Hướng dẫn quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên - IUCN

Tổng quan
•
•
•
•
Du lịch và nghỉ dưỡng
Giáo dục
Sử dụng bền vững tài nguyên của hệ sinh thái tự nhiên
Gìn giữ các bản sắc văn hoá và truyền thống
Việc xắp xếp một khu BTTN vào một phân hạng nhất định cần căn cứ vào mục tiêu quản lý
chủ đạo của khu BTTN đó. Mối quan hệ giữa các mục tiêu quản lý và các phân hạng thể hiện
tại Bảng 1 như sau:
Bảng 1: Mối quan hệ giữa mục tiêu quản lý và các phân hạng khu BTTN
Mục tiêu quản lý Ia Ib II III IV V VI
Nghiên cứu khoa học 1 3 2 2 2 2 3
Bảo vệ đời sống hoang dã 2 1 2 3 3 - 2
Bảo vệ đa dạng loài và gen 1 2 1 1 1 2 1
Gìn giữ các dịch vụ môi trường 2 1 1 - 1 2 1
Bảo vệ các đặc điểm tự nhiên và văn hoá - - 2 1 3 1 3
Du lịch và nghỉ dưỡng - 2 1 1 3 1 3
Giáo dục - - 2 2 2 2 3
Sử dụng bền vững tài nguyên của hệ sinh thái tự nhiên - 3 3 - 2 2 1
Gìn giữ các bản sắc văn hoá và truyền thống - - - - - 1 2
Cần chú ý một số nguyên tắc quan trọng của Hệ thống phân hạng khu BTTN 1994 như sau:
• Các phân hạng căn cứ vào mục đích quản lý, không thể hiện hiệu quả quản lý;
• Đây là hệ thống phân hạng quốc tế;
• Tên các khu BTTN có thể thay đổi tuỳ từng quốc gia
• Tất cả các phân hạng đều quan trọng
• Các phân hạng thể hiện mức độ can thiệp của con người tăng dần từ phân hạng I đến
phân hạng VI.
Hệ thống phân hạng khu BTTN của IUCN không có ý định đặt ra những tiêu chuẩn hoặc làm
hình mẫu chính xác để áp dụng ở cấp quốc gia. Các khu BTTN được thành lập trước tiên để đáp
ứng các yêu cầu của địa phương và quốc gia, sau đó được “đặt tên” và gắn với các phân hạng
của IUCN căn cứ vào mục tiêu quản lý.
Mới đây, IUCN đã tiến hành nghiên cứu đánh giá việc áp dụng phân hạng IUCN về các khu
BTTN trên thế giới thông qua dự án “Nói cùng một ngôn ngữ”.
1.3 Các loại hình khu bảo tồn thiên nhiên khác
Hệ thống phân hạng năm 1978 của IUCN bao gồm Khu dự trữ sinh quyển và Khu di sản thiên
nhiên thế giới (Phân hạng IX và X). Tuy nhiên, cũng như các khu RAMSAR và Công viên ASEAN,
đây không phải là những phân hạng khu BTTN mà là những danh hiệu khu vực và quốc tế.
Vì vậy hệ thống phân hạng 1994 của IUCN không bao gồm những khu này. Tuy nhiên những
khu này được ghi nhận trong Danh sách của Liên hợp quốc và các ấn phẩm phù hợp khác
của IUCN.
5