Leitarvæn gerð - 98-a Universala Kongreso de Esperanto

Leitarvæn gerð - 98-a Universala Kongreso de Esperanto Leitarvæn gerð - 98-a Universala Kongreso de Esperanto

01.05.2013 Views

78 Esperanto-íslensk orðabók Hugh Martin desegn/i áhr tæk 1 teikna, gera teikningu af. 2 rissa. 3 lýsa. -o 1 = desegnado. 2 = desegnaĵo. -ado teikning, teiknun. -aĵo tæk teikning, teiknimynd. -iĝi 1 vera teiknaður. 2 bera við loft. -isto teiknari. -arto teiknilist. -onajlo teiknibóla. flor-a blómskreytingar-. labor-o byggingarteikning. ŝablon-i áhr draga upp. desert/o eftirréttur, eftirmatur, ábætir. desfil/i áhr her raða (hersveit) í skjóli. desinfekt/i áhr læk sótthreinsa. -aĵo sótthreinsunarefni. -ilo sótthreinsunartæki. desintegrator/o ste tæk niðurbrotstæki. desmod/o dýr vampýr, vampýra (Desmodus). desmodi/o gra (Desmodium). desoksiribonukleat/a efn lfæ: -a acido DKS, deoxýríbósakjarnsýra (DNA). despot/o einvaldur, harðstjóri. -a harðstjóra-, harðstjórnar-; einvaldur. -ismo harðstjórn. destin/i áhr 1 ákvarða, ákveða. 2 fyrirhuga. -o ákvörðun, ákvæði; forlög, örlög. -itaĵo hlutskipti; örlög; skyldugreiðsla. antaŭ-(ism)o náðarvalskenning. antaŭ-i áhr ákveða fyrirfram, fyrirhuga. destrojer/o sig tundurspillir. detal/a 1 ýtarlegur, nákvæmlegur. 2 smávægilegur. 3 smásölu-. -a komerco smásala. -e 1 í smáatriðum, nákvæmlega. 2 í smásölu. -(aĵ)o smámunir, smáatriði, einstakt atriði. -i áhr 1 telja upp; skýra nákvæmlega frá. 2 selja í smásölu. -ado 1 upptalning einstakra atriða. 2 smásala. -isto smákaupmaður, smásali. mal-a 1 altækur. 2 heildsölu- (= pogranda). detekt/i áhr útv 1 skynja. 2 afriða (= rektifi eða malmoduli). -o útv fja afriðun. lineara -o fja línuleg afriðun. parabola -o fja tvíveldisafriðun. -ilo útv fja nemi, skynjari, skynjandi mælitækni. magneta -ilo eldingastraumsjá. detektiv/o 1 leynilögreglumaður, spæjari. 2 rannsóknarlögreglumaður. -a romano sakamálasaga. -i áhl rannsaka glæp. privata -o einkaspæjari. detektor/o = detektilo. detempr/o = tempro. deterg/i áhr hreinsa (sár). determin/i áhr mfr 1 ákveða. 2 skilgreina, takmarka. -o 1 ákvörðun, fyrirætlun. 2 takmörkun. -a ákveðinn. -anto stæ ákveða. -ismo hei nauðhyggja. -isto nauðhyggjusinni. ne-ebla sem ekki verður ákveðinn. detonaci/o efn hvellur, sprenging. -i áhr sprengja. -ilo hvellhetta. Detrojt/o ldf Detroit (borg í Bandaríkjunum). -rivero Detroitá. detru/i áhr 1 eyðileggja, ónýta. 2 gera að engu. -o eyðing, glötun; eyðilegging. -a eyðileggjandi, sem eyðileggur. -emo skemmdarfýsn. -iĝi eyðast, eyðileggjast. ne-ebla óforgengilegur; eilífur. ne-ebleco varðveisla (efnis). veter-iĝi veðrast. for-i áhr þurrka út, afmá. Deŭkalion/o goð Devkalíon Prómeþíusarson. deŭteri/o eðl tvívetni, þungt vetni. deŭteromicet/oj gra ófullkomnir sveppir, vankynja sveppir. deŭteron/o eðl tvíeind. dev/i áhr eiga, verða, mega til (Ath. 1 munur er á mi ne devas iri ég þarf ekki að fara, og mi devas ne iri ég má ekki fara. 2 Zamenhof og margir aðrir rithöfundar fara ekki alltaf eftir þessari reglu. 3 devi er oft notað í skildagatíð án skilyrðissetningar í merkingunni átti). -o skylda. -a skyldu-. -igi neyða. -igo nauðung, þvingun. -iga skyldur, skyldu-; þvingandi, þvingunar-. devontigi sin taka að sér, lofa. -libera skyldufrír. -oligi sin = devontigi sin. -oscia skylduvar. el-igi fá með kúgun, neyða að gefa sér. kontraŭ-a ótrúr, óhlýðinn. laŭ-a trúr. ne-iga að vild, eftir vild, kjörfrjáls. preter-a yfirskyldu-. sen-igi undanþiggja, undanskilja. sin-(ig)ado sjálfsstjórn, stjórn á sjálfum sér. cedo-o lög íþr það að víkja fyrir umferð (við aðalbraut eða krossgötur). servo-o lög þjónustuskylda. trud-igi nauðga (e-m) að gera e-ð. devalut/i áhr hag lækka gengi. -o gengislækkun. devanc/i áhr nýy 1 ganga fram á. 2 aka fram úr. devi/i áhl víkja, snúast. -o eðl sjó tæk her veð töl misvísun, skekkja; svignun; frávik; útúrdúr; segulskekkja. aritma -o meðaltölugildisfrávik, miðgildisfrávik. kvarila -o fjórðungsgildisfrávik. varianca -o staðalfrávik. -igi skekkja, snúa.

Hugh Martin Esperanto-íslensk orðabók 79 deviaci/o fél = devio. -ismo frávik frá föstu stefnu kommúnismans. -isto maður sem víkur frá föstu stefnu kommúnismans, frávilltur kommúnisti. deviz/o hag 1 kjörorð. 2 orðtak, einkunnarorð. 3 erlendur gjaldeyrir. devoni/o jar 1 devón. 2 devón-lög. devor/i nýy = vori. devot/a trú trúrækinn. -aĵoj kaþ 1 hugvekjur; bænir, guðrækilegar iðkanir. 2 helgihlutir. -eco trúrækni. -ulo trúrækinn maður. dezert/o ldf bib auðn, eyðimörk. -a auður, óbyggður, eyði-. -ano hirðingi í eyðimörk. -eco eyði, eyðing. -igi eyðileggja, leggja í eyði. -iĝi verða eyddur, eyðileggjast. -ulo einsetumaður. brul-igi eyða (jörð) með eldi undan innrásarmönnum. dezir/i áhr óska, æskja, langa til. -o ósk, löngun. -egi áhr trú beiðast, þrá mjög. -ema sólginn, fíkinn, fús. -igi vekja löngun (e-s). -inda girnilegur. ek-o duttlungur. bon-o hamingjuósk. kun bon-oj með (bestu) kveðjum. di-/ efn (forskeyti í efnafræðiheitum) tví-. di/o trú 1 guð; goð. 2 hjáguð; hetja. 3 guðdómur. -a guðdómlegur; guðlegur; dýrðlegur, undurfagur. -aĵo 1 andi. 2 eftirlæti. -aro allir guðir (einstakrar trúar). -eco guðdómseðli, guðdómur, guðdómleiki. -igi taka í guðatölu; gera að guði. -ino gyðja. duon-o trú hei efh hálfguð. -ismo hei deismi, guðstrúarstefna. -isto deisti, guðstrúarmaður. -favoro = graco. -patrino guðsmóðir, María mey. kontraŭ-a óguðlegur. sen-a guðlaus. diabaz/o ste díabas. diabet/o læk 1 mígandi, þvagflæði, þvaghlaup. 2 (einnig sukera -o) sykursýki. -ulo sykursjúklingur. diabl/o kri 1 djöfullinn, andskotinn, fjandinn. 2 djöfull. 3 bósi, vondur maður. -a 1 djöfullegur, helvískur. 2 bölvaður, árans. 3 djöfulsins, andskotans, fjandans. -e 1 djöfullega; á djöfullegan hátt. 2 djöfullinn! andskotinn! helvíti! -aĵo skaðræði, djöflagangur. -eco djöfulleiki, djöfulskapur. -eto púki. -ido manndjöfull. -ino 1 kvenskratti, kvendjöfull. 2 kvenvargur, skass. -ismo djöflatrú, djöfladýrkun. diabol/o íþr djöflaleikur. diadem/o 1 djásn. 2 ennishlað, ennisspöng, koffur. diafan/a hálfgagnsær, glær. -eco hálfgagnsæi. -oskopio læk gegnlýsing. mal-a ógagnsær. mal-eco ógagnsæi. diafiz/o lfæ legpípa. diafragm/o eðl 1 lfæ þind. 2 gra blaðka. 3 ljó ljósopsstillir. -i áhl minnka ljósopið. diagnostik/o = diagnozistiko. diagnoz/o læk gra dýr 1 sundurgreining, sjúkdómsgreining. 2 veð veðurlýsing. 3 formleg lýsing. -i áhr læk greina (sjúkdóm). -isto sérfræðingur í sjúkdómsgreiningu. -istiko sjúkdómsgreiningarfræði. sero-o blóðvatnsgreining, sjúkdómsgreining með blóðvatnsrannsókn. diagonal/o rúm 1 hornalína. 2 skálína; skáhöll reitaröð á skákborði. -a skálægur. diagram/o vís rtæ 1 línurit. 2 þverskurður (gegnum jurt). -a línurits-. diakil/o læk blýplástur. diaklaz/o jar bergsprunga. diakon/o kri kaþ 1 djákni. 2 meðhjálpari. -a sem lýtur að djákna, djákna-. -eco djáknaembætti, djáknastig. -ino safnaðarsystir. ĉef-o erkidjákni. sub-o undirdjákni. diakrit/a 1 læk = patognomonia. 2 mfr -a signo lesmerki yfir staf (einnig diakrito). diakron/a mál málsögulegur. dialekt/o mállýska. -a mállýsku-. -ologio mállýskufræði. dialektik/o hei efh 1 röksemdaleiðsla; díalektík. 2 hártoganir. 3 díalektísk efnishyggja. -a díalektískur. dializ/i áhr efn úrsía svifefni. -o límingasíun, svifefnasíun. -ilo límingasía, svifefnasía. dialog/o bók samtal. -isto kvi samtalsritari. diamagnet/a eðl mótseglandi, mótseglunar-. -ismo mótseglun. -o mótseglunarefni, mótseglandi efni. diamant/o ste 1 demantur. 2 glerskeri. 3 demantsletur. -a 1 demant-, demants-. 2 skínandi. -i áhr skreyta með demöntum. -ita skínandi. -isto demantsslípari; demantasali. diametr/o stæ þvermál, þverlína. -a 1 þvermáls-, sem lýtur að þvermáli. 2 algjör. interna -o innanmál. duon-o = radiuso. -e algjörlega, alveg.

Hugh Martin <strong>Esperanto</strong>-íslensk orðabók 79<br />

<strong>de</strong>viaci/o fél = <strong>de</strong>vio. -ismo frávik frá föstu stefnu kommúnismans. -isto maður sem víkur frá föstu<br />

stefnu kommúnismans, frávilltur kommúnisti.<br />

<strong>de</strong>viz/o hag 1 kjörorð. 2 orðtak, einkunnarorð. 3 erlendur gjal<strong>de</strong>yrir.<br />

<strong>de</strong>voni/o jar 1 <strong>de</strong>vón. 2 <strong>de</strong>vón-lög.<br />

<strong>de</strong>vor/i nýy = vori.<br />

<strong>de</strong>vot/a trú trúrækinn. -aĵoj kaþ 1 hugvekjur; bænir, guðrækilegar iðkanir. 2 helgihlutir. -eco trúrækni.<br />

-ulo trúrækinn maður.<br />

<strong>de</strong>zert/o ldf bib auðn, eyðimörk. -a auður, óbyggður, eyði-. -ano hirðingi í eyðimörk. -eco eyði,<br />

eyðing. -igi eyðileggja, leggja í eyði. -iĝi verða eyddur, eyðileggjast. -ulo einsetumaður. brul-igi eyða<br />

(jörð) með eldi undan innrásarmönnum.<br />

<strong>de</strong>zir/i áhr óska, æskja, langa til. -o ósk, löngun. -egi áhr trú beiðast, þrá mjög. -ema sólginn, fíkinn,<br />

fús. -igi vekja löngun (e-s). -inda girnilegur. ek-o duttlungur. bon-o hamingjuósk. kun bon-oj með<br />

(bestu) kveðjum.<br />

di-/ efn (forskeyti í efnafræðiheitum) tví-.<br />

di/o trú 1 guð; goð. 2 hjáguð; hetja. 3 guðdómur. -a guðdómlegur; guðlegur; dýrðlegur, undurfagur.<br />

-aĵo 1 andi. 2 eftirlæti. -aro allir guðir (einstakrar trúar). -eco guðdómseðli, guðdómur, guðdómleiki. -igi<br />

taka í guðatölu; gera að guði. -ino gyðja. duon-o trú hei efh hálfguð. -ismo hei <strong>de</strong>ismi, guðstrúarstefna.<br />

-isto <strong>de</strong>isti, guðstrúarmaður. -favoro = graco. -patrino guðsmóðir, María mey. kontraŭ-a óguðlegur.<br />

sen-a guðlaus.<br />

diabaz/o ste díabas.<br />

diabet/o læk 1 mígandi, þvagflæði, þvaghlaup. 2 (einnig sukera -o) sykursýki. -ulo sykursjúklingur.<br />

diabl/o kri 1 djöfullinn, andskotinn, fjandinn. 2 djöfull. 3 bósi, vondur maður. -a 1 djöfullegur, helvískur.<br />

2 bölvaður, árans. 3 djöfulsins, andskotans, fjandans. -e 1 djöfullega; á djöfullegan hátt. 2 djöfullinn!<br />

andskotinn! helvíti! -aĵo skaðræði, djöflagangur. -eco djöfulleiki, djöfulskapur. -eto púki. -ido manndjöfull.<br />

-ino 1 kvenskratti, kvendjöfull. 2 kvenvargur, skass. -ismo djöflatrú, djöfladýrkun.<br />

diabol/o íþr djöflaleikur.<br />

dia<strong>de</strong>m/o 1 djásn. 2 ennishlað, ennisspöng, koffur.<br />

diafan/a hálfgagnsær, glær. -eco hálfgagnsæi. -oskopio læk gegnlýsing. mal-a ógagnsær. mal-eco<br />

ógagnsæi.<br />

diafiz/o lfæ legpípa.<br />

diafragm/o eðl 1 lfæ þind. 2 gra blaðka. 3 ljó ljósopsstillir. -i áhl minnka ljósopið.<br />

diagnostik/o = diagnozistiko.<br />

diagnoz/o læk gra dýr 1 sundurgreining, sjúkdómsgreining. 2 veð veðurlýsing. 3 formleg lýsing. -i áhr<br />

læk greina (sjúkdóm). -isto sérfræðingur í sjúkdómsgreiningu. -istiko sjúkdómsgreiningarfræði. sero-o<br />

blóðvatnsgreining, sjúkdómsgreining með blóðvatnsrannsókn.<br />

diagonal/o rúm 1 hornalína. 2 skálína; skáhöll reitaröð á skákborði. -a skálægur.<br />

diagram/o vís rtæ 1 línurit. 2 þverskurður (gegnum jurt). -a línurits-.<br />

diakil/o læk blýplástur.<br />

diaklaz/o jar bergsprunga.<br />

diakon/o kri kaþ 1 djákni. 2 meðhjálpari. -a sem lýtur að djákna, djákna-. -eco djáknaembætti, djáknastig.<br />

-ino safnaðarsystir. ĉef-o erkidjákni. sub-o undirdjákni.<br />

diakrit/a 1 læk = patognomonia. 2 mfr -a signo lesmerki yfir staf (einnig diakrito).<br />

diakron/a mál málsögulegur.<br />

dialekt/o mállýska. -a mállýsku-. -ologio mállýskufræði.<br />

dialektik/o hei efh 1 röksemdaleiðsla; díalektík. 2 hártoganir. 3 díalektísk efnishyggja. -a díalektískur.<br />

dializ/i áhr efn úrsía svifefni. -o límingasíun, svifefnasíun. -ilo límingasía, svifefnasía.<br />

dialog/o bók samtal. -isto kvi samtalsritari.<br />

diamagnet/a eðl mótseglandi, mótseglunar-. -ismo mótseglun. -o mótseglunarefni, mótseglandi efni.<br />

diamant/o ste 1 <strong>de</strong>mantur. 2 glerskeri. 3 <strong>de</strong>mantsletur. -a 1 <strong>de</strong>mant-, <strong>de</strong>mants-. 2 skínandi. -i áhr<br />

skreyta með <strong>de</strong>möntum. -ita skínandi. -isto <strong>de</strong>mantsslípari; <strong>de</strong>mantasali.<br />

diametr/o stæ þvermál, þverlína. -a 1 þvermáls-, sem lýtur að þvermáli. 2 algjör. interna -o innanmál.<br />

duon-o = radiuso. -e algjörlega, alveg.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!