gabay sa paggamit ng mga halamang gamot - DOH Central Library ...

gabay sa paggamit ng mga halamang gamot - DOH Central Library ... gabay sa paggamit ng mga halamang gamot - DOH Central Library ...

library.doh.gov.ph
from library.doh.gov.ph More from this publisher
30.04.2013 Views

PAGGAMOT 1. Makatutulong ang pagbababad ng>sang> malamig na tubig 0 pagtapal ng tuwalyang binang>sang> ng malamig na tubig. 2. Gumamit ng alinman ng>sang> mga iminumungkahing halamang gamot. 3. Sumangguni ng>sang> manggagamot kung nahihirapang huminga ang pasyente. 4. Iwang>sang>n ang pagkakamot upang maiwang>sang>n ang impeksyon ng>sang> balat. 5. Iwang>sang>n 0 gamutin ang ng>sang>nhi ng pangangati kung nalalaman ito. PIGSA ILANG KAALAMAN TUNGKOL SA PIGSA Ang pigng>sang> ay ing>sang>ng bukol ng nana ng>sang> ilalim ng balat. Ang irnpeksyon na ito ay dahil ng>sang> mikrobyo na maaaring rnag-umping>sang> ng>sang> alinman ng>sang> mga sumusunod: 1. Maruming balat; 2. Pagkabara ng daluyan ng pawis; 3. Sugat na likha ng maruming karayom 0 ibang matulis na bagay; 4. Namuong dugo; Mang>sang>kit ang pigng>sang> at ang baJat ng>sang> paligid ay mapula. Maaaring magkaroon ng kulani at lagnat ang pasyente. PAGGAMOT 1. Linisin araw-araw ang pigng>sang>. Tapalan ng aJinman ng>sang> mga haJamang gamot na iminumungkahi. 2. Ang paglalagay ng malinis na damit na binang>sang> ng mainit na tubig (warm compress) ng>sang> pigng>sang> ay nakagiginhawa ng>sang> pasyente at nagpapabilis ng pagpapahinog nito. 3. Kung hinog na ang pigng>sang>, paputukin ito. Hayaang dumaloy ang nana 0 maaaring magJagay ng mitng>sang> (malinis na gang>sang> 0 damit) upang tuloy-tuioy na daJuyan ng nana. Tanggalin ang mitng>sang> kinabukang>sang>n. 4. Ang mikrobyo ng>sang>nhi ng pigng>sang> ay maaaring kumalat ng>sang> ibang bahagi ng katawan. Sumangguni ng>sang> doktor kung may kulani 0 lagnat. 5. Upang maiwang>sang>n na magkaroon ng pigng>sang> maging malinis ng>sang> katawan at gamutin ang anumang sugat ng>sang> katawan. PILAY ILANG KAALAMAN HINGGIL SA PILAY Kalimitan, mahirap malaman kung ang kamay 0 paa ay napilayan Jamang 0 nabalian. MakakatuJong ng>sang> pag-alam ang pag-Xvray ng apektadong bahagi. Ang pangunahing panlunas ng pilay (sprain) at bali (fracture) ay halos magkapareho. Huwag galawin 0 hilutin ang apektadong bahagi. Wala itong magagawang buti bagkus ay maaaring lalong makapinng>sang>la ng>sang> napilayan 0 nabalian ng buto, PAGGAMOT Kung nakakatiyak na walang bali, gawin ang mga sumusunod: 1. Lagyan ng benda ang napilayang bahagi; 2. Upang mabawang>sang>n ang ng>sang>kit at pamamaga, itaas ang apektadong bahagi; 3. Damit 0 tuwalyang binang>sang> ng malamig na tubig ang ilagay ng>sang> pilay. Gawin ito ng>sang> loob ng 15 minuto, 3 ulit ng>sang> maghapon. 4. Gumamit ng alinman ng>sang> mga iminumungkahing haJamang gamot, ng>sang> mga sumusunod na araw; 5. Huwag munang gaanong gamitin ang napilayang bahagi ng katawan. 102

SUGAT ILANG KAALAMAN TUNGKOL SA SUGAT Ang kalining>sang>n ang pinakamahalaga upang maiwang>sang>n ang impeksyon at upang madaling mapagaling ang sugat. A. GALOS AT HIWA Pangangalaga 1. Maghugas muna ng kamay bago gamutin ang sugat. 2. Hugang>sang>n ang sugat ng malinis na tubig at ng>sang>bon 0 ng alinmang iminumungkahing halamang gamot na panglanggas. Tanggalin ang mga nakadikit na dumi. 3. Ingatan upang hindi marumihan 0 madapuan ng langaw at iba pang kuling>sang>p ang sugat. 4. Huwag lagyan ng alkohol, tintura de yodo 0 gamot na pula ang sugat. Ang mga ito ay nakakasira ng laman (tissues). 5. Sumangguni ng>sang> manggagamot kung may palatandaan ng impeksyon tulad ng pagkakaroon ng nana, kulani 0 lagnat. 6. Kung malakas ang daloy ng dugo, ampatin ang pagdudugo ng>sang> pamamagitan ng paglalagay ng madiing benda. Dalhin agad ng>sang> klinika 0 ospital ng>sang>pagka't malamang na may naputol na malaking ugat. B. GALlS AT BAKUKANG Paggagamot 1. Gumamit ng alinman ng>sang> mga iminumungkahing halamang gamot na panlanggas 0 panapal. 2. Sa araw-araw na paglilinis ng galis 0 bakukang, tanggalin ang nana at langib. 3. Ingatan ng>sang> dumi at langaw ang mga galis at bakukang. Huwag lagyan ng laway 0 tapalan ng putik. 4. Sumangguni ng>sang> manggagamot kung may lagnat, kulani 0 labis na pagnanaknak. 5: Sumangguni rin kung ng>sang> loob ng ing>sang>ng linggong pagsunod ng>sang> mga payo na nabanggit ay wala pa ring palatandaan ng paggaling. SAKIT SA TIYAN ILANG KAALAMAN TUNGKOL SA SAKIT NG TIYAN Ang ng>sang>kit ng tiyan ay maaaring palatandaan 0 sintomas ng ing>sang>ng simpleng karamdaman tulad ng kabag o ng ing>sang>ng malubhang karamdaman tulad ng apendisitis. Kung gayon, hindi dapat ipagwalang bahala ang ng>sang>kit ng tiyan. MGA DAHlLAN 1. Impatso. Hindi natunawan ng pagkain 0 sobrang kabusugan; 2. Kabag. Labis na hangin ng>sang> sikmura 0 bituka; 3. Pagtatae 0 pagsusuka; 4. Apendisitis; 5. Pagbabara ng>sang> bituka; 6. Tumor; 7. Sakit ng>sang> atay, apdo, pali 0 lapay; 8. Uiser; 9. Bulate; 10. Sakit ng>sang> daanan ng ihi; 11. Sakit ng>sang> obaryo 0 matris; 12. Pagbubuntis ng>sang> labas ng matris; 13. Sakit dala ng>sang> regia; 14. Sakit ng>sang> puso 0 baga; 15. Emosyonal na dahilan at, 16. Gutom. 103

SUGAT<br />

ILANG KAALAMAN TUNGKOL SA SUGAT<br />

A<strong>ng</strong> kalini<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>n a<strong>ng</strong> pinakamahalaga upa<strong>ng</strong> maiwa<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>n a<strong>ng</strong> impeksyon at upa<strong>ng</strong> madali<strong>ng</strong> mapagali<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong><br />

sugat.<br />

A. GALOS AT HIWA<br />

Pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>alaga<br />

1. Maghugas muna <strong>ng</strong> kamay bago gamutin a<strong>ng</strong> sugat.<br />

2. Huga<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>n a<strong>ng</strong> sugat <strong>ng</strong> malinis na tubig at <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>bon 0 <strong>ng</strong> alinma<strong>ng</strong> iminumu<strong>ng</strong>kahi<strong>ng</strong> halama<strong>ng</strong> <strong>gamot</strong><br />

na pa<strong>ng</strong>la<strong>ng</strong>gas. Ta<strong>ng</strong>galin a<strong>ng</strong> <strong>mga</strong> nakadikit na dumi.<br />

3. I<strong>ng</strong>atan upa<strong>ng</strong> hindi marumihan 0 madapuan <strong>ng</strong> la<strong>ng</strong>aw at iba pa<strong>ng</strong> kuli<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>p a<strong>ng</strong> sugat.<br />

4. Huwag lagyan <strong>ng</strong> alkohol, tintura de yodo 0 <strong>gamot</strong> na pula a<strong>ng</strong> sugat. A<strong>ng</strong> <strong>mga</strong> ito ay nakakasira <strong>ng</strong><br />

laman (tissues).<br />

5. Suma<strong>ng</strong>guni <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> ma<strong>ng</strong>ga<strong>gamot</strong> ku<strong>ng</strong> may palatandaan <strong>ng</strong> impeksyon tulad <strong>ng</strong> pagkakaroon <strong>ng</strong> nana,<br />

kulani 0 lagnat.<br />

6. Ku<strong>ng</strong> malakas a<strong>ng</strong> daloy <strong>ng</strong> dugo, ampatin a<strong>ng</strong> pagdudugo <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> pamamagitan <strong>ng</strong> paglalagay <strong>ng</strong> madii<strong>ng</strong><br />

benda. Dalhin agad <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> klinika 0 ospital <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>pagka't malama<strong>ng</strong> na may naputol na malaki<strong>ng</strong> ugat.<br />

B. GALlS AT BAKUKANG<br />

Pagga<strong>gamot</strong><br />

1. Gumamit <strong>ng</strong> alinman <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> <strong>mga</strong> iminumu<strong>ng</strong>kahi<strong>ng</strong> halama<strong>ng</strong> <strong>gamot</strong> na panla<strong>ng</strong>gas 0 panapal.<br />

2. Sa araw-araw na paglilinis <strong>ng</strong> galis 0 bakuka<strong>ng</strong>, ta<strong>ng</strong>galin a<strong>ng</strong> nana at la<strong>ng</strong>ib.<br />

3. I<strong>ng</strong>atan <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> dumi at la<strong>ng</strong>aw a<strong>ng</strong> <strong>mga</strong> galis at bakuka<strong>ng</strong>. Huwag lagyan <strong>ng</strong> laway 0 tapalan <strong>ng</strong> putik.<br />

4. Suma<strong>ng</strong>guni <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> ma<strong>ng</strong>ga<strong>gamot</strong> ku<strong>ng</strong> may lagnat, kulani 0 labis na pagnanaknak.<br />

5: Suma<strong>ng</strong>guni rin ku<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> loob <strong>ng</strong> i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> li<strong>ng</strong>go<strong>ng</strong> pagsunod <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> <strong>mga</strong> payo na naba<strong>ng</strong>git ay wala pa ri<strong>ng</strong><br />

palatandaan <strong>ng</strong> paggali<strong>ng</strong>.<br />

SAKIT SA TIYAN<br />

ILANG KAALAMAN TUNGKOL SA SAKIT NG TIYAN<br />

A<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>kit <strong>ng</strong> tiyan ay maaari<strong>ng</strong> palatandaan 0 sintomas <strong>ng</strong> i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> simple<strong>ng</strong> karamdaman tulad <strong>ng</strong> kabag<br />

o <strong>ng</strong> i<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>><strong>ng</strong> malubha<strong>ng</strong> karamdaman tulad <strong>ng</strong> apendisitis. Ku<strong>ng</strong> gayon, hindi dapat ipagwala<strong>ng</strong> bahala a<strong>ng</strong><br />

<stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>>kit <strong>ng</strong> tiyan.<br />

MGA DAHlLAN<br />

1. Impatso. Hindi natunawan <strong>ng</strong> pagkain 0 sobra<strong>ng</strong> kabusugan;<br />

2. Kabag. Labis na ha<strong>ng</strong>in <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> sikmura 0 bituka;<br />

3. Pagtatae 0 pagsusuka;<br />

4. Apendisitis;<br />

5. Pagbabara <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> bituka;<br />

6. Tumor;<br />

7. Sakit <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> atay, apdo, pali 0 lapay;<br />

8. Uiser;<br />

9. Bulate;<br />

10. Sakit <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> daanan <strong>ng</strong> ihi;<br />

11. Sakit <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> obaryo 0 matris;<br />

12. Pagbubuntis <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> labas <strong>ng</strong> matris;<br />

13. Sakit dala <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> regia;<br />

14. Sakit <stro<strong>ng</strong>>sa</stro<strong>ng</strong>> puso 0 baga;<br />

15. Emosyonal na dahilan at,<br />

16. Gutom.<br />

103

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!