Hướng dẫn quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên - IUCN

Hệ thống khu bảo tồn thiên nhiên
2.1 Tầm quan trọng
Những mối đe dọa chính tới khu BTTN ở hầu hết các nước thường xuất phát từ bên ngoài ranh
giới khu BTTN. Khi những mối liên kết giữa khu BTTN và các yếu tố bên ngoài chưa được xác
định và giải quyết, thì những vấn đề cơ bản của bảo tồn khó có thể giải quyết được. Do vậy,
quy hoạch hệ thống khu BTTN không thể chỉ tập trung vào từng khu BTTN riêng biệt, mà phải
đề cập đến các mối quan tâm rộng hơn của xã hội. Hệ thống khu BTTN và quy hoạch hệ thống
khu BTTN có vai trò quan trọng, đảm bảo:
• Kết nối hệ thống khu BTTN với các ưu tiên quốc gia và xắp xếp thứ tự ưu tiên trong
quá trình phát triển khu BTTN.
• Giúp tiếp cận tới các nguồn tài trợ trong nước và quốc tế thông qua xác định các ưu
tiên đầu tư cho khu BTTN, và tăng khả năng sử dụng hiệu quả các nguồn vốn và tài
nguyên.
• Hạn chế đưa ra các quyết định về quản lý tài nguyên theo từng trường hợp đơn lẻ,
thiếu tính hệ thống.
• Thúc đẩy quá trình lồng ghép với các chiến lược liên quan khác như chiến lược phát
triển bền vững, bảo tồn đa dạng sinh học, du lịch quốc gia...
• Giúp giải quyết mâu thuẫn trong quá trình quyết định liên quan đến việc đánh đổi
(trade-offs), làm rõ vai trò và trách nhiệm và thúc đẩy quá trình tham gia của nhiều
bên có liên quan.
• Tăng cường hiệu quả và hiệu xuất trong xây dựng và sử dụng ngân sách.
• Giúp thực hiện các cam kết trong các công ước quốc tế.
• Chủ động hơn trong quản lý bảo tồn và xây dựng hệ thống khu BTTN có hiệu quả.
• Xây dựng khung hệ thống khu BTTN đa dạng, bao gồm các phân hạng chú trọng đến
bảo vệ nghiêm ngặt và các phân hạng có sự tác động tích cực của con người.
• Tạo điều kiện để các ban quản lý khu BTTN có được sự ủng hộ cần thiết của xã hội.
2.2 Quy hoạch hệ thống
Quy hoạch hệ thống nhằm mục đích tối đa hoá các đặc điểm mong muốn nhất của một hệ
thống khu BTTN quốc gia, được xây dựng trên cơ sở các điều kiện và bối cảnh của từng nước
về các mặt: môi trường, lịch sử, xã hội, chính trị, kinh tế và văn hóa.
Quy hoạch và quản lý hiệu quả các khu BTTN đòi hỏi cách tiếp cận điều phối - phối hợp với
cả các bên có liên quan trong hệ thống, và cả với các hoạt động quản lý và sử dụng đất, tài
nguyên thiên nhiên khác.
Quy hoạch hệ thống khu BTTN đòi hỏi:
• Xác định các khu BTTN là một ưu tiên quan trọng của quốc gia; Xác định mối quan hệ
giữa các đơn vị và các phân hạng khu BTTN khác nhau và giữa các khu BTTN và các
hình thức sử dụng đất khác;
• Có cái nhìn chiến lược về khu BTTN
• Xác định vai trò của các đối tác chính liên quan đến khu BTTN và mối quan hệ giữa
các đối tác này;
• Xác định các thiếu hụt trong hệ thống khu BTTN (bao gồm cả các cơ hội và yêu cầu kết
nối) và những sự thiếu hiệu quả trong quản lý, và
9