Përbërësit e pasqyrave financiare<br />
Pasqyrat financiare vjetore, përveç atyre që parashikohen në mënyrë të specifikuar nga standardet kontabël<br />
kombëtare, duhet të përmbajnë dokumentet si më poshtë vijon:<br />
- Bilancin kontabël;<br />
- Pasqyrën e të ardhurave dhe te shpenzimeve:<br />
- Pasqyrën e ndryshimeve në kapitalet e veta;<br />
- Pasqyrën e rrjedhjes së parasë; ( cash flow)<br />
- Anekset e pasqyrave financiare, që përmbajnë një paraqitje të metodave kontabël, si dhe materialin tjetër<br />
shpjegues.<br />
Neni 13<br />
Parimet e vlerësimit<br />
Elementet futen në llogari dhe përfshihen në pasqyrat financiare me shumat që përcaktohen, sipas sta ndardeve kont-<br />
abël.<br />
Kohëzgjatja e ushtrimit kontabël është 12 muaj.<br />
Neni 14<br />
Ushtrimet kontabël<br />
Ushtrimi kontabël fillon në datën 1 janar dhe përfundon në datën 31 dhjetor. Përjashtimet për veprimtaritë e veçanta, me<br />
propozim te Këshillit Kombëtar të Kontabilitetit , miratohen nga Keshilli i Ministrave.<br />
Neni 15<br />
Gjuha dhe njësia monetare e pasqyrave financiare<br />
Pasqyrat financiare përgatiten dhe paraqiten në gjuhën shqipe dhe vlerat shprehen në njësinë monetare kombëtare.<br />
Pasqyrat financiare mund të paraqiten në shifra të rrumbullakosura, nëse nuk shkaktohet humbje e të dhënave, që<br />
kanë ndikim tek përdoruesit e këtyre pasqyrave.<br />
167
Neni 16<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Depozitimi dhe publikimi i pasqyrave financiare<br />
Pasqyrat financiare të njesise ekonomike, duke përjashtuar ato të paragrafit të dytë, të këtij neni, depozitohen në<br />
gjykatat përkatëse ku ato janë regjistruar, jo më vonë se një muaj nga data e miratimit të tyre nga mbledhja e përgjithshme<br />
e anëtarëve apo nga organi tjetër përgjegjës.<br />
Njesite ekonomike publike, të cilat nuk ndjekin qëllime fitimprurëse, i depozitojnë pasqyrat e tyre financiare brenda<br />
afateve dhe në vendet e përcaktuara me vendim të Këshillit të Ministrave.<br />
Neni 17<br />
Ruajtja e dokumentave<br />
Regjistrat kontabël dhe evidenca mbështetëse ruhen për 10 vjet rresht, pas mbylljes së vitit ushtrimor kontabël, të cilit i<br />
përkasin, përveç atyre, qe me ligj apo akt tjeter nenligjor, percaktohet, një afat ruajtjeje më i gjatë. I njëjti afat zbatohet edhe<br />
për (bartesit) dokumentet informatike dhe printimet e tyre.<br />
Neni 18<br />
Përgjegjësitë<br />
Organi i drejtimit ekzekutiv të njesise ekonomike dhe organi i tij mbikëqyrës te punesuar ose jo, ja në përgjegjës për<br />
përmbushjen e të gjitha kërkesave të parashikuara nga dispozitat e këtij ligji.<br />
Ekspertimi ligjor i pasqyrave financiare nga ekspertë të pavarur, të licensuar, nuk e çliron organin e drejtimit ekzekutiv<br />
dhe atë të mbikëqyrjes së njesise ekonomike nga përgjegjësitë e veta, të parashikuara në paragrafin e parë, të këtij<br />
neni.<br />
KAPITULLI IV<br />
KËSHILLI KOMBËTAR I KONTABILITETIT<br />
Neni 19<br />
Statusi dhe detyrat<br />
Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit krijohet si organizem profesional publik i pavarur dhe gezon personalitet juridik.<br />
Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit ka per detyre:<br />
a. të hartojë standardet kontabël kombëtare, në përputhje me kërkesat e këtij ligji dhe ne koherence me stan-<br />
dardet ndërkombëtare të kontabilitetit.<br />
Nëse për arsye të legjislacionit dhe të praktikave kontabël brenda vendit, Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit e shikon të<br />
nevojshme që të shmanget nga zbatimi i disa standardeve, ai e ka autoritetin që ta bëjë një gjë të tillë, vetëm pasi të<br />
shpjegojë dhe të justifikojë arsyet e këtij veprimi.<br />
b. të përpunojë një sistem kontabël, ku përveç standardeve kontabël kombëtare, të përcaktoje, rregullat për mba-<br />
jtjen e kontabilitetit, listat e llogarive dhe përdorimin e tyre, si dhe formatet për pasqyrat financiare;<br />
c. të evidentoje nevojat dhe te propozoje zgjidhjet per përmirësimin e metodave kontabël, për mbajtjen e kont-<br />
abilitetit dhe per kualifikimet.<br />
d. të interpretojë dhe përgjithësojë problemet që dalin nga praktika dhe standardet kontabël, të cilat i paraqet në<br />
formën e udhëzimeve kontabël.<br />
e. të shqyrtojë dhe të japë mendime për të gjitha projektligjet dhe projektaktet nënligjore, rregulluese, të cilat<br />
përmbajnë dispozita, për kontabilitetin, per përgatitjen e llogarive, qe lidhen me njesite ekonomike, subjekte<br />
te ketij ligji, si dhe me profesionet me baze kontabilitetin.<br />
f. të vendosë marrëdhënie me organizata profesionale vendase dhe të huaja dhe të marrë pjesë në veprimtaritë<br />
kombetare dhe ndërkombëtare për kontabilitetin.<br />
168
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 20<br />
Përbërja dhe zgjatja e mandatit<br />
Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit përbëhet nga 9 anëtarë, prej te cileve:<br />
» dy anetare propozohen nga organizatat e profesioneve te lira kontabel, te krijuara sipas legjislacionit ne fuqi.<br />
» dy anetare propozohen nga Fakultetet e Ekonomise.<br />
» dy anetare propozohen nga Bashkimi i Dhomave te Tregetise.<br />
» tre anetare propozohen nga Ministri i Financave.<br />
Anetaret e Keshillit Kombetar te Kontabilitetit mandatohen me Vendim te Keshillit te Ministrave.<br />
Anëtarët e Këshillit Kombëtar të Kontabilitetit kanë mandat 6-vjeçar dhe mund të rimandatohen me propozimin e subjektit<br />
perkates, me miratimin e Keshillit te Ministrave.<br />
Për siguruar vazhdimësinë në përbërjen dhe punën e këshillit, njeri nga anetaret e mandatit te parë, i percaktuar me<br />
short nga secili subjekt qe i ka propozuar, ka mandat 4-vjeçar, me te drejten e rimandatimit.<br />
Kandidatet per anëtarë te Këshillit duhet të plotesojne kriteret e meposhtme:<br />
1. Te kene nje diplome universitare ne fushen e kontabilitetit;<br />
2. Te kene fituar titullin “Profesor”ose graden shkencore “Doktor shkencash” prej jo me pak se 3 vjet, ose te kene<br />
fituar nje “Master ne kontabilitet dhe/ose finance” prej jo me pak se 5 vjet;<br />
3. Te kene nje eksperience pune mbi 10 vjet ne fushen e kontabilitetit.<br />
4. Te kene eksperience ne udheheqjen metodologjike dhe ne hartimin e akteve ligjore, nenligjore dhe metodikave ne<br />
fushen e kontabilitetit dhe financave;<br />
5. Te kene nje autoritet profesional te njohur dhe figure te paster morale;<br />
Këshilli Kombëtar I Kontabilitetit angazhohet ne realizimin e misioneve te veta me kohe pune jo te plote.<br />
Per te mbeshtetur veprimtarine e Keshillit, krijohet nje strukture administrative me personel te punesuar. Struktura,<br />
organika, pagat per te punesuarit dhe honoraret e anetareve te keshillit, miratohen me vendim te Keshillit te Minis-<br />
trave.<br />
Anetarit te Keshillit Kombetar te Kontabilitetit I hiqet mandati para perfundimit te tij, me propozimin e Keshillit Kombetar<br />
te Kontabilitetit, me vendim te Keshillit te Ministrave, vetem ne rastet kur ai :<br />
» Vdes;<br />
» behet I paafte per shkak semundje;<br />
» kryen nje veper penale;<br />
» nuk permbush kerkesat e caktuara ne rregulloren e brendeshme te keshillit.<br />
Neni 21<br />
Organizimi dhe funksionimi<br />
Organizimi dhe funksionimi I Këshillit Kombëtar të Kontabilitetit, procedurat per hartimin e standarteve kontabel kombetare<br />
dhe produkteve te tjera, te realizuara nga anetaret e keshillit ose te tretet, percaktohen ne Rregulloren e Brendeshme te tij,<br />
e cila propozohet nga këshilli dhe miratohet nga Keshilli I Ministrave.<br />
Kryetari dhe nenkryetari zgjidhet nga anetaret e keshillit, sipas procedurave te percaktuara ne rregulloren e<br />
brendeshme.<br />
169
Neni 22<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Burimet e financimit<br />
Veprimtaria e Keshillit Kombetar te Kontabilitetit financohet nga Buxheti Shtetit. Ai ka te drejte te perdorimit edhe te<br />
ardhurat qe realizon nga punet qe kryen.<br />
Keshilli Kombetar I Kontabilitetit mund te perdore financime dhe donacione nga subjektet dhe organizmat, financiare dhe<br />
profesionale, vendase dhe te huaja, ne perputhje me legjislacionin ne fuqi.<br />
Neni 23<br />
Shkeljet dhe denimet<br />
Rastet e shkeljes te kerkesave te ketij ligji jane objekt I masave ndeshkimore administrative, civile ose penale ne masen e<br />
demit te shkaktuar, ne perputhje me dispozitat e Kodit Civil, Kodit Penal ose ligjeve te tjera, ne baze te kerkesave te bera<br />
nga palet e interesuara.<br />
KAPITULLI V<br />
DISPOZITA KALIMTARE DHE TË FUNDIT<br />
Neni 24<br />
Zbatimi i ligjit<br />
Ngarkohet Keshilli i Ministrave, qe, deri ne hyrjen ne fuqi te ligjit, te nxjerre aktet ne zbatim te neneve 19, 20, dhe 21 te ketij<br />
ligji, per organizimin dhe funksionimin e strukturave dhe te organeve te parashikuara ne ligj.<br />
Neni 25<br />
Zbatim i lire<br />
Njesite ekonomike, lejohen t’i zbatojnë standardet ndërkombëtare të kontabilitetit para datës që këto standarde shpallen të<br />
detyrueshme për zbatim.<br />
Neni 26<br />
Shfuqizime<br />
Ligji nr.7661, datë 19.1.1993, “Për kontabilitetin”, shfuqizohet me hyrjen në fuqi të këtij ligji.<br />
Ky ligj hyn në fuqi më 1 janar 2006.<br />
K R Y E T A R I<br />
SERVET PËLLUMBI<br />
Neni 27<br />
Hyrja në fuqi e ligjit<br />
P.S. Kaluar per ne Parlament me VKM nr. 492 date 18.07.2003 dhe miratuar ne Komisionet e Ligjeve dhe Ekonomise me daten<br />
20.04.2004.<br />
170
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
LIGJ<br />
Nr. 9665, datë 18.12.2006<br />
PËR HUAMARRJEN SHTETËRORE, BORXHIN SHTETËROR DHE GARANCITË SHTETËRORE TË HUASË NË REPUBLIKËN E<br />
SHQIPËRISË<br />
Në mbështetje të neneve 78, 83 pika 1 dhe 156 të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,<br />
KUVENDI<br />
I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË<br />
VENDOSI:<br />
KREU I<br />
DISPOZITA TË PËRGJITHSHME<br />
Neni 1<br />
Objekti i ligjit<br />
Ky ligj synon të rregullojë emetimin dhe menaxhimin e huamarrjes shtetërore, të borxhit shtetëror dhe të garancive<br />
shtetërore të huasë.<br />
Neni 2<br />
Kuptimi i huasë shtetërore<br />
Huamarrja shtetërore është një marrëveshje e shkruar, e cila përmban rregulla për të drejtat dhe detyrimet e palëve,<br />
kushtet dhe mënyrat, sipas të cilave shteti shqiptar siguron fonde nga një apo më shumë huadhënës dhe dispozita për<br />
shlyerjen e huave.<br />
Neni 3<br />
Kuptimi i garancisë shtetërore të huasë<br />
Garancia shtetërore e huasë është marrëveshja e lidhur me shkrim, e cila përmban rregulla për të drejtat dhe detyrimet e<br />
palëve, kushtet dhe mënyrat, sipas të cilave shteti është përgjegjës për detyrimet financiare të një huamarrësi, kur ai nuk<br />
arrin t’i paguajë ato në kohën dhe masën e duhur.<br />
Garancia është detyrimi për pagesën e detyrimit financiar të një personi juridik, në rast se pala, që mban përgjegjësinë<br />
kryesore për pagesën e detyrimit financiar, nuk ka arritur ta paguajë atë në kohën e duhur.<br />
Garancia shtetërore e huasë është shuma e përgjithshme e huave, për të cilat Ministri i Financave ka nënshkruar<br />
marrëveshje garancie në emër të Këshillit të Ministrave.<br />
Neni 4<br />
Kuptimi i borxhit shtetëror<br />
Borxh shtetëror është shuma e përgjithshme e borxhit të shtetit, e emetuar në monedhën kombëtare dhe/ose në një<br />
monedhë zyrtare të ndryshme nga monedha kombëtare, i cili nuk përfshin detyrimet financiare të bashkive/komunave apo<br />
të ndonjë autoriteti tjetër të pushtetit vendor. Borxhi shtetëror përfshin edhe borxhet e Republikës së Shqipërisë, të<br />
krijuara para hyrjes në fuqi të këtij ligji. Për efekt të përllogaritjes së borxhit shtetëror, në rastin kur një detyrim i papaguar<br />
është emetuar në një monedhë të ndryshme nga monedha kombëtare, ai vlerësohet në monedhën kombëtare, sipas kursit<br />
zyrtar të këmbimit, të shpallur nga Banka e Shqipërisë, në çastin e vlerësimit.<br />
171
Neni 5<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Titujt e shtetit<br />
Titujt e shtetit janë instrumentet e borxhit shtetëror, të emetuara me interes, me bazë zbritjeje apo të kombinuara, me<br />
interes dhe bazë zbritjeje, sipas kushteve dhe afateve të përcaktuara nga Ministri i Financave.<br />
Neni 6<br />
Menaxhimi i borxhit dhe raportimi i tij<br />
Menaxhimi i borxhit ka si objekt kryesor sigurimin e fondeve të nevojshme të huamarrjes, duke vlerës uar riskun dhe<br />
koston e tij, në këndvështrimin afatmesëm dhe afatgjatë, si dhe zhvillimin e tregut të titujve të shtetit, nëpërmjet shtimit<br />
të instrumenteve të tij dhe zgjerimit të bazës së investitorëve.<br />
Ministri i Financave përgatit strategjinë afatmesme për vlerësimin e portofolit të borxhit dhe të ecurisë së tij. Kjo strategji<br />
rishikohet dhe paraqitet për miratim në Këshillin e Ministrave, së bashku me parashikimet e buxhetit afatmesëm. Ministri i<br />
Financave përgatit raportin vjetor për gjendjen e borxhit shtetëror, i cili miratohet nga Këshilli i Ministrave dhe paraqitet në<br />
Kuvend, si pjesë përbërëse e raportit të realizimit të buxhetit të konsoliduar për vitin përkatës.<br />
Neni 7<br />
Qëllimi i marrjes së borxhit<br />
Ministri i Financave, në emër të Këshillit të Ministrave, merr hua:<br />
a) për të financuar deficitin buxhetor të shtetit;<br />
b) për të financuar mungesën e përkohshme të likuiditetit;<br />
c) për të rifinancuar borxhin shtetëror, të nënshkruar më parë;<br />
ç) për të paguar garancitë shtetërore;<br />
d) për të paguar koston e emetimit të borxhit shtetëror;<br />
dh) për të përballuar koston e shkaktuar nga fatkeqësitë natyrore dhe emergjenca të tjera.<br />
Neni 8<br />
Monedha për nënshkrimin, emetimin dhe pagesën e borxhit shtetëror<br />
Borxhi shtetëror nënshkruhet, emetohet dhe paguhet në monedhë kombëtare dhe/ose në monedhë të huaj.<br />
Neni 9<br />
Kufizimet e borxhit shtetëror dhe të garancive shtetërore të huave<br />
Kufizimet për shumën e borxhit shtetëror dhe për shumën e garancive shtetërore të huave përcaktohen në ligjin vjetor të<br />
buxhetit. Kufizimet e parashikuara të borxhit i referohen, në radhë të parë, shumës së borxhit dhe shumës së garancive të<br />
marra rishtazi dhe, në radhë të dytë, shumës së përgjithshme të borxhit shtetëror dhe të garancive të papaguara në fund të<br />
vitit. Kufizimi vjetor jepet për të mbuluar humbjet e bankës qendrore nga rivlerësimi i valutave.<br />
Ndryshimet në kursin e këmbimit valutor, pas emetimit të borxhit shtetëror apo pas emetimit të garancisë shtetërore të<br />
huasë, që shkaktojnë kapërcimin e kufizimeve të parashkruara ndaj shumës së papaguar të borxhit shtetëror apo<br />
garancisë shtetërore të huasë, nuk përbëjnë shkelje të ligjit.<br />
Borxhi shtetëror, i emetuar për të përballuar koston e shkaktuar nga fatkeqësitë natyrore dhe emergjenca të tjera, nuk i<br />
nënshtrohet kufizimit të përcaktuar në pa ragrafin e parë të këtij neni. Çdo borxh shtetëror, i emetuar për këtë qëllim, do të<br />
përfshihet në përllogaritjen e borxhit shtetëror të papaguar, menjëherë pas emetimit të tij.<br />
172
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
KREU II<br />
BORXHI I KONTRAKTUAR I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË<br />
Neni 10<br />
Autoriteti i borxhit shtetëror<br />
Ministri i Financave emeton titujt e shtetit, të cilat mund të jenë afatgjata ose afatshkurtra dhe hyn në negociata për<br />
marrëveshjet e huave shtetërore.<br />
Neni 11<br />
Statusi i parave të marra borxh<br />
Fondet e mbledhura nëpërmjet huamarrjes klasifikohen si të hyra për qëllimet e financimit të deficitit buxhetor.<br />
Neni 12<br />
Dhënia e garancisë shtetërore të huasë<br />
Garancia shtetërore e huasë u jepet institucioneve huadhënëse me miratimin e Ministrit të Financave.<br />
Neni 13<br />
Natyra e detyrimit të borxhit shtetëror<br />
Borxhi shtetëror përbën një detyrim absolut dhe pa kushte të shtetit. Shteti angazhohet dhe garanton plotësisht, në<br />
përputhje me kushtet e përcaktuara për titujt e shtetit dhe në marrëveshjet e huasë, pagimin në kohë të interesave<br />
dhe shlyerjen e principalit.<br />
Neni 14<br />
Financimi i përhershëm<br />
Në ligjin vjetor të buxhetit parashikohen fonde të mjaftueshme për pagesën e interesit dhe shlyerjen e principalit, për<br />
llogari të borxhit shtetëror. Ministri i Financave, pasi përcakton se pagesa është e detyrueshme, autorizon derdhjen e<br />
menjëhershme të saj.<br />
Neni 15<br />
Përparësia e borxhit shtetëror<br />
Të gjitha detyrimet, që përbëjnë borxh shtetëror, trajtohen në mënyrë të barabartë, pavarësisht nga koha kur janë<br />
krijuar dhe pavarësisht nëse janë në formën e titujve të shtetit apo të marrëveshjeve të huasë. Pagesa e principalit<br />
apo e interesit të borxhit shtetëror trajtohet me përparësi, në krahasim me pretendimet ndaj llogarisë së depozitës së<br />
përgjithshme të Këshillit të Ministrave. Këto pagesa janë parësore ndaj çdo pretendimi tjetër për pa gesë nga depozita<br />
e lartpërmendur.<br />
KREU III<br />
TITUJT E SHTETIT<br />
Neni 16<br />
Autoriteti i emetimit<br />
Ministri i Financave emeton titujt e shtetit, në formën e regjistrimit në llogari apo në formë fizike. Ministri i Financave<br />
autorizon krijimin e sistemit të regjistrimit kompjuterik për titujt e emetuar, në formën e regjistrimit në llogari, si dhe<br />
administrimin e këtij sistemi në mënyrë të drejtpërdrejtë ose nëpërmjet një ndërmjetësi.<br />
173
Neni 17<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Gjendja e titujve të emetuar në llogari<br />
Sistemi i regjistrimit në llogari është sistemi i kompjuterizuar, i autorizuar nga Ministri i Financave për regjistrimin, për<br />
llogari të zotëruesve, të nxjerrjeve, gjendjes së llogarisë, shërbimit dhe pagesës së titujve të shtetit dhe mbahet në<br />
formë të pacertifikuar apo jofizike.<br />
Tituj të emetuar në formë regjistrimi në llogari janë titujt e emetuar dhe të mbajtur në mënyrë të kompjuterizuar apo<br />
regjistrimi kontabël në sistemin e autorizuar të sistemit të regjistrimit në llogari.<br />
Titujt e shtetit, të emetuar në formën e regjistrimit në llogari, janë detyrime të shtetit dhe, si të tilla, nuk ndryshojnë nga<br />
titujt e shtetit, të emetuar në formë fizike, megjithëse emetimi, mbajtja e llogarisë dhe transaksionet e tyre, përfshirë edhe<br />
pagesa në maturim, realizohen në mënyrë elektronike. Pronari i regjistruar i titujve të shtetit, të emetuar në llogari, ka të<br />
drejta të plota mbi këta tituj.<br />
Neni 18<br />
Gjendja e titujve të shtetit, të emetuar në formë fizike<br />
Certifikata apo titulli i certifikuar është titulli i autorizuar dhe i emetuar në formë të pandryshueshme fizike, që ka të<br />
shënuar emrin e zotëruesit në faqen e përparme të saj, apo përcaktime të tjera, në bazë të të cilave ajo është e<br />
pagueshme për zotëruesin.<br />
Titujt e shtetit, të emetuar në certifikatë apo në formë fizike, janë detyrime të shtetit, të cilat identifikohen nëpërmjet<br />
serive të emetimit, numrit përkatës serial dhe vlerës nominale të tyre. Titujt e shtetit mund të emetohen në formë fizike,<br />
për të evidentuar, në mënyrë kolektive, një numër titujsh, që mbajnë të njëjtin përshkrim, por që emetohen në formën e<br />
regjistrimit në llogari. Kur titujt e emetuar më parë, në formë fizike, janë konvertuar në llogari, me kërkesë të pronarit ato<br />
nuk mund të rikonvertohen në formë fizike.<br />
Neni 19<br />
Tregtueshmëria<br />
Titujt e shtetit janë të tregtueshëm ose të patregtueshëm, në varësi të kushteve të emetimit.<br />
Neni 20<br />
E drejta për caktimin e kushteve<br />
1. Ministri i Financave është i autorizuar të emetojë tituj të shtetit nëpërmjet këtyre formave:<br />
a) me ankand, duke ushtruar, kur është e nevojshme, të drejtën për të hedhur poshtë njërën apo të gjitha kërke-<br />
sat;<br />
b) në bazë të marrëveshjeve dypalëshe apo shumëpalëshe.<br />
2. Kushtet e emetimit të këtyre titujve shtetërorë janë:<br />
a) me zbritje apo me normë fikse dhe/ose të ndryshueshme;<br />
b) me emërtime të caktuara;<br />
c) me emetim dhe datë maturimi të caktuar;<br />
ç) me kufizim në sasinë e hedhur për shitje;<br />
d) me datë të caktuar për pagimin e interesit;<br />
dh) me thirrje, kur ekziston e drejta për të thirrur titujt e shtetit përpara datës së lajmëruar të maturimit.<br />
Neni 21<br />
Derivativët<br />
1. Derivativët janë instrumente të derivuara nga kushtet e borxhit shtetëror të papaguar, ku përfs hihen, ndër të tjera,<br />
edhe shkëmbime të normës së interesit apo shkëmbime të monedhës.<br />
2. Ministri i Financave, në përputhje me strategjinë e menaxhimit të borxhit, është i autorizuar të emetojë deriva-<br />
tivë.<br />
174
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 22<br />
Blerja e borxhit<br />
Ministri i Financave, në përputhje me portofolin e borxhit dhe të situatës buxhetore, është i autorizuar të bëjë blerjen e<br />
borxhit apo të hyjë në transaksione të tjera në tregun sekondar.<br />
Neni 23<br />
Dispozitat e zbatueshme<br />
Emetimi i titujve të shtetit bëhet në përputhje me ligjin në fuqi, që rregullon emetimin, transaksionet me titujt, si dhe<br />
subjektet e përfshira në këto transaksione.<br />
Neni 24<br />
Kufizime për pjesëmarrësit në tregun e titujve të shtetit<br />
Pjesëmarrësit në tregun e titujve të shtetit nuk mund të bashkëpunojnë me një apo më shumë pjesëmarrës të tjerë,<br />
me qëllim që ta ndikojnë këtë treg, për sa u përket interesit, çmimit, sasisë së titujve të shtetit, që kanë të njëjtin për-<br />
shkrim, si për ato të blera në ankand, ashtu edhe për ato të blera në tregun sekondar, si përbërje e portofolit, që mban<br />
secili nga pjesëmarrësit e tregut dhe të strategjisë së investimit të secilit pjesëmarrës në treg.<br />
Pjesëmarrësit në tregun e titujve të shtetit nuk mund të marrin pjesë në çfarëdolloj transaksioni, praktike apo veprimi,<br />
që përbën shkelje apo mashtrim ndaj pjesëmarrësve të tjerë në treg. Për këtë zbatohen sanksionet, administrative<br />
dhe penale, të parashikuara në ligjin, që rregullon emetimin, transaksionet me titujt dhe subjektet e përfshira në këto<br />
transaksione.<br />
KREU IV<br />
MARRËVESHJET NDËRKOMBËTARE PËR BORXHIN SHTETËROR DHE GARANCITË SHTETËRORE TË HUASË<br />
Neni 25<br />
Këshillimet për borxhin<br />
Ministri i Financave kërkon mendimin e Bankës së Shqipërisë për:<br />
a) gjendjen e ndikimin e borxhit shtetëror mbi rezervat në monedhë të huaj, si dhe bilancin e pagesave;<br />
b) shkëmbimin në kohën e duhur të informacionit për financimin e borxhit shtetëror të mëparshëm, atij aktual dhe të<br />
parashikuar;<br />
c) shkëmbimin e informacionit për kurset e këmbimit valutor dhe prirjet e tij, për politikën monetare të Bankës së<br />
Shqipërisë, për politikën fiskale të Ministrisë së Financave, në mënyrë që secila palë të jetë në gjendje të marrë<br />
parasysh, në mënyrë të përshtatshme, pikëpamjet e palës tjetër në procesin e planifikimit dhe të vendimmarrjes.<br />
Neni 26<br />
Procedurat e negocimit, miratimit dhe ratifikimit të marrëveshjeve ndërkombëtare për huatë shtetërore dhe garancitë<br />
shtetërore të huasë<br />
Ministria e Financave mban kontakte zyrtare të drejtpërdrejta me kreditorët për sigurimin e financimeve nëpërmjet<br />
kredive. Në rastet kur për financimin e një projekti, investim publik, merret kredi nga banka private, përzgjedhja e<br />
kreditorit bëhet nëpërmjet procedurave të prokurimit publik, kur marrëveshja ndërkombëtare nuk parashikon rregul-<br />
lim tjetër.<br />
Pas marrjes së konfirmimit nga kreditorët për mundësinë e plotësimit të kërkesave për financim, Ministri i Financave i<br />
kërkon Kryeministrit plotfuqinë për zhvillimin e bisedimeve me kreditorin. Plotfuqia nënshkruhet edhe nga Ministri i<br />
Punëve të Jashtme.<br />
Pas negocimit, ministri i linjës dhe Ministri i Financave, me propozim të përbashkët, paraqesin për miratim, në parim, në<br />
Këshillin e Ministrave, marrëveshjet e kredisë, si dhe garancitë e negociuara.<br />
Marrëveshja e huasë miratohet nga Këshilli i Ministrave, në emër të Republikës së Shqipërisë.<br />
Kryeministri, me kërkesë të Ministrit të Financave, lëshon plotfuqinë për nënshkrimin e marrëveshjeve të kredive ose<br />
garancive nga Ministri i Financave. Plotfuqia nënshkruhet edhe nga Ministri i Punëve të Jashtme.<br />
175
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Pas nënshkrimit të marrëveshjes së kredisë dhe të garancisë, Ministria e Financave depoziton në Ministrinë e Punëve të<br />
Jashtme kopjen origjinale të këtyre marrëveshjeve, për ndjekjen e procedurave të ratifikimit, të përcaktuara në ligjin<br />
nr.8371, datë 9.7.1998 “Për lidhjen e traktateve dhe marrëveshjeve ndërkombëtare”.<br />
Për marrëveshjet e kredisë ose të garancisë, që lidhen në emër të shtetit shqiptar, pas ratifikimit të tyre nga Kuvendi,<br />
Ministri i Drejtësisë, me kërkesë të Ministrit të Financave, lëshon një opinion ligjor, i cili vërteton se janë zbatuar të<br />
gjitha dispozitat ligjore në fuqi, se janë ndërmarrë të gjitha veprimet e nevojshme, në kuadër të ma rrëveshjes dhe se<br />
marrëveshjet janë të ligjshme e mund të hyjnë në zbatim me fuqi të plotë ligjore.<br />
Këshilli i Ministrave miraton kompetencat dhe procedurat për nënshkrimin, lëvrimin dhe raportimin e huave, të kredive dhe<br />
garancive, në emër të shtetit shqiptar.<br />
Neni 27<br />
Efektet e marrëveshjeve ndërkombëtare, të traktateve apo konventave<br />
Borxhi shtetëror dhe garancitë shtetërore të huasë, të kontraktuara nëpërmjet marrëveshjeve ndërkombëtare,<br />
traktateve apo konventave, përdoren, shërbehen dhe shlyhen në përputhje me kushtet dhe afatet e përcaktuara në këto<br />
dokumente.<br />
Neni 28<br />
Përparësia e së drejtës ndërkombëtare<br />
Në rast se kushtet dhe afatet e marrëveshjeve, të traktateve apo konventave ndërkombëtare për përdorimin, shërbimin<br />
dhe shlyerjen e borxhit shtetëror dhe të garancive shtetërore të huasë bien në kundërshtim me cilëndo dispozitë të këtij ligji<br />
apo me dispozita të ligjeve të tjera, parashikimet, kushtet dhe afatet e marrëveshjeve, të traktateve apo konventave<br />
ndërkombëtare zbatohen me përparësi.<br />
Neni 29<br />
Depozitimi i fondeve të huave shtetërore<br />
Të gjitha fondet e përftuara nga huatë shtetërore depozitohen në Bankën e Shqipërisë, në një nënllogari të veçantë të<br />
Ministrisë së Financave. Këto fonde përdoren sipas dispozitave ligjore në fuqi apo sipas kushteve dhe afateve të<br />
marrëveshjes, në bazë të së cilës janë marrë në dorëzim.<br />
Neni 30<br />
Huadhënia e të ardhurave të borxhit shtetëror, mbi të cilat<br />
zbatohen kushtet e marrëveshjeve ndërkombëtare<br />
Ministri i Financave, kur e lejojnë kushtet e marrëveshjeve, nga të cilat rrjedh një borxh shtetëror, autorizohet të japë hua<br />
nga fondet që përbëjnë të ardhura të borxhit shtetëror, për huamarrësit, përfshirë këtu edhe institucionet financiare dhe<br />
pushtetin vendor, me veprimtari kryesore brenda Republikës së Shqipërisë, në mënyrë që këta të fundit të mundësojnë<br />
financimin e projekteve të investimit, importit apo të veprimtarive të tjera.<br />
Procedurat për huazimin e fondeve dokumentohen me shkrim, nëpërmjet marrëveshjeve të nënhuasë, ndërmjet Ministrit<br />
të Financave dhe huamarrësit.<br />
Është përgjegjësi ligjore e huamarrësve, të cilët kanë marrë fonde, sipas paragrafit të parë të këtij neni, që t’i kthejnë<br />
fondet e marra hua në përputhje me marrëveshjet e nënhuave dhe të paraqesin raporte për gjendjen e huasë dhe<br />
përdorimin e saj, sipas kërkesave të përcaktuara nga Ministria e Financave.<br />
Huamarrësi, që ka marrë fonde sipas paragrafit të parë të këtij neni, detyrohet që, për çdo humbje financiare që ndodh në<br />
transaksionet e nënhuasë, të vërë në dijeni Ministrin e Financave me të dhëna të qarta dhe bindëse se ka ushtruar<br />
mbikëqyrje të përshtatshme për të mënjanuar humbjen. Ministri është i autorizuar të ndërmarrë çdo hap tjetër lehtësues<br />
ligjor për mbledhjen e të ardhurave.<br />
Ministri i Financave, sipas gjykimit të tij, mund t’u kërkojë huamarrësve, të cilëve u janë dhënë fonde në përdorim, si-<br />
pas paragrafit të parë të këtij neni, të paguajnë principalin e huasë, interesin, komisionet dhe të gjitha detyrimet e tjera,<br />
që rrjedhin nga marrëveshja e nënhuasë, në monedhën e vendit apo në monedha të tjera, të ndryshme nga monedha<br />
kombëtare.<br />
176
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
KREU V<br />
AGJENTI FISKAL I SHTETIT<br />
Neni 31<br />
Emërimi i agjentit fiskal<br />
Ministri i Financave emëron agjentin fiskal të shtetit. Kushtet dhe kriteret për emërimin e agjentit fiskal përcaktohen në<br />
aktet nënligjore. Marrëdhëniet me agjentin fiskal përcaktohen nëpërmjet marrëveshjeve të veçanta me Ministrinë e<br />
Financave, sipas kushteve dhe afateve të përcaktuara në të.<br />
Agjenti fiskal, në përputhje me funksionet, ka këto kompetenca:<br />
a) zhvillon ankandet e titujve të shtetit dhe, lidhur me këto të fundit, publikon njoftimet mbi sasinë e ofruar nga Min-<br />
istria e Financave, formularët dhe udhëzimet për të interesuarit, si dhe informacion për rezultatet e ankandit;<br />
b) krijon dhe mban një sistem regjistrimi në llogari për titujt e shtetit, i cili regjistron emetimin, transfertat, transak-<br />
sionet, si dhe pagesën e titujve të emetuar në formën e regjistrimit në llogari.<br />
Ky sistem duhet të pasqyrojë me saktësi pronësinë dhe gjendjen e titujve, në përputhje me marrëveshjet e lidhura me<br />
agjentin fiskal dhe dispozitat ligjore;<br />
c) mban stokun e titujve të shtetit dhe administron emetimin e tyre, në rast se këto tituj do të emetohen në formë<br />
fizike, duke mbajtur të dhëna të sakta për këtë emetim;<br />
ç) mbështet krijimin e tregut sekondar të titujve të shtetit, duke përmirësuar mundësitë e përdorimit të sistemit të<br />
regjistrimit në llogari, nëpërmjet institucioneve financiare, që mbajnë llogaritë e pagesave në bankë;<br />
d) administron dhe bashkërendon sistemin e regjistrimit në llogari me sistemin e pagesave, që bankat kanë për insti-<br />
tucionet, në mënyrë që t’u mundësojë personave që tregtojnë tituj të shtetit krahasimin e dërgesave me pagesat<br />
brenda këtij sistemi;<br />
dh) mban, në emër të Ministrisë së Financave, llogarinë e unifikuar të thesarit, në mënyrë që paratë e depozituara ose<br />
të tërhequra, për titujt e shtetit, të emetuar ose të paguar për interesin dhe principalin e tyre, të realizohen në<br />
kohën e duhur, në çastin e emetimit dhe të maturimit të tyre;<br />
e) ofron shërbime të tjera, përfshirë vlerësimin, sipas kërkesës, të gjendjes financiare të institucioneve huadhënëse,<br />
që marrin pjesë në programet e garancive shtetërore të huave apo dhe në çështje të tjera, të zgjedhjes së pjesë-<br />
marrësve në tregun primar të titujve të shtetit.<br />
KREU VI<br />
RREGULLIMET NË LLOGARI<br />
Neni 32<br />
Rregullimet në llogari<br />
Ministria e Financave bën rregullimet në llogari për humbjen, vjedhjen, shkatërrimin apo dëmtimin e titujve të shtetit<br />
në qarkullim, të emetuar në formë fi zike, me kusht që titujt të jenë të identifikuar me përshkrim, numër serie dhe që<br />
ministrisë t’i dorëzohet një kërkesë e plotë për rregullim nga pala e interesuar, në përputhje me rregulloret në fuqi.<br />
Neni 33<br />
Pagesa e dyfishtë<br />
Kur zbatimi i rregullimit në llogari, në përputhje me nenin 31 të këtij ligji, është i nevojshëm, por shkakton realizimin e një<br />
pagese të dyfishtë apo të dytë për titujt në fjalë, Ministria e Financave mund të kompensojë humbjet e shkaktuara, duke i<br />
trajtuar si shpenzime të ndryshme, të realizuara në procesin e administrimit të borxhit shtetëror.<br />
177
KREU VII<br />
GARANCITË SHTETËRORE TË HUASË<br />
Neni 34<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Natyra e garancisë shtetërore të huasë<br />
Garancia shtetërore e huasë nuk përbën detyrim të drejtpërdrejtë për shtetin, por përfaqëson një detyrim të<br />
mundshëm të tij. Ky detyrim kthehet në detyrim të drejtpërdrejtë në rastin kur përfituesi i drejtpërdrejtë i huasë nuk<br />
ka arritur të paguajë, tërësisht apo pjesërisht, huanë e garantuar, në përputhje me kushtet dhe afatet e përcaktuara në<br />
marrëveshjen e huasë.<br />
Garancia shtetërore e huasë konvertohet në borxh shtetëror pas përcaktimit nga Ministri i Financave se pagesa apo<br />
pagesat e papaguara për huanë, për të cilën është dhënë garancia, nuk janë bërë në përputhje me kushtet dhe afatet e<br />
huasë, duke shkaktuar në këtë mënyrë mospërmbushjen e detyrimit të huamarrësit. Veprimi që ndërmerret për pagesën e<br />
këtij detyrimi, evidentohet nëpërmjet një dokumenti zyrtar të Ministrisë së Financave, i cili pohon se kushtet për pranimin e<br />
dhënies së pagesës së garancisë janë plotësuar.<br />
Neni 35<br />
Sigurimi i garancisë shtetërore të huasë<br />
Në rast se emetimi i garancisë shtetërore të huasë është autorizuar në bazë të ligjeve të tjera, procedurat e përcaktuara<br />
për emetimin e këtyre huave vazhdojnë të zbatohen, me kusht që, pas hyrjes në fuqi të këtij ligji, të gjitha kërkesat për<br />
hua, të arkivuara në përputhje me ligjet e mëparshme, t’u nënshtrohen një rishikimi përfundimtar dhe miratimi nga<br />
Ministri i Financave. Ministritë e tjera dhe autoritetet përfaqësuese të shtetit, që deri para hyrjes në fuqi të këtij ligji<br />
kanë qenë të autorizuara të japin garanci shtetërore të huasë, brenda një muaji nga hyrja në fuqi e këtij ligji, të dorë-<br />
zojnë në Ministrinë e Financave një informacion të plotë për të gjitha garancitë e papaguara, të emetuara.<br />
Çdo huamarrës, që kërkon marrjen e një garancie shtetërore të huasë, në bazë të këtij ligji, paraqet një kërkesë me<br />
shkrim, e cila shoqërohet me dokumentacionin ekonomik dhe financiar, për t’i mundësuar Ministrit të Financave të<br />
vlerësojë kushtet financiare dhe aftësinë e pagimit nga huamarrësi.<br />
Neni 36<br />
Shqyrtimi dhe analiza e garancisë<br />
Kur dokumentacioni mbështetës i kërkesës për një garanci shtetërore të huasë nuk është i plotë, kërkesa, së bashku me<br />
dokumentacionin kthehen për t’u plotësuar. Kur dokumentacioni është i plotë, Ministri i Financave, në bazë të analizës<br />
ekonomiko-financiare të materialeve, është i detyruar që, brenda gjashtëdhjetë ditëve nga data e depozitimit të kërkesës,<br />
të shpallë vendimin për dhënien e garancisë.<br />
Neni 37<br />
Vlerësimi i riskut<br />
Analiza ekonomiko-financiare, e përmendur në nenin 36 të këtij ligji, përfshin një përcaktim të riskut që merr përsipër<br />
shteti, në rast se jepet garancia. Ministria e Financave mund të kërkojë asistencën e Bankës së Shqipërisë, për të<br />
përcaktuar dhe vlerësuar riskun.<br />
Në rastin e garancive shtetërore të huasë, të dhëna në monedhë të huaj, informacioni mbi sasinë e riskut vlerësohet në<br />
monedhën kombëtare, sipas kursit të këmbimit të monedhës apo monedhave të huaja, në të cilën/cilat do të bëhet pagesa<br />
e garancisë.<br />
Neni 38<br />
Dhënia e garancisë shtetërore të huasë<br />
Ministri i Financave miraton dhënien e garancisë shtetërore të huasë pasi shqyrton dokumentet e mëposhtme:<br />
a) projektmarrëveshjen e huasë ndërmjet institucionit huadhënës dhe huamarrësit;<br />
b) projektmarrëveshjen e garancisë ndërmjet institucionit huadhënës dhe shtetit;<br />
c) marrëveshjen e mirëkuptimit, të nënshkruar nga huamarrësi.<br />
178
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Nënshkrimi i marrëveshjes së garancisë dhe i marrëveshjes së mirëkuptimit bëhen në bazë të kritereve dhe kushteve të<br />
përcaktuara nga Këshilli i Ministrave.<br />
Neni 39<br />
Dokumentacioni i garancisë shtetërore të huasë<br />
Ministria e Financave është e detyruar të ruajë të gjitha marrëveshjet e huasë, marrëveshjet e garancisë dhe<br />
marrëveshjet e mirëkuptimit, të miratuara në bazë të këtij ligji. Ministria e Financave ka detyrim ligjor të marrë në dorëzim<br />
dhe të ruajë të gjitha dokumentet që ndodhen në ministritë dhe institucionet shtetërore, në bazë të të cilave janë dhënë<br />
garancitë shtetërore të huasë, huatë e të cilave janë ende të papaguara.<br />
Ministria e Financave mban të dhëna të veçanta përmbledhëse për garancitë shtetërore të huasë në regjistrin e garancive<br />
shtetërore të huasë, në përputhje me këtë ligj.<br />
Neni 40<br />
Mbikëqyrja nga Ministria e Financave<br />
Ministria e Financave kryen mbikëqyrjen e kushteve financiare të të gjithë huamarrësve, që kanë marrë garanci<br />
shtetërore të huasë. Ministria e Financave u kërkon huamarrësve informacionin e nevojshëm për realizimin e kësaj<br />
mbikëqyrjeje.<br />
Neni 41<br />
Përfundimi i garancisë shtetërore të huasë<br />
1. Garancia shtetërore e huasë përfundon kur:<br />
a) huaja, për të cilën është dhënë garancia, është shlyer tërësisht nga huamarrësi;<br />
b) afati i garancisë, siç specifikohet në marrëveshjen e garancisë, ka kaluar;<br />
c) pagesa i është bërë institucionit huadhënës, në përputhje me afatet e garancisë.<br />
2. Ministri i Financave dokumenton përfundimin e garancisë.<br />
Neni 42<br />
Pagesa për një garanci shtetërore të huasë<br />
Kur huamarrësi s’ka mundur të bëjë pagesën/pagesat, në përputhje me kushtet dhe afatet e marrëveshjes së huasë, të<br />
përcaktuara për këtë qëllim dhe institucioni huadhënës vërteton se ka marrë të gjitha masat e nevojshme, siç përcak-<br />
tohet në këtë ligj dhe në marrëveshjen e garancisë, për të marrë në dorëzim pagesën/pagesat e premtuara, institucioni<br />
huadhënës i paraqet Ministrit të Financave një kërkesë për pagesë, në përmbushje të së drejtës së tij, sipas garancisë<br />
shtetërore të huasë.<br />
Ministri i Financave, pasi vëren se kërkesa për pagesë është në përputhje me kushtet që bëjnë të nevojshme paraqitjen e një<br />
kërkese të tillë, sipas përcaktimeve të marrëveshjes së huasë, autorizon transfertën e pagesës ose pagesave për<br />
institucionin huadhënës brenda pesëmbëdhjetë ditëve pune nga data e marrjes së kërkesës.<br />
Neni 43<br />
Kthimi i garancisë shtetërore të huasë<br />
Me kryerjen e pagesës në llogarinë e garancisë shtetërore të huasë institucionit huadhënës, Ministri i Financave merr në<br />
dorëzim të gjitha të drejtat dhe mjetet ligjore, që zotëronte institucioni huadhënës ndaj huamarrësit, sipas<br />
përcaktimeve të marrëveshjes së huasë, në masën e çdo pagese të bërë në kuadër të garancisë së dhënë. Këto të drejta<br />
dhe mjete ligjore i kalojnë Ministrit të Financave, së bashku me të drejtat dhe mjetet ligjore që ai ka në bazë të<br />
marrëveshjes së mirëkuptimit.<br />
Huamarrësi, në zbatim të këtij ligji dhe të marrëveshjes së mirëkuptimit, është i detyruar t’i kthejë Ministrisë së Finan-<br />
cave shumën që kjo e fundit i ka paguar huadhënësit, në kuadër të garancisë shtetërore të huasë.<br />
Ministri i Financave ndërmerr të gjitha masat e paracaktuara në këtë ligj, në ligje të tjera në fuqi dhe në marrëveshjen e<br />
mirëkuptimit, për të përftuar nga huamarrësi çdo pagesë të bërë sipas garancisë, duke përfshirë edhe kostot që lidhen<br />
me të.<br />
179
KREU VIII<br />
ADMINISTRIMI I TË DHËNAVE<br />
Neni 44<br />
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Centralizimi i të dhënave<br />
Ministri i Financave mbledh dhe administron të dhënat e plota dhe të sakta të të gjitha detyrimeve, që kanë të bëjnë me<br />
borxhin shtetëror dhe garancitë shtetërore të huasë. Të gjitha ministritë apo institucionet e tjera qendrore, të cilat kanë të<br />
dhëna të tilla, marrin masa për kalimin e tyre në Ministrinë e Financave.<br />
Neni 45<br />
Regjistrat shtetërorë të të dhënave<br />
Për administrimin e të dhënave për borxhin shtetëror dhe për garancitë shtetërore të huasë, Ministria e Financave<br />
krijon dy regjistra:<br />
a) regjistrin e borxhit shtetëror;<br />
b) regjistrin e garancive shtetërore të huasë.<br />
Neni 46<br />
Regjistri i borxhit shtetëror<br />
Regjistri i borxhit shtetëror përmban të dhëna për borxhin shtetëror, të emetuar në formën e titujve të shtetit dhe<br />
borxhin në formën e marrëveshjeve të huasë. Regjistri i borxhit shtetëror mund të përmbajë edhe kategori të tjera të<br />
dhënash, sipas përcaktimit të bërë në udhëzimin e miratuar nga Ministri i Financave.<br />
Ky regjistër përmban edhe informacion për detyrimet ekzistuese, në monedhën vendase apo monedha të huaja, si dhe<br />
për vlerësimet e detyrimeve fillestare dhe korrente në monedhë vendase dhe në monedha të huaja.<br />
Regjistri i borxhit shtetëror përditësohet në mënyrë të vazhdueshme nga Ministria e Financave dhe botohet një herë<br />
në tre muaj.<br />
Neni 47<br />
Regjistri i garancive shtetërore të huasë<br />
Regjistri i garancive shtetërore të huasë përmban informacion, sipas përcaktimeve të bëra në udhëzimin e miratuar nga<br />
Ministri i Financave.<br />
Në këtë informacion përfshihen të dhënat e identifikimit të secilës garanci huaje, sipas huamarrësit, institucionit huadhënës,<br />
shumës së huasë, monedhës dhe gjendjes së huasë, të regjistruar çdo gjashtë muaj.<br />
Huamarrësi depoziton pranë Ministrisë së Financave, në datën 15 të çdo muaji, informacionin e nevojshëm për gjendjen<br />
dhe lëvizjen e fondeve të huasë së garantuar.<br />
Regjistri i garancive shtetërore të huasë përditësohet, në mënyrë të vazhdueshme, nga Ministria e Financave dhe botohet<br />
një herë në tre muaj.<br />
KREU IX<br />
DISPOZITA KALIMTARE DHE TË FUNDIT<br />
Neni 48<br />
Fusha e veprimit të ligjit<br />
Dispozitat e këtij ligji zbatohen për shumën e përgjithshme të borxhit shtetëror të emetuar, si dhe për të gjitha<br />
garancitë shtetërore të huasë, të kontraktuara nga Ministria e Financave, në përputhje me ligjet që kanë qenë në fuqi<br />
përpara datës së hyrjes në fuqi të këtij ligji.<br />
Borxhi i parashikuar në paragrafin e parë të këtij neni vlerësohet borxh shtetëror dhe, si i t illë, përbën detyrim ligjor të<br />
ekzekutueshëm nga Ministria e Financave dhe gëzon të njëjtin trajtim me borxhin dhe me garancitë shtetërore të huasë,<br />
që do të miratohen pas hyrjes në fuqi të këtij ligji.<br />
180
Manual për Huamarrjen e Qeverisjes Vendore<br />
Neni 49<br />
Informacioni për garancitë shtetërore të huasë të dhëna<br />
para hyrjes në fuqi të ligjit<br />
Ministri i Financave u kërkon të gjitha ministrive dhe organeve qeverisëse të shtetit dhe institucioneve të tjera, që kanë<br />
dhënë më parë garanci shtetërore të huasë, të paraqesin, jo më vonë se tridhjetë ditë nga data e hyrjes në fuqi të këtij ligji,<br />
të dhënat për të gjitha garancitë e papaguara, përfshirë edhe kërkesat për garanci që janë në shqyrtim. Kopjet e<br />
marrëveshjeve të huasë, për të cilat janë dhënë garanci, dokumentacioni mbështetës dhe informacioni për gjendjen<br />
korrente të pagesave të huave të papaguara i dërgohen Ministrisë së Financave. Këto të dhëna regjistrohen në regjistrin e<br />
garancive shtetërore të huave.<br />
Neni 50<br />
Përfaqësimi i Ministrit të Financave<br />
Secila dhe çdo referencë ndaj Ministrit të Financave në këtë ligj është referencë për çdonjërin, i cili është duke vepruar si<br />
Ministri i Financave dhe një referencë e tillë do të përfshijë çdo zyrtar në rolin e ministrit gjatë mungesës së tij. Veprimet e<br />
ndërmarra nga autoriteti në rolin e Ministrit të Financave do të vlerësohen të njëjta me veprimet e ndërmarra nga vetë<br />
ministri dhe nuk do të jetë i nevojshëm asnjë delegim formal i autoritetit.<br />
Neni 51<br />
Nxjerrja e akteve nënligjore<br />
Ngarkohet Ministri i Financave të nxjerrë aktet nënligjore në zbatim të neneve 5, 16, 17, 20, 21, 31, 39, 47 e 49 të këtij<br />
ligji.<br />
Neni 52<br />
Hyrja në fuqi<br />
Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.<br />
Shpallur me dekretin nr.5180, datë 12.1.2007 të Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Alfred Moisiu<br />
181
Agjensia e ShB për Zhvillim Ndërkombëtar<br />
Rr. Dervish Hima, 3 Kullat<br />
pranë stadiumit Qemal Stafa<br />
Kulla Nr. 1, Apt. 91, Kati 10<br />
Tiranë, Shqipëri<br />
Tel: 355-04-271-355<br />
www.usaid.gov