PMR.pdf - Diagnostyka laboratoryjna - Wykłady
PMR.pdf - Diagnostyka laboratoryjna - Wykłady
PMR.pdf - Diagnostyka laboratoryjna - Wykłady
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Diagnostyka</strong> <strong>laboratoryjna</strong><br />
Wykład<br />
<strong>Diagnostyka</strong> <strong>PMR</strong> Copyright by dziku<br />
Przyczyny i skutki błędu przedlaboratoryjnego:<br />
1. Szklane probówki - ↓ pleocytozy i ↓ stężenia białka (pobierad do propylenowych)<br />
2. Domieszka krwi w czasie pobierania - ↑ pleocytozy i ↑ stężenia białka<br />
3. Długi czas transportu – autoliza komórek<br />
4. Płyn krzepnący - ↓ leukocytozy, posiew fałszywie ujemny<br />
5. Oziębienie próbki – posiew fałszywie ujemny (bakterie są termolabilne)<br />
„Krwotok rzekomy” - na każde 1000 erytrocytów zawyżone jest:<br />
- białko całkowite: 10 mg/L (1 mg/dL)<br />
- albumina: 9 mg/L (0,9 mg/dL)<br />
- pleocytoza: 1 leukocyt/µL<br />
- IgG: 1,25 mg/L (0,125 mg/dL)<br />
Przyczyny błędu laboratoryjnego:<br />
1. Niewłaściwa metoda do badao biochemicznych (białka, glukozy, podobnie jak w moczu)<br />
2. Niewłaściwa technika wykonania preparatu (cytowirówka)<br />
3. Niewłaściwe utrwalenie i barwienie preparatów<br />
4. Różnicowanie komórek przez osobę niewykwalifikowaną<br />
5. Brak interpretacji wyniku jako całości<br />
Badanie <strong>PMR</strong> tzw. „złoty standard”:<br />
1. Badanie cech fizycznych:<br />
- cechy fizyczne:<br />
- barwa: wodojasna, bezbarwna<br />
- przejrzystośd: klarowny<br />
- SG: 1,006 – 1,009 kg/L<br />
- pH: 7,40 – 7,60<br />
- tendencja do wykrzepiania<br />
2. Badania biochemiczne:<br />
- białko całkowite:<br />
- dorośli: 15-45 mg/dL<br />
- dzieci: 15-100 mg/dL<br />
- starsi: 15-60 mg/dL<br />
- albuminy: 10-30 mg/dL<br />
- glukoza: ujemna<br />
- odczyn białkowy Pandy’ego: ujemny<br />
- odczyn globulinowy Nonne-Apelta: ujemny<br />
- próba benzydynowa na Hb: ujemna<br />
- chlorki: 118-130 mEq/L<br />
- wapo całkowity: 2,1-2,7 mEq/L<br />
- LDH: 0-25 IU/L<br />
- mleczany < 2,5 mmol/L<br />
3. Badanie cytologiczne:<br />
- określenie liczby komórek w 1 µL płynu (pleocytoza):<br />
- dorośli: 0-5 komórek/µL<br />
- noworodki: 0-30 komórek/µL<br />
- identyfikacja komórek (komórki jedno i wielojądrzaste) – cytogram/rozmaz:<br />
- dorośli: limfocyty 75% / monocyty 25%<br />
- noworodki: limfocyty 25% / monocyty 75%<br />
Badanie <strong>PMR</strong> wg standardów europejskich:<br />
1. Stopieo I – program „Cito”, tzw. dyżurowy:<br />
- odczyny białkowe<br />
- białko całkowite<br />
- mleczany < 2,5 mmol/L<br />
- pleocytoza<br />
- ocena krwawienia podpajęczynówkowego<br />
2. Stopieo II – program podstawowy:<br />
- parametry stopnia I<br />
- cytogram/rozmaz<br />
- współczynnik Qalb<br />
- współczynniki: QIgG, QIgA, QIgM<br />
- prążki oligoklonalne<br />
- indeksy p/ciał specyficznych przeciwko wirusom, bakteriom i pasożytom<br />
3. Stopieo III – program rozszerzony<br />
- parametry stopnia I i II<br />
- posiew i antybiotykoopornośd<br />
- białka neurospecyficzne (enolaza neurospecyficzna, białko tau, białko S100 i białko 14.33<br />
- prostaglandyna D<br />
- analiza materiału genetycznego czynników infekcyjnych metodą PCR<br />
Cel badania <strong>PMR</strong> - diagnostyka:<br />
- chorób zapalnych<br />
- wylewów podpajęczynówkowych<br />
- chorób demielinizacyjnych: stwardnienie rozsiane (SM)<br />
Analiza białek <strong>PMR</strong>:<br />
1. Badanie jakościowe:<br />
- proteinogram (1)<br />
- prążki oligoklonalne (2)<br />
2. Badanie ilościowe:<br />
- stężenie albumin<br />
- stężenie Ig<br />
- współczynnik Qalb (3)<br />
- współczynniki: QIgG, QIgA, QIgM (4)
Ad1. Różnice proteinogramu <strong>PMR</strong>, a surowicy - badanie jakościowe:<br />
- w stanie fizjologicznym, 3 dodatkowe frakcje:<br />
- prealbumina<br />
- transferyna<br />
- między γ a β jest białko tau<br />
- transferyna desialowana<br />
- cystatyna C<br />
- w stanie patologicznym:<br />
- w obrębie γ-globulin 1, 2 dodatkowe prążki<br />
- ↑ albumin<br />
- fibrynogen<br />
Interpretacja proteinogramu:<br />
- ↑ stężenia albumin: ostre zespoły chorobowe związane ze zwiększoną przepuszczalnością bariery<br />
krew-płyn<br />
- ↑ stężenia α-globulin:<br />
- ostre zespoły chorobowe<br />
- padaczka objawowa<br />
- guzy mózgu<br />
- procesy rozpadowe tkanki mózgowej<br />
- ↑ stężenia β-globulin:<br />
- przewlekłe choroby OUN<br />
- padaczka wrodzona<br />
- ↑ γ-globulin:<br />
- stwardnienie rozsiane (SM)<br />
- guzy mózgu<br />
- przewlekłe zakażenia bakteryjne<br />
- kiła OUN<br />
- gammapatie monoklonalne<br />
Ad2. Badanie jakościowe – prążki oligoklonalne:<br />
1. Stan zdrowia:<br />
- brak prążków w surowicy i <strong>PMR</strong><br />
2. Tylko w <strong>PMR</strong> - wewnątrzoponowa synteza IgG:<br />
- choroby zapalne (tylko w <strong>PMR</strong>)<br />
3. W <strong>PMR</strong> i surowicy - inne dodatkowe prążki:<br />
- neuroinfekcje oraz infekcje ogólnoustrojowe z zajęciem OUN<br />
- białka produkowane są w <strong>PMR</strong> i surowicy (np. neurosarkoidoza)<br />
4. W <strong>PMR</strong> i surowicy - prążki w tych samych miejscach:<br />
- choroba na obwodzie<br />
- zaburzona bariera krew-płyn<br />
- frakcje z surowicy przechodzą do <strong>PMR</strong> w wyniku uszkodzenia bariery (bierna dyfuzja IgG z<br />
krwi do płynu)<br />
5. W <strong>PMR</strong> i surowicy – obecne łaocuchy lekkie:<br />
- bierna dyfuzja IgG do płynu<br />
Ad3. Q-albuminowy<br />
Albumina - syntetyzowana jest tylko w wątrobie. Do <strong>PMR</strong> przedostaje się na drodze dyfuzji prostej.<br />
W OUN nie ulega degradacji i dlatego jej stężenie w <strong>PMR</strong> zależy od:<br />
- jej stężenia we krwi<br />
- przepuszczalności bariery krew-płyn<br />
Wyliczenie Qalb:<br />
stętężen . alb.<br />
w<strong>PMR</strong>(<br />
mg)<br />
Qalb =<br />
·1000<br />
stętężen . alb.<br />
wSUROWICY(<br />
g)<br />
NORMA<br />
WIEK Q<br />
1 miesiąc 15 · 10 -3<br />
6 m-cy – 15 lat 5 · 10 -3<br />
40 lat 6,5 · 10 -3<br />
80 lat 8 · 10 -3<br />
Interpretacja Qalb:<br />
- prawidłowa funkcja bariery krew-płyn: ↓ 9 · 10 -3<br />
- lekkie upośledzenie: 9-14 · 10 -3<br />
- umiarkowane upośledzenie: 15-30 · 10 -3<br />
- poważne upośledzenie: 30-100 · 10 -3<br />
- całkowite załamanie selektywnej przepuszczalności bariery krew-płyn: ↑ 100 · 10 -3<br />
9-20 · 10 -3 - ↓ wirusowe/bakteryjne<br />
> 20 · 10 -3 - ↑ bakteryjne<br />
Ad4. QIgG – interpretacja:<br />
- Norma: 0,36-0,58<br />
- QIgG > 0,58 – wewnątrzoponowa synteza IgG (np. SM)<br />
INTERPRETACJA Qalb i QIgG<br />
Qalb QIgG INTERPRETACJA<br />
1 N N prawidłowa funkcja bariery k-p i prawidłowe stęż. IgG<br />
2 ↑<br />
N dla<br />
danego Qalb<br />
dysfunkcja bariery k-p bez wewnątrzoponowej syntezy<br />
IgG<br />
3 ↑ ↑ dysfunkcja bariery k-p, wewnątrzoponowa synteza IgG<br />
4 N ↑<br />
5 N/↑ ↑<br />
prawidłowa funkcja bariery k-p, wewnątrzoponowa<br />
synteza IgG<br />
w warunkach prawidłowo wykonywanych badao, wyniki<br />
w tym obszarze nie występują
Zespoły otępienne<br />
Otępienie – zespół spowodowany chorobami mózgu, zwykle o charakterze przewlekłym<br />
lub postępującym, w którym zaburzone są takie wyższe funkcje kory jak: pamięd,<br />
myślenie, orientacja, rozumienie, zdolnośd uczenia się, wysoka samokrytyka. Wszystkie<br />
choroby uszkadzające pierwotnie lub wtórnie OUN mogą prowadzid do otępienia.<br />
Białko tau:<br />
- ↑ w chorobie Alzheimera<br />
- ↓ neuroborelioza<br />
- fosforylowane formy białka tau odgrywające istotną rolę w chorobach otępiennych<br />
- Norma: <strong>PMR</strong> < 300 pg/mL<br />
- > 500 pg/mL – w chorobach demielinizacyjnych<br />
Enolaza neurospecyficzna:<br />
- marker udarów mózgu<br />
- źródło: komórki nerwowe i endokrynne<br />
- Norma:<br />
- <strong>PMR</strong> < 1,0 ng/mL<br />
- surowica < 12,5 ng/mL<br />
Metabolizm białka prekursorowego amyloid β:<br />
- powstaje z białka prekursorowego APP<br />
- APP posiada N-koniec i C-koniec, z C-kooca sekretazy odcinają amyloid β<br />
- zbudowany z aminokwasów (do 40), ≥ 42 występuje w postaci zolu, wytrąca się w<br />
postaci kłaków w osłonie<br />
Białko S100:<br />
- uszkodzenie komórek nerwowych<br />
- zastosowanie – do monitorowania leczenia<br />
- Norma:<br />
- <strong>PMR</strong> < 1,4 ng/mL<br />
- krew < 200 pg/mL<br />
Priony i białko 14.33:<br />
- gąbczaste zwyrodnienie mózgu – choroba Creutzfelda-Jakoba<br />
- choroba o przewlekłej etiologii<br />
- stwierdza się w badaniu jego obecnośd<br />
Cytodiagnostyka - komórki w <strong>PMR</strong>:<br />
- eozynofile, komórki wyściółki, makrofagi, lipofagi, erytrofagi, aktywowane limfocyty B,<br />
komórki atypowe, blasty<br />
Badanie <strong>PMR</strong><br />
Bakteryjne zapalenie opon m-r:<br />
- płyn: opalizujący lub mętny<br />
- pleocytoza > 1000 kom./µL (zwykle kilka lub kilkanaście – wielojądrzaste)<br />
- glukoza < 2/3<br />
- białko > 10 000 mg/dL<br />
- mleczany > 2,5 mmol/L (metabolizm bakterii - zakwaszają)<br />
- Qalb > 0,025<br />
- antygeny paciorkowe: +<br />
- cytogram – neutrofile<br />
- preparat bezpośredni – bakterie<br />
- posiew<br />
Wirusowe zapalenie opon m-r (aktywacja odpowiednich Ig):<br />
- płyn bezbarwny, przejrzysty, opalizujący<br />
- mleczany < 2,5 mmol/L<br />
- glukoza: bez zmian<br />
- białko całkowite < 1000 mg/dL<br />
- Qalb N < 0,02<br />
- QIgG, QIg - ↑<br />
- prążki oligoklonalne<br />
- pleocytoza < 100 (limfocytoza)<br />
- cytogram – neutrofile obecne w pierwszych dniach<br />
- limfocyty B<br />
Gruźlicze zapalenie opon m-r (tendencja do kwasicy):<br />
- płyn wodojasny, opalizujący, ksantochromiczny<br />
- włókna fibryny<br />
- białko > 1000 mg/dL<br />
- Ig: bez zmian<br />
- glukoza < ½<br />
- mleczany > 2,5 mmol/L<br />
- Qalb > 0,02<br />
- preparat bezpośredni: +/-<br />
- posiew bezpośredni: +/-<br />
- hodowla biologiczna: +<br />
- PCR: genomy prątka<br />
- test serologiczny: anty IgG, anty IgM na Ag Mycobacterium tuberculosis: +<br />
- pleocytoza > 1000 kom/µL (jednojądrzastych)<br />
- cytogram – limfocyty T (czasem odczyn eozynofilowy)
Wylew podpajęczynówkowy:<br />
- erytrocyty wyługowane<br />
- erytrofagi (makrofagi)<br />
- płyn ksantochromiczny (lekko żółty)<br />
- białko całkowite: ↑<br />
- pleocytoza ↑ nieznacznie<br />
- wylewy późne – komórki barwnikowe<br />
- wolna Hb: + (różowy)<br />
Po wylewie:<br />
- makrofagi<br />
- komórki pigmentacyjne<br />
Białaczka:<br />
- blasty<br />
Odczyny i zespoły chorobowe:<br />
- odczyn alergiczny:<br />
- kiła układu nerwowego<br />
- choroba pasożytnicza OUN<br />
- guzy mózgu<br />
- odczyn nieswoistego podrażnienia<br />
- odczyn monocytowo-makrofagowy<br />
- odczyn immunologiczny – infekcje wirusowe, bakteryjne późne<br />
- zespół chorób otępiennych<br />
Bakterie, grzyby, pierwotniaki wywołują częściej odczyny zapalne opon m-r i rzadziej<br />
mózgu<br />
Wirusy wywołują częściej odczyny zapalne mózgu, rzadziej opon m-r<br />
Toksyny bakteryjne przenikają przez barierę krew-płyn i krew-mózg wywołują zespół<br />
nieswoistego podrażnienia