Hướng dẫn quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên - IUCN

Sự tham gia của cộng đồng địa phương và người bản địa: Nguyên tắc và hướng dẫn
2.3. Xây dựng khu BTTN mới trên lãnh thổ, vùng duyên hải, biển và các vùng nước ngọt
phải dựa trên việc công nhận quyền hợp pháp của cộng đồng sống trong vùng đất
đai, lãnh thổ, nguồn nước,bãi biển và các tài nguyên khác mà họ đã sở hữu hoặc
chiếm dụng lâu đời.
2.4. Việc công nhận các quyền đó không thuộc chức trách của các nhà quản lý khu BTTN,
do vậy, các nhà quản lý phải tạm thời bố trí cho các cộng đồng dân tộc sinh sống. Việc
bố trí cho các cộng đồng sinh sống phải tôn trọng tất cả các quyền và nguyện vọng
của ngưòi dân và cộng đồng, không can thiệp vào quá trình ra quyết định hợp pháp
của họ, cần bảo đảm rằng các biện pháp bảo vệ phải được triển khai nhanh chóng,
xem xét nơi nào cần quản lý hay thoả thuận đồng quản lý.
2.5. Trong trường hợp các quyền của người dân địa phương và người dân tộc trong khu
BTTN chưa được Chính phủ thừa nhận mà phải chờ cho đến khi quyền đó được thừa
nhận, thì phải bảo đảm rằng các cộng đồng đó vẫn đuợc sử dụng nguồn tài nguyên
hiện có trong vùng lãnh thổ, vùng biển/bờ biển và vùng nước ngọt của họ chừng nào
nguồn tài nguyên đó vẫn cần cho cuộc sống của họ. Nếu có bất cứ sự cấm đoán nào
thì phải có sự nhất trí của cộng đồng có liên quan và phải đền bù thoả đáng nếu như
sự cấm đoán đó được tất cả các bên cho là cần thiết, làm như vậy để bảo đảm rằng
nguồn tài nguyên thiên nhiên trong khu BTTN vẫn được bảo tồn tốt đẹp.
Nguyên tắc 3
Nguyên tắc phân cấp, tham gia, minh bạch và trách nhiệm cần được thể hiện trong tất
cả các hoạt động liên quan đến lợi ích chung của khu bảo tồn thiên nhiên, cộng đồng địa
phương, ngươi dân bản địa.
Hướng dẫn
3.1. Trong vùng lãnh thổ,vùng biển/bờ biển và vùng nước ngọt của đồng bào dân tộc
trong khu BTTN, những người có uy tín và là đại diện cho cộng đồng địa phương trong
việc đưa ra các chính sách cần được công nhận và tôn trọng trong khuôn khổ của chính
sách và luật pháp của quốc gia. Để làm điều này, cơ cấu tổ chức và văn bản pháp quy
liên quan đến hệ thống các khu BTTN cần được điều chỉnh cho phù hợp, đáp ứng được
về mặt tổ chức, cơ chế và các thủ tục khi quyết định việc đồng quản lý.
3.2. Quản lý khu BTTN phải được thực hiện thông qua một cơ chế chính thống trong đó
thừa nhận các quyền và trách nhiệm, ví dụ như thông qua các hợp đồng quản lý và
đồng quản lý hoặc cùng nhau xây dựng các kế hoạch quản lý. Các tổ chức của người
dân đồng quản lý các khu vực trên, các cơ quan quản lý các khu BTTN của nhà nước,
của tỉnh và của địa phương phải cùng nhau chia sẻ trách nhiệm để thực hiện được các
kế hoạch và mục tiêu đã thoả thuận.
3.3. Cần khuyến khích đánh giá việc thực hiện các hoạt động trên bằng cách các cơ quan
quản lý khu BTTN và các tổ chức của đồng bào dân tộc và người dân địa phương cùng
nhau thường xuyên theo dõi và có báo cáo công khai, minh bạch.
3.4. Các khu BTTN mới chỉ được xây dựng trong vùng lãnh thổ, vùng biển/bờ biển và vùng
nước ngọt trên cơ sở tự giác và/hoặc được sự đồng ý của của đại diện các cộng đồng
và chính quyền Trung ương, tỉnh hoặc địa phương;
3.5. Quá trình xây dựng các khu BTTN mới trong vùng lãnh thổ, biển/bờ biển hoặc vùng
nước ngọt phải tuân thủ các thủ tục sau đây:
71