Leptospiroza ( PDF) - Laboklin
Leptospiroza ( PDF) - Laboklin Leptospiroza ( PDF) - Laboklin
Leptospiroza wczoraj i dziś aktualności Leptospirozę opisano po raz pierwszy u psa w roku 1852. Ze względu na fakt, iŜ choroba ta wystąpiła podczas wystawy psów w Stuttgarcie, przez długi czas określana była mianem „stuttgarckiej psiej zarazy”. Około 30 lat później lekarz Adolf Weil opisał tę chorobę po raz pierwszy u człowieka (zespół Weila, gorączka polna). Dziś wiadomo, iŜ oprócz zwierząt domowych i gospodarczych, u których choroba wywołuje objawy kliniczne, jest równieŜ wiele zainfekowanych zwierząt, u których choroba ma bardzo łagodny przebieg. Zwierzęta te wydalają zarazki leptospirozy i stanowią potencjalne źródło zakaŜenia dla ludzi. Etiologia Zarazki leptospirozy to bakterie gram-ujemne z grupy krętków. Są to bardzo cienkie i elastyczne bakterie o spiralnym kształcie i haczykowatym zakończeniu. Krętki leptospirozy poruszają się wykonując obroty. W ramach gatunku Leptospira interrogans sensu lato wyróŜnia się kilka patogennych i saprofitycznych podgatunków, które nie róŜnią się od siebie morfologicznie, lecz jedynie serologicznie bądź genetycznie. Od 1989 roku opisanych zostało ponad 250 serowarów, które obecnie sklasyfikowane są w 24 grupach serologicznych. Epidemiologia Krętki przenoszone są w sposób bezpośredni poprzez mocz bądź krew zainfekowanych zwierząt bądź w sposób pośredni wektorami nieoŜywionymi, na przykład poprzez zanieczyszczoną wodę, poŜywienie bądź poprzez legowisko, a takŜe za pośrednictwem wektorów oŜywionych, na przykład gryzoni. Poza organizmem Ŝywiciela krętki Leptospira najlepiej czują się w wilgotnym środowisku w temperaturze od 0 do 25° C. Badania wykazały istnienie wyra źnej korelacji pomiędzy średnią opadów z trzech miesięcy poprzedzających wystąpienie przypadków klinicznych a samą liczbą przypadków klinicznych. Zwiększoną liczbę przypadków klinicznych odnotowuje się po wzmoŜonych opadach lub powodziach, przede wszystkim późnym latem. Wydaje się równieŜ, Ŝe na infekcję bardziej podatne są psy w przedziale wiekowym od 4 do 10 lat, niŜ zwierzęta młode w wieku poniŜej jednego roku, przy czym do infekcji dochodzi częściej na terenach wiejskich, u zwierząt mających styczność ze zwierzętami gospodarskimi oraz u zwierząt uczestniczących w polowaniach. Patogeneza Krętki Leptospira wnikają do organizmu Ŝywiciela poprzez uszkodzenia skóry, a takŜe przez nieuszkodzoną błonę śluzową przewodu pokarmowego oraz narządów płciowych. Okres inkubacji wynosi około siedmiu dni w zaleŜności od zjadliwości danego szczepu bądź odpowiedzi immunologicznej zainfekowanego zwierzęcia. Obraz kliniczny W obrazie klinicznym leptospiroza objawia się w pierwszej kolejności jadłowstrętem, wymiotami, odwodnieniem oraz gorączką. Później zwierzęta stają się apatyczne, często dochodzą równieŜ trudności w oddychaniu. Pojawia się równieŜ Ŝółtaczka błon śluzowych, niedokrwistość połączona z hemoglobinurią, a w niektórych przypadkach dochodzi do komplikacji w postaci rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego. Toksyczne produkty rozpadu wywołują skazy krwotoczne oraz liczne martwice. Następstwem tego moŜe być ostre zapalenie nerek połączone z podwyŜszeniem związków azotowych we krwi. W niektórych przypadkach obserwowano równieŜ zapalenie wątroby o bardzo ostrym przebiegu. Diagnostyka laboratoryjna Badania laboratoryjne mogą wykazywać podwyŜszony poziom mocznika i kreatyniny, a takŜe fosforanów i bilirubiny. Obserwuje się równieŜ podwyŜszony poziom AST, ALT, AP i LDH. Zadziwia jednak fakt, iŜ niektóre grupy serowarów, takie jak L. canicola, L. bratislava i L. grippotyphosa wywołują częściej zaburzenia czynności nerek, a rzadziej dotyczą wątroby, natomiast L. icterohaemorrhagiae i L. pomona są częściej przyczyną schorzeń wątroby. RównieŜ w przypadku młodych zwierząt wydaje się istnieć tropizm wątrobowy, podczas gdy w bardzo ostrych przypadkach w pierwszej kolejności obserwuje się zaburzenia czynności nerek.
- Page 2 and 3: W następstwie tego w niektórych p
- Page 4: Przez długi czas zakładano, iŜ u
<strong>Leptospiroza</strong> wczoraj i dziś<br />
aktualności<br />
Leptospirozę opisano po raz pierwszy u psa w roku 1852. Ze względu na fakt, iŜ choroba ta wystąpiła<br />
podczas wystawy psów w Stuttgarcie, przez długi czas określana była mianem „stuttgarckiej psiej zarazy”.<br />
Około 30 lat później lekarz Adolf Weil opisał tę chorobę po raz pierwszy u człowieka (zespół Weila,<br />
gorączka polna).<br />
Dziś wiadomo, iŜ oprócz zwierząt domowych i gospodarczych, u których choroba wywołuje objawy<br />
kliniczne, jest równieŜ wiele zainfekowanych zwierząt, u których choroba ma bardzo łagodny przebieg.<br />
Zwierzęta te wydalają zarazki leptospirozy i stanowią potencjalne źródło zakaŜenia dla ludzi.<br />
Etiologia<br />
Zarazki leptospirozy to bakterie gram-ujemne z grupy krętków. Są to bardzo cienkie i elastyczne bakterie<br />
o spiralnym kształcie i haczykowatym zakończeniu. Krętki leptospirozy poruszają się wykonując obroty. W<br />
ramach gatunku Leptospira interrogans sensu lato wyróŜnia się kilka patogennych i saprofitycznych<br />
podgatunków, które nie róŜnią się od siebie morfologicznie, lecz jedynie serologicznie bądź genetycznie.<br />
Od 1989 roku opisanych zostało ponad 250 serowarów, które obecnie sklasyfikowane są w 24 grupach<br />
serologicznych.<br />
Epidemiologia<br />
Krętki przenoszone są w sposób bezpośredni poprzez mocz bądź krew zainfekowanych zwierząt bądź w<br />
sposób pośredni wektorami nieoŜywionymi, na przykład poprzez zanieczyszczoną wodę, poŜywienie bądź<br />
poprzez legowisko, a takŜe za pośrednictwem wektorów oŜywionych, na przykład gryzoni.<br />
Poza organizmem Ŝywiciela krętki Leptospira najlepiej czują się w wilgotnym środowisku w temperaturze<br />
od 0 do 25° C. Badania wykazały istnienie wyra źnej korelacji pomiędzy średnią opadów z trzech miesięcy<br />
poprzedzających wystąpienie przypadków klinicznych a samą liczbą przypadków klinicznych. Zwiększoną<br />
liczbę przypadków klinicznych odnotowuje się po wzmoŜonych opadach lub powodziach, przede<br />
wszystkim późnym latem.<br />
Wydaje się równieŜ, Ŝe na infekcję bardziej podatne są psy w przedziale wiekowym od 4 do 10 lat, niŜ<br />
zwierzęta młode w wieku poniŜej jednego roku, przy czym do infekcji dochodzi częściej na terenach<br />
wiejskich, u zwierząt mających styczność ze zwierzętami gospodarskimi oraz u zwierząt uczestniczących<br />
w polowaniach.<br />
Patogeneza<br />
Krętki Leptospira wnikają do organizmu Ŝywiciela poprzez uszkodzenia skóry, a takŜe przez<br />
nieuszkodzoną błonę śluzową przewodu pokarmowego oraz narządów płciowych.<br />
Okres inkubacji wynosi około siedmiu dni w zaleŜności od zjadliwości danego szczepu bądź odpowiedzi<br />
immunologicznej zainfekowanego zwierzęcia.<br />
Obraz kliniczny<br />
W obrazie klinicznym leptospiroza objawia się w pierwszej kolejności jadłowstrętem, wymiotami,<br />
odwodnieniem oraz gorączką. Później zwierzęta stają się apatyczne, często dochodzą równieŜ trudności<br />
w oddychaniu.<br />
Pojawia się równieŜ Ŝółtaczka błon śluzowych, niedokrwistość połączona z hemoglobinurią, a w<br />
niektórych przypadkach dochodzi do komplikacji w postaci rozsianego krzepnięcia<br />
wewnątrznaczyniowego. Toksyczne produkty rozpadu wywołują skazy krwotoczne oraz liczne martwice.<br />
Następstwem tego moŜe być ostre zapalenie nerek połączone z podwyŜszeniem związków azotowych we<br />
krwi. W niektórych przypadkach obserwowano równieŜ zapalenie wątroby o bardzo ostrym przebiegu.<br />
Diagnostyka laboratoryjna<br />
Badania laboratoryjne mogą wykazywać podwyŜszony poziom mocznika i kreatyniny, a takŜe fosforanów i<br />
bilirubiny. Obserwuje się równieŜ podwyŜszony poziom AST, ALT, AP i LDH.<br />
Zadziwia jednak fakt, iŜ niektóre grupy serowarów, takie jak L. canicola, L. bratislava i L. grippotyphosa<br />
wywołują częściej zaburzenia czynności nerek, a rzadziej dotyczą wątroby, natomiast L.<br />
icterohaemorrhagiae i L. pomona są częściej przyczyną schorzeń wątroby. RównieŜ w przypadku młodych<br />
zwierząt wydaje się istnieć tropizm wątrobowy, podczas gdy w bardzo ostrych przypadkach w pierwszej<br />
kolejności obserwuje się zaburzenia czynności nerek.
W następstwie tego w niektórych przypadkach dochodzi „jedynie“ do podwyŜszenia wartości takiego czy<br />
innego parametru laboratoryjnego, co naleŜy uwzględnić z punktu widzenia diagnostyki róŜnicowej.<br />
Obserwuje się takŜe leukocytozę z przesunięciem w lewo. W niemal kaŜdym z opisanych przypadków<br />
występował wyraźny białkomocz i krwinkomocz.<br />
Badanie serologiczne pod kątem infekcji wykonuje się metodą mikroaglutynacji (MA).<br />
Poziom przeciwciał powyŜej 1:100 oznacza jedynie, iŜ miał miejsce kontakt z zarazkiem. Wiele zwierząt<br />
jest seropozytywnych i nie wykazuje objawów klinicznych. Opublikowane niedawno wyniki badań<br />
pokazały, Ŝe u 25% badanych psów, które nie były szczepione i które nie wykazują objawów klinicznych,<br />
w badaniu metodą mikroaglutynacji stwierdzono poziom przeciwciał rzędu 1:200 i wyŜej nawet przeciwko<br />
sześciu róŜnym typom serowarów.<br />
Wynik ten koreluje z wynikami analizy próbek nadesłanych do LABOKLIN, które wykazały, iŜ u psów<br />
dochodzi najczęściej do reakcji immunologicznej przeciwko róŜnym typom serowarów.<br />
Generalnie za miarodajny diagnostycznie uznaje się poziom przeciwciał powyŜej 1:400 bądź trzy- lub<br />
czterokrotny jego wzrost w drugiej próbie.<br />
Problem stanowi jednak tzw. „luka diagnostyczna” pomiędzy okresem inkubacji a reakcją immunologiczną<br />
organizmu. U zwierząt o cięŜkim przebiegu choroby, a przede wszystkim u zwierząt wykazujących bardzo<br />
ostre objawy choroby obserwuje się niski poziom przeciwciał, a czasem uzyskuje się nawet wynik<br />
negatywny.<br />
Ponadto u zwierząt poddanych juŜ we wczesnej fazie infekcji leczeniu antybiotykami często nie dochodzi<br />
teŜ do spodziewanego wzrostu poziomu przeciwciał.<br />
Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się równieŜ przesunięcie częstotliwości występowania określonych<br />
typów serowarów. Na podstawie badań własnych przeprowadzonych w roku 2002 (n=1440) i 2007<br />
(n=2638) u psów ustalono następujący rozkład poszczególnych typów:<br />
Porównanie serotypów krętka Leptospira u psów, lata 2002 i 2007<br />
Za podstawę i wynik dodatni przyjęto poziom przeciwciał rzędu 1:400 i wyŜej. Zwierzęta, u których poziom<br />
przeciwciał był niŜszy, nie zostały uwzględnione w niniejszym zestawieniu statystycznym. Miało to<br />
zagwarantować, iŜ badaniem objęte zostaną psy, u których obecność przeciwciał została wywołana<br />
infekcją, a nie szczepionką.<br />
Uzyskane wyniki pokazują znaczny wzrost prewalencji serowarów typu L. grippotyphosa, L. bratislava i L.<br />
canicola. Prewalencja wszystkich trzech typów kształtuje się na poziomie ok. 20%. W przypadku<br />
serowarów L. saxkoebing, L. autumnalis i L. pomona stwierdzono jedynie minimalne przesunięcia.<br />
Szczególnie wyraźną zmianę poziomu prewalencji stwierdzono w przypadku serowarów L.<br />
icterohaemorrhagiae, jako Ŝe jeszcze w 2002 roku wynosiła ona 46.7%, a obecnie jest to zaledwie 6.3%.
PoniewaŜ jednak w odniesieniu do serotypu L. canicola zaobserwowano wzrost prewalencji z 14.5% do<br />
19.5%, mało prawdopodobnym jest, iŜ spadek ten jest uwarunkowany bardziej powszechnym<br />
stosowaniem szczepionek.<br />
Badanie metodą PCR na podstawie moczu wykonuje się przede wszystkim u zwierząt wcześniej<br />
leczonych oraz zwierząt wykazujących ostre objawy choroby, poniewaŜ wcześniejsze leczenie utrudnia<br />
hodowlę i wyizolowanie bakterii oraz powoduje, Ŝe organizm nie wytwarza jeszcze przeciwciał.<br />
Jednak fakt, iŜ równieŜ zdrowe psy mogą miesiącami wydalać krętki, sprawia, Ŝe właśnie ta metoda<br />
badania jest interesująca równieŜ dla duŜych hodowli psów i schronisk, głównie w związku z ryzykiem jej<br />
przeniesienia na człowieka.<br />
Wadą badania metodą PCR jest generalny brak moŜliwości identyfikacji poszczególnych serotypów.<br />
Identyfikacja taka wymagałaby zastosowania bardzo pracochłonnych metod z zakresu biologii<br />
molekularnej.<br />
Mimo to, dzięki znacznie większej dokładności metoda PCR jest o wiele bardziej efektywna niŜ<br />
wcześniejsze metody diagnostyczne wykorzystujące mikroskopy z ciemnym polem widzenia.<br />
Leczenie i rokowania<br />
Oprócz leczenia objawowego antyemetykami i wlewów bardzo waŜnym elementem jest dostateczna<br />
produkcja moczu. Ilość wydalanego moczu powinna przekraczać 2ml/kg/h.<br />
Terapia antybiotykowa powinna przebiegać w dwóch fazach:<br />
I faza (krytyczna): ampicylina lub amoksycyklina w dawce 20-25 mg/kg doŜylnie 3 razy dziennie<br />
II faza: doksycyklina w dawce 10 mg/kg 1 -2 razy dziennie przez co najmniej trzy tygodnie, aby zapobiec<br />
wydaleniu leku przez nerki<br />
(Źródło: F. Gaschen, WSAVA 2008<br />
W zaleŜności od badań odsetek zwierząt wyleczonych waha się od 50 do 90% po upływie około 10 dni.<br />
Decydującym czynnikiem jest tutaj skąpomocz względnie bezmocz będący następstwem niewydolności<br />
nerek.<br />
Profilaktyka<br />
W profilaktyce największe znaczenie mają regularne szczepienia. Niestety nie wiadomo do końca, jak<br />
dalece działa tutaj odporność krzyŜowa pomiędzy serotypami L. canicola i L. grippotyphosa a innymi<br />
serotypami.<br />
NaleŜy równieŜ zwracać uwagę, aby w okresie letnim po deszczu pies nie pił wody ze stojących kałuŜ lub<br />
zagłębień.<br />
<strong>Leptospiroza</strong> u innych gatunków zwierząt<br />
Do zakaŜeń krętkami Leptospira dochodzi równieŜ u innych zwierząt domowych i gospodarskich.<br />
<strong>Leptospiroza</strong> u przeŜuwaczy moŜe być przyczyną znacznych strat ekonomicznych i podlega obowiązkowi<br />
zgłoszenia. Ze 130 nadesłanych próbek pobranych od bydła w 11 przypadkach (8,46%) stwierdzono<br />
obecność przeciwciał powyŜej 1:400.<br />
W próbkach tych przewaŜały serotypy L. icterohaemorrhagiae (44.4%), L. saxkoebing (38.9%) i L.<br />
bratislava (16.7%). Obecności nowego serotypu L. hardjo nie stwierdzono w Ŝadnej z próbek.<br />
Do zakaŜeń krętkiem Leptospira dochodzi teŜ coraz częściej u koni. Badaniem objęto 1649 zwierząt.<br />
W 4,73% nadesłanych próbek stwierdzono poziom przeciwciał powyŜej 1:400, przy czym prewalencja<br />
poszczególnych serotypów kształtowała się następująco:<br />
L. grippotyphosa 24,8%<br />
L. bratislava 23,9%<br />
L. saxkoebing 16,5%<br />
L. canicola 11,9%<br />
L. australis 7,3%<br />
L. icterohaemorrhagiae 6,4%<br />
L. sejroe 5,5%<br />
L. autumnalis 3,7%
Przez długi czas zakładano, iŜ u kotów infekcje krętkiem Leptospira przebiegają bezobjawowo bądź w<br />
bardzo łagodny sposób. Ale równieŜ u tych zwierząt coraz częściej obserwuje się objawy kliniczne.<br />
Z 32 próbek przebadanych na przestrzeni dwóch lat w trzech przypadkach (9,37%) stwierdzono wysoki<br />
poziom przeciwciał (1:800 i więcej). PrzewaŜały serotypy L. grippotyphosa i L. bratislava (po 0,78%), w<br />
dalszej kolejności L. icterohaemorrhagiae, L. sejroe, L. autumnalis i L. australis (po 0,39%).<br />
<strong>Leptospiroza</strong> u ludzi jako choroba odzwierzęca<br />
W Republice Federalnej Niemiec leptospiroza u ludzi podlega obowiązkowi zgłoszenia od roku 1962. Do<br />
zakaŜeń u ludzi dochodzi najczęściej podczas prac rolniczych, ale równieŜ podczas zajęć rekreacyjnych i<br />
sportów wodnych. Lekarze weterynarii oraz właściciele zakaŜonych zwierząt powinni szczególnie dbać o<br />
higienę i stosować rękawice ochronne podczas kontaktu ze zwierzętami.<br />
Ze względu na wspomniane wyŜej zwierzęta nie wykazujące objawów i wydalające krętki dotyczy to w<br />
takim samym stopniu duŜych hodowli psów.