Faamasinoga o Fanua & Suafa Tusi Taiala - PacLII

Faamasinoga o Fanua & Suafa Tusi Taiala - PacLII Faamasinoga o Fanua & Suafa Tusi Taiala - PacLII

19.04.2013 Views

1. Upu Tomua O le Faamasinoga o Fanua ma Suafa: • o le Faamasinoga o fa'amaumauga; • ua fa'avaeina i lalo o le Fuaitau 103 o le Fa'avae ma le Tulafono o Fanua ma Suafa 1981 ua suia ai le Tulafono o le Puipuia o Eleele Samoa 1934 lea ua soloia. 2. Tulafono Talafeagai 2.1 Tulafono Fa'amalumalu • Fa'avae Vaega IX • Tulafono o Fanua ma Suafa 1981 faatasi ai ma Teuteuga, i.e. Tulafono Toe Teuteu o Fanua ma Suafa 1988; Tulafono Toe Teuteu o Fanua ma Suafa 1992/1993. 2.2 Isi Tulafono o le Fa'agaioiga • Tulafono o Fono a Nu'u 1990 2.3 Aganuu ma Agaifanua O lo'o tautino i le fa'atomuaga o le Folafolaga o le Tutoatasi, faatasi ai ma isi mea: "Ua tatau ona avea Samoa ma Malo Tutoatasi e fa'avaeina i luga o faiga fa'akerisiano ma tu ma aganu'u a Samoa." O lo'o fa'amatalaina i le Fuaitau 111 o le Faavae lava ia le uiga o "tulafono" faatasi ai ma isi mea, "so'o se aganu'u ma agaifanua ua tu'uina iai le malosiaga o le tulafono i totonu poo i so'o se vaega o Samoa i lalo o Vaega o so'o se Tulafono po'o i lalo o se fa'aiuga a se Faamasinoga ua iai le pule patino." O lo'o fa'amatalaina i le Tulafono o Fanua ma Suafa 1981 fa'atasi ai ma ona Teuteuga uiga moni o aganu'u ma agaifanua "o aganu'u ma agaifanua a Samoa ua taliaina le aloaia i taimi talafeagai ma e aofia ai: a) tulaga fa'avaeina o aganu'u ma agaifanua ua taliaina e tagata o Samoa i le tulaga lautele; ma e) aganu'u ma agaifanua ua taliaina le aloaia e fa'atatau tonu i se nofoaga poo se mataupu." Novema 2003 Faamasinoga o Fanua ma Suafa Tusi Taiala

O le Tulafono o Fono a Nu'u 1990: • o lo ua fa'amaufa'ailogaina ai ma fa'aoloatauina le faatinoga o le malosiaga ma le pule a Fono a Nu'u ta'itasi i taimi ua tuanai ma le lumanai e fa'atatau i mataupu a le nu'u, ina ia tusa ai ma aganu'u ma agaifanua a le nu'u lava ia; • o lo'o manaomia ai Fono a Nu'u taitasi uma ina ia fa'atino soo sona malosiaga po'o Pule, ia tusa ai ma aganu'u ma agaifanua a le nu'u lava ia. Ia maitauina mea ua faaeseina i le s5. 3. Anofale o le Faamasinoga 3.1 Faamasino Samoa Manaoga mo le tofiaina • O lo'o umiaina se suafa matai; • Ua faatatauina ua agava'a i mafua'aga o: • le amio lelei; • le tomai; • le tulaga; • le tauleleia; ma • lei aulia le matua e 65 tausaga; Tofiaga • Tofiaina e le Ao o le Malo, i luga o le fautuaga a le Komisi o Galuega a le Faamasinoga. • Umia le tofi se'ia aulia le 65 tausaga o le soifua. • E ono mafai ona iloiloina le fa'aopoopoina o le taimi galue ina ua tuanai le auliaina o le matua e 65 tausaga pe'afai; • ua faia se talosaga a'o le'i aulia lelei po o ua aulia le 65 tausaga o le soifua; • ua faia le talosaga a'o le'i poo ua mae'a le periota o le fa'aopoopoga o loo i ai; • o talosaga taitasi ia iai faatasi ma se Tusifa'amaoni Faa-Foma'i ua sainia e se Foma'i Sinia ua togia e le Failautusi o Faamasinoga. Novema 2003 Faamasinoga o Fanua ma Suafa Tusi Taiala

1. Upu Tomua<br />

O le <strong>Faamasinoga</strong> o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong>:<br />

• o le <strong>Faamasinoga</strong> o fa'amaumauga;<br />

• ua fa'avaeina i lalo o le Fuaitau 103 o le Fa'avae ma le Tulafono o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> 1981 ua<br />

suia ai le Tulafono o le Puipuia o Eleele Samoa 1934 lea ua soloia.<br />

2. Tulafono Talafeagai<br />

2.1 Tulafono Fa'amalumalu<br />

• Fa'avae Vaega IX<br />

• Tulafono o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> 1981 faatasi ai ma Teuteuga, i.e. Tulafono Toe Teuteu o <strong>Fanua</strong><br />

ma <strong>Suafa</strong> 1988;<br />

Tulafono Toe Teuteu o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> 1992/1993.<br />

2.2 Isi Tulafono o le Fa'agaioiga<br />

• Tulafono o Fono a Nu'u 1990<br />

2.3 Aganuu ma Agaifanua<br />

O lo'o tautino i le fa'atomuaga o le Folafolaga o le Tutoatasi, faatasi ai ma isi mea:<br />

"Ua tatau ona avea Samoa ma Malo Tutoatasi e fa'avaeina i luga o faiga fa'akerisiano ma tu ma<br />

aganu'u a Samoa."<br />

O lo'o fa'amatalaina i le Fuaitau 111 o le Faavae lava ia le uiga o "tulafono" faatasi ai ma isi mea, "so'o se<br />

aganu'u ma agaifanua ua tu'uina iai le malosiaga o le tulafono i totonu poo i so'o se vaega o Samoa i lalo o<br />

Vaega o so'o se Tulafono po'o i lalo o se fa'aiuga a se <strong>Faamasinoga</strong> ua iai le pule patino."<br />

O lo'o fa'amatalaina i le Tulafono o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> 1981 fa'atasi ai ma ona Teuteuga uiga moni o<br />

aganu'u ma agaifanua "o aganu'u ma agaifanua a Samoa ua taliaina le aloaia i taimi talafeagai ma e aofia<br />

ai:<br />

a) tulaga fa'avaeina o aganu'u ma agaifanua ua taliaina e tagata o Samoa i le tulaga lautele;<br />

ma<br />

e) aganu'u ma agaifanua ua taliaina le aloaia e fa'atatau tonu i se nofoaga poo se mataupu."<br />

Novema 2003 <strong>Faamasinoga</strong> o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> <strong>Tusi</strong> <strong>Taiala</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!