Faamasinoga o Fanua & Suafa Tusi Taiala - PacLII
Faamasinoga o Fanua & Suafa Tusi Taiala - PacLII
Faamasinoga o Fanua & Suafa Tusi Taiala - PacLII
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Sa'olotoga o feoaiga ma nofoaga<br />
I re the Constitution Taamale v Attorney - General (1995) WSCA 1 (18 Aokuso 1995; C.A. 2/95B, o i<br />
latou na talosaga, o le aiga o Ta'amale, na o latou talosaga apili fa'asaga i le fa'aiuga a le <strong>Faamasinoga</strong><br />
Maualuga. Na fa'atumauina e le <strong>Faamasinoga</strong> Maualuga le poloaiga mo le fa'atulaieseina na faia e Alii<br />
ma Faipule o Sapunaoa, Falealili lea foi na fa'atumauina e le <strong>Faamasinoga</strong> o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong>. Sa finauina<br />
e i latou na talosaga tete'e e fa'apea o lenei poloaiga ua solia ai la latou aia i le saolotoga o feoaiga ma le<br />
saolotoga o le nofoaga e nonofo ai.<br />
Na fa'aiuina e le <strong>Faamasinoga</strong> o Talosaga Apili e fa'apea e mafai e le <strong>Faamasinoga</strong> o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> ona<br />
faia se poloaiga o le fa'atulaieseina ma o le fa'atulaieseina ua le solia ai le aia tatau i le nofoaga e nofo ai<br />
po o feoaiga e pei ona fa'atulagaina i totonu o le faavae ona o le fa'atulaieseina o se fa'atatauga talafeagai<br />
ua fa'atulagaina e tulafono fa'amamaluina mo le lelei o le tulaga toafilemu o tagata lautele.<br />
I le Taipu v Sila ma isi (1983) WSLR 19, na faaiuina e le <strong>Faamasinoga</strong> Maualuga e faapea o le poloaiga<br />
mo le fa'atulaieseina na faia faasaga i le na tagi, ona na musu e alu i le lotu, ua solia ai le aia tatau a le ua<br />
tagi i le saolotoga o tapuaiga. O lona uiga o le poloaiga mo le fa'atulaieseina na faaiuina sa faia ma le le<br />
tusa ai ma le tulafono. E taua le maitauina o le faamasinoga lenei aua e ese mai nai lo le faamasinoga a<br />
Taamale ona sa finauina i luga o le saolotoga o tapuaiga ae le o le saolotoga o feoaiga poo nofoaga e nofo<br />
ai.<br />
Saolotoga o tapuaiga po'o aoaoga faa-tapuaiga<br />
I le Sefo v The Attorney - General (2000) WSSC 18 (12 Iulai 2000), o i latou na tagi na talosaga apili i<br />
le <strong>Faamasinoga</strong> Maualuga ona o le faaiuga a le <strong>Faamasinoga</strong> o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong>. Na fa'atumauina e le<br />
<strong>Faamasinoga</strong> o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> le faaiuga a Alii ma Faipule o Saipipi ina ia fa'atapula'a le numera o lotu i<br />
lo latou nuu ma ia fa'asa i latou na tagi mai le fa'atinoina o aoga tusipaia poo sauniga lotu i Saipipi.<br />
Sa finauina e i latou na tagi e fa'apea o lenei fa'aiuga ua solia ai la latou aia tatau i le sa'olotoga mo<br />
tapuaiga atoa ai ma la latou aia tatau e fa'atatau i aoaoga fa'a-tapuaiga, ma e fa'apea o le <strong>Faamasinoga</strong> o<br />
<strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> atoa ai ma Alii ma Faipule o Saipipi e le i ai so latou malosiaga fa'a-le-tulafono poo se<br />
pule e faatapulaaina le saolotoga o tapuaiga ma aoaoga fa'a tapuaiga.<br />
Na fa'aiuina e le <strong>Faamasinoga</strong> Maualuga e faapea o le <strong>Faamasinoga</strong> o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> atoa ai ma Alii ma<br />
Faipule e le'i iai sa latou pule e faia ai se poloaiga e faatapulaaina ai tapuaiga i totonu o le nu'u ma o le<br />
faia o lenei fa'aiuga ua solia ai le aia tatau o le saolotoga i tapuaiga o i latou na tagi. Na fa'aiuina foi e le<br />
<strong>Faamasinoga</strong> Maualuga o nei aia tatau o le'a solia pe ana fa'atagaina le Fono a le Nu'u e fa'atapula'a le<br />
numera o lotu i totonu o le nu'u poo le faapea sa tatau i tagata o le nuu ona sailia se fa'atagaga e amata ai<br />
se lotu. Na teena foi e le <strong>Faamasinoga</strong> le finauga a le Loia Sili e faapea o le fa'atapula'aina o le saolotoga<br />
o tapuaiga i lenei faamasinoga e tatau ona fa'atagaina e fa'avae lea i le tulaga ese aloaia o le "to'afilemu o<br />
tagata lautele" o lo'o maua i le Tulafono o Fono a Nu'u 1990 ma le Tulafono o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> 1981.<br />
Novema 2003 <strong>Faamasinoga</strong> o <strong>Fanua</strong> ma <strong>Suafa</strong> <strong>Tusi</strong> <strong>Taiala</strong>