Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w ... - UMP

Załącznik nr 2 do do zarządzenia nr 7/12 z dnia 30 stycznia 2012 r. 

Rektora Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego 

w Poznaniu 

KSIĘGA PROCEDUR I ZASAD 

AUDYTU WEWNĘTRZNEGO 

POZNAŃ 2012 

SPIS TREŚCI 

KSIĘGA PROCEDUR I ZASAD AUDYTU WEWNĘTRZNEGO

I. WSTĘP.............................................................................................................. 4 

II. AUDYT WEWNĘTRZNY......................................................................... 5 

1. Podstawy prawne funkcjonowania audytu wewnętrznego................................ 5 

2. Definicje audytu wewnętrznego....................................................................... . 6 

3. Rola i miejsce audytu wewnętrznego w strukturze organizacyjnej Uczelni........ 8 

4. Cele i zadania audytu wewnętrznego............................................................... . 9 

5. Zasady etyki zawodowej................................................................................... 12 

6. Zasady audytu wewnętrznego........................................................................... 15 

7. Dokumenty potrzebne audytorowi wewnętrznemu.......................................... 16 

III. PLANOWANIE AUDYTU WEWNĘTRZNEGO............................ 17 

1. Identyfikacja ryzyka.......................................................................................... 17 

2. Analiza ryzyka.................................................................................................. 19 

3. Plan roczny audytu wewnętrznego.................................................................... 40 

IV. ETAPY WYKONYWANIA ZADANIA ZAPEWNIAJĄCEGO... 42 

I ETAP – FAZA WSTĘPNA............................................................................... 42 

1. Wstępne zapoznanie z jednostką audytowaną…….......................................... 42 

2. Ocena systemu kontroli wewnętrznej................................................................ 44 

II ETAP PLANOWANIE .................................................................................... 46 

1. Zaplanowanie czynności audytorskich.............................................................. 46 

2. Program zadania zapewniającego....................................................................... 46 

3. Zawiadomienie jednostki audytowanej o rozpoczęciu audytu ……………….. 48 

III ETAP - REALIZACJA CZYNNOŚCI AUDYTOWYCH............................. 48 

1. Narada otwierająca............................................................................................. 48 

2. Przeprowadzenie zaplanowanych testów........................................................... 50 

3. Zebranie faktów i ich ocena............................................................................... 52 

KSIĘGA PROCEDUR I ZASAD AUDYTU WEWNĘTRZNEGO 2

4. Narada zamykająca............................................................................................ 53 

IV ETAP - SPORZĄDZENIE SPRAWOZDANIA Z ZADANIA ZAPEWNIAJĄCEGO 54 

1. Sprawozdanie ………....................................................................................... 54 

2. Zmiany lub uzupełnienia do sprawozdania......................................................... 55 

V ETAP – CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE – MONITORING......................... 56 

V. DOKUMENTACJA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO....................... 56 

1. Cele tworzenia dokumentów roboczych.............................................................. 56 

2. Cechy dobrej dokumentacji roboczej................................................................. 57 

3. Badanie dokumentów........................................................................................... 59 

4. Dokumenty robocze audytu.................................................................................. 59 

5. Charakterystyka dokumentów roboczych audytu................................................. 62 

6. Typy dowodów audytowych................................................................................. 66 

7. Źródła i rodzaje dowodów.................................................................................... 67 

8. Akta audytu wewnętrznego................................................................................... 68 

VI. METODY I TECHNIKI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO............... 72 

1. Techniki audytu wewnętrznego............................................................................ 72 

2. Próbkowanie- Rozpoznawcze badanie próbek..................................................... 73 

3. Testy...................................................................................................................... 75 

4. Metody analityczne............................................................................................... 76 

VII. PODSUMOWANIE………………………………………………………….. 80 

VIII. ZAŁĄCZNIKI .................................................................................................. 81 

I. WSTĘP 


CEL OPRACOWANIA KSIĘGI PROCEDUR I ZASAD AUDYTU 

WEWNĘTRZNEGO 

Księga procedur i zasad audytu wewnętrznego, zwana dale księgą, zawiera opis procedur 

stosowanych przez audytora wewnętrznego w trakcie realizacji zadań audytowych we 

wszystkich jednostkach organizacyjnych Uczelni a także opis narzędzi, metod i standardów 

operacyjnych audytu wewnętrznego, sprawozdawczości, czynności audytorskich, 

problematyki szkoleń zawodowych audytorów wewnętrznych. 

Księga stanowi szczegółową instrukcję przeprowadzania audytu wewnętrznego 

w Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, zwanym dalej 

Uczelnią, mającą zastosowanie do wszystkich czynności audytowych przeprowadzanych 

w każdej jednostce organizacyjnej Uczelni. Ma ona za zadanie zapewnienie realizacji zadań 

audytowych w sposób standardowy z zastosowaniem jednolitych wzorów dokumentów 

audytu oraz jednolitej formy sprawozdań. 

Księga podlegać będzie corocznym przeglądom. Dokonywane będą jej zmiany oraz 

uzupełnienia związane z dynamicznym rozwojem audytu wewnętrznego, jak i procedur 

zawartych w międzynarodowych standardach praktyki zawodowej audytu wewnętrznego, 

wytycznych Ministra Finansów w ramach „kodeksu etyki audytora wewnętrznego 

w jednostkach sektora finansów publicznych” oraz „karty audytu wewnętrznego 

w jednostkach sektora finansów publicznych”, jak również rozporządzenia, dotyczącego 

przeprowadzania i dokumentowania audytu wewnętrznego. 


II. AUDYT WEWNĘTRZNY. 

1. PODSTAWY PRAWNE FUNKCJONOWANIA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO 

Audyt wewnętrzny działa w Uczelni na podstawie: 

• Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 roku, 

Nr 157, poz. 1240 ze zm.), zwaną dalej ustawą o finansach publicznych. 

• Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 1 lutego 2010 r. w sprawie 

przeprowadzania i dokumentowania audytu wewnętrznego (Dz. U. z 2010 roku, 

Nr 21, poz. 108), zwanym dalej rozporządzeniem MF. 

• Komunikat nr 1 Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2011 roku w sprawie wzoru 

informacji o realizacji zadań z zakresu audytu wewnętrznego (Dz. Urz. Min. Fin. 

z 2011 roku, Nr 15, poz. 85) 

• Międzynarodowych Standardów Praktyki Zawodowej Audytu Wewnętrznego 

opracowanych przez The Institute of Internal Auditors jako standardy audytu 

wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych (Komunikat nr 4 Ministra 

Finansów z dnia 20 maja 2011 roku w sprawie standardów audytu wewnętrznego 

dla jednostek sektora finansów publicznych) - Dz. Urz. Min. Fin. z 2011 roku, Nr 5, 

poz. 23”, zwanych dalej standardami. 

• Kodeksu etyki audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów 

publicznych - załącznik nr 1 do komunikatu nr 16/2006 Ministra finansów z dnia 

18 lipca 2006 roku (Dz. Urz. Min. Fin. z 2006 roku, Nr 9, poz. 70) w sprawie 

ogłoszenia „Kodeksu etyki audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów 

publicznych”, zwanego dalej kodeksem etyki. 

• Karty audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych - 

stanowiący załącznik nr 2 do komunikatu nr 16/2006 Ministra finansów 

z dnia 18 lipca 2006 roku (Dz. Urz. Min. Fin. z 2006 roku, Nr 9, poz. 70) w sprawie 

„Karty audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych”, zwaną 

dalej kartą audytu. 

• Regulaminu organizacyjnego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, zwanym 

dalej regulaminem Uczelni. 

• Regulaminu Audytu Wewnętrznego, zwanym dalej regulaminem audytu. 


2. DEFINICJE I ZAGADNIENIA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO 

Zgodnie z ustawą o finansach publicznych : 

Audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest 

wspieranie kierownik jednostki w realizacji celów i zadań poprzez systematyczną 

ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. 

Ocena, o której mowa wyżej, dotyczy w szczególności adekwatności, skuteczności 

i efektywności kontroli zarządczej w jednostce. 

Kolejną definicję Audytu Wewnętrznego należy postrzegać przez pryzmat 

Międzynarodowych Standardów Praktyki Zawodowej Audytu Wewnętrznego 

opracowanych przez The Institute of Internal Auditors, które audyt wewnętrzny definiują 

następująco: 

Audyt wewnętrzny to departament, wydział, zespół konsultantów lub innych 

ekspertów świadczący usługi zapewniające i doradcze, działający niezależnie 

i obiektywnie w celu przysporzenia wartości i usprawnienia działalności 

operacyjnej organizacji. Audyt wewnętrzny systematycznie, w uporządkowany 

sposób ocenia procesy zarządzania ryzykiem, kontroli i ładu organizacyjnego i 

przyczynia się do poprawy ich działania, tym samym pomagając organizacji 

osiągnąć cele. 

Pozostałe definicje i zagadnienia dotyczące audytu wewnętrznego w Uczelni: 

Legalność obejmuje w szczególności badanie: 

• zgodności funkcjonowania Uczelni lub jednostki audytowanej z ogólnie 

obowiązującymi przepisami prawa, 

• prawidłowości stanowienia przepisów wewnętrznych obowiązujących w Uczelni 

w ramach wykonywania jej zadań, 

• zgodności audytowanej działalności z aktami administracyjnymi, orzeczeniami 

sadowymi, umowami cywilnoprawnymi oraz innymi obowiązującymi aktami 

i normami, 

• zaniechania działania mimo prawnie określonego obowiązku. 


Gospodarność obejmuje w szczególności badanie: 

• zapewnienia oszczędnego i efektywnego wykorzystania środków, 

• uzyskania właściwej relacji nakładów do efektów (czy taki sam wynik działalności 

Uczelni można było osiągnąć mniejszym nakładem środków lub czy przy 

zastosowaniu takich samych środków można było osiągnąć lepszy wynik), 

• wykorzystania możliwości zapobiegania lub ograniczania wysokości szkód 

powstałych w działalności. 

Celowość obejmuje w szczególności badanie: 

• zapewnienia zgodności działań jednostki z jej celami statutowymi, 

• zapewnienia optymalizacji zastosowanych metod i środków, ich adekwatności dla 

osiągnięcia założonych celów, 

• zakresu przyjętych przez kierownictwo kryteriów oceny realizacji celów i zadań. 

Rzetelność obejmuje w szczególności badanie: 

• wypełniania przez pracowników obowiązków z należytą starannością, sumiennie 

i terminowo, 

• należytego wypełniania zadań Uczelni, w szczególności określonych dla 

poszczególnych jednostek organizacyjnych i osób, 

• dokumentowania określonych zadań lub stanów faktycznych zgodnie 

z rzeczywistością, we właściwej formie i w wymaganych terminach, 

z uwzględnieniem wszystkich faktów i okoliczności. 

Przejrzystość obejmuje w szczególności badanie: 

• klasyfikowania dochodów i wydatków publicznych, 

• stosowania obowiązujących zasad rachunkowości, 

• prowadzenia sprawozdawczości. 

Jawność obejmuje w szczególności badanie: 

• udostępniania sprawozdań dotyczących finansów i działalności Uczelni, 

• udostępniania innych informacji dotyczących funkcjonowania Uczelni 

i podejmowanych decyzji. 


Audyt wewnętrzny obejmuje w szczególności: 

Audyt finansowy – badający: 

• dowody księgowe i zapisy w księgach rachunkowych, 

• zapewnienie przestrzegania procedur kontroli oraz prowadzenie wstępnej oceny 

celowości zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków, 

• i porównujący stan faktyczny ze stanem wymaganym (pobierania i gromadzenia 

środków publicznych, zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków 

ze środków publicznych, udzielania zamówień publicznych oraz zwrotu środków 

publicznych), 

• prowadzenie gospodarki finansowej oraz stosowanie procedur kontroli. 

Audyt operacyjny (systemów) – badający elementy działalności operacyjnej, w tym 

systemów gromadzenia, dysponowania środkami i gospodarowania mieniem. 

Audyt zgodności – badający przestrzeganie wyznaczonych wcześniej zasad i reguł 

z uwzględnieniem ich ekonomicznej racjonalności oraz terminowości. 

Audyt informatyczny – badający i oceniający kontrolę wewnętrzną, która ma zapewnić, 

że właściwy system będzie funkcjonował zgodnie z zamierzeniami i oczekiwaniami. 

3. ROLA I MIEJSCE AUDYTU WEWNĘTRZNEGO W STRUKTURZE 

ORGANIZACYJNEJ UCZELNI. 

Audyt wewnętrzny w Uczelni realizowany jest przez wyodrębnioną komórkę organizacyjną 

– Stanowisko ds. Audytu Wewnętrznego. Audytor Wewnętrzny jest pracownikiem 

samodzielnym i niezależnym, podlegającym bezpośrednio Rektorowi. 

Rolą audytu jest służenie Uczelni w sposób profesjonalny i niezależny. Audytor wewnętrzny 

pełni również rolę doradczą, wspomaga Uczelnię w realizacji celów i funkcji wyznaczonych 

przez prawno. 


Audyt wewnętrzny poprzez swoją działalność daje Rektorowi racjonalne zapewnienie iż: 

• cele postawione przed Uczelnią są realizowane, 

• zasady i procedury wynikające z przepisów prawa powszechnie obowiązującego 

lub przyjęte przez Rektora są wdrażane i przestrzegane, 

• mechanizmy i procedury stanowiące system kontroli wewnętrznej są adekwatne 

i skuteczne dla prawidłowego działania Uczelni. 

Działalność audytu wewnętrznego obejmuje przede wszystkim przegląd, ocenę 

i weryfikację stopnia przestrzegania, efektywności oraz adekwatności mechanizmów 

kontroli. Audytor jako doradca nie dysponuje żadnymi uprawnieniami władczymi wobec 

pracowników Uczelni i nie ustanawia ani nie wdraża zasad i procedur a jedynie dokonuje 

ich oceny i składa sprawozdania z ustaleniami dotyczącymi możliwości ich ulepszeń. 

Audyt wewnętrzny prowadzony jest zgodnie krajowymi i międzynarodowymi standardami, 

jest skorelowany z celami organizacji i spełnia wymagania ustawowe. 

4. CELE I ZADANIA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO. 

Audyt wewnętrzny charakteryzuje się przyjęciem odmiennego niż kontrola wewnętrzna 

operacyjnego celu działania - jest nim ocena zarządzania Uczelnią, która powinna dawać 

racjonalne zapewnienie jej prawidłowego działania. 

4.1. Celem prowadzenia audytu wewnętrznego jest uzyskanie przez Rektora oceny 

funkcjonowania Uczelni pod względem adekwatności, skuteczności i efektywności 

systemów, poprzez: 

a) analizę ryzyka, dotyczącego działalności Uczelni, 

b) ocenę środowiska kontroli wewnętrznej, która ma na celu eliminowanie lub ograniczenie 

wystąpienia ryzyka, 

c) niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w Uczelni, w tym procedur kontroli 

finansowej, 

d) składanie sprawozdań z poczynionych ustaleń, oraz tam gdzie jest to właściwe 

przedstawianie zaleceń, 

e) wyrażanie opinii na temat skuteczności mechanizmów kontrolnych, 

f) dostarczenie w oparciu o ocenę systemu kontroli wewnętrznej, racjonalnego zapewnienia 

że Uczelnia działa prawidłowo, 


g) realizację czynności doradczych, w tym składanie wniosków mających na celu 

usprawnienie funkcjonowania Uczelni. 

Co rozumiemy przez: 

Ryzyko: możliwość zaistnienia zdarzenia, które będzie miało wpływ na realizację 

założonych celów Uczelni. Ryzyko jest mierzone wpływem (skutkami) 

i prawdopodobieństwem wystąpienia. 

Analiza ryzyka – obejmuje ocenę ryzyka i zarządzanie ryzykiem. 

Ocena ryzyka – jakościowa i ilościowa ocena zagrożeń związanych z działalnością Uczelni. 

Środowisko kontroli wewnętrznej - zasady procedury, rutyny, zabezpieczenia fizyczne 

oraz zaangażowany personel. W korzystnym środowisku kontrolnym najważniejsze 

jest nastawnie kierownictwa, przestrzeganie udokumentowanych zasad i procedur, 

niezawodne systemy i bezzwłoczne wykrywanie i naprawa błędów, personel 

o odpowiednich kwalifikacjach i kontrolowanej rotacji. 

4.2. Cele audytu realizowane są przez: 

a) badanie: wiarygodności sprawozdań finansowych Uczelni poprzez sprawdzenie: 

przestrzegania zasad rachunkowości, zgodności zapisów w księgach rachunkowych 

z dowodami księgowymi, zgodności sprawozdań finansowych z zapisami w księgach 

rachunkowych, 

b) ocenę: adekwatności, efektywności i skuteczności systemów kontroli, w tym 

przestrzeganie procedur wstępnej oceny celowości zaciągania zobowiązań finansowych 

i dokonywania wydatków, 

c) ocenę: adekwatności, efektywności i skuteczności przestrzegania procedur zarządzania 

ryzykiem i kierowania Uczelnią, 

d) ocenę: przestrzegania zasady celowości i oszczędności w dokonywaniu wydatków, 

uzyskania optymalnych efektów w ramach posiadanych środków oraz przestrzegania 

terminów realizacji zadań i zaciąganych zobowiązań, 

e) badanie: efektywności pobierania i gromadzenia środków publicznych, zaciągania 

zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków ze środków publicznych, udzielania 

zamówień publicznych oraz zwrotu środków publicznych, 

f) działania doradcze, które są uzgodnione z władzami Uczelni i których zamierzeniem jest 

przysporzenie wartości dodanej oraz usprawnienie procesów zarządzania, zarządzania 


yzykiem i kontroli, z zachowaniem zasady, że audytor wewnętrzny nie przejmuje na 

siebie odpowiedzialności przypadającej władzom Uczelni. 

Zadaniem audytu wewnętrznego w Uczelni jest dostarczanie Rektorowi obiektywnego 

zapewnienia oraz niezależnych opinii i informacji o działalności Uczelni, ujawnianie 

wszelkich braków i nieprawidłowości, czuwanie nad efektywnością systemu kontroli 

wewnętrznej, przestrzeganiem przepisów i instrukcji w celu zagwarantowania 

bezpieczeństwa ekonomicznego i finansowego Uczelni oraz wspierania uporządkowanej 

i skutecznej realizacji zadań strategicznych poprzez: 

• zapewnienie działalności Uczelni w sposób uporządkowany i efektywny, 

• zapewnienie realizacji polityki kierownictwa Uczelni, 

• ocenę efektywności ochrony majątku Uczelni, 

• zapewnienie wiarygodności raportów finansowych oraz sprawozdawczości zarządczej, 

• zapewnienie kompletności i poprawności ewidencji księgowej, 

• aktywne zapobieganie powstawaniu strat, błędów i nadużyć finansowych poprzez ciągłe 

monitorowanie efektywności systemu kontroli wewnętrznej, 

• zapewnienie zgodności działań z obowiązującym porządkiem prawnym, zasadami 

wiedzy fachowej oraz ustalonymi normami i procedurami. 

Audyt polega na wykonywaniu czynności uzależnionych od siebie i wzajemnie 

uzupełniających się, takich jak: 

• ustalenie stanu faktycznego w zakresie funkcjonowania gospodarki finansowej Uczelni 

poprzez ocenę efektywności i celowości wydatkowania środków i znajdowanie 

możliwości poprawy, 

• określanie oraz analizowanie przyczyn i skutków stwierdzonych uchybień, znajdowanie 

możliwości poprawy w tym zakresie oraz doradzanie w zakresie metod rozwiązywania 

zaistniałych problemów, 

• określenie poziomu adekwatności i efektywności operacyjnych i rachunkowych 

systemów kontroli wewnętrznej, 

• ocena wiarygodności i kompletności informacji finansowych oraz środków użytych 

w celu identyfikacji, wyliczenia i klasyfikacji oraz raportowania tych informacji, 

• ocena systemów funkcjonalnych zapewniających zgodność z tymi działaniami, planami, 

procedurami i przepisami, które mają decydujący wpływ na funkcjonowanie Uczelni, 

• ocena środków stosowanych dla ochrony majątku Uczelni, 


• koordynacja prac z audytorami zewnętrznymi, w tym monitorowanie zaleceń audytorów 

zewnętrznych, 

• prowadzenie bieżącej dokumentacji każdego przeprowadzonego audytu wewnętrznego 

w celu udokumentowania przebiegu i wyniku zadania audytowego, 

• przedstawianie sprawozdań z rekomendacjami kierownikom jednostek audytowanych, 

• ocena planów służących realizacji zaleceń audytu przedstawionych przez kierowników 

jednostek audytowanych. Jeżeli ocena wypadnie negatywnie, prowadzenie dalszych 

rozmów uzyskania satysfakcjonujących decyzji. 

5. ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ. 

Audytor wewnętrzny powinien przestrzegać następujących zasad etyki zawodowej: 

5.1. Uczciwość. 

Uczciwość audytora wewnętrznego powinna budować zaufanie do jego pracy, a przez 

to stanowić podstawę do polegania na jego ocenie. 

Audytor wewnętrzny: 

a) powinien wykonywać swoją pracę uczciwie, odpowiedzialnie i z zaangażowaniem, 

b) powinien przestrzegać prawa oraz przepisów wewnętrznych obowiązujących 

w Uczelni, 

c) powinien uznawać i wspierać cele Uczelni, które są zgodne z prawem i zasadami 

etyki, 

d) powinien przedkładać dobro publiczne nad interesy własne i swojego środowiska, 

e) nie powinien angażować się w działania sprzeczne z prawem, które mogłyby 

podważyć zaufanie do zawodu audytora wewnętrznego lub Uczelni. 

5.2. Obiektywizm. 

Audytor wewnętrzny zachowuje najwyższy stopień obiektywizmu podczas prowadzenia 

audytu wewnętrznego, w szczególności przy zbieraniu, ocenianiu i przekazywaniu 

informacji na temat badanej działalności lub procesu. Audytor wewnętrzny dokonuje 

wyważonej oceny, biorąc pod uwagę wszystkie istotne okoliczności związane 

z przeprowadzanym zadaniem audytowym. Formułując swoją ocenę nie kieruje się 

własnym interesem ani nie ulega wpływom innych osób. 



a) powinien chronić swoją niezależność przed próbami wpływania na wypracowane 

przez niego ustalenia i zalecenia, 

b) powinien przedstawiać jasne i przejrzyste sprawozdania z przeprowadzonych przez 

siebie zadań audytowych, opartych na dowodach zebranych i ocenionych zgodnie 

z obowiązującymi regulacjami i uznaną praktyką w zakresie audytu wewnętrznego, 

c) powinien ujawniać wszystkie istotne fakty, o których posiada wiedzę, a których nie 

ujawnienie mogłoby zniekształcić sprawozdanie z przeprowadzenia badania 

określonego obszaru działalności Uczelni, 

d) nie powinien uczestniczyć w działaniach, które mogłyby uniemożliwić dokonanie 

bezstronnej oceny lub byłyby w sprzeczności z interesami Uczelni, 

e) nie powinien uchylać się od podejmowania trudnych decyzji. 

5.3. Poufność. 

Audytor wewnętrzny szanuje wartość i własność informacji, które otrzymuje i nie 

ujawnia jej bez odpowiedniego upoważnienia chyba, że istnieje prawny lub zawodowy 

obowiązek jej ujawnienia. 


a) powinien rozważnie wykorzystywać i chronić informacje uzyskane w trakcie 

wykonywania swoich obowiązków, 

b) nie powinien wykorzystywać informacji dla uzyskania osobistych korzyści lub 

w jakikolwiek inny sposób, który byłby sprzeczny z prawem lub przynosiłby szkodę 

celom Uczelni. 

5.4. Profesjonalizm. 

Audytor wewnętrzny wykorzystuje posiadaną wiedzę, umiejętności i doświadczenie 

do przeprowadzania audytu wewnętrznego. 

Audytor wewnętrzny powinien: 

a) podejmować się przeprowadzenia tylko takich zadań audytowych, do wykonania 

których posiada wystarczającą wiedzę, umiejętności i doświadczenie, 

b) przeprowadzać audyt wewnętrzny zgodnie z przepisami ustawy o finansach 

publicznych oraz ze Standardami Audytu Wewnętrznego dla jednostkach sektora 

finansów publicznych, 


c) stale podwyższać swoje kwalifikacje zawodowe oraz efektywność i jakość 

wykonywanych zadań audytowych, 

d) dążyć do pełnej znajomości aktów prawnych oraz wszystkich faktycznych 

i prawnych okoliczności pojawiających się w trakcie przeprowadzanych zadań 

audytowych, 

e) zawsze być przygotowany do jasnego – merytorycznego i prawnego – uzasadnienia 

własnych decyzji i sposobu postępowania. 

5.5. Postępowanie i relacje pomiędzy audytorami wewnętrznymi. 

Audytor wewnętrzny postępuje w sposób sprzyjający umacnianiu współpracy i dobrych 

stosunków z innymi audytorami. 


a) swoim postępowaniem i wzajemną współpracą w ramach uprawianej profesji umacnia 

jej rangę i prestiż, 

b) w stosunkach z innymi audytorami postępuje w sposób godny i uczciwy. 

5.6. Konflikt interesów. 

Audytor wewnętrzny nie bierze udziału w zadaniach audytowych, których 

przeprowadzenie może prowadzić do powstania konfliktu interesów. 

Audytor wewnętrzny obowiązany jest: 

a) upewnić się, że wprowadzone uwagi i wnioski poczynione w trakcie audytu 

wewnętrznego oraz zalecenia nie przenoszą na niego żadnych kompetencji ani 

odpowiedzialności w zakresie zarządzania Uczelnią oraz gwarantują, że funkcje tego 

rodzaju pozostają w całkowitej i wyłącznej kompetencji kierownika jednostki, 

b) dbać o ochronę swojej niezależności i unikać konfliktu interesów, odmawiając 

przyjmowania jakichkolwiek korzyści, które mogłyby naruszać jego całkowitą 

niezależność, uczciwość i obiektywizm w wykonywanej pracy lub mogłyby być 

postrzegane w ten sposób, 

c) unikać wszelkich związków z członkami kadry kierowniczej i z pracownikami 

audytowanej przez siebie jednostki oraz innymi osobami, które mogą wywierać 

na niego naciski albo w jakikolwiek sposób umniejszać lub ograniczać zdolność 

do działania, 

d) unikać powiązań, które mogą powodować ryzyko korupcji lub mogą być źródłem 

wątpliwości co do obiektywizmu i niezależności audytora. 


6. ZASADY AUDYTU WEWNĘTRZNEGO. 

6.1. Zasada funkcjonalnej niezależności. 

Stanowi ona fundament audytu podkreślając konieczność niezależności funkcji (czynności) 

audytu wewnętrznego od funkcji zarządczych czy operacyjnych Uczelni. Gwarantem 

niezależności audytora jest jego bezpośrednia podległość Rektorowi, który zapewnia jego 

niezależność organizacyjną. 

6.2. Zasada obiektywizmu i bezstronności. 

Wymaga od audytora traktowania badanych procesów czy pracowników Uczelni w sposób 

bezstronny (nie może więc audytor bezpośrednio badać procesów, w których on sam albo 

osoba mu bliska była zaangażowana). 

6.3. Zasada kontradyktoryjności. 

Wprowadza ona możliwość sprzeciwu wobec uwag i wniosków przedstawionych 

w sprawozdaniu oraz nakłada obowiązek przeprowadzania spotkań (narad) z pracownikami 

jednostki audytowanej. Warto podkreślić, że zasada ta stanowi o nieobligatoryjności zaleceń 

audytora wewnętrznego, o tym rozstrzyga i decyduje ostatecznie Rektor. 

6.4. Zasada profesjonalizmu i rzetelności. 

Wymaga aby osoby przeprowadzające audyt miały odpowiednią wiedzę umiejętności 

i profesjonalizm. Działania audytowe powinny być wykonywane w sposób rozważny, ale 

zdecydowany i skuteczny. 

6.5. Zasada sprawozdawczości. 

Wyznacza warunki komunikowania wyników audytu i nakłada obowiązek sporządzania 

sprawozdania z zadania zapewniającego, które zawiera cele i zakres prac badawczych oraz 

wnioski i zalecenia. 

6.6. Zasada planowości. 

Nakłada obowiązek sporządzania planu audytu wraz z terminarzem, który tworzony jest na 

podstawie tzw. analizy ryzyka ze szczególnym uwzględnieniem celów i procedur służących 

osiągnięciu tych celów. 


7. DOKUMENTY POTRZEBNE AUDYTOROWI WEWNĘTRZNEMU. 

• Statut Uniwersytetu Medycznego, 

• Struktura organizacyjna Uniwersytetu Medycznego, 

• Regulamin organizacyjny Uczelni i jej poszczególnych jednostek, listy, 

upoważnień, wzory podpisów, 

• Regulamin Pracy Uczelni, 

• Dane personalne (kto jaką funkcję pełni, liczba i struktura zatrudnionych, itp.), 

• Dane statystyczne i finansowe, 

• Raporty z poprzednich kontroli i zagadnienia do ponownego badania, 

• Zarządzenie Rektora i Kanclerza, 

• Instrukcje wewnętrzne, 

• Zarządzenia i polecenia upoważnionych organów zewnętrznych, 

• Przepisy prawne dotyczące działalności Uczelni. 


III. PLANOWANIE AUDYTU WEWNĘTRZNEGO. 

1. IDENTYFIKACJA RYZYKA. 

Przez ryzyko rozumie się: możliwość zaistnienia zdarzenia, które będzie miało wpływ 

na realizację celów Uczelni. Ryzyko jest mierzone wpływem (skutkami) 


Ocena ryzyka powinna być obecna na każdym etapie pracy audytora wewnętrznego, 

poprzedzającym opracowanie sprawozdania z przeprowadzenia audytu. Przeprowadzenie 

oceny ryzyka powinno w szczególności poprzedzać sporządzenie rocznego planu audytu 

wewnętrznego. 

Ograniczenie ryzyka w zakresie działalności Uczelni jest podstawowym celem audytu 

wewnętrznego. 

1.1. W procesie oceny ryzyka wyróżniamy dwa etapy: 

a) identyfikacja obszarów ryzyka 

b) analiza ryzyka, w wyniku której zostaną uszeregowane obszary ryzyka pod względem ich 

ważności dla działania Uczelni, a w konsekwencji ustalona kolejność przeprowadzania 

zadań zapewniających. 

Audytor wewnętrzny identyfikuje obszary ryzyka, czyli procesy, zjawiska lub problemy 

wymagające przeprowadzenia audytu, zgodnie z najlepiej pojętą profesjonalną wiedzą 

i zawodową oceną. Ich rozpoznanie zależeć zawsze będzie od wiedzy audytora na temat 

działalności Uczelni oraz jego intuicji. 

1.2. Zbierając informacje niezbędne przy identyfikacji obszarów ryzyka audytor 

powinien brać pod uwagę: 

a) cele i zadania Uczelni, 

b) przepisy prawne dotyczące działania Uczelni (ewentualne zmiany w tych przepisach), 

c) wyniki wcześniej przeprowadzonego audytu lub kontroli, 

d) wyniki wcześniej dokonywanych innych ocen adekwatności, efektywności i skuteczności 

systemów kontroli w Uczelni, w tym kontroli finansowej, 

e) sprawozdania finansowe oraz sprawozdania z wykonania budżetu, 

f) wyniki rozmów, jakie przeprowadził z kierownictwem, kierownikami jednostek 

organizacyjnych i innymi pracownikami Uczelni, 


g) pytania i wnioski, jakie kierują do niego pracownicy Uczelni, 

h) ankiety i kwestionariusze badające opinię pracowników Uczelni, 

i) informacje dotyczące Uczelni opublikowane w prasie, radiu, telewizji, na stronach 

internetowych czy listach dyskusyjnych itp. 

1.3. Identyfikując obszary ryzyka audytor wewnętrzny powinien: 

a) zapewnić sobie dostęp do istotnych źródeł informacji o wszystkim tym, co dotyczy 

Uczelni, 

b) śledzić wszelkie zmiany w organizacji Uczelni - powoływanie nowych jednostek 

organizacyjnych, czy grup zadaniowych, 

c) zapoznawać się z harmonogramami prac poszczególnych jednostek organizacyjnych, 

d) zbierać i czytać dokumenty wykorzystywane przez te jednostki do monitorowania 

postępu swoich prac i osiągania celów (np. składane cyklicznie sprawozdania), 

e) zadbać o to, aby przy zbieraniu informacji odnoszących się do obszaru ryzyka mieć 

możliwość odbywania rozmów z kluczowymi osobami zajmujących się danym 

problemem, 

f) mieć możliwość przeglądania korespondencji, a także protokółów spotkań i narad, 

g) uczestniczyć w spotkaniach kierownictwa (jeżeli jest to możliwe w danej jednostce). 

Pomocne dla audytora przy badaniu obszarów ryzyka mogą być także sprawozdania 

i inna dokumentacja kontroli dokonywanych przez Dział Kontroli Wewnętrznej Uczelni, jak 

również dodatkowe ustne informacje uzyskane od kontrolerów. 

Najważniejszym źródłem informacji mogą się w praktyce okazać rozmowy 

z pracownikami Uczelni. Audytor powinien okazać swoim rozmówcom jak największe 

zainteresowanie, wysłuchać ich, nie narzucać swoich wniosków założonych z góry. Należy 

pamiętać, że pracownicy Uczelni na ogół wiedzą znacznie więcej niż audytor 

o określonym problemie i mogą zaproponować jego rozwiązanie. Audytor powinien być dla 

nich wiarygodnym rozmówcą. Musi zdobyć zaufanie i podkreślać, że skutkiem zbierania 

przez niego informacji nie będą represje ze strony kontrolerów czy kierownictwa, a jedynie 

ewentualne podjęcie działań prewencyjnych dla zapewnienia prawidłowego działania 

Uczelni. 

Nie można przy tym zakładać, że rozmowa przyniesie zawsze konkretne, pożądane przez 

audytora ustalenia. 


2. ANALIZA RYZYKA. 

Audyt wewnętrzny koncentruje się w pierwszej kolejności na analizie ryzyka 

wykorzystywanej jako narzędzie planowania i zarządzania. 

Kierowanie Uczelnią wiąże się z realizacją wyznaczonych celów. Dla Uczelni misją jest 

zaspakajanie określonych potrzeb społecznych. Aby skutecznie funkcjonować 

w zmieniającym się środowisku kierownictwo Uczelni musi zarządzać ryzykiem. Zadaniem 

kierownictwa wszystkich szczebli jest zwiększanie prawdopodobieństwa osiągnięcia 

zamierzonych celów. Dostępne zasoby są ograniczone, więc aby uzyskać optymalne efekty 

zarządzania należy je wykorzystywać rozważnie, uwzględniając wszystkie istotne ryzyka. 

Ryzyko jest to możliwość zaistnienia zdarzenia, które będzie miało wpływ na realizację 

założonych celów Uczelni. Ryzyko jest mierzone wpływem (skutkami) 


Analiza ryzyka obejmuje ocenę ryzyka i zarządzanie ryzykiem. Jest to metoda oceny 

podatności systemu lub grupy systemów na czynniki ryzyka. 

Czynnik ryzyka jest to zdarzenie, działanie lub zaniechanie działania, które może 

spowodować wystąpienie ryzyka. Czynniki ryzyka to kryteria używane 

do określenia względnego znaczenia i prawdopodobieństwa zaistnienia sytuacji lub 

zjawisk mogących mieć wpływ na działalność Uczelni. Liczba wykorzystanych 

czynników powinna być ograniczona, ale wystarczająca do zapewnienia faktu, 

że ocena ryzyka jest bezstronna. 

2.1. Czynniki ryzyka dzielimy na następujące kategorie: 

a) czynniki wewnętrzne: 

− jakość kontroli wewnętrznej, 

− kompetencje kierownictwa, 

− wielkość jednostki, 

− złożoność działań, skomplikowanie systemu, 

− rotację kluczowej kadry, 

− presję wywieraną przez kierownictwo, 

− struktura organizacyjna i podział obowiązków. 

b) czynniki zewnętrzne: 

− nowe przepisy prawa, zmiana regulacji, 

− zachowanie i praktyki konkurencji, 


− zmiany ekonomiczne, 

− zmiany zachowań i upodobań klientów (studentów, pacjentów), 

− presja społeczna, 

− siły wyższe (pożar, powódź, trzęsienie ziemi), 

− środowisko naturalne i jego ochrona. 

Analiza ryzyka wspomaga planowanie, pozwala ocenić poszczególne elementy systemu 

kontroli wewnętrznej, pozwala ocenić jak kierownictwo zarządza ryzykiem, pozwala 

określić źródła i charakter zagrożeń oraz ich wpływ na działalność, ocenia 

prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka, pozwala wyznaczyć sposoby eliminacji lub 

zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyka. Ryzyko jest analizowane 

z perspektywy zasobów organizacji (zasobów fizycznych, finansowych, ludzkich oraz 

niematerialnych). Po uzyskaniu i zebraniu informacji następuje klasyfikacja czynników 

ryzyka, a następnie pomiar ryzyka. 

2.2. Dokonując analizy napływających informacji audytor zwraca uwagę na 

newralgiczne, wrażliwe punkty związane z działalnością Uczelni, bierze pod uwagę 

także takie zagadnienia jak: 

a) działania Uczelni, które mogą wpływać na opinię publiczną, 

b) cele i zadania Uczelni, 

c) przepisy prawne dotyczące działalności Uczelni, 

d) liczba, rodzaj i wielkość dokonywanych operacji finansowych, 

e) wielkość majątku, którym dysponuje Uczelnia, 

f) sytuacja finansowa Uczelni, 

g) możliwość dysponowania przez Uczelnię środkami pochodzącymi ze źródeł 

zagranicznych, niepodlegających zwrotowi przy uwzględnieniu wymogów dawcy, 

h) liczba i kwalifikacje pracowników Uczelni, 

i) uwagi pracowników Uczelni, 

j) warunki pracy w Uczelni, 

k) postawy etyczne pracowników, ich nastawienie i motywacja do realizacji zadań Uczelni, 

l) przewidywane zmiany przepisów prawnych, 

m) zmiana zakresu rzeczowego lub terytorialnego działalności Uczelni, 

n) zmiany sposobu działalności, zmiany personelu, struktury organizacyjnej oraz systemu 

informatycznego, 


o) specyficzne ryzyka związane ze sprawami, którymi zajmuje się wybrany wydział, dział 

itp. 

p) jakość i bezpieczeństwo używanych systemów informatycznych, 

q) jakość kierowania daną jednostką organizacyjną – doświadczenie, kwalifikacje ich 

kierowników, delegowanie kompetencji, 

r) wyniki wcześniej przeprowadzonego audytu lub kontroli, 

s) czas od poprzedniego audytu lub kontroli, 

t) akceptacja ustaleń poprzedniego audytu lub kontroli w danej jednostce oraz podjęte 

działania naprawcze. 

2.3. Poszczególne kroki w analizie ryzyka: 

a) wskazanie obszarów ryzyka, 

b) wyodrębnienie systemów w danym obszarze, 

c) określenie ryzyk (zadań), na jakie narażony jest dany system, 

d) określenie poziomu wrażliwości procesu na ryzyko, 

e) wybranie metody obliczania ryzyka, 

f) przeprowadzenie analizy ryzyka, 

g) dokonanie interpretacji uzyskanych wyników. 

Audytor powinien opracować ujednolicone wytyczne dla ocen ryzyka i nadawania znaczenia 

poszczególnym obszarom ryzyka. Korzystając z ujednoliconych kryteriów (wag) audytor 

decyduje, jaki czynnik będzie miał decydujący wpływ na wybór obszaru działalności 

Uczelni do przeprowadzenia zadania zapewniającego. 

2.4. Audytor wewnętrzny może wykorzystać wiele metod oceny ryzyka takich jak: 

a) matryce ryzyka, 

b) mapa ryzyka, 

c) kwestionariusz samooceny ryzyka, 

d) ustalenie znaczenia ryzyka wyłącznie na podstawie opisu ryzyka. 


2.5. Model ryzyka opiera się na następujących sześciu czynnikach ryzyka: 

a) Ustalenia poprzednich audytów. Ustalenia poprzednich audytów świadczą 

o dyscyplinie systemu kontroli wewnętrznej w Uczelni. Istotne odstępstwa, znaczne 

korekty, większa niż zwykle liczba wniosków oraz ich bezskuteczna powtarzalność 

często znamionują problemy. Odwrotnie, brak wniosków albo bezzwłoczna reakcja 

na poprzednie ustalenia świadczy o dyscyplinie systemu kontroli wewnętrznej. 

b) Ocena wrażliwości. Wrażliwość w analizie ryzyka jest miarą właściwego ryzyka 

związanego z ocenianą jednostką, czyli tego, co może się nie udać i jakie to spowoduje 

konsekwencje. Może to być ryzyko związane z utratą lub uszkodzeniem majątku, nie 

wykrytym błędem, nieznanym lub błędnie skalkulowanym zobowiązaniem, lub ryzyko 

niekorzystnej opinii publicznej, odpowiedzialności prawnej, itp. Ocena wrażliwości 

powinna także uwzględniać wielkość elementu uniwersum w porównaniu z jego 

elementami, potencjalne zagrożenie i jego prawdopodobieństwo. 

c) Środowisko kontrolne. Reprezentuje łącznie zasady, procedury, zabezpieczenia fizyczne 

oraz zaangażowany personel. W korzystnym środowisku kontrolnym najważniejsze jest 

nastawienie kierownictwa, przestrzeganie udokumentowanych zasad i procedur, 

niezawodne systemy, bezzwłoczne wykrywanie i naprawa błędów, odpowiedni personel 

o kontrolowanej rotacji. Odwrotnie, brak nadzoru, liczne błędy, brak dokumentacji, 

niekontrolowane zaległości w pracy, wysoka rotacja oraz nie rutynowe transakcje 

to objawy złego środowiska kontrolnego. 

d) Materialność. Kryterium to odzwierciedla na ile działania jednostek audytowanych 

wywołują implikacje finansowe. Im większe implikacje finansowe tym większe ryzyko 

związane z działalnością tych jednostek. 

e) Stabilność - podatność na zmiany. Doświadczenie uczy, że zmiany wywierają duży 

wpływ na system kontroli wewnętrznej i sprawozdawczość finansową. Zwykle zmiany 

wywierają korzystne skutki uboczne, które wymagają nasilenia prac audytowych. Zmiany 

takie to reorganizacje, nagłe i częste wahania obciążenia pracą, nowe systemy, przejęcia, 

pozbywanie się obowiązków, nowe przepisy oraz rotacja personelu. Jednostki 

organizacyjne nie podlegające zmianom wymagają mniejszego nasilenia prac 

audytowych. 


f) Ocena złożoności. Złożoność jest to czynnik ryzyka, który odzwierciedla możliwość 

przeoczenia błędów lub nieprawidłowości z powodu złożoności środowiska. Ocena 

złożoności zależy od wielu czynników: zakres automatyzacji, skomplikowane obliczenia, 

wzajemnie powiązane i współzależne działania, liczba usług, rozpiętość czasowa 

szacunków, uzależnienie od osób trzecich, oczekiwania opinii publicznej, czas 

przetwarzania, uregulowania prawne i funkcjonujące przepisy oraz wiele innych 

czynników, w tym czynniki nieuświadamiane, wpływają na ocenę złożoności danego 

audytu. 

2.6. W Uczelni analiza ryzyka prowadzona będzie przy pomocy metody matematycznej 

i mieszanej z wykorzystaniem arkuszy kalkulacyjnych. 

Kryteria i wagi mogą ulegać zmianie w kolejnych latach. 

a) Metoda matematyczna. 

Jest to metoda przeprowadzana w oparciu o wzory matematyczne z zastosowaniem arkuszy 

kalkulacyjnych. Działania te przeprowadzane są po uzyskaniu opinii od kierownictwa 

Uczelni, jak również w oparciu o opinię kierowników poszczególnych jednostek 

organizacyjnych Uczelni. Dostarczają one lepiej udokumentowanych argumentów jednak 

wymagają stałego uaktualniania. Metoda ta jest subiektywna w doborze faktów, ustaleniu 

znaczenia tych faktów, ustaleniu wag czynników ryzyka oraz interpretowaniu wyliczonych 

ryzyk, jednak uwzględnia preferencje kierownictwa. Metoda ta umożliwia pomiar trendów 

i pozwala modelować przyszłe zmiany biorąc pod uwagę potrzeby Uczelni. 

Przykład 1 

1 Przytoczono za Krzysztof Czerwiński, Audyt Wewnętrzny, Wydanie I, Warszawa 2004 r. s. 78-81. 


1. Punktem wyjścia jest identyfikacja wszystkich możliwych systemów, czyli wykonanie 

oceny potrzeb audytu. Wszystkie systemy wyliczone są w kolumnie 1 ("Opis systemu"). 

2. Następnie należy określić wszystkie możliwe zadania zapewniające dla danego systemu 

(kolumna 2 „Nazwa zadania zapewniającego”). 

3. Po zasięgnięciu opinii kierowników jednostek organizacyjnych określany jest priorytet - 

kolumna 4 "Priorytet kierowników jednostek organizacyjnych Uczelni". Dla każdego 

z zadań zapewniających przyznawane są wagi, które zostaną użyte w modelu. 

W zależności od znaczenia, jakie audytor wewnętrzny przywiązuje do opinii 

kierowników przyznane wagi mogą się zmieniać. W prezentowanym modelu przyznane 

dla ww. priorytetu wagi wynoszą: 

wysoki - 0,30 (tj. 30%), 

średni - 0,15 (tj. 15%), 

niski - 0,0 (tj. 0%). 

4. Po zasięgnięciu opinii kierownictwa wyższego szczebla, określany jest priorytet - 

kolumna 5 "Priorytet kierownictwa". Dla każdego z zadań zapewniających przyznawane 

są wagi, które zostaną użyte w modelu. W prezentowanym modelu przyznane dla 

priorytetu kierownictwa wagi wynoszą: 

wysoki - 0,30 (tj. 30%), 

średni - 0,15 (tj. 15%), 

niski - 0,0 (tj. 0%). 

5. W kolumnie 6 uwzględniany czas jaki upłynął od ostatniego audytu (kolumna 6 

„Poprzedni audyt”). W prezentowanym modelu przyznane wagi wynoszą: 

nigdy - 0,3 (tj. 30%), 

>4 lata-0,2 (tj. 20%), 

3-2 lata-0,1 (tj. 10%), 

1 rok - 0 (tj. 0%). 

6. Określenie wag dla kryteriów ryzyka w modelu. Pomocna jest tabela z kryteriami ryzyka. 

Suma poszczególnych wag musi wynosić 1. Wagi dla poszczególnych kryteriów ustalane 

są przez audytora na podstawie profesjonalnego osądu. Wagi poszczególnych kryteriów 

ryzyka mają wpływ na wynik obliczeń wskazany w kolumnie 12 („Ocena ryzyka po 

uwzględnieniu kryteriów”). 


7. Przyznanie punktów dla przyjętych w tym modelu kategorii ryzyka. Punkty dla 

poszczególnych kryteriów przyznawane są przez audytora na podstawie jego 

profesjonalnego osądu. Punkty (1, 2, 3, lub 4) przyznane dla poszczególnych kategorii po 

uwzględnieniu wag (pkt. 6) są wykorzystane do obliczenia rezultatu w kolumnie 12 

(„Ocena ryzyka po uwzględnieniu kryteriów”). 

8. Kolumna „Ocena ryzyka po uwzględnieniu kryteriów”. Algorytm obliczeń jest 

następujący: 

[(waga materialność x liczba punktów) + (waga wrażliwość x liczba punktów) + (waga 

kontrola wewnętrzna x liczba punktów) + (waga stabilność x liczba punktów) + (waga 

złożoność x liczba punktów)] / 4. 

(4 to wartość maksymalna jaką można przyznać dla danego kryterium). 

Obliczenia dla zadania zapewniającego nr B: 

[(0,25 x 3) + (0,15 x 3) + (0,25 x 2) + (0,15 x 4) + (0,20 x 2)] / 4 = 0,675 = 67,5% 

9. Ocena ryzyka według daty ostatniego audytu. Obliczenia uwzględniają wynik 

w kolumnie 12 oraz datę przeprowadzenia ostatniego audytu (wynik w kolumnie 13). 

Algorytm obliczeń jest następujący: wynik kolumna 12 + wartość wagi z pkt. 5 

przyznana dla danego okresu w kolumnie 6). 


67,5% % + 20% (2000 r. – 0,2 tj. 20%) = 87,5 % 

10. Ocena ryzyka według priorytetu kierownictwa. Obliczenia uwzględniają wynik 

w kolumnie 13 oraz dodatkowo priorytet kierownictwa. Algorytm obliczeń jest 


Wynik z kolumny 14 („Ocena ryzyka po uwzględnieniu priorytetu kierownictwa”) = 

Wynik z kolumny 13 + wartość liczbowa odpowiadająca priorytetowi kierownictwa 

kolumna 5. 


87,5 % + 30% (wysoki – 0,3 tj. 30%) = 117,5 % 


11. Ocena ryzyka według priorytetu kierowników jednostek organizacyjnych. Obliczenia 

uwzględniają wynik w kolumnie 14 oraz dodatkowo priorytet kierowników jednostek 

organizacyjnych. Algorytm obliczeń jest następujący: 

Wynik z kolumny 15 („Ocena ryzyka po uwzględnieniu priorytetu kierownictwa”) = 

Wynik z kolumny 14 + wartość liczbowa odpowiadająca priorytetowi kierowników 

jednostek organizacyjnych kolumna 4. Obliczenia dla zadania zapewniającego nr B: 

87,5 % + 15% (duży – 0,15 tj. 15%) = 102,5 % 

12. Sprowadzenie uzyskanych wyników procentowych do wspólnego mianownika. Wynik 

zapisany jest w kolumnie 16 („Końcowa ocena ryzyka”). Algorytm obliczeń jest 



102,5% : 190% = 0,593 = 53,9 % 

190 % jest wartością maksymalną jaką może uzyskać w analizie ryzyka zadanie 

zapewniające. Każde zadanie może uzyskać od 13,2 % (25 % : 190 % x 100) do 100 

% (190 % : 190 % x 100). 

13. Kolumna 17 („Ilość dni audytowych”) pozwala przyporządkować poszczególnym 

zadaniom zapewniającym odpowiednią ilość dni roboczych 

100 % do 75 % - najwyższy priorytet – 90 dni roboczych, 

75 % do 50 % - wysoki priorytet – 60 dni roboczych, 

50 % do 30 % - średni priorytet – 45 dni roboczych, 

poniżej 30 % – niski priorytet - 30 dni roboczych. 


Opis 

systemu 

Nazwa zadania 

zapewniającego 

MATRYCA RYZYKA 

Priorytet audytu 

1%-75%-niski 

75%-90%-średni 

90%-100%-wysoki 

Priorytet 

kierowników 

jednostek 

organizacyjnych 

wysoki - 0,30 

średni - 0,15 

niski - 0 

Priorytet 

Kierownictwa 

wysoki - 0,30 

średni - 0,15 

niski - 0 

Poprzedni 

audyt 

nigdy-0,3 

>4 lata-0,2 

3-2 lata-0,1 

1 rok - 0 

Materialność 

Kategoria ryzyka 

Wrażliwość 

Kontrola wew. 

Stabilność 

KSIĘGA PROCEDUR I ZASAD AUDYTU WEWNĘTRZNEGO 

Złożoność 

0,25 0,15 0,25 0,15 0,2 

(waga) 

Punktacja 1 - 4 zgodnie z 

tabelą kryteriów 

Kryteriów 

Ocena ryzyka po 

uwzględnieniu 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 

System 1 Zadanie A Wysoki Średni Wysoki 2000 4 4 4 4 4 100,0% 120,0% 150,0% 180,0% 94,7% 90 

System 1 Zadanie B Średni Średni Wysoki 2000 3 3 2 4 2 67,5% 87,5% 117,5% 102,5% 53,9% 60 

System 2 Zadanie C Niski Wysoki Niski 2002 4 2 1 3 4 70,0% 70,0% 70,0% 70,0% 36,8% 45 

System 2 Zadanie D Niski Niski Niski 2000 1 1 1 1 1 25,0% 45,0% 45,0% 45,0% 23,7% 30 

Daty ost. Audytu 

Priorytetów kierownictwa 

prorytet kierowników jednostek 


OCENA KOŃCOWA RYZYKA 

Ilość 

dni 

audytowych

Kryteria ryzyka 

L.p. Materialność 

Wrażliwość systemu 

(1)* 

Kontrola wewnętrzna 

1 Brak implikacji finansowych Mała wrażliwość Silna 

2 

System z implikacjami 

finansowymi 

(2)* 

Stabilność/ podatność 

na zmiany 

Bardzo stabilny, brak potrzeby 

rozwoju, modyfikacji 


Stopień skomplikowania 

Umiarkowanie wrażliwy Racjonalna Stabilny, marginalne zmiany Umiarkowany 

3 System - duże implikacje finansowe Wrażliwy Umiarkowana 

4 

Rozbudowany / znaczący system 

finansowy 

Znaczące zmiany, planowane nowe 

modyfikacje 

(3)* 

Niski 

Wysoki 

Bardzo wrażliwy Słaba Nowo wdrażany system Bardzo wysoki 

Wagi 0,25 0,15 0,25 0,15 0,20 

*(1)Wrażliwość systemu *(2) Kontrola wewnętrzna *(3) Złożoność 

Czynniki wpływające na ocenę ; 

- poufność danych 

- wpływ błędu na inny system 

- znaczenie polityczne 

- wrażliwość klientów 

- etc. 

Czynniki wpływające na ocenę: 

- wnioski z poprzednich audytów 

- rozdział obowiązków 

- jakość kadr/ systemu 

- morale/ rotacja kadr 

- istnienie regulacji, procedur 

Czynniki wpływające na ocenę : 

- złożoność wymagań/ regulacji 

- liczba subsystemów 

- granice systemu (przekraczanie) 

- liczba etapów procedowania 

- etc. 

Waga nadawana jest po dokonaniu wstępnego szacunku w odniesieniu do długości okresu od ostatniego audytu 

1 Rok = 0; 2-3 Lat = 0,1; >4 Lat =0,2 ; Nigdy = 0,3 

Waga końcowa uzależniona jest od priorytetów zarządu 

28

) Metoda mieszana. 2 

Jest to metoda przeprowadzana wyłącznie przez audytora wewnętrznego, w oparciu 

o wzory matematyczne z zastosowaniem arkuszy kalkulacyjnych. Metoda ta jest 

subiektywna w doborze faktów, ustaleniu znaczenia tych faktów, ustaleniu wag czynników 

ryzyka oraz interpretowaniu wyliczonych ryzyk, audytor dokonuje tzw. profesjonalnego 

osądu. Metoda ta umożliwia porównanie własnego osądu audytora do uzyskanej podczas 

przeprowadzenia analizy ryzyka metodą matematyczną opinii od kierownictwa Uczelni, 

jak również kierowników poszczególnych jednostek organizacyjnych Uczelni. 

Etapy planowania rocznego/strategicznego 

Wyodrębnienie obszarów działania Uczelni. 

Obszary działania Uczelni wyodrębnione przy tej metodzie są adekwatne do obszarów 

branych pod uwagą przy metodzie matematycznej. Wyodrębnionych zostało siedem 

obszarów działania Uczelni: 

I. Finanse Uczelni (zawierający 3 systemy). 

II. Majątek Uczelni(zawierający 2 systemy). 

III. Zaopatrzenie(zawierający 2 systemy). 

IV. Współpraca z zagranicą(zawierający 2 systemy). 

V. Polityka personalna(zawierający 2 systemy). 

VI. Proces dydaktyczny(zawierający 1 system). 

VII. Organizacja(zawierający 1 system). 

VIII. Badania naukowe(zawierający 1 system). 

Wyszczególnienie systemów w poszczególnych obszarach. 

Tak jak w przypadku obszarów systemy zostały również wyszczególnione spójnie 

z systemami z metody matematycznej. Wyszczególnionych zostało 14 następujących 

systemów: 

1. Budżet (określający 4 zadania). 

2. Finansowo księgowy (określający 13 zadań). 

2 Na przykładzie metody opracowanej przez Biuro Audytu Wewnętrznego Ministerstwa Finansów. 


3. Gospodarka finansowa jednostek organizacyjnych Uczelni (określający 22 

zadania). 

4. Gospodarka mieniem (określający 9 zadań). 

5. Ochrona aktywów (określający 4 zadania). 

6. Zakupy (określający 4 zadania). 

7. Zamówienia publiczne (określający 2 zadania). 

8. Współpraca międzynarodowa (określający 7 zadań). 

9. Fundusze Unijne (określający 4 zadania). 

10. Kadry (określający 9 zadań). 

11. Płace (określający 8 zadań). 

12. Obsługa procesu dydaktycznego (określający 8 zadań). 

13. Organizacja Uniwersytetu Medycznego (określający 4 zadania). 

14. Działalność naukowo-badawcza „(określający 8 zadań). 

Określenie zadania w poszczególnych systemach. 

Odpowiednio jak przy metodzie matematycznej określone zostały także zadania w 

obrębie danego systemu. Określonych zostało 106 następujących zadań: 

1. Planowanie przychodów i wydatków plan rzeczowo-finansowy A 

2. Realizacja planu rzeczowo-finansowego B 

3. Dotacje z budżetu państwa na zadania ustawowo określone C 

4. Przychody własne D 

5. Zgodność prowadzenia dokumentacji księgowej z zasadami rachunkowości E 

6. Informatyczny system Finansowo – Księgowy F 

7. Sprawozdawczość finansowa G 

8. Rachunki bankowe H 

9. Windykacja należności I 

10. Realizacja zobowiązań finansowych J 

11. Gospodarka kasowa K 

12. Przepływ informacji i obieg dokumentów finansowych L 

13. Ewidencja i rozliczanie kosztów Ł 

14. Ewidencja przychodów M 

15. Wewnętrzna kontrola finansowa N 

16. Rozrachunki publiczno prawne O 

17. Fundusze Uczelni P 

18. Wydział Lekarski I R 

19. Wydział Lekarski II S 

20. Wydział Farmaceutyczny T 

21. Wydział Nauk o Zdrowiu U 

22. Biblioteka Główna V 

23. Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych W 

24. Centrum Nauczania w Języku Angielskim X 


30

25. Studium Wychowania Fizycznego i Sportu Y 

26. Pracownia Oceny Jakości Kształcenia Z 

27. Muzeum UMP Ź 

28. Studium Doktoranckie Ż 

29. Apteka Akademicka AA 

30. Szpitale Kliniczne i Centrum Stomatologii AB 

31. Redakcja Fakty UM AC 

32. Pracownicza Kasa Zapomogowo – Pożyczkowa AD 

33. Dział Spraw Studenckich AE 

34. Dział Spraw Socjalnych AF 

35. Przychodnia Medycyny Pracy AG 

36. Centralna Stolarnia AH 

37. Rejon Obsługi Konserwatorskiej AI 

38. Centrum Kongresowo - Dydaktyczne AJ 

39. Administracja AK 

40. Zarządzanie nieruchomościami AL. 

41. Ewidencja środków trwałych AŁ 

42. 

Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych oraz przedmiotów 

podlegających pozabilansowej ewidencji ilościowo-wartościowej 

AM 

43. Inwentaryzacja AN 

44. Kasacja majątku Uczelni AO 

45. Inwestycje i remonty AP 

46. Wynajem pomieszczeń i udostępnianie innych składników majątku AR 

47. Gospodarka magazynowa AS 

48. Gospodarka transportowa AT 

49. Zabezpieczenie i ochrona mienia AU 

50. Ubezpieczenie majątku AV 

51. Ewaluacja ewidencji majątku Uczelni AW 

52. Ochrona zasobów informatycznych AX 

53. Zakupy materiałów i usług AY 

54. Zakupy aparatury i sprzętu AZ 

55. Plany zakupów AŹ 

56. Rozdysponowanie zakupów w Uczelni AŻ 

57. Wewnętrzne procedury udzielania zamówień publicznych BA 

58. Zgodność procedur zamówień publicznych z przepisami prawa BB 

59. Współpraca z uczelniami BC 

60. Projekty międzynarodowe BD 

61. Wyjazdy służbowe za granicę BE 

62. Pobyt gości zagranicznych w Uczelni BF 

63. Studenci zagraniczni BG 

64. Studenci, doktoranci i pracownicy kierowani za granicę BH 

65. Umowy BI 

66. Pozyskiwanie funduszy z Unii Europejskiej BJ 

67. Kontrola wydatkowania funduszy Unii Europejskiej BK 

68. 

Wewnętrzne procedury prowadzenia projektów finansowanych ze środków 

Unii Europejskiej 

BL 

69. Zgodność procedur z przepisami prawa BŁ 


31

70. Procedury zatrudniania i powoływania na stanowiska BM 

71. Akta osobowe pracowników BN 

72. Szkolenia i rozwój zawodowy pracowników BO 

73. Polityka awansowania BP 

74. Ocena pracowników, dyscyplina pracy BR 

75. Ochrona danych osobowych BS 

76. Plany szkoleń pracowników uczelni BT 

77. 

Zgodność wewnętrznych przepisów dotyczących spraw pracowniczych z 

obowiązującymi aktami prawnymi 

BU 

78. Realizacja pensum dydaktycznego BV 

79. System wynagradzania BW 

80. Naliczanie składników wynagradzania BX 

81. Ewidencja i rozliczanie godzin ponadwymiarowych i nadliczbowych BY 

82. Prowadzenie dokumentacji płacowej pracowników BZ 

83. Sporządzanie umów cywilno prawnych BŹ 

84. Wynagradzanie z tytułu umów cywilno prawnych i zleceń BŻ 

85. Naliczanie podatku dochodowego i składek ZUS CA 

86. Pomoc Materialna dla pracowników CB 

87. Prowadzenie dokumentacji przebiegu studiów CD 

88. Rekrutacja na studia CE 

89. Pomoc materialna dla studentów CF 

90. Obsługa formy kształcenia CG 

91. Zasady współpracy z bazą kliniczną CH 

92. Działalność kulturalno – wychowawcza studentów CI 

93. Działalność domów studenckich CJ 

94. Działalność systemu biblioteczno-informacyjnego CK 

95. Struktura organizacyjna i podział kompetencji CL 

96. Obieg dokumentów i przepływ informacji CŁ 

97. Zakres czynności, uprawnień, obowiązków i odpowiedzialności CM 

98. Zgodność przepisów wewnętrznych z aktami wyższego rzędu CN 

99. Działalność naukowo – badawcza CO 

100. Komercyjna działalność naukowo – badawcza CP 

101. Procedury dotyczące działalności naukowo badawczej CR 

102. Badania statutowe i prace rozwojowe CS 

103. Badania własne CT 

104. Granty naukowe CU 

105. Sprawozdawczość z prowadzonej działalności przez Wydziały CV 

106. Działalność wydawnicza CW 

Przypisanie wag zidentyfikowanych w ramach sytemu zadaniom. 

Wagi zadaniom nadaje audytor wewnętrzny na podstawie tzw. profesjonalnego osądu. 

Suma poszczególnych wag musi być równa 100%. Waga musi odzwierciedlać ważność 

i znaczenie danego zadania. 


32

Ocena ryzyka – wartość natężenia danego zadania w systemie. 

Określenie wartości natężenia danego zadania w systemie następuje w oparciu 

o czterostopniową skalę: 

1 – niska, 

2 – średnia, 

3 – wysoka, 

4 – bardzo wysoka. 

2. Obliczenie ryzyka ważonego dla każdego zadania. 

Algorytm obliczeń 

Iloczyn wyniku oceny każdego zadania i przypisanej wagi. 

Wyniki przedstawiamy w formie tabelarycznej: 

Lp. Zadanie 

1. 

2. 

3. 

… 

suma ryzyk ważonych (d): 

Nazwa systemu 

waga w % - suma z poszczególnych zadań daje 100% 

ocena ryzyka - punktowo: 1 – niskie, 

2 – średnie, 

3 – wysokie, 

4 - b. wysokie. 

Waga Ocena ryzyka Ryzyko ważone 

a b c=a×b 

Obliczenie średniego poziomu ryzyka ważonego dla systemu. 


Suma wartości ryzyk ważonych dla każdego zadania wyszczególnionego w danym 

systemie / liczba ocenianych zadań w systemie. 


33


Lp. Nazwa systemu 

1. 

2. 

… 

suma ryzyk ważonych dla obszaru I (g): 

Nazwa obszaru 

Suma ryzyk ważonych dla 

systemu 

Liczba zadań 


Ryzyko ważone dla 

systemu 

d e f=d/e 

Przyporządkowanie systemów do poszczególnych obszarów. 

Schemat przyporządkowania poszczególnych zadań do systemów oraz systemów 

do obszarów w formie graficznej przedstawiono poniżej: 

34

SYSTEM 1: 

Budżet 

ZADANIE A: 

planowanie 

przychodów i 

wydatków (plan 

rzeczowofinansowy) 

ZADANIE B: 

realizacja planu 

rzeczowofinansowego 

ZADANIE C: 

dotacje z 

budżetu 

państwa na 

zadania 

ustawowo 

określone 

OBSZAR I: 

Finanse Uczelni 

SYSTEM 2: 

Finansowo 

Księgowy 

ZADANIE E: 

zgodność 

prowadzenia 

dokumentacji 

księgowej z 

zasadami 

rachunkowości 

ZADANIE F: 

Informatyczny 

system 

Finansowo – 

Księgowy 

ZADANIE G: 

Sprawozdawczo 

ść finansowa 

SYSTEM 3: 

Gospodarka 

finansowa 

jednostek 


Uczelni 

ZADANIE R: 

Wydział Lekarski 

I 

ZADANIE S: 

Wydział Lekarski 

II 

ZADANIE T: 

Wydział 

Farmaceutyczny 

SYSTEM 4: 

Gospodarka 

mieniem 

ZADANIE AL: 

Zarządzanie 

nieruchomościami 

OBSZAR II: 

Majątek Uczelni 

ZADANIE AŁ: 

Ewidencja środków 

trwałych 

ZADANIE AM: 

Ewidencja wartości 

niematerialnych i 

prawnych oraz 

przedmiotów 

podlegających 

pozabilansowej 

ewidencji 

ilościowowartościowej 

Działalność Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 

SYSTEM 5: 

Ochrona 

aktywów 

ZADANIE AU: 

Zabezpieczenie i 

ochrona mienia 

ZADANIE AV: 

Ubezpieczenie 

majątku 

ZADANIE AW: 

Ewaluacja 

ewidencji 

majątku Uczelni 

SYSTEM 6: 

Zakupy 

OBSZAR III: 

Zaopatrzenie 

ZADANIE AY: 

Zakupy materiałów 

i usług 

ZADANIE AZ: 

Zakupy aparatury i 

sprzętu 

ZADANIE AŹ: 

Plany zakupów 

SYSTEM 7: 

Zamówienia 

publiczne 

ZADANIE BA: 

Wewnętrzne 

procedury 

udzielania 

zamówień 

publicznych 

ZADANIE BB: 

Zgodność 

procedur 

zamówień 

publicznych z 

przepisami 

prawa 

OBSZAR IV: 

Współpraca z zagranicą 

SYSTEM 8: 

Współpraca 

międzynarodowa 

ZADANIE BC: 

Współpraca z 

uczelniami 

ZADANIE BD: 

Projekty 

międzynarodowe 

ZADANIE BE: 

Wyjazdy 

służbowe za 

granicę 

SYSTEM 9: 

Fundusze 

unijne 

ZADANIE BJ: 

Pozyskiwanie 

funduszy z Unii 

Europejskiej 

ZADANIE BK: 

Kontrola 

wydatkowania 

funduszy Unii 

Europejskiej 

ZADANIE BL: 

Wewnętrzne 

procedury 

prowadzenia 

projektów 

finansowanych 

ze środków 

Unii 

Europejskiej 


SYSTEM 10: 

Kadry 

ZADANIE BM: 

Procedury 

zatrudniania i 

powoływania na 

stanowiska 

ZADANIE BN: 

Akta osobowe 

pracowników 

ZADANIE BO: 

Szkolenia i 

rozwój 

zawodowy 

pracowników 

OBSZAR V: 

Polityka personalna 

SYSTEM 11: 

Płace 

ZADANIE BW: 

System 

wynagradzania 

ZADANIE BX: 

Naliczanie 

składników 

wynagradzania 

ZADANIE BY: 

Ewidencja i 

rozliczanie godzin 

ponadwymiarowych i 

nadliczbowych 

OBSZAR VI: 

Proces 

dydaktyczny 

SYSTEM 12: 

Obsługa procesu 

dydaktycznego 

ZADANIE CD: 

Prowadzenie 

dokumentacji 

przebiegu 

studiów 

ZADANIE CE: 

Rekrutacja na 

studia 

ZADANIE CF: 

Pomoc 

materialna dla 

studentów 

OBSZAR VII: 

Organizacja 

SYSTEM 13: 

Organizacja 

Uniwersytetu 

Medycznego 

ZADANIE CL: 

Struktura 

organizacyjna i 

podział 

kompetencji 

ZADANIE CŁ: 

Obieg dokumentów 

i przepływ 

informacji 

ZADANIE CM: 

Zakres czynności, 

uprawnień, 

obowiązków i 

odpowiedzialności 

OBSZAR VIII: 

Badania naukowe 

SYSTEM 14: 

Działalność 

Naukowo- 

Badawcza 

ZADANIE CO: 


naukowo – 

badawcza 

ZADANIE CP: 

Komercyjna 

działalność 

naukowo – 

badawcza 

ZADANIE CR: 

Procedury 

dotyczące 

działalności 

naukowo 

badawczej

ZADANIE D: 

przychody 

własne 

ZADANIE H: 

Rachunki 

bankowe 

ZADANIE I: 

Windykacja 

należności 

ZADANIE J: 

Realizacja 

zobowiązań 

finansowych 

ZADANIE K: 

Gospodarka 

kasowa 

ZADANIE L: 

Przepływ 

informacji i 

obieg 

dokumentów 

finansowych 

ZADANIE Ł: 

Ewidencja i 

rozliczanie 

kosztów 

ZADANIE M: 

Ewidencja 

przychodów 

ZADANIE N: 

Wewnętrzna 

kontrola 

finansowa 

ZADANIE O: 

Rozrachunki 

publiczno 

prawne 

ZADANIE U: 

Wydział Nauk o 

Zdrowiu 

ZADANIE V: 

Biblioteka 

Główna 

ZADANIE W: 

Studium 

Praktycznej Nauki 

Języków Obcych 

ZADANIE X: 

Centrum 

Nauczania w 

Języku 

Angielskim 

ZADANIE Y: 

Studium 

Wychowania 

Fizycznego i 

Sportu 

ZADANIE Z: 

Pracownia Oceny 

Jakości 

Kształcenia 

ZADANIE Ź: 

Muzeum UMP 

ZADANIE Ż: 

Studium 

Doktoranckie 

ZADANIE AA: 

Apteka 

Akademicka 

ZADANIE AN: 

Inwentaryzacja 

ZADANIE AO: 

Kasacja majątku 

Uczelni 

ZADANIE AP: 

Inwestycje i 

remonty 

ZADANIE AR: 

Wynajem 

pomieszczeń i 

udostępnianie 

innych składników 

majątku 

ZADANIE AS: 

Gospodarka 

magazynowa 

ZADANIE AT: 

Gospodarka 

transportowa 

ZADANIE AX: 

Ochrona zasobów 

informatycznych 

ZADANIE AŻ: 

Rozdysponowanie 

zakupów w 

Uczelni 

ZADANIE BF: 

Pobyt gości 

zagranicznych w 

Uczelni 

ZADANIE BG: 

Studenci 

zagraniczni 

ZADANIE BH: 

Studenci, 

doktoranci i 

pracownicy 

kierowani za 

granicę 

ZADANIE BI: 

Umowy 

ZADANIE BŁ: 

Zgodność 

procedur z 

przepisami 

prawa 


ZADANIE BP: 

Polityka 

awansowania 

ZADANIE BR: 

Ocena 

pracowników, 

dyscyplina pracy 

ZADANIE BS: 

Ochrona danych 

osobowych 

ZADANIE BT: 

Plany szkoleń 

pracowników 

uczelni 

ZADANIE BU: 

Zgodność 

wewnętrznych 

przepisów 

dotyczących 

spraw 

pracowniczych z 

obowiązującymi 

aktami prawnymi 

ZADANIE BV: 

Realizacja 

pensum 

dydaktycznego 

ZADANIE BZ: 

Prowadzenie 

dokumentacji 

płacowej 

pracowników 

ZADANIE BŹ: 

Sporządzanie umów 

cywilno prawnych 

ZADANIE BŻ: 

Wynagradzanie z 

tytułu umów cywilno 

prawnych i zleceń 

ZADANIE CA: 

Naliczanie podatku 

dochodowego i 

składek ZUS 

ZADANIE CB: 

Pomoc Materialna 

dla pracowników 

ZADANIE CG: 

Obsługa formy 

kształcenia 

ZADANIE CH: 

Zasady 

współpracy z 

bazą kliniczną 

ZADANIE CI: 


kulturalno – 

wychowawcza 

studentów 

ZADANIE CJ: 


domów 

studenckich 

ZADANIE CK: 


systemu 

bibliotecznoinformacyjnego 

ZADANIE CN: 

Zgodność 

przepisów 

wewnętrznych z 

aktami wyższego 

rzędu 

ZADANIE CS: 

Badania statutowe 

i prace rozwojowe 

ZADANIE CT: 

Badania własne 

ZADANIE CU: 

Granty naukowe 

ZADANIE CV: 

Sprawozdawczość 

z prowadzonej 

działalności przez 

Wydziały 

ZADANIE CW: 


wydawnicza 

36

ZADANIE P: 

Fundusze 

Uczelni 

ZADANIE AB: 

Szpitale Kliniczne 

i Centrum 

Stomatologii 

ZADANIE AC: 

Redakcja Fakty 

UM 

ZADANIE AD: 

Pracownicza Kasa 

Zapomogowo – 

Pożyczkowa 

ZADANIE AE: 

Dział Spraw 

Studenckich 

ZADANIE AF: 

Dział Spraw 

Socjalnych 

ZADANIE AG: 

Przychodnia 

Medycyny Pracy 

ZADANIE AH: 

Centralna 

Stolarnia 

ZADANIE AI: 

Rejon Obsługi 

Konserwatorskiej 

ZADANIE AJ: 

Centrum 

Kongresowo - 

Dydaktyczne 

ZADANIE AK: 

Administracja 


37

Obliczenie ryzyka ważonego dla obszaru. 


Suma wartości ryzyk ważonych dla każdego systemu wyszczególnionego w danym 

obszarze / liczba ocenianych systemów w obszarze. 


Lp. Nazwa obszaru 

1. 

2. 

3. 

… 

Suma ryzyk 

ważonych dla 

obszaru 

Liczba systemów w 

obszarze 


Ryzyko ważone 

dla obszaru 

g h j=g/h 

Uporządkowanie obszarów według wartości ryzyka ważonego. 

Po ustaleniu kolejności obszarów, w których wartość ryzyka ważonego była największa 

audytor wewnętrzny przy ocenie i wyznaczeniu obszarów, z których przeprowadzone 

zostaną zadania zapewniające, uwzględnia ilość kontroli przeprowadzonych w danym 

obszarze przez Dział Kontroli Wewnętrznej w Uczelni oraz ilość kontroli zewnętrznych 

przeprowadzonych również w danym obszarze. 


Lp. Nazwa obszaru kolejność 

1. 

2. 

3. 

… 

ilość kontroli 

wewnętrznych w 

roku…… 


zewnętrznych w 

roku…… 

suma 

kontroli 

ostateczna 

kolejność

3. PLAN ROCZNY AUDYTU WEWNĘTRZNEGO 

Audyt wewnętrzny przeprowadza się w Uczelni na podstawie rocznego planu audytu, 

który opracowywany jest przez audytora wewnętrznego w porozumieniu z Rektorem. 

Zgodnie z §8 ust. 3 rozporządzenia MF roczny plan audytu jest zatwierdzany przez 

Rektora, natomiast zgodnie z §8 ust. 5 rozporządzenia MF jego kopia przesyłana jest do 

komórki audytu wewnętrznego utworzonej w Ministerstwie Zdrowia do 15 stycznia 

każdego roku. 

Roczny plan audytu przedstawia to, czego audytor wewnętrzny zamierza dokonać w ciągu 

roku. 

3.1. Plan audytu zawiera w szczególności elementy określone §8 ust. 1 rozporządzenia 

MF, tj.: 

a) wyniki przeprowadzonej analizy ryzyka, 

b) wyniki przeprowadzonej analizy zasobów osobowych, 

c) listę obszarów ryzyka, w których zostaną przeprowadzone zadania zapewniające, 

d) informacje na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację poszczególnych 

zadań zapewniających, 

e) informacje na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację czynności 

doradczych, 

f) informacje na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację czynności 

sprawdzających, 

g) informacje na temat cyklu audytu. 

3.2. Audytor wewnętrzny w celu przygotowania planu audytu wewnętrznego 

dokonuje analizy obszarów ryzyka w zakresie działania Uczelni biorąc pod uwagę w 

szczególności: 

a) cele i zadania Uczelni, 

b) przepisy prawne dotyczące działania Uczelni, 

c) wyniki wcześniej przeprowadzonego audytu lub kontroli, 

d) wyniki wcześniej dokonywanej oceny adekwatności, efektywności, skuteczności 

systemów kontroli, w tym kontroli finansowej, 

e) wewnętrzne i zewnętrzne czynniki ryzyka mające wpływ na realizację celów Uczelni, 

f) uwagi pracowników Uczelni, 

g) liczbę, rodzaj i wielkość dokonywanych operacji finansowych, 


40

h) możliwość dysponowania przez Uczelnię środkami pochodzącymi ze źródeł 

zagranicznych, nie podlegających zwrotowi, ze szczególnym uwzględnieniem 

wymogów dawcy, 

i) liczbę i kwalifikacje pracowników Uczelni, 

j) działania Uczelni, które mogą wpływać na opinię publiczną, 

k) sprawozdania finansowe oraz sprawozdania z wykonania budżetu. 

3.3. Audytor przygotowując roczny plan uwzględnia, poza stopniem ważności 

obszarów ryzyka, oczekiwania Rektora jak również czynniki organizacyjne: 

a) czas niezbędny do: 

− przeprowadzenia zespołu działań podejmowanych w ramach audytu wewnętrznego, 

zwanego dalej „zadaniem audytowym”, 

− przeprowadzenia czynności organizacyjnych, 

b) czas przeznaczony na szkolenie osób zatrudnionych na stanowiskach związanych 

z przeprowadzaniem audytu wewnętrznego, 

c) dostępne zasoby ludzkie i rzeczowe, 

d) rezerwę czasową na przeprowadzenie zadania audytowego, w ramach audytu 

wewnętrznego zleconego, 

e) rezerwę czasową na nieprzewidziane działania, 

f) koszty przeprowadzenia audytu wewnętrznego. 

Audyt wewnętrzny zlecony, o którym mowa w ppkt. d dotyczącym rezerwy czasowej na 

przeprowadzenie zadania audytowego, w ramach audytu wewnętrznego zleconego, jako 

usprawnienie w ramach koordynacji audytu wewnętrznego, został uregulowany w ustawie 

o finansach publicznych. Jako narzędzie oceny działalności jednostek sektora finansów 

publicznych pozwala na przeprowadzenie skoordynowanego audytu jednocześnie w dużej 

ilości jednostek sektora finansów publicznych. Istotną cechą tego narzędzia jest to, 

że audyt wewnętrzny zlecony prowadzony jest przez audytorów wewnętrznych 

zatrudnionych w jednostkach, które wyznaczone zostały do przeprowadzenia tego audytu, 

pod nadzorem koordynatora ww. audytu, tzn. Ministra Finansów. Zgodnie z §35 

rozporządzenia MF audytor wewnętrzny przeprowadza audyt wewnętrzny zlecony zgodnie 

z założeniami lub programem przekazanymi przez Ministra Finansów. 


41

Plan ten powinien być elastyczny i powinien pozwalać na zmianę priorytetów w miarę 

potrzeb Uczelni np. na przeprowadzenie audytów specjalnych, problemowych, na zlecenie 

Rektora. Jeżeli przeprowadzenie audytu wewnętrznego poza planem stworzy zagrożenie 

dla realizacji planu audytu, audytor wewnętrzny zawiadamia o tym na piśmie Rektora. 

Wzór rocznego planu audytu stanowi Załącznik nr 1 do księgi. 

Do zadań wymagających szczególnej wiedzy i kwalifikacji audytor może powołać, za 

zgodą Rektora, rzeczoznawcę z zewnątrz (Wzór wniosku stanowi załącznik nr 4 dołączony 

do regulaminu audytu). 

IV. ETAPY WYKONYWANIA ZADANIA ZAPEWNIAJĄCEGO 

I. ETAP 

FAZA WSTĘPNA 

1. WSTĘPNE ZAPOZNANIE Z JEDNOSTKĄ AUDYTOWANĄ. 

W tej fazie audytu należy dążyć do zebrania jak największej ilości informacji przydatnych 

w planowaniu zadania zapewniającego. Zebranie oraz wstępna ocena informacji 

dostępnych, bez konieczności formalnego powiadomienia jednostki audytowanej o 

rozpoczęciu audytu, ma pomóc w przeprowadzeniu analizy ryzyka oraz w przygotowaniu 

planu zadania zapewniającego. 

1.1. Faza wstępna obejmuje takie czynności jak: 

a) zebranie i wstępną analizę wszystkich dostępnych informacji dla zrozumienia badanej 

działalności, 

b) wstępną ocena systemów kontroli wewnętrznej oraz zidentyfikowanie istniejących 

mechanizmów kontroli (wzór kwestionariusza kontroli wewnętrznej stanowi załącznik 

nr 2 do księgi), 

c) analizę ryzyka, 

d) wstępne określenie obiektów audytu, celu i zakresu, 

e) wstępne określenie celów, 

f) ocenę potrzeb kadrowych – zatrudnienie eksperta, 

g) przygotowanie harmonogramu zadania. 


42

1.2. Przeprowadzając wstępną analizę ryzyka audytor powinien ocenić przynajmniej 

czynniki ryzyka wewnętrznego, właściwe dla badanego systemu, w tym: 

a) wielkości mierzalne ( nie do podważenia): 

- kapitał własny i całkowity, 

- przychody z działalności podstawowej, 

- dochód netto i brutto, 

- wydatki w skali rocznej, 

- wielkość podatków, 

- liczba pracowników, 

- liczba studentów. 

b) inne czynniki ryzyka, (subiektywne i umożliwiające różną interpretację): 

- funkcjonowanie kontroli i pisemnych procedur, 

- częste zmiany kadrowe, 

- zakres delegowania funkcji, 

- skomplikowanie systemu - operacji, 

- skłonność do zmian, 

- kwalifikacje pracowników i kierownictwa, 

- rezultaty poprzednich audytów. 

Jedną z metod wykorzystywanych na etapie zbierania informacji i poznawania działalności 

jednostki jest wstępny przegląd. 

1.3. Dokonując przeglądu wstępnego, mającego na celu zebranie informacji na temat 

badanego obszaru działalności bez ich szczegółowej weryfikacji, audytor powinien 

osiągnąć następujące cele: 

a) zrozumienie badanej działalności, 

b) wyodrębnienie istotnych obszarów, wymagających szczególnej uwagi w trakcie zadania 

zapewniającego, 

c) zidentyfikowanie istniejących mechanizmów kontroli, 

d) uzyskanie informacji ułatwiających przeprowadzenie zadania zapewniającego, 

e) ustalenie, czy konieczne jest przeprowadzanie zadania zapewniającego w danym 

obszarze. 

Przegląd pozwala na zaplanowanie i przeprowadzenie prac audytorskich w oparciu 

o posiadane informacje. 


43

1.4. Audytor wewnętrzny dokonując przeglądu wstępnego może korzystać z 

następujących technik: 

a) rozmów z pracownikami danej jednostki audytowanej; 

b) rozmów z osobami, na które działalność jednostki audytowanej wywiera wpływ, np.: 

z użytkownikami wyników generowanych przez działalność jednostki audytowaną; 

c) obserwacji na miejscu, oględzin; 

d) analizy sprawozdań i innych dokumentów przygotowywanych dla kierownictwa 

jednostki audytowanej; 

e) procedur analitycznych; 

f) schematów, wykresów; 

g) testów kroczących (walk-through); 

h) zaprojektowanych kwestionariuszy kontroli wewnętrznej (wzór kwestionariusza 

kontroli wewnętrznej stanowi załącznik nr 2 do księgi). 

Zebrane na tym etapie informacje stanowią dla audytora podstawę do opisania procesu, 

który ma być poddany badaniu w trakcie zadania audytowego. Dokumentacja w postaci 

opisowej lub analizy graficznej procesu może ulec dalszym modyfikacjom na etapie oceny 

systemu kontroli wewnętrznej. Ostateczna wersja dokumentacji procesu powinna zostać 

włączona do akt bieżących. 

2. OCENA SYSTEMU KONTROLI WEWNĘTRZNEJ. 

Ocena systemu kontroli wewnętrznej może być przeprowadzona jako część oceny ryzyka 

występującego w danej organizacji na etapie planowania rocznego audytu, jak również 

w trakcie różnych faz planowania i realizacji danego zadania zapewniającego. 

Ocena mechanizmów kontroli wewnętrznej powinna dostarczyć racjonalnego zapewnienia, 

że podstawowe elementy systemu są wystarczające do osiągnięcia ich zamierzonych 

celów. Badanie i ocena winny być wystarczająco udokumentowane oraz rzetelnie poparte 

wynikami testów, obserwacji i badań. Celem wszelkich prac audytu wewnętrznego jest 

ocena systemu kontroli wewnętrznej. 

Mechanizmy kontroli wewnętrznej poddawane są ocenie przez cały czas trwania badań 

audytowych. Badając system kontroli wewnętrznej audytor może posłużyć się 

kwestionariuszami kontroli lub listami kontrolnymi. Stanowią one dla audytora pomoc 

do uzyskiwania potrzebnych informacji od pracowników jednostki audytowanej na temat 

mechanizmów kontroli wewnętrznej. Kwestionariusze te są skonstruowane w taki sposób, 


44

żeby odpowiedzi negatywne wskazywały na potencjalnie słabe punkty kontroli 

wewnętrznej. Negatywna odpowiedź będzie powodować, że audytor będzie się starał 

ustalić, czy istnieją kompensacyjne elementy kontroli, które równoważyłyby negatywną 

odpowiedź. Wzory kwestionariusza Kontroli Wewnętrznej i Lista Kontrolna stanowią 

Załączniki nr 2 i 3 do księgi. 

Narzędziami wspomagającymi pracę audytora na tym etapie są notatki opisowe oraz 

graficzna analiza procesów, opracowywane na etapie wstępnego przeglądu. 

Oprócz podanych powyżej narzędzi wiele informacji audytor uzyskuje podczas rozmów 

z pracownikami jednostek audytowanych. Informacje te oraz wynikłe z nich ustalenia 

i wnioski, są także dokumentowane w materiałach roboczych. Dokumentacja taka 

obejmuje identyfikowane silne i słabe strony mechanizmów kontroli, oraz ich odniesienia 

do odpowiednich testów wiarygodności. 

2.1. W ocenie mechanizmów kontroli wewnętrznej audytor powinien brać pod uwagę 

następujące czynniki: 

a) typy błędów i nieprawidłowości, które mogą występować, 

b) procedury mechanizmów kontroli służące zapobieganiu i wykrywaniu takich błędów 

i nieprawidłowości, 

c) czy zostały przyjęte stosowne procedury i czy są zadowalająco przestrzegane, 

d) słabe strony, które mogłyby umożliwiać wymykanie się błędów i nieprawidłowości 

istniejącym mechanizmom kontroli, 

e) wpływ tych słabych stron na charakter, rozłożenie w czasie i stopień nasilenia technik 

audytu, które trzeba zastosować. 

Dokumentacja wspomaga zrozumienie przez audytora mechanizmów kontroli 

wewnętrznej. Dokumenty robocze audytu dostarczają uzasadnienia wnioskom, do których 

doszedł audytor w czasie badania i oceny mechanizmów kontroli wewnętrznej. Tylko 

te funkcje mechanizmów kontroli wewnętrznej, które zostaną uznane za krytyczne albo 

ważne dla zachowania siły określonego cyklu transakcji, powinny być testowane 

i oceniane. Dokumenty robocze powinny być opracowywane dla naświetlenia tych cech 

mechanizmów kontroli wewnętrznej w ramach tych procesów, które mają być poddane 

ocenie. 

Poniżej podana jest lista dokumentów, które audytor powinien sporządzić w celu opisania 

systemu i środków kontroli oraz dostarczenia potwierdzenia wykonanej pracy. 


45

Lista nie jest zamknięta i może być modyfikowana: 

• kwestionariusze samooceny 

• notatki ze spotkań, wywiadów i dyskusji; 

• ogólny opis systemu; 

• opisowy lub sporządzony w formie diagramu szczegółowy opis systemu, który określa 

sieć współzależności i najważniejsze obiekty kontroli; 

• schematy organizacyjne; 

• kwestionariusze kontroli wewnętrznej (KKW) 

• lista kontrolna 

• opis słabych punktów systemu w tym ich naturę, przyczyny i możliwe skutki. 

Ostateczna wersja dokumentacji procesu powinna zostać włączona do akt bieżących. 

II. ETAP 

PLANOWANIE 

W trakcie fazy planowania audytor powinien zrozumieć zasady funkcjonowania jednostki 

audytowanej oraz główne procesy w niej zachodzące. Audytor powinien zrozumieć 

zdarzenia, transakcje i procedury, które mogą mieć wpływ na audytowane funkcje. 

Audytor powinien używać tych informacji do identyfikacji potencjalnych problemów, 

oceniania dowodów audytowych i oceny działań kierownictwa jednostki audytowanej. 

1. ZAPLANOWANIE CZYNNOŚCI AUDYTORSKICH 

Na podstawie zebranych informacji w fazie wstępnej zadania zapewniającego oraz na 

podstawie przeprowadzonej analizy ryzyka i wstępnej oceny systemu i środków kontroli 

wewnętrznej audytor planuje szczegółowo czynności audytowe oraz metody i techniki 

wykorzystywane w trakcie realizacji zadania zapewniającego. 

2. PROGRAM ZADANIA ZAPEWNIAJĄCEGO. 

Zgodnie z §18 ust. 1 rozporządzenia MF audytor wewnętrzny sporządza Program zadania 

zapewniającego, który powstaje na zakończenie fazy planowania danego zadania. Program 

zadania zapewniającego stanowi szczegółowy plan pracy audytora w trakcie realizacji 

zadania. 


46

2.1 Opracowując Program zadania zapewniającego audytor powinien w szczególności 

uwzględnić elementy określone w §18 ust. 2 rozporządzenia MF, tj.: 

a) cele i zadania jednostki w obszarze ryzyka objętym zadaniem zapewniającym, 

b) wyniki analizy ryzyka obszaru ryzyka objętego zadaniem zapewniającym, 

c) system kontroli zarządczej, w tym zarządzania ryzykiem w obszarze ryzyka objętym 

zadaniem zapewniającym, 

d) możliwość wprowadzenia usprawnień w systemie kontroli zarządczej w obszarze 

ryzyka objętym zadaniem zapewniającym, 

e) datę rozpoczęcia i przewidywany czas trwania zadania zapewniającego. 

2.2. Program zadania zapewniającego powinien natomiast zawierać w szczególności 

elementy określone w §19 ust. 1 rozporządzenia MF, tj.: 

a) oznaczenie zadania ze wskazaniem jego numeru i tematu, 

b) cele zadania, 

c) podmiotowy i przedmiotowy zakres zadania, 

d) istotne ryzyka w obszarze ryzyka objętym zadaniem 

e) narzędzia i techniki przeprowadzania zadania, 

f) kryteria oceny ustaleń stanu faktycznego, 

g) sposób klasyfikowania wyników dla poszczególnych kryteriów, o których mowa 

w ppkt. f. 

2.3. Techniki, o których mowa w ppkt. e obejmują w szczególności: 

a) zapoznawanie się z dokumentami służbowymi, 

b) uzyskiwanie wyjaśnień i informacji od pracowników jednostki audytowanej, 

c) uzyskiwanie informacji uzupełniających od innych pracowników jednostki 

audytowanej, 

d) obserwację wykonywania zadań przez pracowników jednostki audytowanej, 

e) przeprowadzanie oględzin, w przypadku gdy należy zweryfikować stan lub istnienie 

zasobów jednostki audytowanej, 

f) rekonstrukcję wydarzeń lub obliczeń pozwalającą ocenić dokładność i prawidłowość 

zastosowanych działań oraz wiarygodność wyników, 

g) sprawdzanie rzetelności informacji przez porównanie jej z informacją pochodzącą 

z innego źródła, 

h) porównanie określonych zbiorów danych w celu wykrycia operacji nieprawidłowych 

lub wymagających wyjaśnienia, 


47

i) graficzną analizę procesów, 

j) rozpoznawcze badanie próbek polegające na pobieraniu próbek losowych oraz 

stosowaniu testów. 

Program składa się z konkretnych wskazówek dotyczących przeprowadzenia danego 

zadania zapewniającego. 

2.4. Dla każdego obszaru audytu program w ramach analizy ryzyka powinien: 

a) wyszczególniać ryzyka, które muszą być uwzględnione w tym obszarze; 

b) przedstawiać dla każdego ryzyka elementy systemu kontroli (mechanizmy kontroli), 

które istnieją lub które są potrzebne jako zabezpieczenie przed wskazanym ryzykiem; 

c) przedstawiać, dla każdego z wyszczególnionych mechanizmów kontroli, czynności 

audytorskie potrzebne do sprawdzenia efektywności tych mechanizmów, albo 

przedstawiać zalecenia, których spełnienie będzie wymagane dla stworzenia 

potrzebnych mechanizmów kontroli; 

d) przewidywać miejsce na zamieszczanie odniesień do powiązanych dokumentów 

roboczych audytu. 

Wzór programu zadania zapewniającego stanowi Załącznik nr 4 do księgi. 

Zgodnie z §18 ust. 3 rozporządzenia MF w przypadku przeprowadzania wewnętrznego 

zleconego audytor wewnętrzny, opracowując program zadania zapewniającego, 

uwzględnia założenia, o których mowa w §35 rozporządzenia MF. 

3. ZAWIADOMIENIE 

AUDYTU. 

JEDNOSTKI AUDYTOWANEJ O ROZPOCZĘCIU 

Nie później niż na dwa tygodnie przed rozpoczęciem zadania zapewniającego, audytor 

powinien zawiadomić jednostkę audytowaną o terminie rozpoczęcia audytu. Kopia 

zawiadomienia jest dokumentem roboczym audytu i jest włączana do akt bieżących. Wzór 

zawiadomienia stanowi załącznik nr 2 dołączony do regulaminu audytu. 

4. III ETAP 

5. REALIZACJA CZYNNOŚCI AUDYTOWYCH 

1. NARADA OTWIERAJĄCA. 


48

Planowanie i przygotowanie zadania zapewniającego wymaga kontaktów z kierownictwem 

jednostki audytowanej. Tam, gdzie audytowany system obejmuje różne jednostki 

organizacyjne, konieczny jest kontakt ze wszystkimi kierownikami zespołów tak, aby 

zidentyfikować wszelkie możliwe obszary badania audytowego. Po zakończeniu etapu 

planowania zadania zapewniającego a przed rozpoczęciem czynności audytorskich audytor 

wewnętrzny przeprowadza naradę otwierającą. 

1.1. Zazwyczaj celem wstępnego kontaktu z kierownictwem jednostki audytowanej 

jest identyfikacja lub potwierdzenie: 

a) terminów i czasu trwania poszczególnych prac audytowych oraz wszelkich kwestii 

mających wpływ na terminy, 

b) wyznaczenia granic badanego systemu oraz jego współzależności z innymi systemami, 

c) wymaganych przez Kierownictwo Uczelni oraz jednostki audytowane kontroli 

zapewniających, że audytowany system pracuje prawidłowo, 

d) proponowanych celów zadania zapewniającego (w świetle uzyskanych informacji 

o systemie może okazać się wskazane rozważenie zmiany pierwotnych celów) 

i poinformowanie o obiektach audytu, 

e) zakresu zadania zapewniającego wraz z okresem, który ma objąć, 

f) metodyki przeprowadzania zadania zapewniającego, 

g) składu zespołu prowadzącego audyt, 

h) miejsca, w które zostaną wizytowane, 

i) dostępu do pracowników jednostki audytowanej, dostępu do dokumentów oraz do 

danych zawartych w systemie informatycznym. 

Dostęp audytora wewnętrznego do wymienionych powyżej zasobów jest zapisany 

w rozdziale VI od pkt. 9 do pkt. 15 regulaminu audytu a także zapewniony w drodze 

ustawy o finansach publicznych. 

Problemem, który wymaga odrębnego uregulowania jest dostęp do baz danych. Należy 

zgłosić administratorowi bezpieczeństwa gdzie, kiedy i do jakich zasobów chcemy 

uzyskać dostęp oraz jakie narzędzia informatyczne i techniki testów zastosujemy. 

Administrator bezpieczeństwa, może zażądać informacji, które umożliwią mu ocenę, czy 

w wyniku działań audytu wewnętrznego nie zostanie naruszona integralność danych. 

Administrator nie może odmówić audytorowi dostępu do danych. 


49

1.2. Narada otwierająca daje możliwości: 

a) wzajemnego poznania się audytorów i audytowanych, 

b) zapoznania audytowanych z obiektami i celami audytu, 

c) uzgodnienia kryteriów oceny, 

d) uzgodnienia harmonogramu i rozwiązań organizacyjnych, 

e) uzyskania informacji od kierownictwa jednostki audytowanej na temat: 

- ryzyk związanych z działaniem jednostki audytowanej, 

- realizacji rekomendacji z poprzednich audytów, 

Przebieg narady dokumentuje się w formie protokołu i przechowuje w aktach bieżących 

zadania zapewniającego. Wzór Protokółu z narady otwierającej stanowi Załącznik nr 3 

dołączony do regulaminu audytu. 

2. PRZEPROWADZENIE ZAPLANOWANYCH TESTÓW. 

Przed rozpoczęciem wykonywania czynności audytorskich, audytor jest zobowiązany 

do okazania kierownictwu jednostki audytowanej upoważnienia do przeprowadzenia 

zadania zapewniającego. Wzór upoważnienia do przeprowadzania zadania zapewniającego 

stanowi załącznik nr 1 dołączony do regulaminu audytu. 

Kierownictwo jednostki audytowanej jest obowiązane zapewnić audytorowi warunki, które 

są niezbędne do przeprowadzenia czynności audytorskich. 

2.1. W trakcie wykonywania czynności audytorskich, audytor jest uprawniony w 

szczególności do: 

a) wstępu do wszystkich pomieszczeń jednostki audytowanej, 

b) bezpośredniego sprawdzenia stanu rzeczowego i pieniężnego składników majątkowych 

jednostki audytowanej, 

c) żądania okazania niezbędnych dokumentów (umów, faktur, dokumentów księgowych, 

zezwoleń i innych), 

d) żądania sporządzenia niezbędnych, kopii, odpisów i wyciągów z badanych dokumentów 

(kopie powinny być potwierdzone za zgodność z oryginałem), 

e) zabezpieczenia dokumentów i innych dowodów, 

f) odbierania stosownych wyjaśnień od kierownictwa i pracowników jednostki 

audytowanej, 


50

g) żądania dostarczenia niezbędnych danych w zakresie struktury organizacyjnej (schemat 

organizacyjny, opisy stanowisk), danych dotyczących zatrudnienia (stan zatrudnienia, 

kwalifikacje poszczególnych pracowników), 

h) żądania informacji na temat polityki operacyjnej i finansowej jednostki audytowanej. 

Kierownictwo i pracownicy jednostki audytowanej są zobowiązani do udzielenia 

audytorom ustnych lub pisemnych wyjaśnień w sprawach dotyczących przedmiotu audytu. 

Odmowa udzielenia wyjaśnień wymaga pisemnego podania przyczyn odmowy. 

Oświadczenie o odmowie dołączane jest do dokumentów roboczych z zadania 

zapewniającego. 

Zebrany materiał dowodowy powinien dawać pewność, że informacje w nim zawarte 

oddają stan faktyczny oraz są przekonujące w takim stopniu, aby osoba trzecia mająca 

dostęp do tych informacji mogła dojść do takich samych wniosków, co audytor. 

W fazie realizacji czynności audytorskich wprowadzany jest w życie przygotowany 

wcześniej program zadania zapewniającego. Celem działań audytora w tej fazie jest 

zebranie, analiza, interpretacja i utrwalenie informacji uzasadniających wyniki 

przeprowadzonego zadania zapewniającego. W trakcie tej fazy audytor ma obowiązek 

uzyskać wszelkie informacje, które wiążą się z celami przeprowadzanego zadania 

zapewniającego. 

W trakcie realizacji czynności audytowych audytor przeprowadza zaplanowane testy. 

Testowanie polega na określeniu i doborze reprezentatywnej próby operacji. Zbadaniu ich, 

porównaniu wyników z oczekiwaniami oraz dokonaniu ekstrapolacji wyników na badaną 

populację. Stosowanie prób statystycznych i losowych opartych na teorii 

prawdopodobieństwa pozwala audytorowi na stawianie tez dotyczących większych 

zbiorów z określonym stopniem pewności, na podstawie badania pewnej części 

procentowej wszystkich elementów. 

2.2. Istnieją dwa podstawowe rodzaje testów: 

a) Testy zgodności przeprowadzane są dla uzyskania wystarczających dowodów, że dany 

system działa zgodnie z rozumieniem audytora uzyskanym poprzez ocenę systemu 

kontroli wewnętrznej, czyli że mechanizmy kontroli są stosowane. Przeprowadza się je 

dla tych procesów mechanizmów kontroli, na których audytor postanowił polegać. 

I odwrotnie, jeżeli audytor ustali, że na pewnych mechanizmach systemu kontroli nie 

można polegać, zwykle nie przeprowadza się w stosunku do nich testów zgodności. 

Ważne jest, aby jednostki populacji będącej przedmiotem testowania miały taką sama 


51

6. 

cechę dotyczącą mechanizmu kontroli. Błędem będzie każde odstępstwo od takiego 

mechanizmu. 

Rodzaj, rozkład czasowy i nasilenie testów zgodności są blisko związane 

z mechanizmami kontroli badanymi przez audytora. Ponadto, audytor musi brać pod 

uwagę dostępność materiałów dowodowych oraz wkład pracy audytorskiej koniecznej 

do przetestowania zgodności. Rozpatrując konieczny wkład pracy audytorskiej, audytor 

ocenia, czy pominięcie określonych testów zgodności nie zmniejszy w sposób istotny 

zaufania do badanych mechanizmów kontroli, oraz czy taka ograniczona wiarygodność 

istotnie wpłynie na kolejne testy i procedury audytu. 

Audytor powinien określić rodzaj, nasilenie i rozkład w czasie testów zgodności dla 

potrzeb audytu po przejrzeniu i sprawdzeniu odpowiednich kwestionariuszy, list 

weryfikacyjnych, pisemnych opisów, oraz analiz graficznych. Ponadto, testy 

i procedury audytu winny być adekwatnie opatrzone krzyżowymi odniesieniami do 

wstępnego przeglądu i wstępnej oceny mechanizmów kontroli wewnętrznej. 

b) Testy wiarygodności (rzeczowe) przeprowadza się po przeprowadzeniu testów 

zgodności. Polegają one na sprawdzeniu, czy informacje zawarte w dokumentacji 

są kompletne, dokładne i czy odzwierciedlają stan faktyczny. Zazwyczaj testy 

te przeprowadza się na poszczególnych operacjach celem stwierdzenia ich poprawności. 

Jeśli audytor na podstawie testów zgodności stwierdzi stosowanie danych 

mechanizmów kontroli, testy wiarygodności przeprowadzane są na małych próbach 

(ograniczone testy wiarygodności). W przypadku stwierdzenia, że mechanizmy kontroli 

nie są stosowane testy wiarygodności prowadzi się na odpowiednio zwiększonych 

próbach (rozszerzone testy wiarygodności). 

1. ZEBRANIE FAKTÓW I ICH OCENA. 

Po zakończeniu programu testów jego wyniki należy poddać ocenie w celu ustalenia, czy 

program był wystarczający, czy też należy przeprowadzić dalsze testy. Rezultaty te 

powinny być brane pod uwagę przy formułowaniu ogólnej opinii o mocnych i słabych 

stronach systemu oraz realizacji celów kontrolnych. Audytor powinien przeprowadzić 

weryfikację dokumentów, które potwierdzają wyniki testów. 


52

7. 

Dokumenty robocze powinny zawierać szczegóły przeprowadzonych testów, ich cel oraz 

wyniki. Dokumenty te stanowić będą podstawę dyskusji z audytowanym po zakończeniu 

tej fazy audytu. 

3.1. W trakcie prowadzenia czynności audytowych audytor upewnia się czy: 

a) kontrole zaprojektowane i wprowadzone przez Kierownictwo Uczelni są wystarczające 

dla realizacji celów Uczelni i funkcjonują w pełni sprawnie, 

b) środki pieniężne używane są oszczędnie i wydajnie, 

c) ustalona polityka, procedury i przepisy prawne są przestrzegane, aktualizowane i są 

efektywne, ekonomiczne oraz optymalne, 

d) informacje kierownictwa jednostki audytowanej są kompletne, dokładne i wiarogodne, 

e) istnieją stosowne zabezpieczenia chroniące aktywa przed stratami wszelkiego typu, 

włączając straty wynikające z oszustw, nieprawidłowości i korupcji. 

Wszelkie ustalone słabości, które wymagają podjęcia pilnych czynności naprawczych 

powinny być przedstawione kierownictwu jednostki audytowanej bez zwłoki, a nie dopiero 

na zakończenie audytu. Procedura postępowania w przypadku podejrzenia oszustwa jest 

zapisana w rozdziale VI pkt. 15 regulaminu audytu. 

1. NARADA ZAMYKAJĄCA. 

Narada zamykająca służy przedstawieniu wstępnych ustaleń i wniosków sformułowanych 

po zakończeniu zadania zapewniającego, a także wypracowaniu wspólnych zaleceń 

zaproponowanych przez audytora wewnętrznego, jak i usprawnień preferowanych przez 

kierujących jednostką audytowaną. 

Przed zakończeniem tej fazy zadania zapewniającego należy poinformować kierownictwo 

jednostki audytowanej o terminie, w którym może się spodziewać sprawozdania i co może 

ono zawierać. 

Audytor wewnętrzny dokumentuje przebieg narady za pomocą protokołu. Protokół 

z narady zamykającej audytor włącza do akt bieżących. Wzór Protokółu z narady 

zamykającej stanowi Załącznik nr 5 dołączony do regulaminu audytu. 


53

8. IV ETAP 

9. SPORZĄDZENIE SPRAWOZDANIA Z ZADANIA ZAPEWNIAJĄCEGO 

1. SPRAWOZDANIE. 

Sprawozdanie jest dokumentem kończącym zadanie zapewniające. Po naradzie 

zamykającej, audytor wewnętrzny sporządza sprawozdanie, w którym w sposób jasny, 

rzetelny i zwięzły przedstawia wyniki z przeprowadzonego zadania zapewniającego. 

1.1. Sprawozdanie zawiera w szczególności elementy określone w §24 ust. 2 

rozporządzenia MF, tj.: 

a) temat i cel zadania zapewniającego, 

b) podmiotowy i przedmiotowy zakres zadania zapewniającego, 

c) datę rozpoczęcia zadania zapewniającego, 

d) ustalenia stanu faktycznego wraz ze sklasyfikowanymi wynikami ich oceny według 

kryteriów, o których mowa w Rozdziale IV, etapie II, pkt. 2, ppkt 2.2. f księgi, 

e) wskazanie słabości kontroli zarządczej oraz analizę ich przyczyn, 

f) skutki lub ryzyka wynikające ze wskazanych słabości kontroli zarządczej, 

g) opinię audytora wewnętrznego w sprawie adekwatności, skuteczności i efektywności 

kontroli zarządczej w obszarze ryzyka objętym zadaniem zapewniającym, 

h) zalecenia w sprawie wyeliminowania słabości kontroli zarządczej lub wprowadzenia 

usprawnień, 

i) datę sporządzenia sprawozdania, 

j) imię i nazwisko audytora wewnętrznego przeprowadzającego zadanie zapewniające 

oraz numer imiennego upoważnienia do przeprowadzania audytu wewnętrznego, 

k) podpis audytora wewnętrznego przeprowadzającego audyt. 

1.2. Sprawozdanie zawiera ponadto: 

a) zwięzły opis działań komórki, jej strategii i celów, zwłaszcza w obszarze poddawanym 

audytowi, 

b) uwagi i wnioski w sprawie usunięcia stwierdzonych uchybień. 

Wzór Sprawozdania z zadania zapewniającego stanowi Załącznik nr 5 do regulaminu 

audytu. 


54

Sprawozdanie, audytor przekazuje do wiadomości kierownikowi jednostki audytowanej 

oraz Rektorowi. Kierownik jednostki audytowanej ma prawo zgłosić na piśmie w terminie 

14 dni od dnia otrzymania sprawozdania dodatkowe wyjaśnienia lub umotywowane 

zastrzeżenia dotyczące ustaleń stanu faktycznego, analizy przyczyn i skutków 

stwierdzonych uchybień oraz uwag, wniosków i zaleceń zawartych w sprawozdaniu. 

10. 2. ZMIANY LUB UZUPEŁNIENIA DO SPRAWOZDANIA. 

Jeżeli kierownik jednostki audytowanej stwierdzi zasadność uwag, wniosków i zaleceń 

zawartych w sprawozdaniu, wyznacza osoby odpowiedzialne za ich wykonanie oraz 

wskazuje termin ich realizacji powiadamiając o tym audytora wewnętrznego. 

W przypadku zgłoszenia dodatkowych wyjaśnień lub umotywowanych zastrzeżeń audytor 

wewnętrzny dokonuje ich analizy i w miarę potrzeby podejmuje dodatkowe czynności 

wyjaśniające w tym zakresie. W przypadku stwierdzenia zasadności całości lub części tych 

wyjaśnień lub zastrzeżeń audytor wewnętrzny zmienia lub uzupełnia odpowiednią część 

lub całość sprawozdania. 

Zgłoszone wyjaśnienia lub zastrzeżenia włączane są do akt bieżących. 

W przypadku nieuwzględnienia dodatkowych wyjaśnień lub umotywowanych zastrzeżeń, 

w całości lub części, audytor wewnętrzny przekazuje na piśmie swoje stanowisko wraz 

z uzasadnieniem, kierownikowi jednostki audytowanej oraz włącza kopię stanowiska 

do akt bieżących. 

Po ewentualnym uwzględnieniu dodatkowych wyjaśnień i zastrzeżeń audytor wewnętrzny 

sporządza sprawozdanie końcowe w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach i przedstawia 

je do podpisu Rektorowi oraz Kierownikowi jednostki audytowanej. Sprawozdanie 

końcowe z zadania zapewniającego sporządzane jest na podstawie wzoru, który stanowi 

Załącznik nr 5 do regulaminu audytu. 

Podpisane sprawozdanie otrzymują: 

1 egz.- Kierownik jednostki audytowanej, 

1 egz.- audytor wewnętrzny, który włącza je do bieżących akt audytu. 

Rektor Uczelni na podstawie sprawozdania z przeprowadzenia audytu wewnętrznego 

podejmuje działania mające na celu usunięcie uchybień oraz usprawnienie funkcjonowania 

Uczelni, informując o tym audytora wewnętrznego. 


55

11. V ETAP 

12. CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE – MONITORING 

Czynności sprawdzające mają za zadanie ocenę dostosowania działań jednostki 

audytowanej do zaleceń zawartych w sprawozdaniu po upływie terminów wyznaczonych 

do ich realizacji. Czynności te rozumiane są jako proces, za pomocą, którego audytor 

ustala adekwatność, efektywność i terminowość działań naprawczych podjętych przez 

wyznaczone osoby lub kierujących jednostkami audytowanymi. W tym celu audytor 

uzyskuje dostęp do zasobów tych jednostek w takim samym zakresie, jak w czasie 

przeprowadzonego wcześniej zadania zapewniającego. 

Jeżeli w ciągu 2 miesięcy od otrzymania sprawozdania z zadania zapewniającego nie 

zostaną podjęte działania mające na celu usunięcie uchybień, kierownik jednostki 

audytowanej ma obowiązek powiadomienia o tym Rektora i Audytora Wewnętrznego, 

uzasadniając brak podjęcia działań. 

V. DOKUMENTACJA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO. 

1. CEL TWORZENIA DOKUMENTÓW ROBOCZYCH. 

1.1. Celem tworzenia dokumentów roboczych jest: 

a) poparcie dowodami ustaleń zawartych w sprawozdaniu, 

b) udokumentowanie wykonanej pracy, 

c) umożliwienie osobom upoważnionym kontroli, 

d) usprawnienie wykonywanej pracy. 

Dokumenty robocze, poza tym, że służą jako materiały źródłowe wykorzystywane są do 

przygotowania sprawozdania z ustaleń lub odpowiedzi na pytania, mogą także okazać się 

potrzebne innym osobom, tj.: 

• kierownictwu jednostki audytowanej, które może wykorzystać dane zawarte 

w dokumentach roboczych przy wdrażaniu działań naprawczych lub przy 

kwestionowaniu stwierdzenia problemu, 

• wyższej kadrze kierowniczej lub innym osobom, które wnosiły o przeprowadzenie 

audytu i wymagają terminowego składania sprawozdań (dobrze prowadzona 

dokumentacja robocza może pomóc się z tego wywiązać), 


56

• kontrolerom - audytorom zewnętrznym dokonującym przeglądu pracy wykonanej przez 

audytora wewnętrznego i oceniającym skutki jego działań dla systemu kontroli 

wewnętrznej instytucji, 

• organom regulacyjnym monitorującym działalność instytucji w ramach swoich 

publicznych obowiązków oceniającym dokumentację roboczą audytu wewnętrznego. 

Akta z rzetelną dokumentacją są najważniejsze, gdy odpowiada się na pytania 

inspektorów zewnętrznych. 

2. CECHY DOBREJ DOKUMENTACJI ROBOCZEJ. 

2.1. Dokumentacja robocza audytu powinna zawierać: 

a) Informacje w nagłówkach. 

Wszystkie dokumenty robocze muszą nosić pieczęć audytu, zawierać nazwę audytu, 

numer zadania audytowego, sygnaturę, tytuł dokumentu roboczego, inicjały autora, 

datę sporządzenia, źródło informacji. 

b) Oznaczniki. 

Audytor Wewnętrzny stosuje wiele różnych symboli na oznaczenie wykonanej 

pracy. W celu prawidłowego zrozumienia stosowanych oznaczników, muszą one byś 

prawidłowo objaśnione w zestawieniu, w którym się pojawia. 

c) Odsyłacze. 

Odsyłacze do dokumentów roboczych (ich sygnatur) powinny być kompletne 

i dokładne. Do dokumentów roboczych odsyła się w ustaleniach Audytu, do nich 

z kolei w notatce z narady zamykającej oraz/lub w sprawozdaniu z zadania 

zapewniającego, aby wskazać ostateczną opinię w danej sprawie. Odsyłacze należy 

zaznaczać na marginesach wersji roboczych sprawozdań z przeprowadzenia audytu. 

Odsyłacze takie pozwalają natychmiast odnaleźć właściwe dokumenty robocze. 

d) Sygnatury. 

System sygnowania dokumentów roboczych audytu powinien być prosty, a jednak 

umożliwiać pewną elastyczność. Obszary audytu należy oznaczać wielkimi literami, 

cyframi arabskimi zaś sprawy w ramach obszarów. 


57

e) Kontynuacja. 

Audytor powinien w pełni wykorzystać dokumentację roboczą poprzedniego audytu. 

Graficzne analizy procesów, opisy systemów i inne dane mogą być nadal aktualne. 

Nadal przydatne dokumenty należy włączyć do dokumentacji roboczej obecnego 

audytu. Należy je zaktualizować bieżącymi informacjami - na nowo ponumerowane, 

zaopatrzone w odnośniki oraz podpisane i datowane przez obecnego audytora mogą 

być wykorzystane w trakcie zadania zapewniającego. 

2.2. Dokumenty robocze powinny zawierać także streszczenie zawartych w nich 

wniosków. Powinny one zapewnić możliwość szybszego określenia: 

a) w przypadku przeprowadzania badania statystycznego: 

• testowanych obiektów, 

• relacji pomiędzy nieprawidłowymi transakcjami i populacją, 

• sposobu postępowania z wyjątkami, 

• wniosków audytora, 

b) rezultatów spotkania z jednostką audytowaną; 

c) stwierdzonych nieprawidłowości, ich rodzaju oraz istotności. 

2.3. Wszystkie dokumenty robocze powinny być poddawane kontroli w celu 

określenia czy spełniają poniższe cechy: 

a) Kompletność - dokumenty robocze muszą "bronić się same". Oznacza to, że trzeba 

odpowiedzieć na wszystkie pytania, wyjaśnić wszelkie wątpliwości audytora 

i wyciągnąć logiczne, przemyślane wnioski w każdym segmencie audytu. 

b) Zwięzłość - dokumentację roboczą należy ograniczyć wyłącznie do tej, która służy 

użytecznemu celowi. 

c) Jednolitość - wszystkie dokumenty robocze powinny mieć ten sam format i wygląd. 

Mniejsze należy zszywać ze znormalizowanymi arkuszami, większe - składać do 

wymaganych wymiarów. 

d) Ład - w dokumentach roboczych nie może być „ścisku”. Na każde zestawienie należy 

przeznaczyć dość miejsca, aby informacje można było w nim zawrzeć w logiczny 

i systematyczny sposób. Z drugiej strony dokumenty robocze muszą być oszczędne. 

Należy uwzględniać tylko formularze i procedury istotne dla audytu lub jego zaleceń. 

Należy także starać się unikać niepotrzebnych wykazów i zestawień. Każde zestawienie 

powinno mieć cel dotyczący procedur lub zaleceń audytu. 


58

3. BADANIE DOKUMENTÓW. 

Badanie dokumentów polega na weryfikacji istnienia dokumentu (fizycznego) oraz ocenie 

formalnej, rachunkowej i merytorycznej. Sprawdzeniu podlega również terminowość 

wystawienia dokumentu, zgodność z wewnętrzną i zewnętrzną dokumentacją oraz stanem 

faktycznym. Dokumenty są dowodem o wysokiej wiarygodności. 

3.1. Wiarygodność jest uzależniona od tego czy: 

a) są generowane wewnętrznie czy zewnętrznie, 

b) są oryginałami lub kopiami, 

c) kontrola wewnętrzna jest silna czy słaba, 

d) są sporządzone terminowo lub po terminie. 

W przypadku wątpliwości, co do wiarygodności dokumentu audytor dąży do ustalenia 

stanu faktycznego. 

4. DOKUMENTY ROBOCZE AUDYTU. 

Wszelkie informacje (w tym notatki z rozmów telefonicznych, spotkań 

i kwestionariuszy) dotyczące audytu wykorzystane przy wyciąganiu wniosków, 

formułowaniu zaleceń, ocenie ryzyka, planowaniu audytów itp. muszą być 

dokumentowane w systematycznym porządku na dowód tego, że audytor wewnętrzny 

wykonał swą pracę należycie. Dokumenty robocze służą jako narzędzie pracy audytora 

wewnętrznego, ale także pisemnej dokumentacji pracy podsumowanej w sprawozdaniu 

z zadania zapewniającego lub w sprawozdaniu z wykonania planu audytu. 

4.1. Zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Praktyki Zawodowej Audytu 

Wewnętrznego informacje zawarte w dokumentach roboczych powinny być: 

a) wystarczające – informacje faktyczne, adekwatne i przekonujące tak, że każda 

rozsądna i poinformowana osoba wyciągnęłaby z niej ten sam wniosek, co audytor, 

b) wiarygodne – najlepsze możliwe do uzyskania przy pomocy odpowiednich technik 

audytu, 

c) przydatne - informacje pomagające Uczelni osiągnąć jej cele. 

Wszystkie dokumenty robocze należy przechowywać w segregatorach. Zestawienia, 

analizy, dokumenty, graficzne analizy procesów oraz opisy należy wpinać 

w znormalizowane skoroszyty. Dokumenty o nieznormalizowanych wymiarach należy 


59

przytwierdzać do arkuszy papieru znormalizowanego formatu albo umieszczać w 

nieznormalizowanych skoroszytach wskazanych w odpowiednich odsyłaczach. 

4.2. Zestawienia i analizy. 

Zestawienia i analizy przydają się przy identyfikowaniu trendów statystycznych, 

weryfikowaniu dokładności danych, opracowaniu projekcji lub szacunków, oraz 

stwierdzaniu należytego wykonania zadań lub zapisów. 

Każdy przegląd zapisów, zestawienie danych, lub analiza powinien zawierać następujące 

pozycje: 

a) wyjaśnienie celu (odniesienie do kroku audytu), 

b) metodyka zastosowana przy próbkowaniu, obliczeniach itp., 

c) kryteria przyjęte do oceny danych, 

d) źródło danych i uwzględniony horyzont czasowy, 

e) podsumowanie wyników analizy, 

f) wnioski audytora. 

4.3. Kopie dokumentów. 

Kopii rzeczywistych próbek różnych dokumentów można używać jako wyjaśniające 

przykłady oraz jako dowody rzeczowe słuszności wniosku lub istnienia problemu. Mogą to 

być notatki służbowe, sprawozdania, wydruki komputerowe, procedury, formularze, 

faktury, schematy graficzne, kontrakty lub wiele innych pozycji. Każdy kopiowany 

dokument powinien służyć jakiemuś użytecznemu celowi audytu. 

Przygotowując dokumentację roboczą z wykorzystaniem dokumentów należy : 

a) podawać zarówno osobę oraz/lub akta, od/z których pochodzi dany dokument, 

b) kopiować i załączać tylko ten fragment sprawozdania, notatki, procedury itd., który 

potrzebny jest w celu wyjaśnienia, lub jako dokumentacja potencjalnego ustalenia. O ile 

nie jest to absolutnie konieczne nie należy włączać do dokumentacji roboczej całych 

dokumentów, 

c) w pełni objaśniać terminologię i skróty występujące w dokumencie oraz ich 

zastosowanie. To szczególnie ważne przy włączaniu do dokumentacji map, rysunków 

technicznych lub schematów graficznych. Objaśnienia te można umieścić na 

poprzedniej stronie lub na samym dokumencie, 

d) każdy dokument zaopatrzyć w odsyłacze albo do danej strony albo do odrębnej analizy, 

gdzie go omówiono. 


60

4.4.Notatki opisowe i graficzne analizy procesów. 

Notatki opisowe są często łatwiejsze do sformułowania i należy z nich korzystać, jeśli 

system lub proces da się jasno i zwięźle opisać. Gdyby jednak notatka opisowa miała być 

rozwlekła, a opisy odnośnych punktów kontrolnych trudno połączyć, wówczas właściwym 

rozwiązaniem będzie prezentacja graficzna (lub jej kombinacja z notatką opisową). 

Na graficznych schematach łatwo odwzorować złożone uwarunkowania, ponieważ 

objaśnienia słowne redukuje się tu do obrazu systemu. Są one zwięzłe i często łatwiej je 

analizować niż notatki opisowe. 

4.5.Notatki z rozmowy/wywiadu. 

Najwięcej informacji uzyskuje się z formalnych wywiadów prowadzonych osobiście lub 

telefonicznie. Najbardziej pożądane są formalne wywiady, ponieważ respondenci wiedzą, 

że ich wypowiedzi będą użyte w audycie, jednakże ważnych informacji mogą dostarczyć 

wywiady ad hoc, a nawet przypadkowe rozmowy. Wszystkie informacje słowne, które 

mogą potwierdzić jakiś wniosek w dokumentacji roboczej audytu należy udokumentować. 

Wywiady przydają się przy identyfikowaniu obszarów problemów, nabywaniu ogólnej 

wiedzy o przedmiocie audytu, zbieraniu danych w formie nieudokumentowanej oraz 

dokumentowaniu opinii, ocen, lub powodów do działania klientów audytu. Notatki 

z wywiadów powinny zawierać wyłącznie fakty przedstawione przez respondenta, a nie 

opinie audytora. Wzór Protokółu z wywiadu/rozmowy stanowi Załącznik nr 5 do księgi. 

Przygotowując dokumentację roboczą z przeprowadzonych wywiadów należy: 

a) podać nazwiska i stanowiska wszystkich osób udzielających informacji (dotyczy to 

także danych zbieranych w trakcie przypadkowych rozmów), 

b) podać gdzie i kiedy odbyło się spotkanie, 

c) gdy tylko to możliwe segregować notatki według tematów, 

d) podawać cytowane przez respondentów źródła informacji. 

4.6.Notatki z obserwacji. 

To, co audytor zaobserwuje, może służyć temu samemu celowi co wywiady. Obserwacje, 

które mogą być użyte na potwierdzenie wniosków, należy udokumentować. Bywają 

szczególnie przydatne przy weryfikacjach fizycznych. 

Obserwacje służące jako dokumentacja dowodowa powinny w szczególności, zawierać 

następujące pozycje: 

a) Czas i miejsce obserwacji, 

b) Gdzie dokonano obserwacji ?, 


61

c) Kto towarzyszył audytorowi w trakcie obserwacji?, 

d) Co zaobserwowano?, tam, gdzie zastosowano testy, do dokumentacji roboczej należy 

włączyć wybór próbek i podstawę próbkowania. 

4.7.Ustalenia. 

Wszystkie ustalenia audytu należy udokumentować w dokumentacji roboczej - 

w Arkuszu ustaleń audytu, niezależnie od tego, czy zostaną włączone do sprawozdania 

z przeprowadzenia audytu. Wszystkie ustalenia powinny być dokumentowane natychmiast 

po stwierdzeniu danej sytuacji przez audytora. Wzór Arkuszu ustaleń audytu stanowi 

Załącznik nr 6 do księgi. 

5. CHARAKTERYSYTKA DOKUMENTÓW ROBOCZYCH AUDYTU. 

5.1.Kwestionariusz kontroli wewnętrznej (KKW). 

KKW jest dokumentem roboczym zawierającym pytania dotyczące systemu kontroli 

wewnętrznej. Odpowiedzi pomagają w ocenie systemu kontroli wewnętrznej. Informacje 

uzyskane przy użyciu KKW wymagają potwierdzenia z innych źródeł. Audytor 

wykorzystuje KKW zadając kierownictwu i pracownikom jednostki audytowanej pytania 

otwarte i zamknięte. Pytania zamknięte są tak sformułowane, że można na nie 

odpowiedzieć tylko tak lub nie. Przygotowanie tego typu pytań wymaga wiele pracy, ale 

odpowiedzi są łatwe w analizie i dostarczają audytorom cennych informacji zarówno 

o systemie kontroli wewnętrznej jak i o jednostkach audytowanych. Weryfikacja 

informacji przekazanych przez audytowanych pozwala ocenić również ich wiarygodność. 

Pytania otwarte pozwalają audytowanym na swobodny opis kontroli. Łatwo się je zadaje, 

ale odpowiedzi pozwalają jedynie na zrozumienie zasad funkcjonowania systemu kontroli 

wewnętrznej. KKW powinny być stosowane w początkowej fazie audytu, aby audytor miał 

możliwość potwierdzenia odpowiedzi na zadane pytania. Wzór KKW stanowi Załącznik 

nr 2 do księgi. 

5.2.Lista kontrolna (check list). 

Lista kontrolna jest podstawowym dokumentem jakim dysponuje audytor. 

Ma wszechstronne zastosowanie. Może być stosowana na każdym etapie realizacji zadania 

audytowego. 


62

Zalety stosowania listy kontrolnej: 

a) pomaga w ujednoliceniu uzyskanych informacji, 

b) zapewnia standardowe podejście do przeprowadzanego badania, 

c) zapobiega pominięciu w badaniu istotnych kontroli lub przewidywalnych faktów, 

d) stosowanie list kontrolnych powoduje transfer wiedzy pomiędzy audytorami. 

5.3.Kwestionariusz samooceny. 

Kwestionariusze samooceny są coraz popularniejszym narzędziem stosowanym przez 

audytorów, a powinny one: 

a) być stosowane w początkowej fazie audytu, 

b) wymagać potwierdzenia z innych źródeł, 

c) pomagać audytorom w zrozumieniu jednostki audytowanej, 

d) w przypadku zastosowania pytań otwartych dać audytowanym możliwość opisania 

swojej działalności. 

Kwestionariusz samooceny jest dokumentem podobnym w układzie do KKW. 

Kwestionariusze samooceny są wypełniane samodzielnie przez kierownictwo jednostek 

audytowanych. Pytania dotyczą ryzyk, jakie są związane z działalnością jednostki 

audytowanej. Kwestionariusze samooceny mają wszechstronne zastosowanie. Mogą być 

stosowane jako jeden z elementów procesu samooceny. Samoocena jest procesem 

stosowanym w analizie ryzyka. Wzór Kwestionariusza samooceny stanowi Załącznik nr 7 

do księgi. 

5.4.Ścieżka audytu. 

Termin ścieżka audytu ma dwa znaczenia: 

a) W audycie tradycyjnym - zorientowanym na ocenę systemu kontroli termin ścieżka 

audytu oznacza złożony dokument, który powinien zawierać przejrzysty opis 

przepływów finansowych, ich dokumentacje i kontrole. Ścieżka audytu powinna 

również umożliwiać śledzenie kolejnych faz rejestrowania pojedynczej transakcji. 

Ścieżka audytu powinna wskazywać: 

− procesy, osobę lub organ odpowiedzialny za wdrożenie i funkcjonowanie kontroli, 

− sposób realizacji programu/systemu, 

− dokumenty powstające w trakcie realizacji procedury, 

− systemy informatyczne wspierające realizację programu/systemu, 

− sposób zarządzania, kontrolowania i monitorowania środków finansowych. 


63

Szczególne znaczenie ma przedstawienie sposobu przepływu środków finansowych. 

Należy przedstawić kolejność księgowania na poszczególnych kontach, najlepiej 

ilustrując przepływy diagramem pokazującym na jakich kontach środki finansowe 

są księgowane na poszczególnych etapach procesu. 

Ścieżka audytu powinna również wskazywać sposób audytowania danego 

programu/systemu. Wzór Ścieżki audytu stanowi Załącznik nr 8 do księgi. 

b) Inne jest znaczenie terminu ścieżka audytu dla systemów informatycznych. Z samej 

natury systemów IT wynika, że kontrole możliwe do wprowadzenia w systemach 

manualnych nie zawsze są możliwe do stosowania w IT. Dodatkowymi czynnikami 

komplikującymi funkcjonowanie kontroli w systemach IT jest ilość transakcji na ogół 

nieporównywalnie większa niż w systemach tradycyjnych oraz zapis transakcji, który 

jest albo limitowany do określonego czasu albo istnieje jedynie w czasie rzeczywistym. 

W tej sytuacji rozwiązaniem jest zapewnienie odpowiedniej ścieżki audytu, która składa 

się z dwóch elementów: 

− systemu logów rejestrujących kto i kiedy wykonał poszczególne czynności 

w systemie, 

− procedur kopiowania, zabezpieczania i przechowywania informacji zapisanych 

w logach. 

Dla skuteczności ścieżki audytu szczególnie istotne jest aby informacje zapisane 

w logach były regularnie przeglądane przez wyznaczonych pracowników a wszelkie 

nieprawidłowe transakcje były identyfikowane a następnie wyjaśniane. 

Z tak zdefiniowanej ścieżki audytu korzystają: 

− administratorzy poszczególnych systemów, 

− administratorzy bezpieczeństwa informatycznego, 

− audytorzy zewnętrzni i wewnętrzni.Diagram 

Diagram jest jednym z podstawowych dokumentów stosowanych w audycie 

wewnętrznym. Może być wykonany zarówno w jednostce audytowanej jak i przez 

audytora. Jeśli został wykonany przez jednostkę audytowaną, to stanowi na ogół jeden 

z elementów procedur jakie obowiązują w jednostce audytowanej. 

Audytor może wykorzystać diagram wykonany przez jednostkę audytowaną ale jego 

obowiązkiem jest zweryfikowanie czy gotowy diagram jest: 

− poprawny, 

− kompletny, 


64

− aktualny, 

Jeśli w jednostce audytowanej nie ma diagramów ilustrujących obowiązujące procedury 

audytor wykonuje je sam. Są dwa rodzaje diagramów: diagramy poziome i diagramy 

pionowe. Diagramy poziome lepiej pokazują przepływ dokumentów pomiędzy 

poszczególnymi komórkami organizacji. Diagramy wykonywane są w początkowych 

fazach audytu, na ogół na etapie wstępnego zapoznania z jednostką audytowaną. 

5.6.Arkusz Wykrycia i Analizy Problemu (FRAP). 

Stwierdzone w trakcie wykonywania czynności audytorskich nieprawidłowości 

i odstępstwa powinny zostać udokumentowane przy pomocy Arkusza Wykrycia i Analizy 

Problemu (FRAP). Arkusz Wykrycia i Analizy Problemu jest syntetycznym dokumentem 

roboczym, dzięki któremu audytor dokumentuje każde stwierdzone odstępstwo, zamyka 

poszczególne etapy audytu i za pomocą, którego komunikuje się z jednostką audytowaną. 

Suma wszystkich dokumentów FRAP po ich sklasyfikowaniu i nadaniu tytułu, może 

stanowić rdzeń raportu. Każde odstępstwo stwierdzone przez audytora powinno zostać 

sformułowane w postaci FRAP. 

Arkusz FRAP powinien zawierać następujące elementy: 

a) fakty – stanowiące dowód istnienia odstępstwa, 

b) problem – jest przyczyną odstępstwa, 

c) przyczyny wyjaśniające powód powstania odstępstwa, 

d) konsekwencje, które za sobą pociąga, 

e) rekomendacje, które mają spowodować usunięcie przyczyn odstępstwa. 

FRAP musi zostać przedstawiony jednostce audytowanej w celu złożenia wyjaśnień 

dotyczących stwierdzonych nieprawidłowości (wzór arkusza FRAP stanowi załącznik nr 9 

do księgi). 

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wymagającej w ocenie audytora 

natychmiastowego podjęcia działań naprawczych, informuje on o tym kierownika 

jednostki audytowanej i opracowuje przewidywany sposób postępowania. Informacja 

ta może przybrać charakter krótkiego raportu opartego na ustaleniach zawartych 

w dokumencie FRAP. Jeśli stwierdzone nieprawidłowości mają charakter nadużycia lub 

oszustwa należy sprawę przekazać Rektorowi zgodnie z ujednoliconymi procedurami 

postępowania w przypadku wykrycia nieprawidłowości i oszustw. 

6. TYPY DOWODÓW AUDYTOWYCH. 


65

6.1.Dowody potwierdzające ustalenia audytu. 

Dowody zgromadzone w trakcie prowadzenia audytu powinny być: 

− dostateczne - oparte na faktach, adekwatne, i przekonujące na tyle, że inna 

wystarczająco kompetentna osoba dojdzie na ich podstawie do takich samych 

wniosków co audytor, 

− kompetentne - rzetelne i najlepsze możliwe do uzyskania przy użyciu właściwej 

techniki, 

− istotne - dowód wspiera ustalenia audytu i jest powiązany z obiektami audytu, 

− użyteczne - użyteczny dowód pozwala zrealizować cele audytu. 

Ocena czy dowód jest wystarczający dla potrzeb danego audytu jest przedmiotem 

indywidualnej oceny audytora. 

Sposób uzyskania dowodu Charakterystyka 

Kontrola dokumentów Dowód o wysokiej wiarygodności 

Kontrola fizyczna Udowadnia istnienie a nie tytuł prawny 

Potwierdzenie 

Zewnętrzne 

Powtórzenie działania jednostki 

audytowanej 

Zapisy przeprowadzonych testów 

6.2.Porównanie wartości dowodów. 

Potwierdzenie pozytywne jest bardziej wiarygodne 

niż negatywne 

Potwierdzenie pisemne ma większą wartość 

Potwierdzenie z podaniem konkretnej informacji 

jest zwykle bardziej wiarygodne niż sama 

akceptacja 

Dowód o wysokiej wiarygodności 

Testy walk – through 

Testy zgodności 

Testy rzeczywiste 

Silne Słabe 


66

Obiektywne. Subiektywne. 

Niezależne od operacji jednostki 

audytowanej 

Potwierdzone. Niepotwierdzone 

Z dokumentów przygotowanych 

terminowo 

Dokumenty Opinie 

Przygotowane przez audytowanego 

Z dokumentów przygotowanych po terminie 

Opinie ekspertów Opinie osób słabo poinformowanych 

Bezpośrednie Pośrednie 

Dowody uzyskane przy silnej kontroli 

wewnętrznej 

Dowody uzyskane przy słabej kontroli 

wewnętrznej 

Próbkowania statystyczne Próbkowania nie statystyczne 

7. ŹRÓDŁA I RODZAJE DOWODÓW. 

7.1. Podział dowodów ze względu na pochodzenie oraz na dostęp do nich: 

a) dowody wewnętrzne - tworzone przez audytowanego i pozostające pod jego kontrolą, 

b) dowody wewnętrzne - zewnętrzne - tworzone przez audytowanego a następnie 

pozostające pod kontrolą zewnętrzną, 

c) dowody zewnętrzne - wewnętrzne - tworzone przez jednostkę zewnętrzną a następnie 

pozostające pod kontrolą audytowanego, 

d) dowody zewnętrzne - tworzone przez jednostkę zewnętrzną i pozostające pod jej 

kontrolą. 

Największą wiarygodność mają dowody zewnętrzne gdyż jednostka audytowana nie ma 

możliwości ich zmiany. Dowody wewnętrzne mają mniejszą wartość gdyż jednostka 

audytowana, może nimi manipulować. Dowody wewnętrzne w pewnych sytuacjach nie są 

dostateczne i wymagają potwierdzenia pozytywnego lub negatywnego. 

7.2. Podział dowodów ze względu na rodzaj: 

a) dowody fizyczne - np. fotografia, 

b) dowody w formie oświadczeń, 

c) dowody w formie dokumentów, 

d) dowody w formie wyników procedur analitycznych - opis procedury analitycznej jest 

dokumentem i jest niezbędny dla ważności testu. 


67

8. AKTA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO. 

Aby zapewnić wysoką jakość audytu i uprościć opracowywanie dokumentów roboczych 

gromadzonych w trakcie audytu, jak również aby umożliwić dostęp stron trzecich do 

informacji na temat przebiegu audytu, wszelkie dokumenty audytu powinny być 

przechowywane w aktach audytu. Akta audytu należy układać wedle jednolitych 

wymogów. 

Każda teczka powinna być zaopatrzona w następujące informacje: 

- numer akt, 

- nazwa akt, 

- nazwa komórki audytu wewnętrznego, 

- nazwa jednostki audytowanej, 

- czas trwania czynności zbierania akt. 

Wszelkie dokumenty audytu przed włączeniem ich do teczki akt audytu należy 

ponumerować oraz zarejestrować w odpowiednich formularzach. Wzory formularzy 

stanowią Załączniki nr 10 – akta stałe i nr 11 - akta bieżące do księgi. Spis dokumentów 

na początku każdej teczki dostarcza informacji o wszystkich dokumentach 

zamieszczonych w danej teczce. 

Każdy dokument roboczy powinien być opatrzony numerem referencyjnym. Numer 

referencyjny ma następującą formę: 

DAS/JA - X - YY/ZZZZ/Q/AB 

Dla akt bieżących, gdzie: 

DSA – symbol komórki audytu wewnętrznego, 

JA - symbol jednostki audytowanej, 

X – numer zadania zapewniającego, 

Y - numer kolejny dokumentu, dotyczący danego zadania zapewniającego, 

ZZZZ – rok w którym realizowane jest zadanie zapewniające, 

Q – oznacza odpowiednio: ZZ – zadanie zapewniające, CD – czynności 

doradcze, CS – czynności sprawdzające, 

AB - oznacza rodzaj kartoteki - akta bieżące 


68

DSA – XX/YYYY/Q/AS 

Dla akt stałych, gdzie: 

DSA – symbol komórki audytu wewnętrznego, 

XX – numer kolejny dokumentu, 

YYYY - rok, 

Q – odpowiednio: Z-zewnętrzne akty normatywne, W – wewnętrzne akty 

normatywne, P – plan audytu i S – sprawozdanie z wykonania planu audytu, 

AS - oznacza rodzaj kartoteki - akta stałe 

Audytor wewnętrzny prowadzi również ewidencje, która gromadzona jest w aktach stałych 

w formie listy numerycznej, dotyczącą: 

- wydanych upoważnień, 

- przeprowadzonych zadań zapewniających, 

- przeprowadzonych czynności doradczych, 

- przeprowadzonych czynności sprawdzających. 

Akta audytu przenosi się do archiwum zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi 

w Rzeczypospolitej Polskiej. 

8.1. Dokumentacja audytu gromadzona jest w postaci: 

a) akt stałych – jest to zbiór podstawowych, stosunkowo niezmiennych danych 

o jednostce lub systemie będącym przedmiotem audytu, jak również planów audytu 

oraz sprawozdań z wykonania planu audytu za dany rok. Obejmują one 

w szczególności: 

• akty normatywne oraz inne akty prawne związane z zakresem działania Uczelni oraz 

regulujące jej funkcjonowanie, 

• dokumenty zawierające opis procedur kontroli, w tym kontroli finansowej, i mające 

wpływ na system kontroli finansowej, 

• roczne plany audytu wewnętrznego, 

• sprawozdania z wykonania rocznego planu audytu, 

• inne informacje mogące mieć wpływ na przeprowadzanie audytu wewnętrznego 

i analizę ryzyka. 

Przykładowa zawartość akt stałych: 


69

− lokalizacja jednostki audytowanej, liczba zatrudnionych w niej osób, opis funkcji i 

zadań jednostki audytowanej, 

− akty prawne ważne dla funkcjonowania jednostki audytowanej, 

− wykaz literatury specjalistycznej i innych opracowań odnoszących się do obiektów 

audytu, wykorzystywanych w trakcie przeprowadzania czynności kontrolnych, 

− cele, instrukcje i opis słowny systemu, 

− schemat organizacyjny, 

− wewnętrzne akty normatywne, 

− zewnętrzne akty normatywne, 

− raporty audytów zewnętrznych lub innych jednostek przeprowadzających kontrole; 

− zakresy odpowiedzialności i lista osób odpowiedzialnych; 

− plany kont, stosowane zasady i procedury księgowe; 

− opis systemów informatycznych; 

− plany awaryjne; 

− inne. 

Akta stałe mogą być wykorzystane do przeprowadzenia zadań audytowych 

w przyszłości oraz posłużą jako cenne informacje wprowadzające dla nowych 

audytorów wewnętrznych. Akta te należy stale aktualizować. 

a) akt bieżących – bieżące akta zawierają informacje niezbędne do sformułowania uwag 

i wniosków, które będą zawarte w sprawozdaniu z zadania zapewniającego. Prowadzi 

się je odrębnie dla dokumentowania przebiegu i wyników konkretnego zadania 

zapewniającego, czynności doradczych oraz czynności sprawdzających. 

Obejmują one w szczególności: 

− dokumenty zgromadzone przed rozpoczęciem zadania zapewniającego, w tym 

materiałów, które stanowią podstawę rozpoczęcia zadania (np. analiza ryzyka) oraz 

imienne upoważnienia do przeprowadzania zadania zapewniającego, 

− dokumenty, które przynależą do czynności planowania i projektowania programu 

audytu, m.in. program zadania zapewniającego, wszelkie ewentualne korekty 

programu, protokół z narady otwierającej, wybrana metodyka audytu, 

− materiały do oceny i dowody, w tym wszelkie materiały sporządzone przez audytora 

lub otrzymane od stron trzecich oraz oświadczenia pracowników jednostki 

audytowanej, które wywierają wpływ na ocenę systemów zarządzania i kontroli 

(protokoły narad, fotokopie dokumentów, wyniki testów, itp.), 


70

− sprawozdanie z zadania zapewniającego, w tym projekt sprawozdania, podnoszone 

zastrzeżenia i zatwierdzone sprawozdanie, po uwzględnieniu ewentualnych uwag 

jednostki audytowanej, 

− czynności sprawdzające, w tym notatkę informacyjną z czynności sprawdzających, 

− czynności doradcze, w tym wszelką dokumentację, notatki i oświadczenia. 

Kiedy sprawozdanie z zadania zapewniającego zostanie zatwierdzone, wszelkie 

nieistotne dokumenty zawarte w aktach audytu, należy usunąć z akt. Dokumenty 

weryfikujące ustalenia audytu (ścieżka audytu, arkusze wykrycia i analizy problemu) 

oraz metody audytu muszą zostać zarejestrowane w aktach. Audytor wewnętrzny 

odpowiada za opracowanie wytycznych, gromadzenie akt i ich archiwizację. 

Przykładowa zawartość akt bieżących: 

− materiały zgromadzone w trakcie zapoznawania się z przedmiotem audytu, 

− materiały związane z fazą planowania (np. plan i program zadania zapewniającego), 

− korespondencja związana z audytem, 

− wykorzystywane dokumenty robocze, 

− zgromadzony materiał dowodowy - opis testów, analiz i działań kontrolnych oraz 

wynikające z nich wnioski, 

− raport wstępny i końcowy oraz inne dokumenty mające związek ze 

sprawozdawczością, 

− dokumenty związane z czynnościami doradczymi, 

− dokumenty związane z czynnościami sprawdzającymi. 

W celu profesjonalnego wykonywania zadań, audytor wewnętrzny wykorzystuje wzory 

i kwestionariusze dokumentów opublikowane w podręczniku audytu wewnętrznego 

Ministerstwa Finansów oraz własne ujęte w niniejszym opracowaniu. Własne opracowania 

i schematy będą podlegać stałej aktualizacji w zależności od potrzeb i wykonywanych 

zadań audytowych. Wzory tych dokumentów stanowić będą integralną część stałych akt 

stanowiska ds. audytu wewnętrznego. 

VI. METODY I TECHNIKI AUDYTU NWEWNĘTRZNEGO. 

TECHNIKI AUDYTU. 

1.1. Do technik audytu zaliczamy: 


71

a) Zapoznanie. 

Zapoznanie się z dokumentami służbowymi danej jednostki audytowanej następuje 

w czasie prac audytowych. Audytor wewnętrzny przeprowadzający badanie ma 

dostęp do wszelkich źródeł danych w jednostce audytowanej i w jednostkach 

zaangażowanych w poddawany audytowi proces. Kierujący audytowaną jednostką 

lub wyznaczeni pracownicy mają obowiązek opracowania i przekazywania 

materiałów i informacji dotyczących zakresu działania ich jednostek, o które wystąpi 

audytor wewnętrzny w trakcie zadania zapewniającego lub czynności 

sprawdzających. 

b) Rozmowy i wywiady. 

Uzyskiwanie informacji i wyjaśnień od pracowników jednostki audytowanej odbywa 

się w trakcie rozmów z tymi pracownikami przy pomocy odpowiednio 

skonstruowanych wywiadów i kwestionariuszy. 

W toku roboczych ustaleń audytor uzgadnia dla obu stron dogodne terminy 

przeprowadzania ww. czynności. Pozyskiwanie tych informacji nie wymaga zgody 

kierującego jednostką audytowaną, którego ani obecność ani pośrednictwo podczas 

przeprowadzania badania nie jest konieczne. Dokumentacja z przeprowadzonych 

wywiadów jest prowadzona w formie notatek i dołączona do bieżących akt audytu. 

c) Obserwacje i oględziny. 

Obserwacja wykonywanych zadań przez pracowników jednostki audytowanej 

dostarcza danych na temat kultury organizacyjnej w danej jednostce. Na tej 

podstawie wyciągane są wnioski, co do analizy i oceny środowiska kontroli, 

organizacji pracy i poszanowania obowiązków pracowniczych. Są to elementy 

decydujące o jakości i terminowości pracy. Notatki z tych spostrzeżeń dołącza się do 

bieżących akt audytu. 

Przeprowadzanie oględzin wykonywane jest w przypadkach, gdy należy 

zweryfikować stan rzeczywisty zasobów jednostki audytowanej ze stanem 

deklarowanym. Czynności sprawdzające przeprowadza audytor, a wyniki ujmuje 

w protokole, który załącza do bieżących akt audytu. Czynności sprawdzające nie są 

tożsame z inwentaryzacją zasobów jednostki, która jest obowiązkiem i zadaniem tej 

jednostki. Natomiast w ramach testów wiarygodności audytor wewnętrzny może 

wybrać sobie próbę wśród już zinwentaryzowanych przedmiotów i dokonać 

ponownego ich przeliczenia. 


72

d) Rekonstrukcja. 

Rekonstrukcja wydarzeń lub obliczeń pozwala ocenić dokładność i prawidłowość 

zastosowanych działań oraz wiarygodność wyników uzyskanych w ramach 

procedury poddawanej badaniu. Przebieg czynności powinien być udokumentowany 

w notatce załączonej do bieżących akt audytu. 

e) Wielokrotne sprawdzanie. 

Technika wielokrotnego sprawdzania polega na sprawdzaniu rzetelności informacji 

poprzez porównanie jej z informacja pochodzącą z innego źródła, np.: danych 

z wywiadów z dokumentacją, co jest formą sprawdzenia wiarygodności informacji 

oraz badaniem przestrzegania procedur bezpieczeństwa w jednostce audytowanej. 

f) Przegląd analityczny. 

Porównanie określonych zbiorów danych w celu wykrycia operacji nieprawidłowych 

lub wymagających wyjaśnienia. 

g) Badanie próbek. 

Rozpoznawcze badanie próbek, czyli pobieranie próbek losowych i stosowanie 

testów. 

PRÓBKOWANIE – ROZPOZNAWCZE BADANIE PRÓBEK. 

Rzadko zdarza się, aby audyt badał 100% danych operacji, dlatego stosuje się 

próbkowanie. Polega ono na wyborze pewnego procentu operacji do badania. 

2.1. Próbkowanie może być realizowane poprzez np.: 

a) Próbkowanie atrybutowe – możemy oszacować prawdopodobną częstość 

występowania danego zdarzenia. Od właściwie dobranej próbki oczekuje się spełnienia 

4 warunków: 

• reprezentatywności – możliwie najdokładniejsze odzwierciedlenie badanego zbioru, 

• poprawności – próbka identyfikuje możliwie najwięcej błędów, tak aby można było 

je korygować, 

• protekcji – zaliczenie do próbki tak wielu istotnych materialnie elementów jak to 

możliwe, 

• prewencji – audytowany nie wie, jakie elementy będą zaliczone do próbki, 

b) próbkowanie z przerwami – cel tego próbkowania jest zbliżony do próbkowania 

atrybutowego z taką różnicą, że próbkowanie zapobiega pobraniu zbyt dużej próby; 


73

c) próbkowanie eksploracyjne – wskazywanie elementów i zdarzeń podejrzanych. W tej 

metodzie wskazuje się prawdopodobieństwo wykrycia zdarzeń i elementów 

nieprawidłowych; 

d) próbkowanie zmiennych – określa liczbę transakcji i zbliżoną ich całkowitą wartość. 

Audytor na podstawie tego próbkowania dokonuje analizy ilościowej. 

2.2. Metody doboru próbek: 

a) losowanie statystyczne oznacza, że wszystkie jednostki populacji mają jednakowe 

prawdopodobieństwo dostania się do próby, 

b) losowanie intuicyjne, 

c) losowanie systematyczne wymaga wyliczenia stałego przedziału losowania tzw. 

interwału, 

Interwał wyznacza się dzieląc populację przez liczebność próby. Pierwszą jednostkę do 

próby wybieramy losowo z przedziału od 1 do wartości interwału wg wzoru: 

gdzie: 

p, p + i, p+2i, p+3i...,p+(n-l)i 

p- pierwsza jednostka próby, 

i - interwał, 

n- liczebność próby. 

(Metoda ta stosowana jest też przy testach kontroli). 

d) losowanie systematyczne ważone oznacza, że jednostką losowania jest jednostka 

monetarna (np.: złotówka a nie jednostka fizyczna).Ponieważ złotówki nie da się 

sprawdzić, do próby trafia ta jednostka, która zawiera wybraną złotówkę. W tej 

metodzie preferowane są jednostki o dużej wartości, 

e) losowanie „na chybił trafił” oznacza, że dobiera się subiektywnie. 

TESTY. 

3.1. Testy zgodności. 

Dostarczają dowodów na przestrzeganie procedur. Testom zgodności podlega system 

kontroli, a nie wartość transakcji. Po stwierdzeniu odstępstwa ocenia się jego istotność i 

materialność. W zależności od wyników testów zgodności decydujemy o zakresie testów 

rzeczywistych. Pozytywny wynik testów zgodności pozwala zrezygnować lub ograniczyć 

zakres i skalę testów a zaoszczędzony czas przeznaczyć na audyt tam, gdzie ryzyko jest 

większe. 


74

3.2.Testy rzeczywiste. 

Służą zgromadzeniu dowodów kompletności, dokładności oraz ważności informacji 

zawartych w zapisach księgowych. Zakres testów rzeczywistych zależy od wyniku analizy 

systemu kontroli wewnętrznej, testom rzeczywistym podlega wartość transakcji, a nie 

system kontroli. 

Są dwa zasadnicze typy testów rzeczywistych: 

• Test gwarancji – weryfikacja zarejestrowanych kwot na podstawie badania 

dokumentów źródłowych. Celem tych testów jest uzyskanie dowodu, że zatwierdzone 

kwoty odnoszą się do prawidłowych transakcji. Pomagają w stwierdzeniu 

występowania danego zjawiska, ale nie określają jego kompletności. 

• Test „góra – dół” - jest to badanie w odwrotnym kierunku niż test gwarancji. 

Przeprowadzany jest na reprezentatywnej próbce zjawiska, celem jest stwierdzenie 

kompletności zjawiska, wielkość testowanej próbki określana w oparciu o szacowanie 

ryzyka i metody statystyczne. 

3.3.Testy przeglądowe. 

Tzw. „od kołyski do grobu”- celem tych testów jest znalezienie dowodów 

potwierdzających istnienie kontroli. Polega na badaniu rożnych transakcji na kolejnych 

etapach lub prześledzeniu jednej transakcji od początku do końca. 

3.4.Testy kroczące. 

Powtarzanie konkretnych mechanizmów kontroli, które umożliwiają sprawdzenie procesu 

od jego początku do końca. Mają one potwierdzić prawidłowość opisu systemu, jakim 

dysponuje audytor i zagwarantować pełne zrozumienie zasad systemu przed rozpoczęciem 

zadania audytowego. Wykonuje się je poprzez zbadanie niewielkiej ilości operacji. 

METODY ANALITYCZNE. 

Uzyskane w trakcie audytu informacje powinny zostać poddane procedurom analitycznym. 

Podstawą stosowania metod analitycznych jest założenie, że przy braku znanych 

uwarunkowań przeciwstawnych, można oczekiwać wystąpienia i dalszego trwania 

związków pomiędzy zmiennymi. Metody analityczne to szczególny przypadek testów 

rzeczywistych. Na potrzeby testów analitycznych zmienne dzielimy na zmienne niezależne 

i zmienne zależne. Czy zmienna występuje w teście jako zależna czy też niezależna zależy 

od sposobu sformułowania problemu. 


75

Metody analityczne są wydajnym i efektywnym narzędziem oceny zebranych informacji. 

Ocena wynika z porównywania uzyskanych informacji z oczekiwaniami określonymi 

przez audytora. 

Metody analityczne mogą być pomocne przy wykrywaniu: 

• nieoczekiwanych różnic, 

• braku różnic pomimo, że się ich spodziewano, 

• błędów, nieprawidłowości i oszustw, 

• innych wyjątkowych transakcji lub wydarzeń. 

Metody analityczne mogą być wykorzystywane do analizy dotyczącej kwot pieniężnych, 

miar fizycznych, wskaźników lub procentów. 

Metody analityczne wykorzystują analizę danych zawartych w sprawozdaniach 

finansowych w celu ustalenia, czy są one wzajemnie zgodne oraz czy pozostają w zgodzie 

z wiedzą audytora na temat jednostki audytowanej oraz jej działalności. 

Audytor posługuje się metodami analitycznymi tam, gdzie można przypuszczać, 

że zachodzą związki między pozycjami w sprawozdaniach finansowych, oraz między 

pozycjami na kontach a danymi nie finansowymi. 

Metody analityczne mogą obejmować: 

− porównanie bieżącej informacji z analogiczną informacją z poprzedniego okresu, 

− porównanie bieżącej informacji z istniejącymi planami finansowymi lub prognozami, 

− porównanie informacji z analogiczna dotyczącą podobnych jednostek, 

− badanie zmian w saldach kont wcześniejszych okresów, które można doprowadzić do 

sformułowania prognozy dla okresu bieżącego, 

− badanie związków pomiędzy saldami na kontach w danym okresie, 

− prognozowanie salda konta z wykorzystaniem niezależnych danych, 

− badanie relacji pomiędzy danymi finansowymi i nie finansowymi. 

4.1. Metody analityczne w planowaniu audytu. 

Metody analityczne są wydajnym i efektywnym narzędziem oceny zebranych informacji. 

Ocena wynika z porównania uzyskanych informacji z oczekiwaniami określonymi przez 

audytora. 

Audytorzy mogą stosować metody analityczne na etapie planowania w celu: 

• lepszego zrozumienia działalności jednostki audytowanej, 

• identyfikacji obszarów potencjalnych ryzyk, 


76

• identyfikacji wszelkich istotnych nietypowych transakcji i sald na kontach, 

• zaplanowania charakteru terminu oraz zakresu testów. 

Informacje uzyskane dzięki zastosowaniu metod analitycznych na etapie planowania 

można wykorzystać w kolejnych etapach zadania audytowego. Pomagają one w określeniu 

zakresu planowanych testów. 

Procedury analityczne mogą być wykorzystywane do analizy kwot, wskaźników 

i procentów. Polegają na ocenie informacji zebranych w trakcie badania, analizie danych 

finansowych lub niefinansowych z różnych okresów lub z różnych jednostek, 

Audytor wewnętrzny analizuje informacje pochodzące z różnych źródeł zarówno 

wewnętrznych jak i zewnętrznych. 

Podstawowymi źródłami informacji dla audytora są: 

• sprawozdania finansowe z poprzedniego roku, 

• sprawozdania zewnętrzne, np. sprawozdania dotyczące wyników działalności oraz 

sprawozdania statystyczne, 

• istotne informacje nie finansowe, np. liczba personelu, analizowane skargi, 

• tymczasowe sprawozdania finansowe, raporty i analizy porównujące wyniki 

z aktualnego okresu do okresów wcześniejszych , oraz z budżetem i prognozami 

aktualnego okresu, 

• informacje z prasy fachowej i publikacji naukowych. 

W przypadku ujawnienia nieoczekiwanych wyników lub zależności należy je zbadać. 

Mogą być sygnałem błędu lub oszustwa. O wynikach lub zależnościach nie wyjaśnionych 

w wystarczającym stopniu należy poinformować kierownika jednostki. Należy 

zasugerować podjęcie stosownych działań. Procedury analityczne należy stosować 

ostrożnie, ich skuteczność zależy od wiarygodności niezależnych zmiennych. 

Na wiarygodność ma wpływ jakość kontroli oraz czy niezależne zmienne zostały poddane 

audytowi w ramach innych procedur. 

Podstawowe metody analityczne wykorzystywane na etapie planowania: 

• ocena istotnych sald kont i transakcji wykazanych w sprawozdaniach finansowych, 

• ocena budżetu i prognoz dotyczących działalności jednostki audytowanej, 

• omówienie z kwesturą wyników finansowych i przyszłych planów, 

• zbadanie danych statystycznych dotyczących jednostki audytowanej, 

• porównanie osiągniętych wyników z budżetem i zakładanymi celami. 


77

4.2. Omówienie podstawowych metod analitycznych. 

a) Analiza wskaźnikowa. 

Jest to metoda wykorzystująca porównywanie danych liczbowych. Analiza 

wskaźnikowa jest szczególnie przydatna tam, gdzie można obliczyć wskaźniki dla 

wystarczającej liczby lat lub miesięcy tak, aby było możliwe poznanie i ocena trendów. 

Dwie najpowszechniej stosowane metody analizy wskaźnikowej to: 

• indeksacja o wspólnej podstawie – porównywanie poszczególnych pozycji 

dochodów i wydatków do łącznego dochodu lub pozycji bilansowych do łącznych 

aktywów, 

• analiza wskaźników finansowych–porównywanie sald zawartych w sprawozdaniach 

finansowych. Porównanie umożliwia zrozumienie wzajemnych relacji oraz pomaga 

w ustaleniu zmian tych relacji w czasie. 

Audytor może wykorzystać różne wskaźniki finansowe w zależności od charakteru 

danej jednostki oraz przedmiotu testu. 

b) Analiza trendu. 

W analizie trendu audytor porównuje badany parametr z bieżącego roku/miesiąca do/i 

wielkości tego parametru w poprzednich okresach w celu ustalenia czy nie odstaje on 

od normy. 

Jest wiele technik analizy trendu np: 

• metody graficzne, 

• porównania międzyokresowe, 

• średnie ważone, 

• średnie postępujące, 

• statystyczna analiza szeregów czasowych, 

• analiza regresji. 

c) Analiza prognostyczna. 

Jest to procedura analityczna wykorzystywana do prognozowania wartości analizowanej 

zmiennej w przyszłych okresach w oparciu o występowanie wzajemnych związków. 

Analiza prognostyczna stanowi skuteczną metodę analityczną, jednak jej skuteczność 

zależy od: 

• wiarygodności wykorzystanych informacji, 

• wykorzystania do prognozy właściwych danych, 


78

• pominięcia danych nieistotnych. 

4.3. Procedury analityczne na końcowym etapie audytu 

Do sformułowania ogólnego wniosku czy np.: sprawozdanie finansowe odpowiada wiedzy 

audytora na temat działalności jednostki audytowanej, audytor powinien zastosować 

procedury analityczne. Procedury analityczne stosowane na etapie końcowym są podobne 

do metod stosowanych na etapie planowania zadania zapewniającego. 

Audytor powinien przeczytać sprawozdanie finansowe i rozważyć: 

• czy zebrane dowody są wystarczające dla wyjaśnienia zidentyfikowanych odstępstw, 

• czy nieoczekiwane salda czy związki, które nie zostały uprzednio zidentyfikowane 

są wyjaśnione, 

• czy sprawozdanie finansowe za bieżący rok finansowy są racjonalne w porównaniu 

z rokiem ubiegłym. 

Rozważając powyższe zagadnienia audytor musi zdecydować czy zdobyto wystarczającą 

liczbę dowodów aby móc sformułować opinię o obiektach audytu. 


79

VII. PODSUMOWANIE. 

Powyższe opracowanie należy traktować jako zbiór informacji, metod i zasad, które wraz 

z rozwojem praktyk audytu wewnętrznego, zmian obowiązującego prawodawstwa a także 

przyjętych procedur będzie uaktualniane i zmieniane. Pozwoli to, aby w jak najlepszy sposób 

przyczynić się do prawidłowego realizowania zadań stojących przed audytem wewnętrznym 

w Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Należy również 

pamiętać, iż uzupełnieniem pomocnym przy realizowaniu zadań audytu wewnętrznego 

w Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu będą także standardy 

i procedury opisane w Międzynarodowych Standardów Praktyki Zawodowej Audytu 

Wewnętrznego oraz innych wspomnianych w rozdziale II dokumentach. 

Rektor 

prof. dr hab. Jacek Wysocki 


80

VIII. ZAŁĄCZNIKI. 

Załącznik nr 1 – Plan audytu wewnętrznego na rok … (zgodny z obowiązującym 

rozporządzeniem) 

Załącznik nr 2 – Kwestionariusz Kontroli Wewnętrznej 

Załącznik nr 3 – Lista kontrolna 

Załącznik nr 4 - Program zadania zapewniającego 

Załącznik nr 5 – Protokół z wywiadu/rozmowy 

Załącznik nr 6 – Arkusz ustaleń audytu 

Załącznik nr 7 – Kwestionariusz samooceny 

Załącznik nr 8 – Ścieżka audytu 

Załącznik nr 9 – Arkusz wykrycia i analizy problemu (FRAP) 

Załącznik nr 10 – Akta stałe 

Załącznik nr 11 – Akta bieżące 


81

Załącznik nr 1 

UNIWERSYTET MEDYCZNY 

IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO 

W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 

ROCZNY PLAN 

AUDYTU WEWNĘTRZNEGO 

NA ROK ………… 

1. Jednostka sektora finansów publicznych objęta audytem. 

Lp. Nazwa jednostki 


Poznań, dnia.........…... 

1. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 

2. Wyniki przeprowadzonej analizy ryzyka. 

Lp. 

Wyniki analizy ryzyka przy użyciu metody matematycznej przedstawia poniższa tabela: 

Obszary Audytu 

Zadania audytowe w ramach wyodrębnionych obszarów ryzyka 

(systemów) 

System: Budżet 

Finanse Uczelni 

1 Planowanie przychodów i wydatków plan rzeczowo-finansowy 

2 Realizacja planu rzeczowo-finansowego 

3 Dotacje z budżetu państwa na zadania ustawowo określone 

4 Przychody własne 

System: Finansowo Księgowy 

Zgodność prowadzenia dokumentacji księgowej z zasadami 

1 

rachunkowości 

2 Informatyczny system Finansowo – Księgowy 

3 Sprawozdawczość finansowa 

4 Rachunki bankowe 

Priorytet 

ryzyka 

wysoki-3 

średni-2 

niski-1 

82

5 Windykacja należności 

6 Realizacja zobowiązań finansowych 

7 Gospodarka kasowa 

8 Przepływ informacji i obieg dokumentów finansowych 

9 Ewidencja i rozliczanie kosztów 

10 Ewidencja przychodów 

11 Wewnętrzna kontrola finansowa 

12 Rozrachunki publiczno prawne 

13 Fundusze Uczelni 

System: Gospodarka finansowa jednostek organizacyjnych Uczelni 

1 Wydział Lekarski I 

2 Wydział Lekarski II 

3 Wydział Farmaceutyczny 

4 Wydział Nauk o Zdrowiu 

5 Biblioteka Główna 

6 Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych 

7 Centrum Nauczania w Języku Angielskim 

8 Studium Wychowania Fizycznego i Sportu 

9 Pracownia Oceny Jakości Kształcenia 

10 Muzeum UMP 

11 Studium Doktoranckie 

12 Apteka Akademicka 

13 Szpitale Kliniczne i Centrum Stomatologii 

14 Redakcja Fakty UM 

15 Pracownicza Kasa Zapomogowo – Pożyczkowa 

16 Dział Spraw Studenckich 

17 Dział Spraw Socjalnych 

18 Przychodnia Medycyny Pracy 

19 Centralna Stolarnia 

20 Rejon Obsługi Konserwatorskiej 

21 Centrum Kongresowo - Dydaktyczne 

22 Administracja 

System: Gospodarka mieniem 

1 Zarządzanie nieruchomościami 

Majątek Uczelni 

2 Ewidencja środków trwałych 

Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych oraz przedmiotów 

3 

podlegających pozabilansowej ewidencji ilościowo-wartościowej 

4 Inwentaryzacja 


83

5 Kasacja majątku Uczelni 

6 Inwestycje i remonty 

7 Wynajem pomieszczeń i udostępnianie innych składników majątku 

8 Gospodarka magazynowa 

9 Gospodarka transportowa 

System: Ochrona aktywów 

1 Zabezpieczenie i ochrona mienia 

2 Ubezpieczenie majątku 

3 Ewaluacja ewidencji majątku Uczelni 

4 Ochrona zasobów informatycznych 

System: Zakupy 

1 Zakupy materiałów i usług 

2 Zakupy aparatury i sprzętu 

3 Plany zakupów 

4 Rozdysponowanie zakupów w Uczelni 

System: Zamówienia publiczne 

Zaopatrzenie 

1 Wewnętrzne procedury udzielania zamówień publicznych 

2 Zgodność procedur zamówień publicznych z przepisami prawa 

System: Współpraca miedzynarodowa 

1 Współpraca z uczelniami 

2 Projekty międzynarodowe 

3 Wyjazdy służbowe za granicę 

4 Pobyt gości zagranicznych w Uczelni 

5 Studenci zagraniczni 

Współpraca z zagranicą 

6 Studenci, doktoranci i pracownicy kierowani za granicę 

7 Umowy 

System: Fundusze Unijne 

1 Pozyskiwanie funduszy z Unii Europejskiej 

2 Kontrola wydatkowania funduszy Unii Europejskiej 

Wewnętrzne procedury prowadzenia projektów finansowanych ze 

3 

środków Unii Europejskiej 

4 Zgodność procedur z przepisami prawa 

System: Kadry 

Polityka personalna 

1 Procedury zatrudniania i powoływania na stanowiska 

2 Akta osobowe pracowników 

3 Szkolenia i rozwój zawodowy pracowników 


84

4 Polityka awansowania 

5 Ocena pracowników, dyscyplina pracy 

6 Ochrona danych osobowych 

7 Plany szkoleń pracowników uczelni 

Zgodność wewnętrznych przepisów dotyczących spraw pracowniczych z 

8 

obowiązującymi aktami prawnymi 

9 Realizacja pensum dydaktycznego 

System: Płace 

1 System wynagradzania 

2 Naliczanie składników wynagradzania 

3 Ewidencja i rozliczanie godzin ponadwymiarowych i nadliczbowych 

4 Prowadzenie dokumentacji płacowej pracowników 

5 Sporządzanie umów cywilno prawnych 

6 Wynagradzanie z tytułu umów cywilno prawnych i zleceń 

7 Naliczanie podatku dochodowego i składek ZUS 

8 Pomoc Materialna dla pracowników 

System: Obsługa procesu dydaktycznego 

Proces dydaktyczny 

1 Prowadzenie dokumentacji przebiegu studiów 

2 Rekrutacja na studia 

3 Pomoc materialna dla studentów 

4 Obsługa formy kształcenia 

5 Zasady współpracy z bazą kliniczną 

6 Działalność kulturalno – wychowawcza studentów 

7 Działalność domów studenckich 

8 Działalność systemu biblioteczno-informacyjnego 

Organizacja 

System: Organizacja Uniwersytetu Medycznego 

1 Struktura organizacyjna i podział kompetencji 

2 Obieg dokumentów i przepływ informacji 

3 Zakres czynności, uprawnień, obowiązków i odpowiedzialności 

4 Zgodność przepisów wewnętrznych z aktami wyższego rzędu 

System: Działalność Naukowo - Badawcza 

1 Działalność naukowo – badawcza 

Badania naukowe 

2 Komercyjna działalność naukowo – badawcza 

3 Procedury dotyczące działalności naukowo badawczej 

4 Badania statutowe i prace rozwojowe 

5 Badania własne 


85

6 Granty naukowe 

7 Sprawozdawczość z prowadzonej działalności przez Wydziały 

8 Działalność wydawnicza 

Wyniki analizy ryzyka przy użyciu metody mieszanej przedstawia poniższa tabela: 

Lp. Nazwa obszaru kolejność 

1. 

2. 

3. 

… 


wewnętrznych w 

roku…… 


zewnętrznych w 

roku…… 

3. Wyniki przeprowadzonej analizy zasobów osobowych. 


suma 

kontroli 

Wyszczególnienie Osobodni 

4. Zadania audytowi, w tym: 

- zadania zapewniające 

- czynności doradcze 

- czynności sprawdzające 

2. Audyt zlecony 

RAZEM 

ostateczna 

kolejność 

4. Lista obszarów ryzyka, w których zostaną przeprowadzone zadania zapewniające. 

Lp. Nazwa obszaru Nazwa systemu Poziom ryzyka 

w systemie 

1. 

2. 

… 

5. Informacja na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację 

poszczególnych zadań zapewniających. 

Lp. Planowane zadania zapewniające Planowany czas 

w osobodniach 

1. 

2. 

… 

86

6. Informacja na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację czynności 

doradczych. 

Lp. Planowane czynności doradcze 

1. 

… 


Planowany czas 

w osobodniach 

7. Informacja na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację czynności 

sprawdzających. 

Lp. Planowane czynności sprawdzające 

1. 

2. 

… 

8. Informacja na temat cyklu audytu. 

1. Liczba wszystkich obszarów ryzyka 8 

2. Liczba obszarów ryzyka wyznaczonych do przeprowadzenia zadań zapewniających w …… r. 

Planowany czas 

w osobodniach 

3. Cykl audytu ….. lat 

(data) (pieczątka i podpis audytora wewnętrznego/ 

koordynatora komórki audytu wewnętrznego) 

(data) 

(pieczątka i podpis kierownika jednostki) 

87




W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 

Jednostka audytowana: 

KWESTIONARIUSZ KONTROLI WEWNĘTRZNEJ 

Przedmiot zadania zapewniającego: 

Wykonał : 

Data i podpis: 


Poznań, dnia.........….. 

l.p. Zagadnienie TAK NIE UWAGI 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

88




W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 


Przedmiot zadania zapewniającego: 

Wykonał : 


LISTA KONTROLNA 

l.p. Czynność do wykonania Wykonano 

/ data 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

Sposób 

wykonania 


Poznań, dnia....... ….. 

Uwagi 

89




W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 

PROGRAM ZADANIA ZAPEWNIAJĄCEGO 


POZNAŃ, DNIA ........ …..r. 

1 Oznaczenie zadania zapewniającego Temat i numer audytu, nazwa i adres 

jednostki audytowanej 

2 Budżet czasowy Liczba dni przewidzianych w planie 

rocznym 

3 Planowany termin rozpoczęcia audytu 

4 Planowany termin przedstawienia sprawozdania 

wstępnego 

5 Planowany termin przedstawienia sprawozdania 

końcowego 

Podpis Kierownika KAW 

Data i miejsce podpisania 

1 Cel audytu Wskazanie celu (celów) 

2 Zakres audytu Wskazanie przedmiotowego i 

podmiotowego zakresu audytu 

3 Skład zespołu przeprowadzającego audyt Nazwisko audytorów wykonujących 

zadanie zapewniające 

4 Analiza ryzyka Analiza ryzyka obszarów działalności 


5 Harmonogram czasowy Planowany czas trwania audytu, 

rozplanowanie terminów wykonania 

poszczególnych czynności 

6 Metodyka audytu 

7 Uwagi 

Wskazówki na temat technik i sposobów 

przeprowadzania audytu, najważniejszych 

problemów, na które należy zwrócić 

szczególną uwagę, wymaganych dowodów 

i sposobów ich badania i 

udokumentowania, wskazówki 

organizacyjne, wzory wykazów i zestawień 

90




W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 

NR ZADANIA ZAPEWNIAJĄCEGO 

NAZWA JEDNOSTKI AUDYTOWANEJ 

TEMAT ZADANIA ZAPEWNIAJĄCEGO 

DATA 

PRZEDMIOT WYWIADU 

Przygotował: 

Sprawdził: 

PROTOKÓŁ Z WYWIADU/ROZMOWY 

……………………………………………………. 

(pieczątka i podpis audytora wewnętrznego) 


Poznań, dnia................ 

………………………………………………………………. 

(czytelny podpis osoby, z którą przeprowadzany był wywiad/rozmowa) 

91

Załącznik 6 



W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 

Nazwa zadania 

zapewniającego: 

Przygotował: Data: 

ARKUSZ USTALEŃ AUDYTU 

Sprawdził: Data: 

Nr zadania: 


Poznań, dnia................. 

1. OMÓWIENIE STANU KORZYSTNEGO/NIEKORZYSTNEGO - Stwierdzenie (lub nie) odstępstw, 

uzasadniające je fakty i wyniki testów, a także skutek danego stanu (powody zmiany, naruszone normy). O ile to 

możliwe podanie przyczyny odstępstwa i wyjaśnienie, dlaczego uznano je za ustalenie audytu (np. sprzeczność z 

zapisaną procedurą, itp.). 

STAN: 

Stan stwierdzono na podstawie: 

2. ZALECENIE/BRAK ZALECEŃ - Jak najlepiej naprawić tę sytuację na podstawie akceptowalnych 

kryteriów uzgodnionych z zainteresowanym personelem? 

Zalecenie na podstawie: 

3. REAKCJA - Stwierdzenie, czy zainteresowany personel zgadza się, czy też nie zgadza z danym ustaleniem 

oraz zaleceniami. W przypadku niezgody - wskazuje stanowisko zajęte przez jednostkę audytowaną. 

4. OPINIA ZAMYKAJĄCA - Prezentacja ostatecznej opinii, kwestii otwartych, spornych interpretacji, 

początkowych reakcji, pozycji do sekcji "tło informacyjne". 

5. ZAZNACZ JEDNO Z PONIŻSZYCH: 

Włączyć do ostatecznego sprawozdania 

Nie włączać do ostatecznego sprawozdania (podać powody poniżej) 

92




W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 


Przedmiot : 

Wykonał : 


l.p. Pytania dotyczące ryzyk 

związanych z działalnością 


1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

… 

KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY 


Poznań, dnia.................. 

TAK NIE UWAGI 

93




W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 

l.p. Czynność Współpraca 

z systemem 

komputerowym 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

… 

ŚCIEŻKA AUDYTU 


Poznań, dnia................. 

Jednostka Przeprowadzone Dokument wynikowy 

odpowiedzialna 

Opis systemu/etap 

kontrole Dokument 

wtórny 

Dokument 

pierwotny 

94




W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 

ARKUSZ WYKRYCIA I ANALIZY PROBLEMU (FRAP) 

Nazwa komórki audytu wewnętrznego: 

Stanowisko ds. Audytu Wewnętrznego 

Nazwa jednostki organizacyjnej Uczelni, która została poddana audytowi: 

Temat zadania zapewniającego: 

Numer zadania zapewniającego: 

Osoba sporządzająca: 

Data: 

Numer porządkowy w aktach bieżących: 

Zatwierdził: 

FAKTY: 

JAK POWINNO BYĆ: 

PRZYCZYNY: 

KONSEKWENCJE: 

STANOWISKO AUDYTORA WEWNĘTRZNEGO: 

ZALECENIA: 

Wyjaśnienia skrótów: 



Poznań, dnia …………………. 

95




W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 

RODZAJ AKT: 

ROK: 

AKTA STAŁE 

l.p. ZAWARTOŚĆ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 


Poznań, dnia …………………. 

96




W POZNANIU 

UL. FREDRY 

61 – 701 POZNAŃ 

TEMAT: 

JEDNOSTKA AUDYTOWANA: 

AKTA BIEŻĄCE 

l.p. ZAWARTOŚĆ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 


Poznań, dnia ................. 

97

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w ... - UMP

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?