Leitarvæn gerð - 98-a Universala Kongreso de Esperanto

Hugh Martin Esperanto-íslensk orðabók 73
la landon skilaðu henni aftur öllum afrakstri akranna frá þeim degi er hún fór úr landi. li estis batalisto
detempe de siaj pli junaj jaroj hann hefur verið bardagamaður frá barnæsku sinni). 4 orsök, t.d. ili ebriiĝis,
sed ne de vino þeir eru drukknir, og þó ekki af víni. tremi de malvarmo skjálfa af kulda. 5 (með sögn í
þolmynd) framkvæmanda verknaðarins, t.d. La virino estis mortigita de sia edzo Konan var drepin af
manninum sínum. (Ath. þar sem merking de kann að vera vafasöm, er oft betra að nota disde eða fare
de, eftir atvikum, t.d. la konkero de Anglujo fare de (eða far) de normandoj). -igi nema burtu, færa burtu.
-iĝi skiljast frá, skilja í sundur. ek- allt frá. -fali áhl falla ofan. -flui áhl renna burt; fjara út. -formi áhr
afmynda, skemma, afskræma. -klini áhr snúa frá; víkja frá. -meti áhr aflaga. -meti ovon verpa eggi. -lasi
áhr leggja niður, setja niður. -skvarmiĝi flagna, hreistra. -verŝi áhr hella úr. -veni stafa frá, vera kominn
af. -vojigi afvegaleiða. (Ath. með efnafræðiorðum = des- t.d. dehidrogeni = deshidrogeni.
debat/o rökræða, umræða. -i áhr rökræða, taka til umræðu. -a societo/klubo málfundafélag.
debet/o úttekt, skuld; skuldadálkur, debet. -i áhr skuldfæra, færa til skuldar. -a saldo debetsaldó. -ulo
= debitoro.
debil/a læk máttvana, lémagna, þróttlaus. -eco magnleysi, þróttleysi, fjörleysi. mensa -eco gáfnatregða,
skynsemiskortur.
debit/o góð sala, afsetning, havi grandan -on seljast vel. -i áhr selja í smásölu. -ejo smásala, smásöluverslun.
debitor/o hag skuldari, skuldunautur.
Debora bib Debóra.
debut/i áhl koma opinberlega fram í fyrsta sinni. -o fyrsta framkoma (t.d. á leiksviði); frumraun. -a
parolado jómfrúrræða. -anto byrjandi, viðvaningur.
dec/i áhl 1 sæma. 2 eiga við. -a 1 hæfilegur, viðeigandi. 2 sæmilegur. -(ec)o velsæmi, sómi. -e tilhlýðilega;
hæfilega. mal-a ósæmilegur, ósiðlátur. ne-a ótilhlýðilegur.
decembr/o desember, desembermánuður. -isto desember-samsærismaður (í Rússlandi árið 1825).
decemvir/o sag maður í tíumannaráði.
deci/ vís desí- (forskeyti eininga 10 −1 ). -litro desílítri. -metro desímetri.
decid/i áhr 1 ákveða. 2 afráða. 3 útkljá. -o 1 úrskurður. 2 ákvörðun. juĝa -o dómur; dómgreind;
úrskurður kviðdóms. -a ákveðinn, endanlegur, staðfastur. -eco staðfesta, ákveðni. -ema einbeittur. -enda
sem um er deilt, sem ber að útkljá. -igi telja á, fá til að; ljúka. -iĝi sannfærast. antaŭ-i áhr ákveða fyrirfram.
antaŭ-o fyrirfram tilbúin ákvörðun. for-i áhr hætta við. mem-o sjálfsákvörðun. ne-ebla óleysanlegur.
ne-ema, sen-a óráðinn, hikandi; óákveðinn. propra-e af eigin ákvörðun.
decidu/a gra dýr 1 (um tré o.þ.u.l.) sumargrænn. 2 skammær. -aj dentoj barnatennur. -o lfæ legfellibelgur,
æðabelgur.
decimal/a stæ tuga-. -a frakcio tugabrot. -a klasifiko tugaflokkun. -a komo tugabrotskomma, tugakomma,
komma (á undan aukastöfum). -a (nombro)sistemo tugakerfi. -o 1 tugabrot. 2 aukastafur.
deĉifr/i áhr ráða fram úr; lesa úr. -ado ráðning, úrlestur.
Dedal/o goð Daidalos, völundarsmiður sem smíðaði völundarhúsið á Krít.
dediĉ/i áhr trú 1 vígja, helga. 2 tileinka. -o 1 vígsla. 2 tileinkun.
dedukt/i áhr afálykta. -o afályktun. -a afályktunar-, afályktandi.
defend/i áhr lög 1 verja. 2 rökstyðja. 3 vernda. -o vörn, vernd; málsvernd. -a varnar-. -e de til þess að
verja. sen-a varnarlaus. -ebla verjanlegur; réttlætanlegur. -isto málafærslumaður verjanda. sin-o sjálfsvörn.
defensiv/o her 1 vörn. 2 varnarstríð. -a varnar-, varnarstríðs-. -e til varnar. -e stari vera búinn til varnar.
deferent/a lfæ -a kanalo sáðrás (= spermodukto).
defetism/o uppgjafarandi.
defetist/o sá sem er á því að gefast upp.
defi/i áhr 1 skora á, mana; bjóða byrginn; skora á hólm. 2 koma í veg fyrir, gera (e-n) ómögulegan. -o
áskorun, áskorun til einvígis. -a ögrandi.
deficit/o hag halli. -a á halla.
defil/i áhl her (um hermenn) ganga framhjá. -o, -ado langfylking, framhjáganga. -ejo skarð. la Termopila
-ejo Laugaskörð.
definitiv/a endanlegur. -e endanlega. -igi staðfesta.
deflaci/o hag verðhjöðnun, gengislækkun, verðhrun. -i áhl valda gengislækkun.
deflagraci/o efn brennsla, bruni.