gazeta pdf.pmd - Gazeta 55

Musa Jukës në emigrantët
politikë!”. Dhe kur muarnë vesh
se unë vajta në Spanjë prapë
thanë: Shkoi aty për aventura se
ai ishte aventurier!” Këtu në
Tiranë, midis shokëve të mi një
shoqe me emrin Selfixhe Ciu më
shkruante se desh të njiheshim
dhe u njohëm dhe ishte dakord
me idetë e mia sa që më vonë u
bë i flaktë dhe nisi të shkruante
me pseudonimin “Kolombia”. Ajo
me dashuroi shumë dhe i premtova
se kur të kthehesha nga
Spanja do të martoheshim. Ajo
më mbronte me guxim nga çdo
kolomnie dhe më vonë kur ajo
bënte pjesë në grupin e Tiranës
gjithnjë më mbronte. Kur u
ktheva në Shqipëri më 1940 ajo
më erdhi dhe më tha që të
martoheshim patjetër. Ajo gjatë
kohës që isha në Francë erdhi
atje për nja dy herë. Aty e njoha
mirë. Ishte e pamundur që të
bashkoheshim se nuk pajtoheshim
në karakter për shumë
çështje sidomos mua s’më
pëlqente megalomania e saj dhe
hipokrizia. Ajo e kuptoi dhe nisi
me cdo mënyrë duke trumbetuar
andej se “jam gruaja e Petro
Markos dhe me të do martohem
kur të vijë në Tiranë”. Unë i
kisha dhënë të kuptonte se ne
nuk mund të jetonim bashkë
edhe kur ishte në Itali nuk ishte
sjellur mirë duke kërkuar të
martohej me të tjerë. Në Tiranë
unë i thash se ne jemi shokë
dhe pothuaj se të martuar jemi.
Po ajo deshi dasmë! Përdori
mjete me anën e shokëve që ta
merrja për grua me zor por unë
nuk pranova. Atëherë ajo u
betua: “Sa të jem gjallë do të
përdor tërë fuqitë e mia kundër
teje etj, etj”. Aty nis burimi
kundër meje. Ajo kish influencë
në grupin e Tiranës dhe nisi të
thotë: “Petro Markua ishte
aventurier ishte i dënuar me
vdekje në Spanjë ku ka dezertuar!”
Doemos grupi i Tiranës tani
Petro Markon e shikonte si një
armik! Unë kurrë nuk besoja se
një shoqe për histerizmin e saj
të ulej aq poshtë sa të villte vrer
kundër meje. Kishte fuqi atëherë
fjala e saj se shumë shokë
intimë të saj filluan të më
luftonin. Sa punë më ka prishur
breshëri i kolonive të saj! Kur
isha në Spanjë detyrën time e
kam bërë me nder dhe për këtë
jam krenar,. Po fatkeqësia ime që
u prishëm keq në disfatën e
madhe të Ebros dhe mbeturinat
e brigadës (ku bëja pjesë unë)
mundën të iknin për në Francë.
Edhe unë ika për në Francë në
atë kaos dhe rrëmujë! Mbase
këtu ka punuar shumë disfatizmi,
po ato orë për ne të pakët
që mbetën ishin “mbarimi i
luftës” dhe si pas parullës
“interbrigadistët që mbeten, një
shpëtim kanë “ T’ikin!” dhe unë
me disa shokë që nga kazerma
“Carlos Marx” të Barcelonës ikim
për në Francë. Unë isha dërmuar
nga normat, se isha komisar i një
kompanie dhe doemos nga një
betejë kaq e tmerrshme që përfundoi
me disfatën tonë, duke
kujtuar gjithnjë se shokët,
sidomos shqiptarët, kishin
mbetur të vrarë në duar të
armikut i dëshpëruar arrij në
Paris. Atëherë përgjegjës ka qenë
Ali Kelmendi të cilin e kërkova
dhe e gjate duke lozur kumar! Më
bëri përshtypje të madhe! I thash
të shkonte në qendër, Ruelombut
8, tek Roberti (se ai ish përgjegjës
për ballkanasit) dhe të lajmëronte
ardhjen time. Aliu nuk e di për
ç’arsye ma sillte rrotull dhe më
sillej ftohtë! Durova nja katër ditë
duke pritur urdhër nga Aliu po ai
as që çante kokën fare për mua
dhe për gjendjen time. Unë kisha
urdhër që të varesha nga ai. Pasi
pashë këtë qëndrim të Aliut vajta
vet tek Roberti. Ai më priti mirë
dhe më qortoi “ pse vonova kaq
ditë këtu dhe s’u paraqit “Nuk të
lajmëroi Aliu”. U çudita duke i
thënë qëndrimin e Aliut. Ai si
tërë intebrigadistëve të tjerë që
ishin në konditat e mia më dha
ndihma materiale dhe më porositi
të prisja urdhër, të cilat mi tha
pas pak ditëve: “po të duash mund
të shkosh në Meksikë ose në
Kinë!”. Do të mendohem i thashë
se po shiko se në ç’gjendje jam”.
Ai më tha se Aliu kishte marrë
muaj për muaj një sasi të hollash
për t’i dërguar familjes sime. Kur
vajta të kërkoja Alinë e gjeta
prapë duke lozur kumar. I
revoltuar i thash te takoheshim
shpejt me një vend tjetër, ku të
mos kishte shqiptarë të tjerë.
Vajtëm në një kafene dhe unë iu
sula me tërbim duke e akuzuar
rëndë për sjelljet e tij karshi
vullnetarëve të Lirisë. “.. Shokët
e tjerë janë pritur me përzemërsi
dhe dashuri të madhe nga
përgjegjësit dhe shokët e tyre dhe
ti tallesh me mua! Ke ngrenë dhe
paratë që ka marrë në emrin tim
për familjen time!”. E vërteta
është se unë e shava rëndë duke i
thënë se do ta paguante shtrenjtë!
Ai s’foli gjë po pastaj nisi
luftën kundër meje! Dhe doemos
këtu unë do ta humbisja se Aliu
ish përgjegjës për tërë shokët në
Francë. Ai hapi parullën “Petro
Markua ikën nga frika! Porsa
dëgjoi krismën e parë dezertoi! Ai
ishte anarchist!” Isha në kontakt
me Robertin i cili më ndihmonte
dhe pastaj me kërkesën time më
dha një letër për në seksionin e
partisë në Grenoble, ku shkova
se aty më thirri Dhimitër Shuteriqi.
Në Grenoble isha përgjegjës
i agjitpropit të celulës “Res-
Clortres” dhe anëtar në komitetin
“Amical d’Espagne” ku ishin
vullnetarë të tjerë të Lirisië. Kur
erdhën shokët e tjerë të Spanjës
në një kamp “Gurs” isha më i
lumturi i botës se parullat e
Aliut më kishin shpurë në një
gjendje për të vrarë veten.
Shokëve të Spanjës shkova dhe
ata muarnë qëndrimin e vërtetë
karshi meje. Isha shoku besnik i
tyre, luftëtari besnik i internacionalizmit
proletar. Në fund të vitit
1939, policia franceze me thotë:
“Ja largohu nga Franca ja do të
shpiem në kampet e përqendrimit
me shokët e tu komunistë. Pasi
mendova shume vendosa dhe
preferova të kthehem në Shqipëri
duke kujtuar se edhe në burg të
Shqipërisë mund të punohej. U
shkrova shokëve të Spanjës. Dhe
atëherë shoku Mehmet Shehu me
thotë: “Në Shqipëri dy rrugë ke:
ja burgun ja tradhtinë!”.
E mërkurë, 21 prill 2010
SPECIALE
DOSSIER
55 19