Leitarvæn gerð - 98-a Universala Kongreso de Esperanto

72 Esperanto-íslensk orðabók Hugh Martin
dansari. -istino dansmær. -arto danslist. -opaŝo dansspor. kun-ant(in)o meðdansari. klak-o steppdans.
morto-o fag dauðadans. ŝnur-isto línudansari. ventro-o magadans.
Dancig/o ldf Gdansk, Danzig.
dand/o spjátrungur. -i áhl spjátra sig, líta út fyrir að vera spjátrungur. -ismo spjátur. for-i áhr, tra-i
áhr eyða vegna spjáturs.
danĝer/o hætta. -a hættulegur. -e hættulega. -i áhl vera hættulegur. -eco öryggisleysi. en-igi stofna í
hættu. sen-a 1 hættulaus. 2 = sekura. sen-eco 1 hættuleysi. 2 öryggi.
Daniel/o per Daníel.
dank/i áhr 1 þakka. 2 = ŝuldi. 3 afþakka. -o 1 þökk, þakkarorð. 2 þakkargjöf, þakkargerð. -a þakklátur.
-e með þakklæti, með þökkum. -’ al vegna. -’ al li það var honum að þakka að... -’ al Dio Guði sé þökk,
lof. -eco þakklæti. -ema þakkarsamur í eðli sínu. -inda þakkarverður. ne-inde ekkert að þakka. for-i
áhr 1 afþakka. 2 = abdiki. ne-ema 1 óþakklátur. sen-a 1 óþakklátur. 2 vanþakklátur. antaŭ-i áhr þakka
fyrirfram. mal-i áhr styggjast af.
Dant/o bók Dante (ítalskt skáld). -eca, -eska danteískur.
Danub/o ldf Dóná.
Dardanel/oj ldf Hellusund, Dardanellasund.
Dari/o sag Dareios, heiti ýmissa persakonunga.
dariol/o mat rjómaterta.
darkemon/o sag daríki, Daríusdalur (persneskur gullpeningur sem vó um 8 gr.).
darm/o trú kenningar Búdda, dharma.
darsonvaliz/i áhr læk lækna með Arsonvalsaðferð.
dartr/o læk hrúður, flasa.
Darvin/o per Darwin (enskur náttúrufræðingur). -ismo líf Darwinskenning.
dat/o (mánaðar)dagur; dagsetning. -i áhr 1 dagsetja. 2 tímasetja, árfæra. -iĝi, -umi áhl eiga rót sína að
rekja (de = til). -ilo dagstimpill. -eraro 1 dagsetningarvilla. 2 = anakronismo. -festo, -reveno ártíðardagur;
afmælisdagur. (internacia) -linio ldf daglína. antaŭ-i áhr dagsetja/tímasetja fyrir réttan tíma; dagsetja
(e-ð, t.d. bréf) fyrr en það er skrifað. freŝ-a nýlegur. ĝis-a nýr, nýjastur, nútíma-. ĝis-igi uppnýja, halda
í dagshorfi, dagfæra. mis-i áhr dagsetja rangt. pag-o gjalddagi. post-i áhr dagsetja fram í tíð. sam-a frá
sama degi. sen-a ódagsettur.
dativ/o mfr þágufall.
datur/o gra 1 gaddepli (jurtin) (Datura stramonium). 2 gaddepli (aldinið). -ujo gaddepli (jurtin).
daŭ/o sig arabískur seglbátur með einu segli.
daŭb/o tæk stæ ldf 1 tunnustafur. 2 spjald (í skyrtu); þríhyrndur geiri. 3 boginn flötur keilu. 4 tímabelti.
daŭfen/o sag krónprins (Frakka), ríkiserfingi.
daŭr/i áhl 1 vera áfram, haldast. 2 standa yfir; endast. -o endingartími; tíminn meðan e-ð stendur yfir.
en la -o da í, um ... skeið. -(em)a hlj endingargóður, haldgóður. -e 1 varanlega. 2 lengi. -ado áframhald.
-igi halda áfram; lengja. (Ath. að forðast ber að nota -igi með nafnhætti, t.d. í stað li daŭrigis kanti er
betra að segja li daŭre kant(ad)is eða li daŭrigis la kantadon). -igo framhald. -igota framhald, frh. (í
næsta blaði). mal-a, ne-a skammvinnur, skammgóður, óstöðugur. jar-a einær. longe-a sem endist lengi.
preter-i áhr haldast/endast lengur en. viv-a ævilangur. viv-o ævi, ævilengd.
David/o per Davíð.
davit/o sig (báts)ugla.
dazibat/o dýr stingskata.
dazip/o dýr e.k. beltisdýr (Dasypus). -edoj beltisdýr (Dasypodidæ).
DDT efn DDT.
de mfr frá, af. Þessi forsetning táknar 1 eignarfall, t.d. la libro de Petro bókin frá Pétri. 2 uppruna, t.d.
veturi de Parizo al Berlino ferðast frá París til Berlínar. desalti de ĉevalo stökkva af hestbaki. li mezuris
la larĝon deloke de la pordego ĝis la korto hann mældi breiddina frá hliðinu að forgarðinum. la helpo
venis de li hjálpin kom frá honum. ŝi prenis la infanon de ĉe mi hún tók barnið frá mér. ekstermi la
popolon de sur la tero afmá mennina af jörðinni. 3 upphafstíma, t.d. de mateno ĝis vespero frá morgni
til kvölds. de du jaroj li malsanis hann hefur verið veikur í tvö ár. (Ath. í þessari merkingu er oft notað
ekde, de post eða detempe de, t.d. redonu al ŝi ĉiujn elspezojn de la kampoj post la tago, kiam ŝi forlasis