Leitarvæn gerð - 98-a Universala Kongreso de Esperanto
Leitarvæn gerð - 98-a Universala Kongreso de Esperanto Leitarvæn gerð - 98-a Universala Kongreso de Esperanto
92 Esperanto-íslensk orðabók Hugh Martin E, e mfr tón 1 6. stafur esperanto-stafrófsins. 2 (í skammstöfunum) E = a) oriento (= eosto). b) Esperanto. c) ergo. 3 (í tónlist) E. E bemola es. E-kordo E-strengur. -e mfr ending afleiddra atviksorða, t.d. ofte, bele, due, saltande (ath. atviksorð í esperanto samsvarar ekki endilega atviksorði í íslensku. -e er notað í stað -a með sögnunum esti, iĝi, þegar vantar frumlag eða þegar frumlagið er nafnháttur eða aukasetning, t.d. iĝas varme; resti kun leono estas danĝere; estas bone; estus tre bele, ke mi iru. Endingin -e samsvarar oft orðtæki í íslensku, t.d. lunde á mánudaginn. tutvoje sardinis koridore við ferðuðumst alla leiðina í gangi járnbrautarlestarinnar eins og sardínur í dós). -n ending staðaratviksorða með hreyfingarsögnum (sbr. -n). (Ath. þau atviksorð sem eru með -e eru staðar-, háttar- og tíðaratviksorð). -vorto = adverbo. -e/ gra (viðskeyti) táknar ættkvísl plantna, t.d. asklepiad-oj. Eak/o goð (í goðafræði) Eakos (einn af dómurunum þremur sem dæmdu um það, hvort menn ættu að fara á Elysíum eða Tartaras eftir dauðann). east/o = eosto. eben/a sléttur, jafn. -o stæ eðl flötur. -o de polarizo skautunarflötur. -aĵo slétta, flatneskja. -eco flatleiki, sléttleiki. -igi jafna, slétta; fletja. mal-a ójafn, ósléttur. mal-aĵo hóll, ósléttur staður. akvo-o vatnsflötur. alt-aĵo háslétta. klin-o hallur flötur. bat-igi þjappa niður. -ebl/ mfr viðskeyti sem táknar möguleika eða framkvæmanleika, t.d. kuracebla læknanlegur; legebla læsilegur (sem hægt er að lesa) (Ath. -ebl er venjulega ekki bætt við áhrifslausar sagnir, t.d. má ekki segja bolebla heldur boligebla. Stundum er þó -ebl bætt við áhrifslausar sagnir þegar forskeyti er undirskilið, t.d. nerevenebla vojo leið sem maður má ekki snúa aftur. -a mögulegur, hugsanlegur. -e ef til vill, kannski. kiel -e plej sem (með efsta stigi lýsingar- eða atviksorðs). -e estas 1 það kann að vera. 2 mögulegt er, hægt er. -o, -eco möguleiki. -igi gera kleifan, gera færan. laŭ-e að því leyti sem það er unnt. mal-igi gera ókleifan, koma í veg fyrir. mal-a = neebla. ne-a ómögulegur. ne-e ómögulega; (það er) ómögulegt. ne-aĵo e-ð ómögulegt. ne-eco ómöguleiki. ne-igi = mal-igi. ebon/o íbenholt, íbenviður (Diospyros). -a 1 úr íbenholti. 2 íbenholtssvartur. -arbo íbentré. ebonit/o rtæ harðgúmmí. Ebr/o ldf Ebro, Ebroá. ebri/a drukkinn, ölvaður; fullur. -o, -eco ölvun, ölæði; drykkjuskapur. -igi gera drukkinn; æsa. -igaĵo vímuefni, áfengi. -ega dauðadrukkinn, blindfullur. -eta kenndur. -iĝi verða drukkinn, drekka sig fullan. -ulo drukkinn maður. mal-a ódrukkinn. mal-iĝi verða algáður. post-o timburmenn. ebul/o gra dvergyllir (Sambucus ebulus). ebur/o fílabein. -a 1 úr fílabeini. 2 skreyttur fílabeini; af fílabeini. 3 beinhvítur. la E-a Bordo Fílabeinsströndin. -nigro fílabeinssvart. -a turo hátignarleg einangrun. Eburi/o ldf Fílabeinsströndin. -ano Fílabeinsstrendingur. -ec/ mfr viðskeyti sem táknar ástand eða eiginleika: bel-o fegurð; san-o heilbrigði; amik-o vinátta. -a eðlis-, sem lýtur að eðli hlutar. -o eiginleiki. -aro eðli, eiginleikar. ecidi/o gra gróhirsla (= spor-pokalo). eĉ mfr jafnvel. - ne ekki einu sinni. - se (eða se -) jafnvel þótt. -ed/ dýr viðskeyti sem táknar ætt (í líffræði). Edam/o ldf Edam. Edd/o bók Edda, eddukvæði. edelvejs/o gra alpafífill (Leontopodium alpinum). edem/o læk bjúgur, hvapbólga. Eden/o bib Eden; Paradís, sælustaður. edentat/oj dýr tannlaus dýr, tannleysingjar (Edentata). Edgar/o per Edgar. edif/i áhr fræða (til góðs), bæta; uppbyggja. -o, -ado uppbygging, trúarstyrking; sálubót, blessun. -a uppbyggjandi; agandi; blessunarríkur, bætandi. mal-a óuppbyggilegur; óvirðandi, svívirðilegur. ne-a gagnslaus, ekki til sálubótar. edikt/o tilskipun (stjórnar). edil/o sag edíll (rómverskur embættismaður sem sá um opinbera leiki, lögreglustörf o.fl.). Edinburg/o ldf Edinborg (höfuðborg Skotlands).
Hugh Martin Esperanto-íslensk orðabók 93 Edip/o goð Ödipus. -komplekso Ödipusarduld. Edit/a per Edith. editor/o útgefandi, ritstjóri (bókar). -eco ritstjórn. Edmond/o per Edmund. Edom/o bib 1 Edóm (sonur Ísaks, heitir oftast Esaú). 2 Edóm (land Edómíta, fyrir suðaustan Ísrael) (= Idumeo). edr/o stæ hlið, flatvegur; flötur. plur-o marghliðungur. regula plur-o reglulegur marghliðungur. Eduard/o per Játvarður, Eðvarð, Edvarð. eduk/i áhr gra gar 1 ala upp, manna, mennta. 2 temja. 3 rækta. -o, -ado menntun, uppeldi, uppfræðsla, menning. -a uppeldislegur; uppfræðslu-, menningar-; æfinga-, skóla-. -ejo skóli, menningarmiðstöð, menntunarstofnun. -ato nemi. -isto fræðari. -iteco, -iĝo uppfræðsla, skólun. -arto = pedagogio. ge-ado samkennsla (piltna og stúlkna). ne-ebla agalaus; ótemjandi. ne-ita óuppalinn, ótaminn, ómenntaður. re-ado læk endurhæfing; endurmenntun. edz/o eiginmaður, bóndi, maki. -a eiginmanns-. -eco hjónaband. -igi gifta; gefa saman (í hjónaband). -igo gifting. -iĝa brúðkaups-. -iĝi kvongast, kvænast, giftast. -iĝo kri gifting. -ino eiginkona. -inigi gifta. -iniĝi giftast (um konu). -oligiĝi mægjast. bo-iĝi bib gegna mágskyldunni. bo-iĝo mágskylda. eks-iĝi skiljast við, skilja við maka sinn, skilja. eks-iĝo hjónaskilnaður. ekster-eca utan hjónabands. ge-oj hjón. ge-iĝi giftast. inter-igi gifta. krom-ino kona fjölkvænismanns önnur en hin fyrsta, hjákona. mis-iĝi taka niður fyrir sig. mis-iĝo misræði (um hjúskap). miks-iĝo hjónaband milli kynþátta, hjónaband milli fólks með mismunandi trúarbrögð. ne-igita, ne-iĝinta ógiftur. nov-o nýgiftur maður. nov-ino nýgift kona. prov-iĝo tilraunahjónaband, tilraunahjúskapur. sen-ineco einlífi. ef/o bib efa (rúmmál í Gamla testamentinu). efeb/o sag unglingur (18–20 ára) í Grikklandi hinu forna. efedrin/o lyf efedrín. efekt/o áhrif (á hugann). (grand)-a áhrifamikill. -i áhl hafa áhrif. -ama sundurgerðarlegur. ne-a, sen-a gagnslaus; fánýtur, áhrifalaus. lud-o lei stellingar. lum-oj ljósáhrif. son-oj leikhljóð. efektiv/a raunverulegur, sannur. -e satt að segja, að vísu, í raun og veru. -o 1 = -aĵo. 2 = kiomo. -aĵo sannleikur. -eco raunveruleiki. -igi framkvæma, koma á. -igebla framkvæmanlegur, gjörlegur. -ig(ad)o framkvæmd. -iĝi fá framgang. efelid/oj freknur. efemer/a skammvinnur; skammgóður. -o dýr 1 = -aĵo. 2 dægurfluga (Ephemera). -aĵo skammvinnur hlutur. efemerid/oj stj stjörnuárbók, stjörnualmanak, stjörnuhnitatafla. efervesk/i áhl efn sjóða; freyða; vella, ólga. -a ólgandi, vellandi. -o vella, ólga, suða. Efez/o ldf Efesus. efik/i áhl efn eðl hafa áhrif, verka, hrífa. -o efn eðl áhrif, árangur, verkun; afleiðing. -a áhrifamikill, virkur. -anto eðl efn virkt efni. -eco, -ivo eðl útv aflnýting, vinnunýting. ek-i áhl taka gildi. retro-i áhl lög hafa afturvirk áhrif. sen-a áhrifalaus, gagnslaus. bon-a gagnlegur, nytsamlegur. fort-a = drasta. post-oj eftirköst. efloresk/i áhl jar ste 1 vera í fullum blóma. 2 molna í sundur, veðrast. -o veðrun, molnun; blómgun. -a í fullum blóma, blómgandi; veðrunar-, molnunar-. efluv/o eðl útstreymi. kron-o rtæ kóróna, rosabaugur. efod/o bib hökull (æðsta prests gyðinga). Efraim/o bib Efraím. Efrat/o bib Efrata. efrit/o (í þjóðsögum araba) illur andi. -eg/ mfr viðskeyti sem táknar stækkun, t.d. bon-a ágætur; buŝ-o gin; pafil-o fallbyssa; rid-i áhl skellihlæja. tre-e ákaflega. -a mikill, stór. -eco efsta stig. egal/a jafn; eins. al mi estas egale mér er alveg sama. -i áhr jafnast á við; vera jafn (e-m). -aĵo jafna. -eco jafnleiki, jöfnuður. -igi gera jafnan. -iĝi jafnast, verða jafn. -ulo jafningi, jafnoki. kontraŭ-a stæ jafn, en með öfugu formerki. mal-a misjafn, ójafn, mismunandi. ne-a misjafn. mal-eco mismunur. sen-a óviðjafnanlegur. valor-i áhl komast til jafns (við = al).
- Page 50 and 51: 42 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 52 and 53: 44 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 54 and 55: 46 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 56 and 57: 48 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 58 and 59: 50 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 60 and 61: 52 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 62 and 63: 54 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 64 and 65: 56 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 66 and 67: 58 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 68 and 69: 60 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 70 and 71: 62 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 72 and 73: 64 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 74 and 75: 66 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 76 and 77: 68 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 78 and 79: 70 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 80 and 81: 72 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 82 and 83: 74 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 84 and 85: 76 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 86 and 87: 78 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 88 and 89: 80 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 90 and 91: 82 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 92 and 93: 84 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 94 and 95: 86 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 96 and 97: 88 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 98 and 99: 90 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 102 and 103: 94 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 104 and 105: 96 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 106 and 107: 98 Esperanto-íslensk orðabók Hug
- Page 108 and 109: 100 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 110 and 111: 102 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 112 and 113: 104 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 114 and 115: 106 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 116 and 117: 108 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 118 and 119: 110 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 120 and 121: 112 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 122 and 123: 114 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 124 and 125: 116 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 126 and 127: 118 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 128 and 129: 120 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 130 and 131: 122 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 132 and 133: 124 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 134 and 135: 126 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 136 and 137: 128 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 138 and 139: 130 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 140 and 141: 132 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 142 and 143: 134 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 144 and 145: 136 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 146 and 147: 138 Esperanto-íslensk orðabók Hu
- Page 148 and 149: 140 Esperanto-íslensk orðabók Hu
Hugh Martin <strong>Esperanto</strong>-íslensk orðabók 93<br />
Edip/o goð Ödipus. -komplekso Ödipusarduld.<br />
Edit/a per Edith.<br />
editor/o útgefandi, ritstjóri (bókar). -eco ritstjórn.<br />
Edmond/o per Edmund.<br />
Edom/o bib 1 Edóm (sonur Ísaks, heitir oftast Esaú). 2 Edóm (land Edómíta, fyrir suðaustan Ísrael)<br />
(= Idumeo).<br />
edr/o stæ hlið, flatvegur; flötur. plur-o marghliðungur. regula plur-o reglulegur marghliðungur.<br />
Eduard/o per Játvarður, Eðvarð, Edvarð.<br />
eduk/i áhr gra gar 1 ala upp, manna, mennta. 2 temja. 3 rækta. -o, -ado menntun, uppeldi, uppfræðsla,<br />
menning. -a uppeldislegur; uppfræðslu-, menningar-; æfinga-, skóla-. -ejo skóli, menningarmiðstöð,<br />
menntunarstofnun. -ato nemi. -isto fræðari. -iteco, -iĝo uppfræðsla, skólun. -arto = pedagogio. ge-ado<br />
samkennsla (piltna og stúlkna). ne-ebla agalaus; ótemjandi. ne-ita óuppalinn, ótaminn, ómenntaður.<br />
re-ado læk endurhæfing; endurmenntun.<br />
edz/o eiginmaður, bóndi, maki. -a eiginmanns-. -eco hjónaband. -igi gifta; gefa saman (í hjónaband).<br />
-igo gifting. -iĝa brúðkaups-. -iĝi kvongast, kvænast, giftast. -iĝo kri gifting. -ino eiginkona. -inigi gifta.<br />
-iniĝi giftast (um konu). -oligiĝi mægjast. bo-iĝi bib gegna mágskyldunni. bo-iĝo mágskylda. eks-iĝi<br />
skiljast við, skilja við maka sinn, skilja. eks-iĝo hjónaskilnaður. ekster-eca utan hjónabands. ge-oj hjón.<br />
ge-iĝi giftast. inter-igi gifta. krom-ino kona fjölkvænismanns önnur en hin fyrsta, hjákona. mis-iĝi taka<br />
niður fyrir sig. mis-iĝo misræði (um hjúskap). miks-iĝo hjónaband milli kynþátta, hjónaband milli fólks<br />
með mismunandi trúarbrögð. ne-igita, ne-iĝinta ógiftur. nov-o nýgiftur maður. nov-ino nýgift kona.<br />
prov-iĝo tilraunahjónaband, tilraunahjúskapur. sen-ineco einlífi.<br />
ef/o bib efa (rúmmál í Gamla testamentinu).<br />
efeb/o sag unglingur (18–20 ára) í Grikklandi hinu forna.<br />
efedrin/o lyf efedrín.<br />
efekt/o áhrif (á hugann). (grand)-a áhrifamikill. -i áhl hafa áhrif. -ama sundur<strong>gerð</strong>arlegur. ne-a, sen-a<br />
gagnslaus; fánýtur, áhrifalaus. lud-o lei stellingar. lum-oj ljósáhrif. son-oj leikhljóð.<br />
efektiv/a raunverulegur, sannur. -e satt að segja, að vísu, í raun og veru. -o 1 = -aĵo. 2 = kiomo. -aĵo<br />
sannleikur. -eco raunveruleiki. -igi framkvæma, koma á. -igebla framkvæmanlegur, gjörlegur. -ig(ad)o<br />
framkvæmd. -iĝi fá framgang.<br />
efelid/oj freknur.<br />
efemer/a skammvinnur; skammgóður. -o dýr 1 = -aĵo. 2 dægurfluga (Ephemera). -aĵo skammvinnur<br />
hlutur.<br />
efemerid/oj stj stjörnuárbók, stjörnualmanak, stjörnuhnitatafla.<br />
efervesk/i áhl efn sjóða; freyða; vella, ólga. -a ólgandi, vellandi. -o vella, ólga, suða.<br />
Efez/o ldf Efesus.<br />
efik/i áhl efn eðl hafa áhrif, verka, hrífa. -o efn eðl áhrif, árangur, verkun; afleiðing. -a áhrifamikill,<br />
virkur. -anto eðl efn virkt efni. -eco, -ivo eðl útv aflnýting, vinnunýting. ek-i áhl taka gildi. retro-i áhl lög<br />
hafa afturvirk áhrif. sen-a áhrifalaus, gagnslaus. bon-a gagnlegur, nytsamlegur. fort-a = drasta. post-oj<br />
eftirköst.<br />
efloresk/i áhl jar ste 1 vera í fullum blóma. 2 molna í sundur, veðrast. -o veðrun, molnun; blómgun.<br />
-a í fullum blóma, blómgandi; veðrunar-, molnunar-.<br />
efluv/o eðl útstreymi. kron-o rtæ kóróna, rosabaugur.<br />
efod/o bib hökull (æðsta prests gyðinga).<br />
Efraim/o bib Efraím.<br />
Efrat/o bib Efrata.<br />
efrit/o (í þjóðsögum araba) illur andi.<br />
-eg/ mfr viðskeyti sem táknar stækkun, t.d. bon-a ágætur; buŝ-o gin; pafil-o fallbyssa; rid-i áhl<br />
skellihlæja. tre-e ákaflega. -a mikill, stór. -eco efsta stig.<br />
egal/a jafn; eins. al mi estas egale mér er alveg sama. -i áhr jafnast á við; vera jafn (e-m). -aĵo jafna.<br />
-eco jafnleiki, jöfnuður. -igi gera jafnan. -iĝi jafnast, verða jafn. -ulo jafningi, jafnoki. kontraŭ-a stæ<br />
jafn, en með öfugu formerki. mal-a misjafn, ójafn, mismunandi. ne-a misjafn. mal-eco mismunur. sen-a<br />
óviðjafnanlegur. valor-i áhl komast til jafns (við = al).