Hướng dẫn quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên - IUCN

Giá trị kinh tế của khu bảo tồn thiên nhiên
4.1 Giới thiệu và cách tiếp cận mới đối với khu BTTN
4.1.1 Giới thiệu
Trước đây một số người chưa hoàn toàn ủng hộ việc hỗ trợ phát triển hệ thống các khu BTTN,
mặc dù các khu BTTN có thể cung cấp nhiều dịch vụ môi trường và là địa điểm lý tưởng cho
các dịch vụ du lịch và giải trí. Tuy nhiên, hiện nay nhận thức về vấn đề này đã thay đổi. Đa số
các quốc gia đã cho rằng khu BTTN là một hình thức dịch vụ xã hội cũng như dịch vụ y tế, giáo
dục, quốc phòng, và cung cấp hỗ trợ cho các khu BTTN một cách tương xứng.
Các nước đang phát triển, nơi có nhiều vùng có giá trị đa dạng sinh học cao, thường eo hẹp
về ngân sách. Vì vậy đầu tư ngân sách của chính phủ cho các khu BTTN thường không đầy đủ
và không ổn đinh. Vì vậy, việc đổi mới và đa dạng hoá các nguồn tài chính cho các khu BTTN
là một vấn đề quan trọng.
Ngoài nguồn hỗ trợ của ngân sách nhà nước, có thể tìm kiếm các nguồn hỗ trợ khác trong xã
hội và của các thể chế, tổ chức, chương trình quốc tế như Công ước quốc tế về đa dạng sinh
học (CBD), Công ước về di sản quốc tế (WHC), Công ước Ramsar về vùng đất ngặp nước, Luật
biển quốc tế, Chương trình Con người và Sinh quyển (MAB) của UNESCO…
Tuy nhiên để có thể huy động được các nguồn tài chính, cần đánh giá và nhận thức được giá
trị kinh tế của các khu BTTN.
4.1.2 Cách tiếp cận mới đối với các khu bảo tồn thiên nhiên
Tại Hội nghị thượng đỉnh năm 1992, chính phủ các nước đã đồng ý cần có một diễn đàn mới
về phát triển bền vững. Diễn đàn mới này bao gồm cả Công ước quốc tế về đa dạng sinh học
(CBD). Diễn đàn kêu gọi các chính phủ thành lập và hỗ trợ phát triển hệ thống các khu BTTN.
Các chính phủ đã công nhận các khu BTTN là các đơn vị kinh tế đóng vai trò quan trọng
trong xoá đói giảm nghèo, duy trì hệ sinh thái và hỗ trợ môi trường sống của các cộng đồng
trên thế giới. Quan điểm mới này về khu BTTN đòi hỏi phải có nhận thức đúng và hiểu rõ giá
trị kinh tế của các khu BTTN.
Nếu biết quản lý và khai thác, các khu BTTN cũng có thể là các đơn vị tạo ra thu nhập, đóng
góp quan trọng vào phát triển kinh tế. Ví dụ, các nghiên cứu gần đây cho thấy tại Canada các
hoạt động tại các khu BTTN đã đem lại khoảng 6,5 tỷ đô la Canada/năm, tạo ra 159.000 chỗ
làm, và đóng góp 2,5 triêu đô la Canada tiền thuế cho chính phủ.
Tại Úc, 8 vườn quốc gia đã thu được 2 tỷ đô la Úc/năm và đóng 60 triệu đô la Úc/năm thuế cho
Chính phủ. Hàng năm, chính phủ Costa Rica đã đầu tư cho các vườn quốc gia khoảng 12 triệu
đô la Mỹ; du lịch sinh thái tại các vườn quốc gia là ngành có doanh thu đứng thứ 2 tại Costa
Rica. Năm 1991, đã có 500.000 du khách quốc tế tới thăm và thu đuợc 330 triệu đô la Mỹ.
Một số nơi cho thấy khu BTTN có tác động kinh tế tới đời sống dân cư. Ví dụ tại Tanzania, việc
săn bắt trộm voi lấy ngà tại phía đông nam VQG Tarangire đã làm giảm đàn voi, kết quả là các
45