PLAN ZA UPRAVUVAWE SO OTPAD VO OP[TINA OHRID ... - Охрид

Plan za upravuvawe so otpad vo општина Охрид za period 2009-2014
Општина Охрид
PLAN ZA UPRAVUVAWE SO OTPAD VO OP[TINA
OHRID ZA PERIOD 2009-2014
Fevruari 2009
16

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Sodr`ina: strana
Voved 3
1. Opis i ocenka na postojnata sostojba vo vrska so upravuvaweto so
otpadot
3
1.1 Opis i ocenka na sostojbite vo odnos na biorazgradliviot otpad vo
op{tina Ohrid
8
1.2 Sostojbi so selektirawe i reciklirawe na komunalen cvrst otpad
za op{tina Ohrid
11
1.3 Finansiska analiza na JP "Ohridski Komunalec" - Ohrid 14
1.3.1 Analiza na bilansot na sostojba zaklu~no so 31 dekemvri 2007 i
2006 godina
14
1.3.2 Analiza na bilansot na uspeh zaklu~no so 31 dekemvri 2007 i 2006
godina
15
1.3.3 Pokazateli koristeni pri vr{ewe na finansiskata analiza na JP
"Ohridski Komunalec" - Ohrid
16
1.3.4 Analiza na bilansot na sostojba za 2007 i 2006 godina 16
1.3.5 Analiza na prihodi i rashodi za 2007 i 2006 godina (zgolemuvawe
/namaluvawe na fakti~kite vredosti)
17
1.3.6 Analiza na prihodi i rashodi za 2007 i 2006 godina
(zgolemuvawe/namaluvawe na fakti~ki vrednosti)-prodol`uva
18
1.4 Procentualno u~estvo na oddelni kategorii rashodi vo vkupnite
rashodi
18
1.4.1 Procentualno u~estvo na oddelni kategorii rashodi vo vkupnite
rashodi - prodol`uva
1.5 Sposobnost za samofinansirawe na pretprijatieto 19
2. Predviduvawa na idnite sostojbi vo upravuvaweto so otpadot
3.Stimulativni merki za namaluvawe i izbegnuvawe na sozdavaweto na
otpadot, negovo povtorno koristewe, reciklirawe ili koristewe kako
20
izvor na energija
4. Na~ini na otstranuvawe i deponirawe na otpadot {to ne mo`e da se
21
izbegne i da se preraboti
5. Identifikuvawe na aktivnostite za postignuvawe na celite za
22
integrirano upravuvawe so otpad
6. Definirawe na indikatorite preku koi }e se sledi realizacijata na
22
Planot i Programata
24
7. Analiza na postojnata sostojba so generiraweto na otpad vo op{tina
Ohrid
7.1 Analiza na upotreba na korisnite frakcii od komunalniot cvrst
26
otpad vo op{tina Ohrid
26
7.2 Koli~ini na биоразградлив otpad и методи za upravuvawe so istiot 27
7.3 Analiza na postojnata sostojba so generirawe na biorazgradliviot
27
otpad vo ruralniot del na op{tina Ohrid
7.4 O~ekuvani trendovi vo generiraweto na biorazgradliv otpad 29
8. Analiza i predlog za najsoodveten na~in na upravuvawe so otpad 29
8.1 Preporaki vo odnos na biorazgradliviot otpad 30
8.2 Preporaki vo odnos na finansiskite akcii
9.Definirawe na akcii odnosno proekti so koi bi se realizirale
30
predvidenite aktivnosti so izvr{ena prioretizacija
10. Sogleduvawe na javnoto mislewe od aspekt na voveduvawe na
integrirano upravuvawe so otpadot vo op{tina Ohrid i definirawe na
cenata na uslugata
11. Identifikuvawe na mo`nite finansiski izvori za
implementirawe na Planot i Programata
12. Merki za edukacija i za podignuvawe na javnata svest za
upravuvaweto so otpad
19
31
35
39
41
2

I Voved
Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Soglasno Zakonot za upravuvawe so otpad (sl.v. 68/04 i 107/07), site
op{tini se dol`ni da izrabotat op{tinski plan za upravuvawe so otpadot
soglasno so Nacionalniot plan za upravuvawe so otpad. Planot treba da gi dade
op{tinskite nasoki za ostvaruvawe i implementirawe na celite koi se
utvrdeni na nacionalno nivo.
Pokraj ostanatite dokumenti koi go tretiraat otpadot na lokalno nivo,
se smeta, deka Planot za upravuvawe so otpad e eden od najva`nite dokumenti vo
ovaa oblast. So negovoto donesuvawe se vr{i primena i implementacija na EU
direktivite za otpad, zaradi toa {to celite postaveni vo Nacionalniot plan se
direktno vrzani so obezbeduvaweto na minimalnite uslovi za upravuvawe so
otpad preku primena na standardite, koi se primenuvaat vo Evropskata Unija.
Ednogodi{nata programa koja }e proizleze od Planot pretstavuva
osnoven dokument za planirawe na idnite aktivnosti vo tekot na kalendarskata
godina, kako i osnova za presmetuvawe na delot od op{tinskiot buxet potreben
za realizacija.
1. Opis i ocenka na postojnata sostojba vo vrska so upravuvaweto so otpadot
Op{tina Ohrid zafa}a povr{ina od 348 km 2 , so vkupno naselenie od
55.749 `iteli i 30 naseleni mesta. Brojot na doma}instva vo op{tina Ohrid
iznesuva 16.012 i 28.437 stanovi (site vidovi `iveali{ta). Gustinata na
naselenost e 142 `iteli na km 2 .
Upravuvaweto so otpad vo op{tina Ohrid se odviva preku Javnoto
Pretprijatie za komunalno-proizvodni uslu`ni raboti i ezerski soobra}aj
"Ohridski Komnalec".
Javnoto Pretprijatie "Ohridski Komunalec" e formirano na 22.12.1989
godina i raspolaga so vkupno 210 vraboteni, koi spored svoite rabotni
aktivnosti se rasporedeni vo slednite Rabotni Edinici, Oddelenija i sektori:
R.E. "Komunalna higiena", R.E. "Parkovi i zelenilo", R.E. "Mehanizacija", R.E.
"Pazar", R.E. "Grade`ni raboti, Grobi{ta i pogrebni uslugi", R.E. "Sportski
Centar" i R.E. "Zaedni~ki Slu`bi".
Sobiraweto na otpadot vo op{tina Ohrid se vr{i od 00~-24~, sekoj den vo
centralnoto gradsko podra~je, dodeka vo ostanatite naseleni mesta sobiraweto
se vr{i dva pati nedelno.
Za vreme na letnata sezona poradi pogolemata frekfencija i prisustvoto
na golem broj turisti, se raboti vo tri smeni, so davawe na uslugi vo
centralnoto gradsko podra~je i na potegot Biljanini Izvori - Sv. Naum.
Sobiraweto na otpadot se vr{i vo kontejneri so zafatnina od 1,1 m 3 so
vkupen broj 550-600 (par~iwa), koi se nameneti za doma}instvata i instituciite,
i kontejneri so zafatnina od 5 i 7 m 3 so vkupen broj 30-50 (par~iwa) nameneti za
komercijalnite objekti.
3

park:
Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Javnoto Pretprijatie "Ohridski Komunalec" raspolaga so sledniot vozen
Tabela br.1 Tip i broj na vozila na JP "Ohridski Komunalec"
Reden
broj
Tip na vozilo
1. Specijalni vozila za podigawe,
transport i deponirawe na otpad
Broj na vozila
2. Buldo`er TG - 80 1
3. Utovara~ RD 130 1
4. Kombiniran buldo`er FB 100.2 1
5. Cisterna za miewe na ulici 1
6. Traktori 2
7. Cisterna za transport na fekalii 1
8 Kamioni kiperi so nosivost od
7,5T (FAP)
9. Motorna metalka od 4 m 3 nema dadeno podatok
10. Balirka za sekundarni surovini nema dadeno podatok
11. Pretovarna lenta nema dadeno podatok
Izvor: Podatoci od Op{tina Ohrid
Sobraniot otpad JP "Ohridski Komunalec" go deponira na deponijata
Bukovo, koja e nameneta za cvrst komunalen otpad. Deponijata Bukovo postoi od
1972 godina, povr{inata na deponijata iznesuva 60,000 m 2 i e 25km oddale~ena od
gradot Ohrid.
Pokraj deponijata Bukovo, vo op{tina Ohrid postoi u{te edna deponija,
Maucker, koja e nameneta za grade`en {ut i se nao|a na 5km oddale~enost od
Ohrid. Spored Nacionalniot Plan za Upravuvawe so Otpad (NPUO) 2009-2015
godina, deponijata Bukovo spa|a vo kategorijata na visoko rizi~ni deponii, koi
treba da se zatvorat i rekultiviraat.
Organiziranoto sobirawe na otpad vo op{tina Ohrid se vr{i vo 17 od
vkupno 30 naseleni mesta. Tuka spa|aat naselenite mesta: Ra~a, Gorno Lako~erej,
Dolno Lako~erej, El{ani, Zavoj, Kowsko, Kosel, Lagadin, Qubani{ta, Openica,
Orman, Ohrid, Pe{tani, Podmolje, Trpejca, [ipokno i Vapila.
Vo tabela br.1 se prika`ani naselnite mesta vo op{tina Ohrid so vkupna
povr{ina (km 2 ) i vkupen broj na `iteli.
17
3
4

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Tabela br. 2 Naseleni mesta i broj na `iteli vo op{tina Ohrid
Naseleni mesta vo op{tina Povr{ina
Ohrid
(km 2 @iteli
)
(popis 2002 god.)
Vapila 8,5 112
Velgo{ti 17,8 3,036
Velestovo 29,7 53
Gorno Lako~erej 9,2 515
Dolno Kowsko * 916
Dolno Lako~erej 11,3 728
El{ani 17,1 590
Zavoj 18,2 12
Kowsko 20,1 22
Kosel 8,9 586
Kuratica 23,3 326
Lagadin * 20
Leskoec 7,2 2,595
Livoi{ta 7,8 178
Qubani{ta 32,5 171
Openica 16,6 58
Orman * 104
Ohrid 13,8 42,033
Pe{tani 6,2 1,326
Place 19,4 4
Podmolje * 331
Ramne 19,1 632
Rasino 10,2 8
Re~ica * 5
Svini{ta 26,5 64
Sirula 23,6 10
Skrebatino 18,1 6
Trpejca 13,2 303
[ipokno * 5
Ra~a * 1000
Izvor:Op{tinite vo R.Makedonija - IDBC (Informativen biznis centar) 2006g.
Pokrienosta na vkupnoto naselenie so komunalata usluga iznesuva 56%.
Koli~inite na otpad koi se sobiraat dnevno od strana na JP "Ohridski
Komunalec" iznesuvaat 60 do 70 toni, von sezona, dodeka za vreme na letniot
period koli~inite na sobraniot otpad se dvi`at od 90 do 100 toni dnevno.
Koli~inite na komunalen otpad koi se sozdavaat vo op{tinata mo`e da se
dobijat i od empiriski pokazateli, vrz osnova na stepenot na sozdavawe na otpad
na godi{no nivo po ~ovek (283 kg/~/g -Nacionalen Plan za Upravuvawe so
Otpad).
Tabela br.3 Koli~ini na sozdaden komunalen otpad vo op{tina Ohrid
Vkupni koli~ini na
sozdaden otpad/
vkupno naselenie
16.025 t/g
55.749 `iteli
Vkupni koli~ini na
sobran otpad/ vkupno
opslu`eno naselenie
13.560 t/g
47.916 `iteli
Vkupni koli~ini na
nepodignat otpad/ vkupno
neopslu`eno naselenie
2.217 t/g
7.833 `iteli
5

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Pokraj osnovnata dejnost sobirawe, podignuvawe, transport i deponirawe
na otpadot na deponija, JP "Ohridski Komunalec" vr{i i drugi dejnosti, kako
odr`uvawe na javnata ~istota vo gradskite i prigradskite naselbi; ~istewe na
delot pokraj bregot i kejot na Ohridskoto ezero, odr`uvawe na gradskite
parkovi, zelenilo, park-{umi, odr`uvawe i koristewe na pazarite na golemo i
malo, dejnost na upravuvawe so objekti za sportski aktivnosti (otvoreni i
zatvoreni prostori) odr`uvawe i koristewe na javniot prostor za parkirawe,
ukrasuvawe na naselenite mesta i drugi aktivnosti vo komunalnata sfera.
^istewe na delot pokraj bregot i kejot na Ohridskoto ezero
Vo op{tina Ohrid spored planiranata dinamika se sobiraat i
podignuvaat slednite vidovi na otpad:
▪ kabast otpad (du{eci, {poreti, televizori i dr.) se podignuva sekoja posledna
sabota vo mesecot, a istiot treba da bide ostaven do kontejnerite ili na mestata
predvideni za krevawe smet, vo terminot od 08.00~. do 11.00~.
▪ otpad od ureduvawe na dvornite povr{ini (granki, treva, pilevina, `iva
ograda i dr.) da se stavi vo posebni najlonski kesi i da se ostavi do kontejnerite
ili na mesta predvideni za podigawe smet. Istiot se podiga sekoj ponedelnik vo
terminot od 08.00~. do 11.00~.
▪ grade`niot otpad, zemja, {ut i sl. gra|anite se dol`ni sami da go
transportiraat vo deponijata "Maucker", pri {to za koli~ini do 0,5m 3
(poluprikolka) deponiraweto e besplatno.
Pokraj komunalniot cvrst otpad, vo op{tina Ohrid se sobira i
industriskiot otpad i medicinskiot otpad. Medicinskiot otpad najprvo
selektiran se sobira vo posebno vozilo, so koe se transportira do deponijata
Bukovo kade {to vo prethodno iskopana jama se zakopuva i zatrupuva so zemja.
Soglasno podatocite medicinskiot otpad se podiga od 5 medicinski ustanovi i
toa: JZU Medicinski Centar Ohrid, Zdravstven dom Ohrid, Specijalna Bolnica
za ortopedija i traumatologija Sv.Erazmo Ohrid, JZO za kardiovaskularni
zaboluvawa Ohrid i Zavod za zdravstvena za{tita Ohrid.
Vo nastojuvawata za zgolemuvawe na efikasnosta, ekonomi~nosta i
pogolema operativnost na vozilata za sobirawe na smet so pomal kapacitet,
kako i za{teda na pogonskite sredstva, JP."Ohridski Komunalec"- Ohrid ima
vovedeno pretovarna stanica so koja se ovozmo`uva vozilata so pomal kapacitet
namesto istovar na deponija, da vr{at pretovar na otpadot vo pogolemo vozilo.
Taka namesto pomalite vozila da vr{at 8 pati istovar na otpadot do deponijata
"Bukovo", toa koli~estvo na otpad so pomo{ na pretovarnata stanica se
transportira do deponijata "Bukovo" so pogolemo vozilo so eden transport.
6

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Pretovarna stanica
Voveduvaweto na tehnologijata t.n."pretovarna stanica" e pozitivna
promena vo vr{eweto na osnovnata dejnost na komunalnoto pretprijatie, so
ogled na goleminata na teritorijata na koja se dava uslugata odnosno se sobira
otpadot od edna strana i golemata oddale~enost na deponijata "Bukovo", od
druga strana.
Spored elaboratite koi se izraboteni od eksperti od ovaa oblast,
pretovarnata stanica e tehni~ki i ekonomski isplatliva vo site slu~ai kade
mestoto na `iveewe e oddale~eno pove}e od 15km od mestoto kade se deponira
otpadot. Su{tinata e otpadot vo gradskata sredina da se sobere, selektira i
kompaktira, pa potoa da se transportira i deponira otpadot koj }e nemo`e da se
iskoristi (obraboti).
Pokraj za{tedata na gorivoto, rabotnata snaga, amortizacijata, se
za~uvuva i `ivotnata sredina preku namaluvawe na zagaduvawe na vozduhot,
po~vata, kako i namaluvawe na bu~avata, pra{inata, soobra}ajnite gu`vi i sl.
Cenata za sobirawe na otpad iznesuva:
Doma}instva:
Pravni lica:
stanben prostor ............... 2,20 den/m 2
I kategorija......................... 2,90 den/m 2
II kategorija........................5,60 den/m 2
III kategorija......................10,00 den/m 2
IV kategorija......................15.00 den/m 2
Stepenot na naplata na godi{no nivo iznesuva 70%, {to e zna~ajno visok
stepen vo odnos na ostanatite javni komunalni pretprijatija vo R. Makedonija,
no sepak pra{awe e dali pri kalkulaciite pri formirawe na cenata se zemaat
vo predvid site elementi neophodni za pro{irena reprodukcija ili cenata se
formira na osnova na plate`nata mo} na naselenieto.
Pokrienosta na teritorijata so uslugata za podignuvawe na otpad ne e
celosno, odnosno del od teritorijata na op{tinata, ne e pokriena so ovoj vid na
usluga. Poradi ova ~esta e pojavata na divi deponii.
Takov primer e podra~jeto na turisti~kata naselba "Sveti Stefan" koja e
locirana vo krajbre`niot pojas.
7

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Divi deponii vo podra~jeto na turisti~kata naselba "Sveti Stefan"
Op{tata sostojba vo oblasta na upravuvawe so otpadot vo op{tina Ohrid
se ocenuva kako delumno zadovolitelna, pred se bidej}i ne se ispolneti
kriteriumite utvrdeni vo Evropskite direktivi za otpad, kako vo odnos na
soodvetnosta i kvalitetot na prevoznite sredstva, pokrienosta so uslugata za
sobirawe na otpad, nepostoeweto na integralno upravuvawe so otpad i posebno
vo odnos na sostojbata na op{tinskata deponija.
Sporedeno so sovremenoto integralno upravuvawe so otpad nedostasuvaat
operaciite na organizirano odvojuvawe na reciklabilni materijali i
recikla`a na komunalniot cvrst otpad, dodeka osnovnite operacii na sobirawe,
transport i deponirawe se odvivaat na na~in koj ne gi zadovoluva vo celost
barawata za bezbedno postapuvawe so otpadot koi se utvrdeni vo EU
Direktivite.
1.1 Opis i ocenka na sostojbite so biorazgradliviot otpad vo op{tina
Ohrid
Tretmanot na organskiot otpad, odnosno na organskata frakcija od
komunalniot cvrst otpad na teritorijata na op{tina Ohrid se sveduva na
negovo sobirawe, transportirawe i deponirawe zaedno so drugite frakcii od
komunalniot cvrst otpad. Organskiot otpad od komunalniot cvrst otpad ne se
odvojuva, dodeka organskiot otpad koj se generira vo zemjodelieto, poradi
nepokrienosta na ruralniot del od op{tinata so uslugata za podignuvawe na
otpad, naj~esto se isfrluva na nesoodvetni mesta ili pak {to e dosta ~est
slu~aj se gori. Vakvite na~ini na postapuvawe so ovoj vid na otpad se golem
rizik za `ivotnata sredina i direktno pridonesuvaat kon zagaduvawe na
po~vata, vodite i vozduhot.
Soglasno podatocite prezentirani vo Nacionalniot Plan za Upravuvawe
so Otpad, 26% od otpadot e organski otpad ili po `itel na godi{no nivo se
generira okolu 77 kilogrami na organski otpad. Vrz osnova na brojot na `iteli,
mo`e da se konstatira deka godi{nata produkcija na biorazgradliv otpad od
komunalni izvori vo op{tina Ohrid e pribli`no 4300 tona.
Postojniot na~in na postapuvawe so biorazgradliviot otpad ne
soodvetstvuva so zakonskite re{enija od oblasta na upravuvawe so otpadot vo R.
Makedonija, a osobeno ne so sistemot na integralnoto upravuvawe so otpadot koj
e definiran kako najprifatliv vo site strategiski dokumenti koi ja tretiraat
ovaa oblast vo Republika Makedonija.
Odlagaweto na organskata frakcija na otpadot na deponija, rezultira so
brojni problemi po `ivotnata sredina (emisii na stakleni~ki gasovi,
8

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
sozdavawe na deponiski iscedok, zagaduvawe na po~vata i podzemnite vodi itn.).
Pokraj ova, ne mo`e a da ne se zemat vo predvid ekonomskite efekti od vakvoto
postapuvawe so otpadot. Vpro~em, samoto odlagawe na biorazgradliviot otpad
na deponija pretstavuva gubitok na dragocen deponiski prostor i namaluvawe na
kapacitetot ili vekot na deponijata. Koga na ova }e se dodadat i tro{ocite za
transport i sobirawe, o~igledna e potrebata za iznao|awe na poefikasni
re{enija.
Bidej}i zemjodelieto e zna~ajna stopanska granka vo ovaa op{tina,
koli~inite na biorazgradliv otpad od ovoj izvor se mo{ne zna~ajni.
Vo tabela br.3 se dadeni podatoci za povr{inata na odredeni zemjodelski
kulturi interesni od aspekt na sozdavawe otpad i nus proizvodi, vo site
naseleni mesta vo op{tina Ohrid.
Tabela br.4 Agrarna povr{ina, pasi{ta i {umi vo op{tina Ohrid
Naseleni mesta vo Agrarna Pasi{ta [umi
op{tina Ohrid povr{ina
Vapila 309 84 312
Velgo{ti 359 790 584
Velestovo 425 1,603 739
Gorno Lako~erej 435 22 336
Dolno Kowsko * * *
Dolno Lako~erej 445 158 351
El{ani 243 880 352
Zavoj 439 82 977
Kowsko 355 780 574
Kosel 331 11 336
Kuratica 687 154 1,273
Lagadin * * *
Leskoec 351 14 233
Livoi{ta 351 10 385
Qubani{ta 295 817 2,528
Openica 498 42 604
Orman * * *
Ohrid 1,255 49 24
Pe{tani 207 6 280
Place 399 282 1,116
Podmolje * * *
Ramne 163 1,039 634
Rasino 199 14 694
Re~ica * * *
Svini{ta 574 23 1,837
Sirula 610 150 1,301
Skrebatino 407 182 740
Trpejca 213 3 800
[ipokno * * *
Ra~a * * *
Izvor:Op{tinite vo R.Makedonija - IDBC (Informativen biznis centar) 2006g.
Vo slednata tabela prika`ani se procenetite koli~ini na otpad dobieni
vrz osnova na prose~noto generirawe na otpad po vid na kultura na eden hektar.
9

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Tabela br.5 Potencijalni koli~ini na otpad od zemjodelstvo
(rastitelna masa)
vid na kultura
zrnesti kulturi
povr{ina/ha* slama (t)
P~enica 408 816
Ja~men 83 166
P~enka 165
1400
(ostatok od rastenie)
Vkupno 656 2382
* Spored popisot na zemjodelstvoto na Republika Makedonija 2007 god.
Pokraj koli~inite prika`ani vo tabelata koi poradi nivnata upotreba
kako dobito~na hrani ili druga upotreba i ne se zna~ajni od aspekt na
upravuvawe so otpad, treba da se zemat vo predvid i koli~inite na rastitelno
tkivo od gradinarski kulturi, od koi na povr{ina od okolu 160 hektari se
produciraat okolu 420 toni rastitelna otpadna masa, kako i koli~inite na
otpad koi se generiraat od lozovite nasadi, koi na teritorijata na op{tina
Ohrid se rasprostriraat na vkupno 185 hektari i od koi se generiraat
pribli`no 550 toni na granki i lisja.
Pokraj rastitelniot otpad od zemjodelieto, biorazgradliv otpad se
generira i od sto~arstvoto.
Spored brojot na razli~nite vidovi na dobitok i prose~noto generirawe
na raznoviden otpad po edinica na dobitok i prose~na te`ina, procenata na
generirawe na otpad vo sto~arstvoto e prika`an vo slednata tabela:
Vid
(prose~na
te`ina na
`ivotno)
Goveda
(500 kg)
Ovci
(50 kg)
Kozi
(50 kg)
Tabela br.6 Otpad (vo toni) sozdaden vo sto~arstvo
Broj
921
6512
1502
Vid na
potencijalen
otpad
Feces,
ekskret,
prostirka,
uginati
`ivotni
Feces,
ekskret,
prostirka,
uginati
`ivotni
Feces,
ekskret,
prostirka,
uginati
`ivotni
Prose~no
otpad po
grlo
40 kg na den
po grlo
3 kg na den
po grlo
3 kg na den
po grlo
Prose~no otpad od
uginati `ivotni
od `ivata masa
godi{no
1% ili 5 toni
uginati `ivotni
2%
ili 7 toni
uginati `ivotni
2%
ili 2 toni uginati
`ivotni
Vk.feces i
prostrirka
(toni)
13262
7163
1652
10

Sviwi
(80 kg)
@ivina
(2 kg)
Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
3422
10405
Feces,
ekskret,
prostirka,
uginati
`ivotni
Feces,
ekskret, prostirka(uslovno),
uginati
`ivotni, lu-
{pi od jajca
4 kg po grlo
na den
0,120-0,150
kg po grlo
na den
12%
ili 41 toni
uginati `ivotni
prosek 10% (5-
15% zavisno od
kategorijata na
`ivinata)
2 toni uginati
ptici
4996
(te~no i
cvrsto)
Vkupno 57 toni 29343 toni
*Spored popisot na zemjodelstvoto na Republika Makedonija 2007 god.
Vkupno vo op{tina Ohrid soglasno izvr{enite procenki se generiraat
5300 toni na organski otpad od koi 4300 toni se organski otpad od komunalniot
cvrst otpad i 1000 toni organski otpad od zemjodelieto, kako i 57 toni na
organski otpad od uginati `ivotni i 29343 toni na otpad od sto~arstvoto.
Iako golem del od otpadot koj se generira vo zemjodelieto se koristi na
razni na~ini, sepak relativno golem del se deponira na nesoodvetni mesta,
odnosno na divi deponii ili |ubri{ta ili pak se vr{i negovo palewe. Otpadot
od sto~arstvoto, voglavnom zavr{uva kako |ubrivo na nivite, dodeka otpadot od
uginati `ivotni zavr{uva na divite deponii ili na drugi nesoodvetni mesta.
1.2 Sostojbi so selektirawe i reciklirawe na komunalniot otpad vo
op{tina Ohrid
Deneska organizirano sobirawe, odnosno selekcija na reciklabilnite
materijali od komunalniot cvrst otpad na teritorijata na op{tina Ohrid,
postoi samo na hartija i PET ambala`a. Spored podatocite od op{tinata
nedelno se selektira 2600-3000kg hartija i 830kg PET ambala`a. Za taa cel, vo
tie delovi na gradot kade frekvencijata na domuvawe e pogolema i kade vo
pogolem del `itelite domuvaat vo kolektivni stanbeni objekti, postaveni se 15
kontejneri za otpadoci od plastika (plasti~ni {i{iwa i druga plasti~na
ambala`a). Kako i vo skoro site op{tini vo Republika Makedonija, taka i vo
op{tina Ohrid, od strana na neformalniot sektor, se vr{i sobirawe na del od
reciklabilnite materijali, odnosno se sobira hartijata, metalot i plastikata
(prete`no PET ambala`a). Koli~inite na vaka sobraniot materijal ne e mo`no
da se procenat.
570
11

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Postaveni kontejneri za otpadoci od plastika
So cel za pogolemo u~estvo na naselenieto vo samiot proces na selekcija
se organiziral eko-hepening na 28.10.2008 godina so {to se promoviral
po~etokot na Proektot za primarna selekcija vo M.Z. "Biljanini Izvori", koj e
prv od vakov vid vo Republika Makedonija. Vo ovoj hepening aktivno u~estvo
pokraj vrabotenite vo komunalnoto pretprijatie, zemale i u~enicite od
osnovnite u~ili{ta vo Ohrid.
Eko-hepening vo op{tina Ohrid
Za razlika od hartijata, metalot i plastikata koi se selektiraat vo
delovi od op{tinata, drugite reciklabilni frakcii od komunalniot cvrst
otpad, na teritorijata na op{tina Ohrid, samo se sobiraat, transportiraat i
deponiraat zaedno so nereciklabilnite frakcii od komunalniot cvrst otpad.
Neophodno e da se istakne deka na teritorijata na op{tinata postoi sobirawe
na otpadniot metal, kako i na hartijata i plastikata od strana na neformalniot
sektor. Koli~inite na vaka sobraniot materijal ne e mo`no da se opredelat, no
mo`e da se ka`e deka metalot so sobira skoro 100 %.
Vo slednata tabela prika`ani se procenetite koli~ini na reciklabilni
frakcii od komunalniot cvrst otpad koi se generiraat vo op{tina Ohrid na
godi{no nivo.
12

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Tabela br.7 Proceneti koli~ini na reciklabilni frakcii od komunalniot cvrst otpad
koi se generiraat vo op{tina Ohrid
Frakcija
Zastapenost
Koli~ina
toni/godi{no
1. Organski 25.81% 4,134
2.
Drvo i otpad od iskoristen
mebel
2.66% 426
3. Hartija i karton 11.42% 1,830
4. Plastika 9.55% 1,530
5. Staklo 3.44% 552
6. Tekstil 2.86% 458
7. Metali 2.56% 410
8. Opasen dom. otpad 1.75% 280
Otpadni masla 10
Otpadni akumulatori i
potro{eni bateri
Otpad od iskoristeni
vozila i elektri~nite i
elektronski napravi
Medicinski otpad 113
9. Kompoziti
2.16%
10. Kompleksni proizvodi 0.29% 47
50
75
347
11. Inerten otpad 3.54% 568
12. Drugi kategorii 3.54% 568
13. Sitni delovi 30.42% 4,875
Vkupno 100.00% 16.025
Izvor: Procenet sostav na komunalen otpad spored NPUO 2008-2014
13

1.3 Finansiska analiza za JP "Ohridski Komunalec" - Ohrid
1.3.1 Analiza na bilansot na sostojba za godinite 2007 i 2006
Недвижности, постројки и опрема 47,493
Финансиски вложувања 803
Постојани средства 48,296
Залихи 9,074
Краткорочни побарувања 64,361
Парични средства 648
Тековни средства 74,083
ВКУПНА АКТИВА 122,379
Кредити 12,345
Обврски за аванси 492
Обврски спрема добавувачи 31,092
Обврски за даноци 14,345
Други краткорочни обврски 13,970
Долгорочни и краткорочни обврски 72,244
Запишан капитал 38,994
Акумулирана добивка 11,123
Добивка за финансиската година 18
Капитал и резерви 50,135
ВКУПНА ПАСИВА 122,379
Plan za upravuvawe so otpad vo општина Охрид za period 2009-2014
31.12.2007 31.12.2006
48,712
803
49,515
8,893
62,122
1,061
72,076
121,591
10,529
359
36,877
13,802
9,907
71,474
38,994
10,901
222
50,117
121,591
Zgolemuvawe/(
namaluvawe)
(1,219)
-
(1,219)
181
2,239
(413)
2,007
788
1,816
133
(5,785)
543
4,063
770
-
222
(204)
18
788
%
zgolemuvawe/n
amaluvawe
% u~estvo
vo вкупна
актива 2007
% u~estvo
vo вкупна
актива 2006
-3% 39% 40%
0% 1% 1%
-2% 39% 41%
2% 7% 7%
4% 53% 51%
-39% 1% 1%
3% 61% 59%
1% 100% 100%
17% 10% 9%
37% 0% 0%
-16% 25% 30%
4% 12% 11%
41% 11% 8%
1% 59% 59%
0% 32% 32%
2% 9% 9%
-92% 0% 0%
0% 41% 41%
1% 100% 100%
16

1.3.2 Analiza na bilansot na uspeh za godinite 2007 i 2006
BILANS NA USPEH
ПРИХОДИ ОД ОСНОВНИ ДЕЈНОСТИ 105,037
РАСХОДИ ОД ОСНОВНИ ДЕЈНОСТИ
Матријални трошоци
(101,072)
Трошоци за суровини и други материјали (18,004)
Набавна вредност на прдодадена стока (7,781)
Услуги (3,016)
Останато*
Трошоци за вработени
(20,988)
Нето плати и надомест (30,228)
Трошоци за данок и придонеси (18,258)
Амортизација (2,797)
ОПЕРАТИВНА ДОБИВКА 3,965
ПРИХОДИ ОД ДРУГИ ДЕЈНОСТИ 685
РАСХОДИ ОД ДРУГИ ДЕЈНОСТИ (4,282)
ДОБИВКА ПРЕД ОДДАНОЧУВАЊЕ 368
Данок од добивка (350)
ДОБИВКА ПО ОДДАНОЧУВАЊЕ 18
Plan za upravuvawe so otpad vo општина Охрид za period 2009-2014
2007 2006
105,505
(98,251)
(19,260)
(8,631)
(5,083)
(20,928)
(25,349)
(16,763)
(2,237)
7,254
353
(7,385)
222
Bruto profitna mar`a 4% 7%
Neto profitna mar`a 0.02% 0.21%
222
Zgolemuvawe/(
namaluvawe)
(468)
(2,821)
1,256
850
2,067
(60)
(4,879)
(1,495)
(560)
(3,289)
332
3,103
146
(350)
(204)
%
zgolemuvaw/n
amaluvawe
% u~estvo
vo vkupnite
prihodi za
2007
% u~estvo
vo vkupnite
prihodi za
2006
0% 100% 100%
3% -96% -93%
-7% -17% -18%
-10% -7% -8%
-41% -3% -5%
0% -20% -20%
19% -29% -24%
9% -17% -16%
25% -3% -2%
-45% 4% 7%
94% 1% 0%
-42% -4% -7%
66% 0% 0%
0% 0%
-92% 0% 0%
16

Plan za upravuvawe so otpad vo општина Охрид za period 2009-2014
1.3.3 Pokazateli koristeni pri vr{ewe na finansiskata analiza na JP
"Ohridski Komunalec"- Ohrid
Sostojbata na JP"Ohridski Komunalec" - Ohrid e razgleduvana vrz osnova
na podatocite dobieni od bilansite na sostojba i bilansot na uspeh za
izminatite godini 2006 i 2007. Predmet na analizite {to }e bidat podgotveni
se procentualnoto u~estvo na oddelni kategorii sredstva i obvrski vo vkupnata
aktiva, trendovite na zgolemuvawe/namaluvawe na poedine~nite kategorii na
sredstva i obvrski, kako i analiza na odredeni finansiski pokazateli koi
podolu se dadeni za bilansot na sostojba. Dodeka za bilansot na uspeh }e bide
prika`ano procentualnoto u~estvo na prihodite i tro{ocite vo vkupnite
prihodi i tro{oci, kako i trendovite na zgolemuvawe/namaluvawe na oddelnite
kategorii vo 2007 godina sporedeno so 2006 godina.
1.3.4 Analiza na bilansot na sostojba za 2007 i 2006 godina
Netekovnite sredstva zaklu~no so 31.12.2007 se namalile vo sporedba so
31.12.2006 godina za 3% ili vo iznos od MKD 1.291 iljadi, kako rezultat
na nabavka na sredstva vo iznos od MKD 1.506 iljadi i efektot na
tro{okot na amortizacija za MKD 2.797iljadi. Kako % od vkupna aktiva
netekovnite sredstva se na isto nivo, vo 2006 godina 40% i vo 2007 godina
39%.
Zalihite se zgolemile za 2% ili za MKD 181 iljada. Pokazatelot za obrt
na zalihite e 33 dena za 2006 i 2007 godina.
Pobaruvawata porasnale za MKD 2.239 iljadi ili za 4%. Voedno
pobaruvawata pretstavuvaat najzna~ajna stavka u~estvuvaj}i so 53% vo
vkupnata aktiva vo 2007 i 51% vo 2006 godina. No sepak pokazatelot za
naplata na pobaruvawata e 224 dena za 2007 i 215 za 2006 godina, {to
uka`uva na faktot deka pretprijatieto ima problem so naplata na stari
pobaruvawa. Vsu{nost pretprijatieto ne e vo mo`nost da obezbedi
sredstva za finansirawe so naplata na svoite pobaruvawa.
Obvrskite za krediti se zgolemile MKD 1.816 iljadi ili 17%. Voedno
obvrskite po krediti pretstavuvaat zna~ajna stavka od 10%, {to uka`uva
na faktot od zgolemena zadol`enost na pretprijatieto zaradi namalenata
sposobnost na samofinansirawe.
Obvrskite sprema dobavuva~ite se zgolemile za MKD 5.785 iljadi ili
16%. No sepak pokazatelot za isplata na obvrskite e 112 dena za 2007 i 37
dena za 2006 godina, {to uka`uva na faktot deka pretprijatieto ima
problem so isplata na obvrskite sprema dobavuva~ite, odnosno uka`uva
na namalena likvidnost na pretprijatieto.
Isto taka od goreprika`anata tabela se gleda deka pretprijatieto ima
trend na porast na obvrskite za danoci i ostanatite kratkoro~ni obvrski
vo vkupen iznos od MKD 4.606 iljadi t.e. ima problem so isplata na
obvrskite(namalena likvidnost).
Pokazatelot na tekovna likvidnost e 1.025. No sepak toa ne e realen
prikaz, imaj}i go vo predvid problemot na pretprijatieto so starite
pobaruvawa. Dokolku go normalizirame pokazatelot so ekstrahirawe na
pobaruvawata se dobiva pokazatel od 0,13 {to uka`uva na zna~ajno
16

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
vlo{ena likvidnost na pretprijatieto, bidej}i tekovnite sredstva ne mo`at
da gi pokrijat tekovnite obvrski na pretprijatieto.
1.3.5 Analiza na prihodi i rashodi za 2007 i 2006 (zgolemuvawe/namaluvawe na
fakti~ki vrednosti)
Sporedbenata analiza na prihodite i rashodite za 2007 vo odnos na 2006
godina gi poka`uva slednite trendovi:
Vkupnite prihodi se namalile za MKD 468 iljadi.
Vkupnite rashodi se namalile za MKD 2.281 ili 3% kako rezultat na
kombiniran efekt od namaluvawe na materijalnite tro{oci za MKD 4.133
iljadi i porast na tro{ocite za vrabotenite za MKD 6.374 iljadi i tro{okot na
amortizacija za MKD 560 iljadi.
*VO RAMKITE NA KATEGORIJATA MATERIJALNI TRO[OCI
VKLU^IVME KATEGORIJA OSTANATO VO ZNA^AEN IZNOS OD MKD
20.988 iljadi ZA 2007 i MKD 20.928 iljadi ZA 2006 ZA DA DOJDEME DO
VKUPNATA KATEGORIJA NA OSTANATI RASHODI VO BILANSOT
NA USPEH (KATEGORIJA 2).ILI SE ISPU[TENI VO
PREZENTACIJATA ILI POGRE[EN E ZBIROT PA SOODVETNO I
PRIKA@ANATA DOBIVKA. PRETPRIJATIETO TREBA DA GI
PROVERI PREZENTIRANITE PODATOCI VO BILANSOT NA USPEH.
Bruto profitnata mar`a iznesuva 4% za 2007 godina i 7% za 2006, dodeka
neto profitnata mar`a iznesuva 0,02% za 2007 i 0,21% za 2006 godina. Ova
uka`uva na fatot deka ostvarenite prihodite se dovolni edvaj samo za pokriva
na nastanatite rashodi vo godinata.
17

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
1.3.6 Analiza na prihodite i rashodite za 2007 i 2006
(zgolemuvawe/namaluvawe na fakti~ki vrednosti) - prodol`uva
Komparacijata na rashodite za 2007 so rashodite za 2006 po oddelni
kategorii e prika`ana vo grafikonot podolu:
Tabela br.8 Komparacija na rashodite za 2007 so rashodite za 2006 godina
1.4 Procentualno u~estvo na oddelnite kategorii rashodi vo vkupnite rashodi
Najgolemo procentualno u~estvo vo vkupnite rashodi imaat rashodite za
plati i pridonesi na vrabotenite koi pretstavuvaat 43% (neto plati -26%;
pridonesi -17%) od vkupnite rashodi za 2006 godina. Vo 2007 godina ova
procentualno u~estvo se zgolemuva na 51% od vkupnite rashodi za 2007 godina
(neto plati - 30%; pridonesi -21%). Procentualnoto u~estvo na oddelnite
kategorii na rashodi grafi~ki e prika`ano podolu.
Procentualno u~estvo na rashodite za 2007 godina
18

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Tabela br.9 Procentualno u~estvo na rashodite za 2007 godina
1.4.1 Procentualno u~estvo na oddelnite kategorii rashodi vo vkupnite
rashodi (prodol`uva)
Procentualno u~estvo na rashodite za 2006 godina
Tabela br.10 Procentualno u~estvo na rashodite za 2006 godina
1.5 Sposobnost za samofinansirawe na pretprijatieto
Od goreprika`anata analiza e o~igledno deka pretprijatieto ima
problemi na likvidnost i ostvareni prihodi, edvaj gi pokrivaat rashodite
nastanati vo tekot na godinata. Ova uka`uva deka deka postoi potreba od
anga`irawe na pretprijatieto za zgolemuvawe na prihodite od redovna dejnost,
no i voedno namaluvawe na tekovnite rashodi.
19

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
2. Predviduvawa na idnite sostojbi so upravuvaweto so otpadot vo
op{tina Ohrid
Spored statisti~kite podatoci sostojbite so brojot na naselenieto vo
odnos na brojot na `iteli vo op{tina Ohrid se slednite:
Tabela br.11 Vkupno opslu`eno i neopslu`eno naselenie vo op{tina Ohrid
Op{tina Vkupno naselenie
Ohrid
urban
del
ruralen
del
Vkupno
opslu`eno
naselenie
Vkupno
neopslu`eno
naselenie
42.033 42.033 /
13.716 5.883 7.833
Vkupno 55.749 47.916 7.833
Od gornata tabela mo`e da se izvedat slednite zaklu~oci:
Urbanoto naselenie e 100% opslu`eno {to opfa}a 42.033 `iteli so
16.012 doma}instva i 28.437 stanovi ili vo odnos na vkupnoto naselenie
toa iznesuva 75%.
Od vkupnoto ruralno naselenie (13.716 `iteli) opslu`eno e 43% odnosno
5.883 `iteli.
Neopslu`eno ruralno naselenie iznesuva 7.833 `iteli ili vo odnos na
vkupnoto ruralno naselenie (13.716 `iteli), neopslu`eni se 57%.
Vo odnos na vkupniot broj na `iteli (55.749) brojot na opslu`eno
naselenie iznesuva 47.916 `iteli ili 86% od vkupniot broj na `iteli.
Vo odnos na vkupniot broj na `iteli (55.749) brojot na neopslu`eno
naselenie iznesuva 7.833 `iteli ili 14% od vkupniot broj na `iteli.
Za potrebite na planiraweto zemeni se slednite pretpostavki:
stepenot na sozdavawe na otpad po `itel e prose~niot vo R.Makedonija
(283 kg/~/g) brojot na naselenieto za sledniot {est godi{en period se
zema deka nema da ima porast, iako vo realnosta toj mo`e da ima
nezna~itelni promeni.
stepenot na sozdavawe na otpad }e se zgolemuva so minimalna stapka od
1,0% na godi{no nivo za slednite {est godini.
Ovie pretpostavki se zemeni na ovoj na~in, zaradi toa {to ako se primeni
rastot na naselenieto }e se dobijat mnogu visoki koli~ini na otpad koi so
sigurnost nema da ja odrazuvaat vistinskata sostojba okolu sozdavaweto na otpad
za naredniot {est godi{en period.
Vo slednata tabela br.6 e dadeno zgolemuvaweto na koli~inite na otpad vo
planskiot period 2009 - 2014 za urbaniot i za ruralniot del.
20

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Tabela br.12 Koli~ini na sozdaden otpad vo op{tina Ohrid za sledniot
{est godi{en period
2007
Godina
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
(baza)
broj na
`iteli
sozdavawe na
otpad(kg/~/g)
55.749 55.749 55.749 55.749 55.749 55.749 55.749 55.749
283 287 291 295 299 303 307 311
vkupno (t) 16.025 16.247 16.471 16.694 16.917 17.140 17.363 17.587
So ovie bazi~ni podatoci mo`e da se vr{i optimizacija i
dimenzionirawe na predlog aktivnostite za dadeniot planski period.
Ovie koli~ini treba da poslu`at za dimenzionirawe na brojot i vidot na
komunalnite vozila, koi treba da se vklu~at vo sobiraweto na komunalniot
otpad vo ruralniot del, kako i brojot i vidot na kontejneri za primarnata
selekcija na otpadot.
3. Stimulativni merki za namaluvawe i za izbegnuvawe na sozdavaweto
na otpadot, negovo povtorno koristewe, reciklirawe ili koristewe
kako izvor na energija
Kako merka za namaluvawe i izbegnuvawe na sozdavaweto na otpadot,
treba da se primenuvaat najdostapni tehnologii {to e osnova na izdavaweto na
integriranite ekolo{ki dozvoli. Vo najdobar slu~aj pazarnite uslovi treba da
vlijaat stimulativno vrz biznis sektorot od ovaa oblast. Samata op{tina so
svojata politika mo`e bitno da vlijae vrz stimuliraweto na ovaa dejnost preku
organizacioni {emi za selektirawe, transport i prerabotka (reciklirawe) na
otpadot, koi generalno mo`at da se vospostavat na nekolku na~ini:
1.So celosna pokrienost na sistemot preku op{tinskoto javno komunalno
pretprijatie;
2.So celosna organizacija na selektiraweto, transportot i
selektiraweto na reciklabilnite frakcii od otpadot od strana na
zainteresiranite pretprijatija (dogovor za uslugi, koncesija) i
3.So kombiniran sistem
Za bilo koj od gore navedenite sistemi potrebna e mediumska kampawa
zaradi u~estvo na javnosta. Za komercijalnite objekti i industrijata, internoto
selektirawe na otpadot mo`e da se organizira, kako bilo koja druga rabotna
zada~a, bidej}i ve}e prethodno e vospostaven sistem na upravuvawe.
Lokalnata administracija ima svoj interes za u~estvo vo procesot na
selektirawe na otpadot, zaradi toa {to se namaluvaat koli~inite na otpad
nameneti za deponirawe so {to se prodol`uva vekot na traewe na op{tinskite
deponii i vospostavuvawe na regionalen princip na upravuvawe so otpadot
(osnovniot princip na sovremenoto upravuvawe so otpad) otvorawe na
mo`nosti za otvorawe na novi rabotni mesta, anga`irawe na javnosta, kako del
od procesot na za{tita na `ivotnata sredina.
21

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Biznis sektorot od lokalno ili po{iroko zna~ewe ima svoj interes vo
vospostavuvawe na stabilen sistem na dotur na selektiran materijal (so
administrativno odobruvawe i anga`man na lokalnata administracija, vo
ramkite na svoite nadle`nosti), koj ima mnogu pogolema vrednost ako e
selektiran na izvorot na sozdavawe (da ne se me{a so ostanatite vidovi na
otpad, kako {to e dene{nata praksa). Na ovoj na~in interesot za profit bi bil
mnogu pogolem otkolku celata inicijativa da se ostava edinstveno na
biznismenite.
Javnoto komunalno pretprijatie bi imalo svoj interes zaradi pomalite
tro{oci predizvikani od namaluvaweto na koli~inite na otpad namenet za
deponirawe.
Ova zna~i deka se namaluva frekfencijata na sobirawe na otpad, bilo
nedelno ili dnevno.
Nevladiniot sektor ima svoj interes zaradi mo`nosta da u~estvuva vo
kreiraweto i implementiraweto na celokupniot sistem.
Vo odnos na naselenieto se prepora~uva da se vovedat stimulativni merki
so procentualno namaluvawe na cenata za sobirawe na otpad za onie lica koi }e
vr{at selekcija na otpadot. Ovoj kriterium mo`e da se proceni kako izvodliv
ili ne, vrz osnova na analiza na tro{ocite za transport na otpadot bez sistem
na selekcija i so voveden sistem, no so namaleni transportni tro{oci.
Od aspekt na voveduvawe na selekcija na reciklabilni frakcii od
komunalniot otpad vo op{tina Ohrid, treba da se naglasi regionalniot pristap
na upravuvaweto so otpadot {to }e ovozmo`i vospostavuvawe na odr`liv
sistem. Regionalniot pristap e vo soglasnost so Nacionalniot plan za
upravuvawe so otpad. Sepak prvi~nite ~ekori mo`e da se realiziraat od strana
na op{tinata i tie pred se bi bile vo nasoka na sozdavawe na reciklira~ki
ostrva vo prvo vreme, a pokasno koga ovoj vid na selekcija }e bide
implementiran na celata teritorija na op{tinata i ruralniot del na
op{tinata da bide priklu~en kon gradot, so {to }e se realizira celosen
integriran sistem.
Kako najsoodveten na~in za selekcija na komunalniot otpad, se izdvojuva
primarnata selekcija, odnosno selekcija na otpadot na mestoto na sozdavawe,
{to vo ovoj slu~aj bi bilo vo doma}instvata. Postepenoto voveduvawe na ovoj
na~in na selekcija e uslov za negova uspe{na implementacija.
4. Na~ini na otstranuvawe i deponirawe na otpadot
Deponiraweto na komunalniot cvrst otpad od op{tinata Ohrid se vr{i
na deponijata Bukovo na organiziran na~in.
Deponiraweto na komunalniot otpad sobran od ruralniot del na op{tina
Ohrid, isto taka se nosi na deponijata Bukovo, so isklu~ok na grade`niot otpad
({ut) koj se nosi na deponijata Maucker.
5. Identifikuvawe na aktivnostite za postignuvawe na
celite za integrirano upravuvawe so otpad
Spored Nacionalniot plan za upravuvawe so otpad definirani se 11
oblasti odnosno celi, za integrirano upravuvawe so otpad i toa:
22

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
1. Politiki i pravna ramka
2. Institucionalna/organizaciona ramka
3. ^ove~ki resursi/kapacitet
4. Finansirawe/pokrivawe na tro{oci
5. Svest na nositelite i komunikacija
6. Dostapnost na podatoci/izvestuvawa
7. Izbegnuvawe i namaluvawe na otpad
8. Prerabotka i reciklirawe na otpad
9. Izdvojuvawe, skladirawe, sobirawe i transport na otpad
10. Tretman i procesirawe na otpad
11. Finalno deponirawe
Site ovie oblasti se relevantni i za lokalno nivo so mal isklu~ok na
prvata cel, koja e primarna odgovornost na dr`avata, iako politikite na
upravuvawe so otpad treba da se gradat i na lokalno nivo. Od raspolo`livite
parametri koi se dadeni vo Nacionalniot plan za upravuvawe so otpad mo`at da
se izdvojat slednite:
- Namaluvawe na biorazgradliv otpad {to se deponira do 75% do 2015
godina i
- Prerabotka na ambala`en otpad na barem 50% do 2015 godina
Vo odnos na celnite procenti dadeni vo Nacionalniot plan za
upravuvawe so otpad diskutabilno e dali op{tinite vo R.Makedonija go imaat
potrebniot kapacitet (investiciski i ~ove~ki) za ostvaruvawe na dadenite
celi. Zaradi toa se prepora~uva vklu~uvawe na privaten kapital vo oblasta na
upravuvawe so otpad. Vo slednite slu~ai e prepora~livo da se vovede privaten
kapital ako:
uslugata ili postrojkata od oblasta na upravuvawe so otpad ne mo`at da
se obezbedat so kapacitetite i stru~nite znaewa na lokalnite vlasti
voveduvaweto na privaten kapital zna~i zgolemuvawe na kvalitetot na
uslugite ili na postrojkata;
vklu~uvaweto na privatniot sektor ovozmo`i pobrzo vklu~uvawe i
ostvaruvawe na uslugata ili postrojkata, otkolku {to bi bilo koga bi se
~ekalo javno finansirawe;
ima podr{ka od korisnicite na uslugi za voveduvawe na privatniot
sektor;
se organizira tendersko natprevaruvawe pome|u nositelite na uslugi od
privatniot sektor;
se eliminiraat administrativnite i pravnite pre~ki za vklu~uvawe na
privatniot sektor;
rezultatite na uslugata lesno se merat i kalkuliraat;
tro{ocite od uslugata mo`at da se nadoknadat preku voveduvawe sistem
na nadomestok za uslugite i
ponuduva~ite na uslugi obezbeduvaat prostor za podobruvawe i noviteti;
23

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
6. Definirawe na indikatorite preku koi }e se sledi realizacijata na
Planot
Potrebnite podatoci za sledewe na realizacijata na Planot voglavno
treba da bidat obezbedeni so popolnuvawe na formularite za identifikacija i
transport na otpad kako i so popolnuvawe na godi{nite izve{tai za
upravuvawe so otpad. Site ovie dokumenti se del od podzakonskiot akt:
Pravilnik za formata i sodr`inata na dnevnikot za evidencija za postapuvawe
so otpad, formata i sodr`inata na formularite za transport i identifikacija
na otpadot i formata i sodr`inata na obrascite za godi{nite izve{tai za
postapuvawe so otpad (Sl.vesnik na RM br. 8/2006) i pretstavuvaat obvrska za
pretprijatijata koi upravuvaat so otpad, kako i za op{tinskite vlasti.
Lokalnata administracija preku ovie instrumenti vo sekoj moment mo`e
da ima pregled na sostojbite vo oblasta na upravuvaweto so otpad. Se razbira,
praksa se u{te ne postoi, nitu ima nekakva inicijativa od Vladata na RM za ovoj
problem, no zakonskite obvrski postojat i treba da se ispolnat.
Indikatori za uspeh, isto taka treba da bidat i odredeni pokazateli koi
treba da bidat merlivi za da mo`e da se sledi (ne)realiziraweto na planot. Toa
pred se' se odnesuva na voveduvaweto na uslugite za sobirawe na otpad vo
ruralniot del so toa {to na primer za sekoja godina planiraniot broj na
pokrieno naselenie treba da se znae to~no (ili kako broj na `iteli ili, {to e
poprakti~no, kako broj na opslu`eni doma}instva). Ovde }e bidat dadeni pove}e
primeri za indikatori vrz osnova na predlog akciite od glava 9:
Za 2009 godina:
Indikator za opslu`eno ruralno naselenie po broj na `iteli
Planiran godi{en procent na pokrienost 20%
Broj na vkupno neopslu`eno naselenie 7.833 `iteli
Zna~i se planira da se opslu`at novi 20% od neopslu`enoto naselenie:
0,2 h 7.833 = 1567 `itel
Zna~i za prvata godina treba da se planiraat naseleni mesta ili delovi od
naselenie mesta so gorenavedeniot broj na `iteli, koi }e bidat opfateni so
uslugata za sobirawe na otpad.
Vo 2009 godina zna~i se planira da bidat opslu`eni pokraj postojnite 5.883
`iteli od ruralnite sredini plus novi 1567 `iteli ili vkupno
5.883 + 1.567 = 7450 `iteli
Drug indikator mo`e da bide na primer nivoto na recikla`a po godini
izrazeno vo koli~ini na selektiran otpad:
24

Za 2010 godina:
Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
1% od vkupniot otpad. Ako e vovedeno sobirawe na otpad za 49.483 `iteli, kako
{to e planirano, toga{ tie `iteli }e sozdadat, na godi{no nivo pribli`no:
49.483 h 283 kg/~/g = 14004 t/g
Ako e planiranata cel za selektirawe na otpad 1% za 2010 god. toga{ sobranite
koli~ini treba da bidat:
14.004 h 0,01 = 140 t/g
Zna~i, ovaa koli~ina od 140 t/g treba da bide selektirana od strana na
gra|anite, a sobrana od strana na Javnoto komunalno pretprijatie za 2010
godina. Vrz osnova na postignatite rezultati mo`e da se ka`e dali planot za
taa godina se ostvaril ili ne.
Se razbira vo na{iot primer se raboti za pretpostaveni koli~ini na
otpad so visoka to~nost, koi treba realno da bidat provereni vrz osnova na
dokumentacijata za sobranite koli~ini {to treba da ja vr{i Javnoto komunalno
pretprijatie za dadenata godina. Preku ovie indikatori mo`e da se nosat
zaklu~oci na krajot od godinata dali planiranite koli~ini bile realni ili ne.
Ako se nerealni toga{ treba vo planskiot dokument za slednata godina
(godi{na op{tinska programa za upravuvawe so otpad) da se stavat pomali
koli~ini. Ova poka`uva deka planskite dokumenti ne se stati~ni, tuku
dinami~ni dokumenti. Zna~i, se ona {to e soznanie od teren, od praksa, treba da
se vgraduva za slednite godini. Na ovoj na~in }e se dobie prava slika za toa za
kolkav vremenski period e vozmo`no da se postigne nekoja odnapred zadadena
cel (vo slu~ajot so selekcija i recikla`a, nivo od 5% do 2014 god.) Vo brojki
toa bi izgledalo vaka:
Za 2014 godina:
Pokrienost na naselenieto so uslugi za sobirawe na otpad 100% (55.749
`iteli), {to zna~i pribli`no 16.025 t/g. Planirana cel za 2014 god. vo odnos na
selektiraweto na otpad za ruralniot del e 5%.
16.025 t/g h 5% = 801,25 t/g
Ako se sporedat brojkite za 2010 i 2014 se doa|a do zaklu~ok deka vo rok od 6
godini nivoto na selektiran otpad treba da porasne za pribli`no 6 pati. Iako
za ostvaruvawe na ovaa cel potrebni se mnogu anga`mani, zaradi mo`nite
organizaciski problemi ili nezainteresiranost na naselenieto, se smeta deka
interesot na JP "Ohridski Komunalec" ili na eventualen privaten operator }e
vlijae bitno vrz ostvaruvaweto na ovaa cel. Dokolku postoi interes za pogolem
procent na selekcija i recikla`a na otpad, toga{ lesno ovie procenti mo`at da
se menuvaat vo godi{nite programi.
25

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
7. Analiza na postojnata sostojba so generiraweto na otpad vo op{tina
Ohrid
7.1 Analiza na sozdavawe na korisni frakcii od komunalniot otpad vo
op{tina Ohrid
Iskoristuvawe na reciklabilnite frakcii od otpadot e eden od
predizvicite vo sovremenoto upravuvawe so otpadot. Vrednosta na ovie
materijali od den na den e se' pogolema i so toa nivnata prerabotka stanuva
poisplatliva.
Momentalno vo Republika Makedonija se vr{i otkup na otpadna plastika,
metali, hartija i tekstil, dodeka stakloto ne se otkupuva.
Tabela br.13 Koli~ini na poedine~ni frakcii za sledniot {est godi{en
period
Frakcija
Zastapenost
2007
(toni)
2008
(toni)
2009
(toni)
2010
(toni)
2011
(toni)
2012
(toni)
2013
(toni)
26
2014
(toni)
Organski 25.81% 9.933 10.023 10.113 10.226 10.348 10.429 10.543 10.655
Drvo i
otpad od
iskoriste
n mebel
Hartija i
karton
2.66% 1.027 1.037 1.045 1.057 1.070 1.078 1.090 1.101
11.42% 4.407 4.447 4.487 4.534 4.592 4.628 4.677 4.727
Plastika 9.55% 3.686 3.719 3.753 3.795 3.840 3.870 3.912 3.954
Staklo 3.44% 1.331 1.333 1.355 1.370 1.387 1.398 1.413 1.428
Tekstil 2.86% 1.103 1.113 1.123 1.135 1.149 1.158 1.170 1.183
Metali 2.56% 989 998 1.007 1.018 1.030 1.038 1.049 1.061
Opasen
otpad
1.75% 320 323 326 329 332 336 339 343
Kompoziti 2.16% 836 844 852 861 871 878 888 897
Kompleksni
proizvodi
Inerten
otpad
Drugi
kategorii
Sitni
delovi
0.29% 114 115 116 118 119 120 121 122
3.54% 1.369 1.382 1.394 1.410 1.427 1.438 1.453 1.469
3.54% 1.369 1.382 1.394 1.410 1.427 1.438 1.453 1.469
30.42% 11.704 11.810 11.916 12.050 12.194 12.290 12.422 12.555
Vkupno 100% 38.188 38.526 38.881 39.326 39.787 40.099 40.530 40.964
So cel za sogleduvawe na mo`nite prihodi koi bi se ostvarile so
sobirawe, procesirawe i prodavawe na reciklabilnite materijali od
komunalniot otpad, izvr{ena e procena na mo`nite prihodi. Bidej}i cenite po
koi se otkupuvaat sekundarnite surovini se vo zavisnost od vidot i kvalitetot
na istite (vidot na hartijata, plastikata ili metalot), kako i stepenot na
obrabotka (balirani, isprani, isitneti, separirani po boja i dr.), koristeni se
prose~ni ceni i toa:

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Tabela br.14 Prose~na cena na frakcii po otpad
Vid na
surovina
Cena (od - do) Prose~na cena
Hartija
I kat.balirana 4.62 den/kg do
2.12 den/kg neselektirana
2.5 den./kg
Plastika PET, zemj.folija 4-6 den/kg 5 den./kg
Metal
4 den/kg debelina < 3mm
8 den/kg debelina > 6mm
6 den./kg
Tekstil Razni vidovi 1-2 den/kg 1 den./kg
Dobivkite koi bi se ostvarile so recikliraweto pokraj obezbeduvaweto
na stabilni prihodi i za{titata na ~ovekovata okolina, bi pridonele i za
prodol`uvawe na vekot na koristewe na deponijata Bukovo, bidej}i i od aspekt
na volumen i od aspekt na te`ina zna~itelno bi se namalile i koli~inite na
otpad koi zavr{uvaat na deponijata.
Regionalniot pristap e eden od uslovite za uspe{no organizirawe na ovoj vid na
selekcija.
7.2 Koli~ini na biorazgradliv otpad i metodi za spravuvawe so istiot
Generiraweto na biorazgradliv otpad varira od naseleno mesto do
naseleno mesto i vo najgolema merka zavisat od prehrambenite naviki na
naselenieto, kako i od vidot na stopanskite aktivnosti.
Isto taka, vrz ovaa frakcija od otpadot vo golema merka vlijae sezonata.
Sezonskiot karakter osobeno se manifestira vo tekot na proletta i esenta koga
se generiraat najgolemite koli~ini biorazgradliv otpad vo semejstvata i
zemjodelskite aktivnosti.
Ovoj otpad poteknuva od hranata i nekoi drugi biorazgradlivi
komponenti, kako {to e hartijata, me|utoa ne treba da se zanemarat koli~inite
otpad, koi poteknuvaat od gradinite i dvorovite na individualnite stanbeni
objekti.
Eden od preduslovite za uspe{no postapuvawe so biorazgradliviot otpad
e vospostavuvawe na visokoorganiziran sistem na integralno upravuvawe so
otpadot i negovo selektirawe na izvorot na sozdavawe (vo doma}instvata i
zemjodelskite povr{ini vo ruralnite sredini). Samo na ovoj na~in }e se
ovozmo`i selektivno sobirawe so soodvetno tretirawe na biorazgradliviot
otpad. ^istotata na istiot, kako i negovoto navremeno sobirawe i tretirawe, se
osnovnite preduslovi za uspe{no iskoristuvawe.
7.3 Analiza na postojnata sostojba so generiraweto na biorazgradliv
otpad vo ruralniot del na op{tina Ohrid
Vo tabelite 9 i 10 dadeno e vkupnoto raspolo`ivo i koristeno zemji{te
vo op{tina Ohrid, kako i povr{inata na koristeni oranici i gradini.
27

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Tabela br.15 Vkupno raspolo`ivo zemji{te i koristeno zemji{te vo
op{tina Ohrid (ha)
Broj na individualni zemjodelski stopanstva 3137
Vkupna raspolo`iva povr{ina na zemji{teto (ha) 2394.57
Vkupno koristeno zemji{te 1845.20
Sopstveno zemji{te 1746.54
Izvor: Dr`aven zavod za statistika-Popis na zemjodelstoto od 2007 god.
Tabela br.16 Povr{ina na koristeni oranici i gradini
vo op{tina Ohrid (ha)
@ita 670.30
Industriski rastenija 1.18
Fura`ni rastenija 192.08
Zelen~uk 160.01
Aromati~ni i medicinski rastenija 1.52
Izvor: Dr`aven zavod za statistika - Popis na zemjodelstvoto od 2007 god.
Nemaweto soodvetni re{enija za biorazgradliviot otpad, osobeno na onoj
koj se sozdava vo ruralniot del od op{tinata, go doveduva javnoto komunalno
pretprijatie pred golem predizvik vo iznao|aweto na ekolo{ki soodvetni i
ekonomski odr`livi re{enija. Ova voop{to ne e lesna zada~a zaradi toa {to
iznao|aweto na takvi re{enija i vospostavuvaweto na soodvetni {emi i praksa
na sobirawe, transport i odlagawe na otpadot, bara i soodvetna finansiska i
stru~na podgotvenost.
Evropskata direktiva za deponirawe bara reducirawe na koli~inata na
deponiran organski otpad. Zatoa organskiot otpad vo idnina }e treba da bide
prenaso~en nadvor od deponiite, {to voedno za komunalnite pretprijatija }e
bide predizvik, koj }e moraat da go realiziraat. Najefektivnata tehnologija za
ova e kompostiraweto. Druga alternativa e sogoruvaweto ili ko-sogoruvaweto,
koja ~ini mnogu pove}e i vo sporedba so kompostiraweto e na poniska stapka vo
hierarhiskata postavenost na sistemot na upravuvaweto so otpad i e pomalku
preferirana postapka vo pristapot za upravuvawe so otpad vo EU (zaradi
visokite operativni tro{oci i tro{ocite za odr`uvawe).
Ako se imaat vo predvid vkupnite tro{oci, mo`no e del od organskata
frakcija na komunalniot i zemjodelskiot otpad da se iskoristi i da se
proizvede visokokvaliteten bonifikator na po~vata (kompost) so sporedliva
ili malku povisoka cena od onaa za deponirawe, a poniska od onaa za
sogoruvawe. Ovie procesi treba da se izveduvani pod uslovi prifatlivi za
`ivotnata sredina. Osobeno vo op{tini, kade ima intenzivno zemjodelie vo koe
se javuva potreba od golemi koli~ini na kompost (biolo{kiot tretman na
otpadot mo`e da se gleda kako pove}e isplatliv od deponiraweto i
inseneracijata). Vo situacii kade deponiraweto e seu{te poeftino od
kompostiraweto, }e bide potrebna finansiska inicijativa za podr{ka na
28

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
istoto. Dopolnitelnite tro{oci za kompostirawe mo`at da bidat pokrieni so
voveduvawe na taksi za deponirawe na organski otpad.
Zna~i, izgradbata na centralna kompostara i vospostuvaweto na
centraliziran sistem na kompostirawe se smeta za najisplatlivo re{enie za
ovoj vid na otpad.
7.4 O~ekuvani trendovi vo generiraweto na biorazgradliv otpad
Vrz osnova na statisti~kite podatoci, kako i na analizite vo op{tina
Ohrid ne e identifikuvan zna~itelen potencijal za zgolemuvawe na koli~inite
na vakov vid na otpad. Trendot na zgolemuvawe na naselenieto vo ruralnite
sredini, kako i razvojot na zemjodelieto ne poka`uva nagorna linija vo
poslednive godini, nitu pak ima nekoi pokazateli koi bi indicirale na
zna~ajni promeni vo bliska idnina.
Se o~ekuva deka vlezot na R.Makedonija vo Evropskata Unija }e dovede do
pozitiven trend vo ovaa nasoka, me|utoa, seu{te ne postojat konkretni
pokazateli koi bi dale relevantni indikacii za promena na trendovite kako i
za nivniot karakter (pozitiven ili negativen).
Zatoa najodr`livo e da se zeme sega{nata sostojba, kako trend za idnite
godini i da se kalkulira so presmetkite dobieni vo sega{nosta.
Vo sprotivno, sekakvi presmetki koi ne se baziraat vrz realni procenki
bi mo`ele da ne odvedat vo pogre{na nasoka.
8. Analiza i predlog za najsoodveten na~in na upravuvawe so otpadot
Definiraweto na najsoodvetniot na~in na upravuvawe so otpad za
op{tina Ohrid, pred se treba da zavisi od realnite mo`nosti za
implementacija na vaka postavenata zada~a. Se smeta deka po site osnovi
(institucionalni, organizaciski, finansiski, tehni~ki kako i ~ove~ki
resursi), op{tinata Ohrid ima mnogu limitirani mo`nosti, posebno za delot
na ruralnite naselbi. Vo takva situacija treba ona {to e barawe na EU
direktivite i na Nacionalniot plan za upravuvawe so otpad da se preto~i vo
koncept koj barem minimalno }e gi zadovoluva ovie kriteriumi i }e poka`e
deka op{tina Ohrid vo ramkite na svoite realni mo`nosti }e dade svoj
pridones vo pribli`uvaweto kon EU so podignuvawe na stepenot na za{tita na
`ivotnata sredina od negativnite vlijanija na otpadot.
Generalno, konceptot na planskiot period treba da bide naso~en vo tri
pravci:
1. Vospostavuvawe na nov sistem na upravuvawe so otpad, preku t.n
regionalen pristap;
2. Voveduvawe na usluga za sobirawe na otpad vo ruralnite naseleni mesta;
3. Voveduvawe na sistem za primarna selekcija i reciklirawe na
komunalniot otpad (cvrst otpad, biorazgradliv otpad, otpad od
iskoristeni vozila i mebel), soglasno zakonskata regulativa i
4. Sledewe na sistemite, strategiite i zakonskata regulativa za
selektirawe na otpadnite masla, PHB/PHT, medicinski otpad,
potro{eni baterii i akumulatori, otpadni gumi i proizvodi koi sodr`at
azbest, koi se vo mnogu slu~ai sostaven del na komunalniot otpad (ovie
vidovi na otpad ne se vo nadle`nost na lokalnata samouprava, no istata
vo sorabotka so dr`avnite organi treba da prevzeme merki okolu
negovoto selektirawe).
29

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Direktivite na EU se vodi~ za vospostavuvawe na najsoodveten na~in na
integralno upravuvawe so otpadot. Vo niv se bara celokupnoto upravuvawe so
otpad da bide bezbedno za zdravjeto na ~ovekot i za `ivotnata sredina. Za
dostignuvawe na minimalno nivo na usoglasenost so ovie direktivi potrebni se
slednite aktivnosti definirani za period od {est godini:
kalkulirawe na site tro{oci sozdadeni pri integriranoto upravuvaweto
so otpadot pri formiraweto na cenata na uslugata;
podignuvawe na stepenot na naplata od doma}instvata, industrijata i
instituciite;
postepeno voveduvawe na sovremena tehnologija na deponirawe na otpadot
na postojnata deponija;
postepeno voveduvawe na selekcija na komunalniot otpad na mestoto na
sozdavawe (doma}instva, industrija i institucii) i
regionalno re{avawe na sistemot za upravuvawe so otpadot.
8.1 Preporaki vo odnos na biorazgradliviot otpad
Voveduvawe na ekonomski merki za selektirawe na organskiot otpad
(osloboduvawe od del od nadomestokot za onie koi selektiraat), ako
tro{ocite za tretmanot na kompostirawe se poka`at pomali od onie za
deponirawe. Vo sprotivno, potrebno e zgolemuvawe na nadomestokot za
me{an otpad;
Izrabotka na Studija za fizibilnosta na kompostiraweto na
biorazgradliviot otpad vo op{tinata;
Organizirawe na Pilot proekt ili Proekt za kompostirawe vo
ruralnite delovi vo op{tinata;
Organizirawe na javni kampawi za promocija;
Pristapuvawe kon ispolnuvawe na zakonskite obvrski vo odnos na
vospostavuvawe centralna postrojka za kompostirawe;
Vospostavuvawe na {emi za sobirawe na primarno selektiraniot
organski otpad;
Izgradba na centralna kompopstara;
Zgolemuvawe na procentot na kompostiraniot materijal sukcesivno,
sekoja godina od va`eweto na ovoj dokument za pet ili pove}e procenti.
8.2 Preporaki vo odnos na finansii
Implementacijata na Planot za upravuvawe so otpadot vo op{tina Ohrid
e mnogu limitiran od aspekt na finansiskite mo`nosti na op{tinata.
Op{tinata se' u{te ne e finansiski dovolno silna za da mo`e samostojno da
poddr`i eden vakov proekt od ovoj obem, {to se gleda i od finansiskite
analizi.
Na~inot na koj ova treba da se napravi e aktivna kampawa za promovirawe
na Planot i istaknuvawe na nivnata va`nost za op{tinata, organizirawe na
donatorski konferencii i sl. Site ovie aktivnosti koi treba da se prevzemat
}e rezultiraat so pronao|awe na zainteresiranite strani.
30

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
9. Definirawe na akcii odnosno proekti so koi bi se realizirale
predvidenite aktivnosti so izvr{ena prioretizacija
Vrz osnova na seto prethodno ka`ano se predlagaat slednite akcii so
slednata dinamika po godini dadeni vo tabelata {to sleduva:
31

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Tabela br.17 Akcii za ispolnuvawe na planot za upravuvawe so otpad za op{tina Ohrid
Akcii 2009 2010 2011 2012 2013 2014
1. Regionalen
pristap vo
upravuvaweto so
otpad za
soodvetniot
region
2. Op{tinski
obvrski vo razvoj
na regionalniot
pristap
3. Voveduvawe na
sistem za
sobirawe na
otpad na celata
teritorija na
op{tina Ohrid
so ruralniot del
Izrabotka na
Fizibiliti
studija za
regionalno
upravuvawe so
otpad
Soglasnost za
regionalno
re{avawe na
upravuvaweto so
otpad
Pripremni
raboti za
voveduvawe na
sistemot
Formirawe na
regionalno JKP i
po~etok na pregovori
za finansirawe na
investicijata
U~estvo vo
formiraweto na
regionalnoto JKP
Pokrivawe na 20% od
neopslu`enoto
ruralno naselenie:
1567 `itel.
indikator za uspeh:
opslu`.
1567 + 5883 = 7.450
`iteli
Izrabotka na
tenderska
dokumentacija i
izbor na
najpovolni
ponuduva~i
U~estvo vo
organiziraweto
na tenderot
Pokrivawe na
40% od
neopslu`eno
ruralno
naselenie:
+1567 `.
indikator za
uspeh: opslu`eni
1567 + 7450 = 9.017
`iteli
Izgradba na nova
regionalna
sanitarna
deponija,
Nabavka na
komunalni
vozila i
kontejneri
Pripremni
aktivnosti za
vklu~uvawe vo
noviot sistem
Pokrivawe na
60% od
neopslu`eno
ruralno
naselenie:
+1567 `.
indikator za
uspeh: opslu`.
1567 + 9017 =
10.584 `iteli
Po~etok na
noviot
regionalen
sistem za
upravuvawe so
otpad
Vklu~uvawe vo
noviot sistem
na upravuvawe
so otpad
Pokrivawe na
80% od
neopslu`eno
ruralno
naselenie:
+1567 `.
indikator za
uspeh:
opslu`eni
1567+ 10.584 =
12.151 `iteli
Regionalen
sistem za
upravuvawe so
otpad
Regionalen
sistem za
upravuvawe so
otpad
Pokrivawe na
100% od
neopslu`eno
ruralno
naselenie:
+1567 `.
indikator za
uspeh: opslu`.
1567 + 13.026 =
14593 `iteli
32

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Akcii 2009 2010 2011 2012 2013 2014
4. Selektirawe na
reciklabilnite
frakcii
5. Biorazgradliv
otpad
6.Dokompletirawe
na pretovarnata
stanica vo ramkite
na gradot Ohrid
Voveduvawe na
osnoven sistem
za primarna
selekcija na
opslu`enite
podra~ja
Voveduvawe na
osnoven sistem
za prim.
selekcija
Doizgradba na
osnovnata
infrastruktura
(pat, krov, itn)
Nivo na recikla`a od 1%
opslu`eno naselenie
7.450 (ruralno nas) + 42.033
(urbano nas) = 49.483
`iteli
49.483 h 283 kg/~/g =
14.004 t/g
1% h 14.004 t/g =
140 t/g
Nivo na kompostirawe od
5%
26% od 14.004 t/g =
3641 t/g organ. otpad
5 % h 3641 = 182 t/g
Ureduvawe na parternoto
re{enie(ograduvawe,prista
pen pat, nabavka na oprema
itn)
Nivo na recikla`a od
2%
opslu`. naselenie
9.017 (ruralno. nas) +
42.033 (urban.nas) =
51.050 `iteli
51.050 h 283 kg/~/g =
14.447 t/g
2% h 14.447 t/g =
289 t/g
Nivo na kompostir. od
10%
26% od 14.447 t/g =
3756 t/g organ. otpad
10 % h 3756 = 375 t/g
Pretovar na
selektiran i
neselektiran
komunalen otpad i
grade`en {ut
Nivo na recikla`a
od 3%
opslu`. naselenie
10.584 (ruralno nas)
+ 42.033 (urbano
nas) = 52.617
`iteli
52.617 h 283 kg/~/g =
14.890 t/g
3% h 14.890 t/g =
447 t/g
Nivo na kompostir.
od 15%
26% od 14.890 t/g =
3.871 t/g organ.
otpad
15 % h 3.871 = 580
t/g
Pretovar na
selektiran i
neselektiran
komunalen otpad i
grade`en {ut
Nivo na recikla`a
od 4%
opslu`. naselenie
12.151 (rural. nas) +
42.033 (urb. nas) =
54.184 `iteli
54.184 h 283 kg/~/g =
15.334 t/g
4% h 15.334 t/g =
613 t/g
Nivo na kompostir.
od 20%
26% od 15.334 t/g =
3.987 t/g organ.
otpad
20% h 3987 = 797 t/g
Pretovar na
selektiran i
neselektiran
komunalen otpad i
grade`en {ut
Nivo na recikla`a
od 5%
opslu`. naselenie
14.593 (rural.nas) +
42.033 (urb. nas) =
56.626 `iteli
56.626 h 283 kg/~/g =
16.025 t/g
5% h 16.025 t/g =
801 t/g
Nivo na kompostir.
od 25%
26% od 16.025 t/g =
4.166 t/g organ. otpad
25% h 4166 = 1541 t/g
Pretovar na
selektiran i
neselektiran
komunalen otpad i
grade`en {ut
33

7. Javna svest
Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Akcii 2009 2010 2011 2012 2013 2014
8. Monitoring i
informirawe
9. Finansiski
aspekt
Voveduvawe na
kampawi za
selekcija na
otpad i komp..
Sledewe na
indikatori
Organizirawe
na donatorski
konferencii
pronao|awe na
zainteresirani
investitori za
realizirawe na
Planot i
Programata.
Anga`irawe
konsultanti za
sproveduvawe
kampawa za
javnosta.
Kampawa za
selekcija na otpad i
kompostirawe
Sledewe na
indikatori
Registrirawe na
osniva~ki kapital za
regionalno JPK,
podgotovka na buxet
za investicijata.
Anga`irawe
konsultanti za
sproveduvawe
kampawa za javnosta.
Kampawa za
selekcija na otpad i
kompostirawe
Sledewe na
indikatori
Anga`irawe
konsultanti za
sproveduvawe
kampawa za javnosta.
Kampawa za
selekcija na otpad i
kompostirawe
Sledewe na
indikatori
Kvantifikacija na
potrebite za oprema
i presmetka za nivna
nabavka soglasno
va`e~kite ceni na
pazarot.
Anga`irawe
konsultanti za
sproveduvawe
kampawa za javnosta.
Kampawa za
selekcija na otpad i
kompostirawe
Sledewe na
indikatori
Anga`irawe
konsultanti za
sproveduvawe
kampawa za javnosta.
Kampawa za
selekcija na otpad i
kompostirawe
Sledewe na
indikatori
Anga`irawe
konsultanti za
sproveduvawe
kampawa za javnosta.
34

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
10. Sogleduvawe na javnoto mislewe od aspekt na voveduvawe na soodvetno
upravuvawe so otpadot vo urbaniot del od op{tina Ohrid i
definirawe na cenata na uslugata
U~estvo na javnosta vo procesot na integrirano upravuvawe so otpadot
Vospostavuvawe na praksa za vklu~uvawe na javnosta e biten faktor vo
procesot na donesuvawe na odluki zna~ajni za `ivotnata sredina preku
sorabotka so javnite komunalni pretprijatija, lokalnata samouprava i NVO
sektorot. Primenata na procedurata za vklu~uvaweto na javnosta e opfatena vo
Arhuskata konvencija ratifikuvana i vo Republika Makedonija pod nadle`nost
na Ministerstvoto za `ivotna sredina i prostorno planirawe, ~ija glavna cel e
u~estvo na javnosta vo odlu~uvaweto i pristap do informacii za pra{awa
povrzani so `ivotnata sredina (izvor: Ministerstvo za @ivotna sredina i
Prostorno Planirawe).
So cel da se sogleda misleweto na gra|anite za sostojbata so otpadot vo
nivnata op{tina, be{e sprovedena anketa, odnosno Anketen list koj se
sostoe{e od 16 Anketni pra{awa.
1
2
3
4
5
6
7
8
Anketen list
Op{ta ocenka na sostojbata so otpadot vo Op{tina Ohrid
Kako ja ocenuvate sostojbata so otpadot vo Va{ata Op{tina?
Kolku ste zadovolni od uslugite na JKP ,, Ohridski Komunalec"?
Dali smetate deka treba ne{to da se promeni vo vrska so otpadot?
Na koj na~in smetate deka treba ne{to da se promeni vo vrska so otpadot?
Dali Vie bi go selektirale (odvojuvale) otpadot po vidovi: plastika,
hartija, staklo, metal, organski otpad?
Dali postojat divite deponii i |ubri{ta vo Va{ata Op{tina?
Dokolku postojat divite deponii i |ubri{ta vo Va{ata Op{tina, dali se
ras~istuvaat?
Dali ras~istenite povr{ini se revitaliziraat (obnovuvaat) ili povtorno
se formiraat deponii?
35

9
10
11
12
13
14
15
16
Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Dali obrabotuvate zemjodelski povr{ini?
Dokolku obrabotuvate zemjodelski povr{ini {to pravite so otpadot od
zemjodelieto?
Dali postoi odredeno mesto za odlagawe na organskite ostatoci od
rastenijata (gradinarski kulturi, `itarici, lozja, zelen~uk, ovo{je)?
Za {to go koristite organskiot ostatok od zemjodelieto?
Dali imate nekakvi soznanija za kompostirawe?
Dali znaete {to e toa kompost?
Dali koristite kompost?
Dali bi koristele kompost koga bi Vi bil dostapen?
Dopolnitelen komentar:
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
___________________________________________
Spored odgovorite na Anketiranite gra|ani mo`e da se zaklu~i slednoto:
Na pra{aweto kako ja ocenuvaat sostojbata so otpadot vo nivnata
op{tina, pogolemiot del od ispitanicite, odnosno 170 ispitanici od vkupno 200
anketirani, odgovorile deka sostojbata so otpadot vo nivnata op{tina e
nezadovolitelna. Dodeka pomal del, odnosno 30 ispitanici odgovorile deka se
zadovolni od sostojbata so otpadot vo nivnata op{tina.
Na pra{aweto kolku se zadovolni od uslugite na JKP "Ohridski
Komunalec", golem del od ispitanicite odgovorile deka se nezadovolni od
36

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
uslugata, 53 ispitanici odgovorile deka se delumno zadovolni, dodeka 54 od
ispitanicite odgovorile deka se zadovolni od uslugata na JKP.
Na pra{aweto dali smetaat deka treba da se promeni ne{to vo vrska so
otpadot, pogolem del od ispitanicite odgovorile deka treba da se promeni, vo
smisla na selektirawe na otpadot, postavuvawe na pove}e kanti za otpadoci,
izgradba na regionalna deponija, po~esto ~istewe i metewe na ulicite,
besplatni }esi za gra|anite za selektirawe na otpadot, postavuvawe na posebni
kanti nameneti za organsko |ubre i kanti za drug vid na otpad, kako i pove}e
vraboteni vo JKP "Ohridski Komunalec", so cel da se zgolemi efikasnosta i
efektivnosta vo vrska so tretirawe na otpadot.
Na pra{aweto dali bi go selektirale (odvojuvale) otpadot po vidovi,
ispitanicite se izjasnile pozitivno, odnosno deka bi go selektirale otpadot po
frakcii.
Na pra{aweto dali postojat divi deponii i |ubri{ta vo op{tinata,
ispitanicite se izjasnile deka postojat.
Na pra{aweto dali divite deponii i |ubri{ta se ras~istuvaat, del od
ispitanicite odgovorile, deka se ras~istuvaat povremeno, del odgovorile deka
retko se ras~istuvaat, dodeka del od ispitanicite odgovorile deka ne se
ras~istuvaat divite deponii i |ubri{tata.
Na pra{aweto dali ras~istenite povr{ini, se obnovuvaat
(revitaliziraat), ispitanicite odgovorile deka i po ras~istuvaweto, povtorno
se formiraat deponii.
Na pra{aweto dali obrabotuvaat zemjodelski povr{ini, od vkupno 200
ispitanici samo 27 odgovorile deka se zanimavaat so zemjodelie.
Na pra{aweto dokolku obrabotuvaat zemjodelski povr{ini, {to pravat
so otpadot od zemjodelieto, ispitanicite, koi obrabotuvaat zemji{te
odgovorile deka otpadot naj~esto go frlaat vo kontejneri, nekoi od niv go
spaluvaat, nekoi od niv go koristat kako |ubrivo, dodeka nekoi odgovorile deka
go kompostiraat.
Na pra{aweto dali postoi odredeno mesto za odlagawe na organskite
ostatoci od rastenijata, ispitanicite odgovorile deka ne postoi soodvetno
mesto za odlagawe na takviot vid na otpad, dodeka mal del od ispitanicite
odgovorile deka postoi soodvetno mesto za odlagawe na organskiot otpad.
Na pra{aweto za {to go koristat organskiot otpad od zemjodelieto,
ispitanicite odgovorile deka ko koristat za humus i kako organsko |ubrivo.
Na pra{aweto dali imaat nekakvi soznanija za kompostirawe, del od
ispitanicite okolu 80 od vkupno 200, odgovorile deka imaat soznanija za
kompostiraweto.
Na pra{aweto dali znaat {to e toa kompost, del od ispitanicite
odgovorile deka znaat.
Na pra{aweto, dali koristat kompost, mnogu mal del od okolu 10
ispitanici od vkupno 200, odgovorile deka koristat kompost.
Na pra{aweto, dali bi koristele kompost koga bi im bil dostapen,
pove}eto od ispitanicite koi se zapoznaeni so poimot kompost i kompostirawe,
odgovorile deka bi go koristele kompostot koga bi im bil dostapen.
37

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Zaklu~ok:
Spored izjasnuvaweto na gra|anite vo anketata sprovedena na 23.01.2009
godina, vo op{tina Ohrid, sostojbata so otpadot vo nivnata op{tina ja
ocenuvaat kako nezadovolitelna. Voglavno, ne se zadovolni od uslugite na JKP,
i smetat deka treba da se promeni ne{to vo vrska so otpadot, kako na primer,
postavuvawe na pove}e kanti za otpadoci, izgradba na regionalna deponija,
po~esto ~istewe i metewe na ulicite, voveduvawe na selekcija (odvojuvawe) na
otpadot po frakcii. Golem del od ispitanicite se izjasnile za otstranuvawe na
divite deponii i |ubri{ta koi gi ima vo golem broj vo nivnata op{tina. [to se
odnesuva do obrabotuvaweto na zemjodelski povr{ini, mal del od ispitanicite
se izjasnile deka obrabotuvaat zemji{te, a onie koi obrabotuvaat zemji{te
otpadot naj~esto go frlaat vo kanti za otpad, del od niv go spaluvaat, a nekoi go
koristat kako |ubrivo. Del od ispitanicite se izjasnile deka imaat soznanija za
kompostot i kompostiraweto, a onie gra|ani koi se zapoznaeni so
kompostiraweto i kompostot, negovoto zna~ewe i korista od negovata upotreba,
se izjasnile deka bi go koristele kompostot dokolku bi im bil dostapen.
Vo procesot na vklu~uvawe na javnosta vo donesuvawe na odluki kako {to
e definirawe na cenite za izvr{uvawe na uslugite vo oblasta na `ivotnata
sredina, koordinator mo`e da bide lokalno NVO koe se bavi so ovaa dejnost ili
drugi stru~ni lica koi se bavat so ovaa problematika. Najva`na aktivnost vo
celiot proces e organizacija za sobirawe na otpadot kako odluka na gra|anite.
Od golema va`nost e prezemawe na konkretni aktivnosti i proekti od
tipot "Zaedno kon po~ista op{tina", organizirawe na tribini, konferencii za
pe~at i sledewe od strana na lokalnite mediumi. Najvisoka cel koja treba da se
postigne so javnite kampawi e zgolemuvawe na javnata svest kaj naselenieto, no
i iznao|awe na najdobro mo`no i odr`livo re{enie so {to }e se vospostavi
eden balans pome|u potrebite na naselenieto, potrebite na javnoto komunalno
pretprijatie i privatniot sektor.
Izvestuvawe od strana na komunalnoto pretprijatie ili privatniot
sektor za prevzemawe na konkretni ~ekori vo upravuvaweto so otpadot i barawe
mislewe od gra|anite vo vrska so toa e bitno za ponatamo{no uspe{no rabotewe
i odr`livost na celiot sistem na rabota. Od golema va`nost e sistemot za
sobirawe na otpad da bide prifaten od strana na naselenieto so {to bi se
postignale sakanite efekti, a bi bilo od korist i za mo`niot investitor i za
javnoto komunalno pretprijatie.
Komunikacija so mediumite za podobro zapoznavawe na javnosta za site
aktivnosti koi se prezemeni od onie koi upravuvaat so otpadot, bilo da e JP
”Ohridski Komunalec“ ili privatno komunalno pretprijatie. Sorabotkata so
mediumite e va`na poradi:
Prenesuvawe na porakite preku mediumite;
Mo`nost da se ~ue glasot na lokalnoto naselenie;
38

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Informirawe i jaknewe na svesta kaj javnosta / celni grupi vo jaknewe na
`ivotnata sredina;
Jaknewe na sektorot koj se bavi so upravuvawe so otpad;
Mo`nost za povikuvawe na gra|anite na akcija kako i objasnuvawe kako
tie mo`at da u~estvuvaat i
Mo`nosti za vlijanie vrz dr`avnite organi (institucii, vlasti,
politi~ari i sl.)
Pritoa treba da se napravi strate{ko planirawe na komunikacija so
mediumite pri realizirawe na proektot:
Odreduvawe na mediumski celi na proektot kako rezultat na op{tite
proektni celi;
Odreduvawe na celni grupi na koi }e im se obra}ame i kakov vpe~atok }e
ostavime vrz niv;
Odreduvawe na poraki koi treba da bidat preneseni za postignuvawe na
sakanata cel;
11. Identifikuvawe na mo`nite finansiski izvori za implementirawe
Implementacijata na Planot za upravuvawe so otpadot vo op{tina Ohrid
e mnogu limitirana od aspekt na finansiskite mo`nosti na op{tinata.
Op{tinata se u{te ne e finansiski dovolno silna za da mo`e da poddr`i
samostojno eden vakov proekt od ovoj obem.
Sepak ostanuva na op{tinata da go pronajde najdobroto mo`no re{enie za
zatvorawe na finansiskata konstrukcija okolu finansiraweto na Planot za
upravuvawe so otpad, imaj}i gi predvid uka`uvawata od finansiskata analiza.
Na~inot na koj ova treba da se napravi e aktivna kampawa za promovirawe
na Planot, istaknuvawe na negovata va`nost za op{tinata, organizirawe na
donatorski konferencii i sl. Site ovie aktivnosti koi treba da se prevzemat
treba da rezultiraat so pronao|awe na zainteresirani investitori za
realizirawe na Planot.
Za implementirawe na Planot identifikuvani se slednive mo`nosti za
finansirawe:
a) zadol`uvawe od strana na op{tinata, Javnoto komunalno pretprijatie ili
kombinirano;
Spored poslednite izmeni na Zakon za finansirawe na lokalnata
samouprava, (Slu`ben Vesnik na RM br. 67/2007) sekoja op{tina za da se zadol`i
potrebno e prethodno da dobie soglasnost od strana na Ministerstvoto za
finansii. Za da ja dobie ovaa soglasnost op{tinata treba da podnese Barawe za
zadol`uvawe do Ministerstvoto za finansii, oddelenie za javen dolg i vo toj
predlog op{tinata treba da navede za {to bara odobrenie za zadol`uvawe, da
39

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
dade opis na proektot za koj se zadol`uva, koi se prednostite od negovoto
implementirawe, no najva`no od se' vo {to gi prepoznava korisnostite od
implementacijata na proektot. Otkako }e dobie pozitiven odgovor od
Ministerstvoto op{tinata }e mo`e da odi so opcijata za zadol`uvawe. Ona {to
e va`no da se ima vo predvid e deka pred da se pristapi kon ovoj ~ekor postojat
zakonski ograni~uvawa za maksimalniot iznos za koe op{tinata mo`e da dobie
odobrenie za zadol`uvawe; a toa e: za kratkoro~no finansirawe, 10 do 20% od
tekovno operativnite prihodi od prethodnata godina i za dolgoro~no
zadol`uvaweto ne smee da nadmine 100% od tekovniot operativen buxet na
op{tinata.
b) buxetsko (vladino) u~estvo;
Spored Zakonot za zadol`uvawe na op{tinite, a vo soglasnost so novite
pravila za finansirawe na op{tinite od buxetski sredstva, op{tinite mo`at
da dobijat buxetsko(vladino) u~estvo vo nekoj proekt samo dokolku se doka`e
deka proektot e od javen (dr`aven) interes.
v) finansirawe od strana na donatori ili vo forma na grant sredstva;
Za da se obezbedat sredstva po ovoj osnov najpovikano e rakovodstvoto na
op{tinata zatoa {to op{tinata samostojno, na osnova na podgotven predlog
proekt ili fizibiliti studija treba da agitira kaj potencijalnite investitori
za obezbeduvawe na sredstva. Naj~esto koristena praktika e organizirawe na
donatorski konferencii od strana na op{tinata na koi se pokanuvaat site
me|unarodni organizacii, institucii ili pretprijatija koi finansiraat
proekti, doniraat sredstva ili rabotat vo oblasta za koja se bara finansiska
poddr{ka.
g) kombinirano finansirawe so donacija i vladino u~estvo;
d) so u~estvo na privaten kapital za vr{ewe na javnite uslugi, javno privatno
partnerstvo (dogovor za davawe na koncesija, BOT-izgradba, operacionalizacija
i transfer i dr.) i
|) sredstva od sopstven buxet
So cel op{tinata da mo`e da smeta na sopstveni sredstva za finansirawe
na ovie aktivnosti, potrebno e redovno da ja sledi finansiskata sostojba na
op{tinata i javnoto pretprijatie preku sledewe na pogore presmetanite
pokazateli so osobeno vnimanie na dvi`eweto na pokazatelot za
raspolo`liviot raboten kapital koj vo osnova poka`uva kolku sredstva ima
op{tinata i javnoto pretprijatie na raspolagawe za investicii.
40

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
12. Merki za edukacija i za podignuvawe na javnata svest za upravuvaweto
so otpad
Aktivnosti na javnata kampawa
Aktivnostite koi treba da se prezemat za realizirawe na "Kampawa za
podignuvawe na javnata svest"
Priprema, dizajn i pe~atewe na promotiven materijal - letoci i poster
plakati; i
Postavuvawe na osnovni informacii na proektot kako i planiranite
aktivnosti koi sledat za selektivnoto sobirawe na komunalniot otpad i
negovo reciklirawe;
Priprema na "Prira~nik za reciklirawe" (aktuelno za PET plastika)
Prira~nikot }e gi sodr`i site osnovni informacii za PET plastikata,
od negovo identifikuvawe preku oznaki na plasti~nata ambala`a, selektirawe,
sobirawe i procesot na reciklirawe.
Prira~nikot }e poslu`i kako sredstvo za site onie koi se zanimavaat so ovaa
dejnost ili planiraat da otpo~nat aktivnosti za reciklirawe na PET
ambala`ata.
Podgotovka na radio i televiziski emisii pod naslov "Pravilno
upravuvawe so otpad - pat do po~ist razvoj"
Vo sorabotka so zainteresirani televiziski i radio kanali so
finansiska podr{ka od op{tinata i drugi sponzori, bi bilo dobro da se snimat
odreden broj na televiziski i radio emisii zaradi podobro pretstavuvawe na
problemot - upravuvawe so otpad vo op{tina Ohrid. Temite koi }e se opfatat
vo emisiite se onie koi se zastapeni vo samiot dokument "Plan za upravuvawe so
otpadot vo op{tina Ohrid". Emisiite }e bidat vo dva ciklusa, pri {to prviot
ciklus na emisii }e bide so cel da se prezentiraat aktivnostite koi }e bidat
prevzemeni, a vo vtoriot ciklus }e bidat prezentirani postignatite rezultati
od tie aktivnosti.
Kampawa za podignuvawe na javnata svest vo procesot na
vospostavuvawe na odr`livo upravuvawe so otpad
- Prva faza:
Dostavuvawe na letoci na korisnicite na komunalni uslugi;
Postavuvawe posteri na dostapni mesta vo op{tinata so cel
promocija na proektot i izvestuvawe na javnosta za zna~aweto na
upravuvaweto so otpadot i idniot odr`liv razvoj na op{tinata;
Emituvawe na prv ciklus na radio i televiziski emisii;
Odr`uvawe na konferencija za pe~at so cel pretstavuvawe na
proektot, negovite celi i aktivnosti. Na konferencijata treba da
bidat povikani predstavnici od elektronskite i pe~atenite mediumi;
i
Veb prezentacija na izvedenite aktivnosti vo ovaa faza;
41

- Vtora faza:
Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
Ednodnevna rabotilnica - obuka na nastavniot kadar vo osnovnite u~ili{ta
koja }e gi opfati slednite aktivnosti:
Nastavnici od osnovnite u~ili{ta koi }e poka`at zainteresiranost
za proektot }e u~estvuvaat vo rabotilnica so cel za nivna obuka za
izveduvawe na rabotilnici vo ramki na u~ili{tata na tema
"Pravilen upravuvawe so otpadot - pat do po~ist razvoj";
Obukata }e gi opfati slednite temi: sega{na sostojba vo oblasta so
upravuvawe so otpad, ekonomski i ekolo{ki aspekti na
recikliraweto, primarna selekcija, potreba od minimizirawe na
otpadot, promena na navikite na potro{uva~ite, negativni efekti i
nepravilno tretirawe na otpadot, neophodna promena na odnosot kon
`ivotnata sredina itn;
▪ Emituvawe na vtoriot ciklus na radio i televiziski emisii; i
Veb prezentacija na izvedenite aktivnosti i postignatite rezultati.
- Treta faza:
Prezemawe na konkretni aktivnosti koi }e ja finaliziraat javnata
kampawa:
Povik kon lokalnoto naselenie za u~estvo vo akcija za sobirawe na
reciklabilni materijali;
Organizacija od strana na nastavniot kadar zaedno so u~enicite i
prakti~na primena na iskustva steknati od obukite i rabotilnicite;
Nagradi od strana na op{tinata na onie koi sobrale najgolema
koli~ina na reciklabilni materijali; i
Вeb prezentacija na izvedenite aktivnosti i postignatite rezultati
vo ovaa faza.
O~ekuvani rezultati od javnata kampawa:
Razvien modul za edukacija na naselenieto za problemite vo `ivotnata
sredina;
Razvien modul za edukacija na nastavniot kadar za edukacija na u~enicite
vo osnovnite {koli za otpadot, potrebata od reciklirawe, minimizirawe
i povtorna upotreba na otpadot. Razviena svest na prosvetnite rabotnici
za potrebata od intenzivirana edukacija;
Povisoko nivo na svest kaj najmladata populacija i po{irokata javnost za
potrebite od reciklirawe i u~estvo vo primarnata selekcija na otpadot.
Pogolema zainteresiranost na populacijata za problemite vo `ivotnata
sredina i u~estvo vo akcii na nivo na op{tinata;
Razviena svest na mediumite za potrebata od u~estvo i seopfatno
informirawe na javnosta za site aspekti za za{titata na `ivotnata
sredina (posebno za otpadot) i aktuelnite slu~uvawa na toa pole;
Vospostavuvawe na sorabotka na NVO sektorot, lokalnata samouprava,
mediumite, JP"Ohridski Komunalec", privatniot sektor i site
42

Plan za upravuvawe so otpad vо општина Охрид za period 2009-2014
zainteresirani vo procesot za podigawe na javna svest i vospostavuvawe
na sistem za upravuvawe so otpad; i
Kvantitativno zgolemeno koli~estvo na otpad pri sobiraweto na PET
ambala`a, hartija i drugi reciklablini materijali.
Procesot na podignuvawe na javnata svest e neophodno da se prodol`i i da
se zbogatuva so novi sodr`ini soglasno so principite na integralno
upravuvawe so otpad.
43