Treść profesjonalnych kontraktów sportowych

Prawo sportowe
Wol¹ ustawodawcy by³o, aby zawodnik profesjonalny uprawia³
sport na podstawie umowy o pracê, która winna byæ zgodna
z zasadami Kodeksu Pracy.
Zawieraj¹c umowê o pracê z zawodnikiem
profesjonalnym, kluby podpisuj¹
zwyk³¹, „blankietow¹” umowê oraz dodatkowo
szczegó³owy kontrakt, bêd¹cy
93
Wiktor Cajsel
TreϾ
profesjonalnych
kontraktów sportowych
Zawieraj¹c umowê o pracê z zawodnikiem profesjonalnym, kluby podpisuj¹
zwyk³¹, „blankietow¹” umowê oraz dodatkowo szczegó³owy kontrakt, bêd¹cy
aneksem do tej umowy, precyzuj¹cy indywidualne prawa i obowi¹zki sportowca.
Gdy natomiast chc¹, by ³¹czy³a ich umowa o œwiadczenie us³ug sportowych,
nadaj¹ jej treœæ identyczn¹ jak wy¿ej wspomniany aneks. W artykule przedstawiono
problematykê umowy o pracê, która jest w ca³oœci „skomponowana” dla
celów profesjonalnego sportowego zobowi¹zania pracowniczego, a potem analizie
poddano elementy profesjonalnego kontraktu sportowego, rozumianego
jako sensu stricto umowa o œwiadczenie us³ug sportowych oraz aneks do umowy
o pracê.
S£OWA KLUCZOWE: prawo pracy – umowa o pracê – umowa o pracê z zawodnikiem
profesjonalnym – kontrakt sportowy.
„Sport Wyczynowy” 2001, nr 1-2/433-434
aneksem do tej umowy, uszczegó³owiaj¹cy
indywidualne prawa i obowi¹zki
sportowca. Gdy natomiast chc¹, by ³¹czy³a
ich umowa o œwiadczenie us³ug

94
sportowych, nadaj¹ jej treœæ identyczn¹
jak wy¿ej wspomniany aneks. Z tego
wzglêdu najpierw poruszê tu problematykê
umowy o pracê, która jest w ca³oœci
„skomponowana” dla celów profesjonalnego
sportowego zobowi¹zania
pracowniczego, a potem analizie poddam
elementy profesjonalnego kontraktu
sportowego, rozumianego jako sensu
stricto umowa o œwiadczenie us³ug sportowych
oraz aneks do umowy o pracê.
Ka¿d¹ czêœæ opracowania poprzedzê
krótkimi omówieniami podstawowych
elementów kontraktów, zawieranych
przez niektóre polskie zwi¹zki sportowe.
1 Wzory te stanowi¹ pewne minimum,
poni¿ej którego stronom konkretnego,
indywidualnego, zawodniczego
stosunku prawnego zejϾ nie wolno.
Umowa o pracê
Z art. 22 ust. 2 „Ustawy o kulturze
fizycznej” 2 wynika, ¿e wol¹ ustawodawcy
by³o, aby zawodnik profesjonalny
uprawia³ sport na podstawie umowy
o pracê, która w przewa¿aj¹cej mierze
winna byæ zgodna z zasadami Kodeksu
Pracy. Z faktu, i¿ nie mo¿na postawiæ
znaku równoœci pomiêdzy obowi¹zkami
i prawami „zwyk³ego” pracownika oraz
sportowca profesjonalnego, wyp³ywa
koniecznoœæ ró¿nicowania treœci ich
umów o pracê - ze wzglêdu na przed-
1 Wzory takie obowi¹zuj¹ np. w PZPN i ZPRP.
Natomiast PLK aktualnie przygotowuje siê
do uchwalenia takiego wzoru.
2 „Zawodnikami posiadaj¹cymi status zawodnika
profesjonalnego s¹ osoby uprawiaj¹ce
sport na podstawie umowy o pracê lub umowy
cywilnoprawnej i otrzymuj¹ce za to wynagrodzenie”.
Wiktor Cajsel
miot stosunku pracy (dyferencjacja
przedmiotowa). 3
Przedmiotem stosunku pracy zawodnika
profesjonalnego jest œwiadczenie
specyficznego rodzaju pracy (tzw. pracy
sportowej 4 ), polegaj¹cej na uczestniczeniu
w treningach i zawodach o randze
mistrzowskiej lub innej 5 , wskazanych
mu przez jego pracodawcê, czyli klub
sportowy. Jak zauwa¿a A. Kijowski:
„pojêcie pracy jest w prawie pracy zrelatywizowane
do celu podejmowanych
czynnoœci oraz warunków ich wykonywania.[...]
Choæ uprawianie sportu nie jest
zazwyczaj prac¹, to staje siê ni¹ w ramach
sportowego kontraktu profesjonalnego”.
6 Treœæ takich kontraktów bêdzie
przedmiotem dalszych rozwa¿añ.
3Por. A. Kijowski, Status prawny sportowca
zawodowego [w:] Prawne problemy sportu
zawodowego, PTPS, „Sport i prawo” nr 3,
Wydawnictwo Poznañskie 1995, s. 39
i nast.; O dyferencjacji prawa pracy czytaj
tak¿e: W. Szubert, Zarys prawa pracy.
Warszawa 1976, PWN, s. 48-51, oraz J. Joñczyk,
Prawo pracy. Warszawa 1995, PWN, s.
34-36.
4Jak zauwa¿a A. Kijowski: „Profesjonalne
uprawianie sportu wyczynowego staje siê wiêc
wykonywaniem szczególnego rodzaju pracy,
poprzez któr¹ klub sportowy mo¿e odp³atnie
œwiadczyæ mi³oœnikom sportu specyficzne
us³ugi kulturalne”, [w:] Sytuacja prawna
sportowca wyczynowego, Warszawa-Poznañ
1984, PWN, s. 29.
5Np. mecze kontrolne, towarzyskie, okazjonalne
itp.
6A. Kijowski, Status prawny pracownika wykonuj¹cego
czynnoœci zawodnika sportowego,
„Nowe Prawo” 1982, nr 9-10, s. 66. Autor
ten opar³ swój pogl¹d na twierdzeniu wyra¿onym
w literaturze prawa pracy przez
S. M. Grzybowskiego w pracy Wstêp do nauki
prawa pracy. Kraków 1947, Ksiêgarnia

Treœæ profesjonalnych kontraktów sportowych
Analizuj¹c kodeksowy kszta³t treœci
umowy o pracê, nale¿y stwierdziæ, i¿ -
jak stanowi art. 29 KP - znaleŸæ siê
w niej powinny postanowienia o: jej rodzaju
(na czas nieokreœlony, na czas
okreœlony, na czas wykonywania okreœlonej
pracy, spó³dzielcza umowa o pracê),
warunkach i stronach. Postanowienia,
odnosz¹ce siê do okreœlenia
rodzaju i stron, nie wymagaj¹ dodatkowych
szczegó³owych wyjaœnieñ. Wypada
jedynie nadmieniæ, gdy strony nie
okreœli³y wyraŸnie rodzaju umowy, to
stan taki rodzi domniemanie, ¿e zawarto
j¹ na czas nieokreœlony. Tymczasem
w klubach sportowych zawiera siê umowy
o pracê z zawodnikami profesjonalnymi
na czas okreœlony, np.: na jeden
rok czy na trzy lata itp. 7 Trudny do zaakceptowania
by³by dla nich, jak siê wydaje,
obowi¹zek zawierania umów o pracê
na czas nieokreœlony, jaki nak³ada na
pracodawcê art. 25 1 KP. Zgodnie z jego
treœci¹: „Zawarcie kolejnej umowy
o pracê na czas okreœlony jest równoznaczne
w skutkach prawnych z zawarciem
umowy o pracê na czas nieokreœlony,
je¿eli poprzednio strony dwukrotnie
zawar³y umowê o pracê na czas okreœlony
na nastêpuj¹ce po sobie okresy” [...].
Powszechna, na s. 84: „Gdy zwykle nie jest
prac¹ gra sportowa, staj¹ siê ni¹ te same czynnoœci,
wykonywane przez d¿okeja na wyœcigach
konnych, zawodowca przy grze w pi³kê
no¿n¹, boksie itp.”. Zob. te¿ wzór kontraktu
- umowy o pracê, uchwalony przez PZPN
(za³¹cznik nr 1 do Uchwa³y nr I/1 z dnia 18
lutego 2000 roku Zarz¹du PZPN).
7 Np. art. 5 zasad pi³karskich przewiduje
expressis verbis jako wy³¹czny rodzaj kontraktów
- kontrakty na czas okreœlony (ad
solemnitatem).
95
Z istoty sportowego stosunku pracy
wynika, ¿e zawodnik profesjonalny wykonuje
swe obowi¹zki w trakcie trwania
cyklu rozgrywkowego, w ci¹gu kilku
miesiêcy w roku kalendarzowym. Po
jego zakoñczeniu zawodnicy zmieniaj¹
barwy klubowe, koñcz¹ karierê sportow¹,
itd.. Umowy o pracê na czas okreœlony
wydaj¹ siê wiêc idealnie dopasowane
do charakteru zobowi¹zania sportowego.
Oczywiœcie mog¹ to byæ umowy
na doœæ d³ugi okres czasu, na np.
szeœæ lat lub wiêcej, lecz czy rozwi¹zuje
to ca³kowicie problem zastosowania
dyspozycji art. 25 1 KP, do stosunku pracy
zawodnika profesjonalnego?
Konstrukcja umowy o pracê na czas
okreœlony, powoduje tak¿e i to, ¿e po zakoñczeniu
okresu, na który zosta³a zawarta,
strony maj¹ pe³n¹ swobodê w wyborze
„dalszej drogi”. Mog¹, lecz nie musz¹,
zawrzeæ ze sob¹ kolejn¹ umowê. Np.
w rozgrywkach organizowanych przez
PZPN, zawodnik, któremu skoñczy³ siê
kontrakt, teoretycznie mo¿e przejœæ do
dowolnie wybranego innego klubu. Gdy
zainteresowane kluby nie mog¹ dojœæ do
porozumienia w kwestii ekwiwalentu
transferowego 8 , w³aœciwy organ PZPN
ustala, po przeprowadzeniu postêpowania
mediacyjnego, stosown¹ jego wielkoœæ,
bior¹c pod uwagê: wiek zawodnika,
aktualny poziom sportowy, wysokoϾ
zarobków w klubie i reprezentacji. 9
8 Okreœlanego tak¿e mianem ekwiwalentu
za wyszkolenie. Szerzej na ten temat pisze
A. Kijowski, Sytuacja prawna ..., s. 167 i nast.
9 Patrz § 40 statusu pi³karza oraz Uchwa³a
nr 7/108 z dnia 15 paŸdziernika 1999 roku
Prezydium Zarz¹du PZPN, bêd¹ca aktem
wykonawczym do niego.

96
Lecz w praktyce mo¿e siê okazaæ, i¿
klubu sportowego, do którego zamierza³
przejœæ zawodnik, nie bêdzie staæ na zap³atê
nawet tej, ustalonej w sposób mediacyjny
i uœredniony, kwoty ekwiwalentu
za wyszkolenie.
Stan taki - przynajmniej w polskiej
pi³ce no¿nej - utrzyma siê do 1 lipca
2003 roku. Od tego bowiem dnia bêdzie
mo¿na stosowaæ w praktyce zasadê
wolnoœci transferowej, bêd¹cej rezultatem
tzw. „sprawy Bosmana”, skutkuj¹cej
swobod¹ zawodnika profesjonalnego
w wyborze nowego pracodawcy po
up³ywie okresu wa¿noœci jego dotychczasowego
kontraktu (obecnie zasada ta
obowi¹zuje jedynie w rozgrywkach Polskiej
Ligi Koszykówki).
Mo¿na wiêc stwierdziæ, ¿e kluby
sportowe poprzez zawieranie z zawodnikami
profesjonalnymi d³ugoletnich
umów o pracê na czas okreœlony w
praktyce unikn¹ obowi¹zku realizowania
dyspozycji przepisu art. 25 1 KP. Po
dwóch umowach o pracê na czas okreœlony
(np. jednego roku) mog¹ przecie¿
zatrudniæ zawodnika na podstawie umowy
cywilnoprawnej, co poprzez przerwanie
ci¹gu umów spowoduje, i¿ liczenie
nastêpuj¹cych po sobie umów terminowych
rozpocznie siê od nowa.
W umowach o pracê zawodników
profesjonalnych spotyka siê tak¿e postanowienie,
i¿ „przy zawieraniu umowy
o pracê na czas okreœlony, d³u¿szy ni¿
6 miesiêcy, strony mog¹ przewidzieæ dopuszczalnoœæ
wczeœniejszego rozwi¹zania
tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem”.
Nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e
w ten sposób, kluby bardzo sprytnie
chc¹ uchroniæ siê przed koniecznoœci¹
Wiktor Cajsel
realizowania swych zobowi¹zañ, g³ównie
finansowych, w przypadku kontuzji
lub istotnego obni¿enia poziomu
sportowego zawodnika. Nale¿y s¹dziæ,
¿e licz¹ przy tym na „nieznajomoœæ
swych praw” przez zawodników,
przez co w praktyce - choæ jest to minimalny
odsetek poœród wszystkich
kontraktów 10 - jest to instytucja funkcjonuj¹ca
jednostronnie. A przecie¿ w takim
stanie rzeczy, zarówno klub, jak i zawodnik
mog¹ rozwi¹zaæ umowê o pracê
przed terminem, na jaki zosta³a zawarta
(zawodnik mo¿e wiêc swobodnie odejœæ
z klubu, dezorganizuj¹c jego funkcjonowanie).
Z powy¿szych wzglêdów kwestionujê
celowoϾ zamieszczania takich
postanowieñ w profesjonalnych kontraktach
sportowych, zawieranych w formie
umowy o pracê.
Umowa o pracê powinna zawieraæ
postanowienia o:
– rodzaju pracy,
– miejscu jej wykonywania,
– terminie rozpoczêcia,
– wynagrodzeniu.
W umowach o pracê zawodników
profesjonalnych rodzaj wykonywanej
pracy bêdzie to¿samy z rodzajem dyscypliny
sportu, w której rywalizuje dany
klub, czyli ich pracodawca. I tak, na
przyk³ad, klub sportowy, wystawiaj¹cy
do rywalizacji dru¿ynê w lidze hokeja na
lodzie, w umowie bêdzie rodzaj pracy
zawodnika okreœla³ jako „reprezentowanie
barw klubowych w zawodach
ligi hokeja na lodzie, wskazanych przez
10 Postanowienia takie spotka³em jedynie
w kontraktach, zawieranych w klubach
sportowych, rywalizuj¹cych w sporcie
kolarskim.

Treœæ profesjonalnych kontraktów sportowych
klub oraz uczestniczenie w zajêciach
treningowych”.
Trzeba tu zauwa¿yæ, i¿ wymóg
uczestniczenia w zajêciach treningowych
dotyczy³ bêdzie przede wszystkim
zawodników sportowych gier zespo³owych
11 , w których znaczenie ma zgranie
dru¿yny. Dotyczy to hokeja na lodzie,
pi³ki no¿nej, koszykowej, rêcznej itp.
Natomiast z inn¹ sytuacj¹, bêdziemy
mieli do czynienia w sportach, polegaj¹cych
na rywalizacji dru¿ynowej o innym
charakterze, takich jak ¿u¿el czy kolarstwo
itp., gdzie zasadnicze znaczenie ma
przygotowanie indywidualne. Zawodnicy
bêd¹ tu rozliczani z wyników lub punktów,
jakie zdobêd¹ w imprezie o randze
mistrzowskiej, i dlatego ich indywidualn¹
spraw¹ bêdzie przygotowanie do zawodów.
Sposób, w jaki zawodnik osi¹gnie
i nastêpnie utrzyma optymaln¹ formê
sportow¹ (a wiêc np. to, czy bêdzie odbywa³
treningi dwa razy dziennie, czy
te¿ raz w tygodniu), znajduje siê poza
sfer¹ bezpoœredniego zainteresowania
klubu sportowego.
Je¿eli chodzi o pojêcie miejsca pracy
zawodnika profesjonalnego, to nie
jest ono jednorodne. 12 Mówi¹c o tym
11 Umowa o pracê jest idealnym rodzajem
wiêzi prawnej ³¹cz¹cej zawodnika z klubem
sportowym rywalizuj¹cym w zespo³owych
dyscyplinach sportu. W dyscyplinach
indywidualnych natomiast doskonale to
zadanie spe³niaj¹ umowy cywilnoprawne.
12 W praktyce spotyka siê okreœlenie miejsca
wykonywania pracy w sposób nastêpuj¹cy:
siedziba pracodawcy oraz inne miejsca przez
niego wskazane, a w szczególnoœci miejsca, w
których odbywaæ siê bêd¹ zawody, zgrupowania,
mecze (w tym równie¿ kontrolne) i obozy
kondycyjne zarówno w kraju, jak i za granic¹.
97
miejscu bêdziemy myœleli o siedzibie
klubu, z którym zawodnika ³¹czy umowa
o pracê. W innym znaczeniu pojêcie
„miejsca pracy” bêdzie zwi¹zane z istot¹
pracy sportowca, któr¹ jest reprezentowanie
barw klubowych w trakcie
rozgrywek lub imprez, wskazanych mu
przez klub. W trakcie ca³ego cyklu rozgrywkowego
czêœæ imprez sportowych
bêdzie odbywa³a siê na obiektach klubu,
zatrudniaj¹cego sportowca, czêœæ rozgrywek
na obiektach dru¿yn przeciwnych.
W zwi¹zku z tym w praktyce
przyjê³o siê rozró¿nienie tych dwóch
miejsc rozgrywania imprez sportowych
za pomoc¹ terminów: „u siebie” i „na
wyjeŸdzie”. Takie te¿ bêdzie okreœlenie
w umowie o pracê zawodników profesjonalnych
ich miejsca wykonywania
pracy.
Miejscem pracy sportowca bêd¹
równie¿ obiekty klubu wykorzystywane
do zajêæ treningowych, zazwyczaj po³o-
¿one w jednym kompleksie sportowym,
co bêdzie równoznaczne z miejscem
pracy okreœlanym za pomoc¹ terminu
„u siebie”. Mog¹ to byæ tak¿e miejsca,
w których odbywaj¹ siê tzw. zgrupowania
szkoleniowe. Obecnie s¹ to najczêœciej
wynajmowane obiekty, wyposa¿one
w bogat¹ bazê szkoleniowo-medyczn¹,
na których kadra klubu sportowego
przygotowuje siê do nadchodz¹cych
rozgrywek. Ostatnio bogatsze kluby
przygotowuj¹ siê do rozgrywek tak-
¿e poza granicami naszego kraju, zatem
miejsce wykonywania pracy w takich
przypadkach, bêdzie usytuowane poza
granicami Polski. W tej sytuacji zawodnikom
przys³uguj¹ wszelkie œwiadczenia,
przewidziane w prawie polskim dla

98
pracowników, skierowanych do pracy
za granic¹. 13
W przypadku kolarzy szosowych
trudno bêdzie okreœliæ miejsce ich pracy
za pomoc¹ tych samych pojêæ („u siebie”,
„na wyjeŸdzie”) jak przy wczeœniej
omawianych dyscyplinach sportu. W ich
umowach miejsce pracy okreœlone jest
za pomoc¹ generalnego pojêcia „imprezy
wskazane przez klub”, które jest zbyt
szerokie, i jako takie nie mo¿e zostaæ zaakceptowane
przez doktrynê prawa pracy.
Na pocz¹tku ka¿dego sezonu zawodnikom
podaje siê jednak do wiadomoœci
rozk³ad imprez organizowanych przez
Polski Zwi¹zek Kolarski lub pod jego patronatem,
tworz¹cy tak zwany „kalendarz
startów”. Kluby sportowe wybieraj¹ z takiego
kalendarza imprezy, które je interesuj¹,
a nastêpnie przedstawiaj¹ zawodnikom.
Znajomoœæ takiego rozk³adu imprez
ma niebagatelne znaczenie przy ustalaniu
priorytetu treningowego i pozwala zawodnikowi
przygotowaæ „szczyt formy” na
najwa¿niejsze zawody w roku.
Nastêpnym elementem umowy o pracê
jest termin rozpoczêcia pracy. Jest
to element o charakterze fakultatywnym,
w zwi¹zku z czym mo¿e, lecz nie musi,
byæ ujêty w umowie. Dopiero w momencie
rozpoczêcia pracy dochodzi do
nawi¹zania stosunku pracy. Zatem mo¿-
13 Patrz Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 3 lipca 1998 roku w sprawie
zasad ustalania oraz wysokoœci nale¿noœci
przys³uguj¹cych pracownikom z tytu³u podró-
¿y s³u¿bowej poza granicami kraju (Dz. U.
Nr 89, poz. 568, ze zm.). Gwoli œcis³oœci nale¿y
dodaæ, i¿ w praktyce nie spotka³em siê
z ani jednym przypadkiem wyp³aty takich
œwiadczeñ zawodnikowi, który przygotowywa³
siê do zawodów poza granicami kraju.
Wiktor Cajsel
na mieæ do czynienia z sytuacj¹, gdy
pracownika i pracodawcê ju¿ ³¹czy
umowa o pracê, lecz jeszcze nie ³¹czy
stosunek pracy. W zwi¹zku z tym nale¿y
okreœliæ termin rozpoczêcia pracy równy
terminowi zawarcia umowy lub terminowi
póŸniejszemu. W art. 26 KP zosta³y
sprecyzowane skutki pominiêcia w umowie
o pracê okreœlenia terminu rozpoczêcia
pracy. Dowiadujemy siê z niego,
i¿ stosunek pracy nawi¹zuje siê w terminie,
okreœlonym w umowie jako dzieñ rozpoczêcia
pracy, a je¿eli terminu tego nie
okreœlono - w dniu zawarcia umowy. 14
Termin rozpoczêcia pracy przez zawodników
profesjonalnych jest okreœlany
dwojako: w sposób identyczny jak
w „zwyk³ej” umowie o pracê albo przez
postanowienia, zgodnie z którymi bêdzie
to dzieñ, w którym w³aœciwy organ polskiego
zwi¹zku sportowego potwierdzi
jego zaliczenie do kadry, zatrudniaj¹cego
go klubu sportowego, wzglêdnie pozytywne
przejœcie wstêpnych badañ lekarskich.
Zazwyczaj strony umowy prowadz¹
najd³u¿sze pertraktacje odnoœnie warunków
wynagradzania za pracê, 15 które
14 W zwi¹zku z tym nale¿y wysnuæ wniosek,
i¿ obowi¹zek sprecyzowania w umowie
o pracê terminu rozpoczêcia pracy, dotyczy
tylko przypadków, gdy rozpoczêcie
pracy ma nast¹piæ w terminie póŸniejszym
ni¿ dzieñ zawarcia umowy.
15 Wiêcej na temat warunków wynagradzania
za pracê znaleŸæ mo¿na w opracowaniach:
J. Brol, Wynagrodzenie za pracê.
Warszawa 1977; Wydawnictwo Prawnicze;
M. Seweryñski, Wynagrodzenie za pracê,
pojêcie, regulacja i ustalenia, Warszawa
1981, PWN; M. Œwiêcicki, Prawo wynagrodzenia
za pracê, Warszawa 1963, PWN.

Treœæ profesjonalnych kontraktów sportowych
powinny byæ zapisane w umowie. Trudno
sobie wyobraziæ pracownika (a raczej
kandydata na pracownika), który nie
by³by zainteresowany wysokoœci¹ wynagrodzenia,
jakie ma otrzymaæ. Istot¹
umowy o pracê jest zobowi¹zanie siê do
wykonania okreœlonej pracy w zamian za
wynagrodzenie. 16 Wynagrodzenie trzeba
podj¹æ, a co dalej siê z nim zrobi, zale¿y
od decyzji wynagradzanego. Marek Citko,
bêd¹c zawodnikiem ASPN Widzew
£ódŸ SSA, czêœæ swojego wynagrodzenia
za pracê w latach 1995-1997 przeznacza³
na potrzeby Wspólnoty Chrzeœcijañskiej
„Ruch Œwiat³o i ¯ycie” przy
³ódzkim koœciele œw. Teresy. 17
Co nale¿y podkreœliæ, nieumieszczenie
kwestii wynagrodzenia w umowie
o pracê nie powoduje niewa¿noœci tej
umowy. W takim przypadku ustala siê je
na podstawie obowi¹zuj¹cych u danego
pracodawcy przepisów p³acowych, bior¹cych
pod uwagê rodzaj wykonywanej
przez pracownika pracy (np. porozumienie
o zak³adowym systemie wynagradzania,
uk³ad zbiorowy pracy 18 lub
16 Powinno to byæ „godziwe wynagrodzenie”
- art. 13 KP; zob. szerzej: Z. Jacukowicz,
P³aca godziwa - wymóg europejskiej karty
spo³ecznej,. P³aca i Zabezpieczenie Spo-
³eczne 1994, nr 5, s. 36.
17 Wiêcej na ten temat zobacz w takich publikacjach
jak np.: Marek Citko, gracz nawrócony
- pi³ka pos³uszna - autorstwa B³a-
¿eja Torañskiego „Polityka” nr 37 (2054),
14.10.1996. s. 78-79 oraz: Marek Citko -
prywatnie - rozmowa z pi³karzem autorstwa
Anny Spychalskiej. „Pi³ka No¿na
Plus” nr 9, 1996, s. 10-12.
18 Wiêcej o kszta³towaniu wynagrodzenia za
pracê oraz o przyznawaniu innych œwiadczeñ
w ramach u.z.p. mo¿na przeczytaæ
w opracowaniu autorstwa G. GoŸdziewicza,
99
regulamin wynagradzania). Gdy u danego
pracodawcy brak odpowiednich
przepisów p³acowych, wtedy wynagrodzenie
za pracê mo¿na ustaliæ, co podkreœla
doktryna, na podstawie wskazówek
zawartych w art.13, art. 29 § 1 pkt 2
oraz art. 78 § 1 Kodeksu Pracy.
W umowach o pracê zawodników
profesjonalnych podstawowa wielkoϾ
wynagrodzenia jest okreœlona kwotowo,
podobnie zreszt¹ jak to ma miejsce przy
zawieraniu umowy o pracê przez „zwyk³ego”
pracownika, w wysokoœci zale¿nej
od wymiaru wykonywanej pracy,
sta¿u i posiadanych kwalifikacji. 19 Zawodnik
otrzyma wiêc wynagrodzenie
zasadnicze w wielkoœci odpowiadaj¹cej
jego sta¿owi pracy (junior bêdzie otrzymywa³
ni¿sze wynagrodzenie ni¿ senior)
oraz posiadanym przez niego kwalifikacjom.
Nie bez znaczenia przy ustalaniu
wysokoœci wynagrodzenia za pracê
jest to, czy jest to tak zwana „gwiazda”,
czy te¿ nie. Z tym faktem jest powi¹zana
przecie¿ frekwencja na trybunach
w trakcie zawodów, co nie jest
bez znaczenia dla wielkoœci wp³ywów
do kasy klubu. Wiêksze wp³ywy do kasy
klubowej pozwalaj¹ na ustalenie w umowie
o pracê zawodnika profesjonalnego
Uk³ady zbiorowe pracy - komentarz; O. W.
Branta 1994 ., s. 37-62.
19 Wiêcej na temat wagi kwalifikacji pracownika
przy zawieraniu umowy o pracê zobacz
w rozprawie autorstwa U. Jackowiak: Kwalifikacje
pracownicze w stosunku pracy, Wydawnictwo
Uniwersytetu Gdañskiego, Zeszyty
Naukowe. Gdañsk 1987, s. 32-81;
por. tak¿e postanowienie SN z dnia 23
kwietnia 1975 r., I PZ 11/75, Orzecznictwo
S¹dów Polskich i Komisji Arbitra¿owej
1975 r., nr 11, poz. 243.

100
(„gwiazdy”), wy¿szego poziomu wynagrodzenia
za pracê.
Oprócz wynagrodzenia zasadniczego
zawodnik profesjonalny otrzymuje
tak¿e premiê 20 - œwiadczenie dodatkowe
o charakterze zmiennym i uzupe³niaj¹cym
p³acê zasadnicz¹, którego wysokoœæ
okreœla regulamin premiowania,
do³¹czany najczêœciej do umowy o pracê
w formie za³¹cznika. Zgodnie z orzecznictwem
S¹du Najwy¿szego premia ta
jest obowi¹zkowym œwiadczeniem pracodawcy
za wykonanie okreœlonych zadañ.
21 Warunki nabywania prawa do
premii powinny byæ okreœlone w sposób
œcis³y i zobiektywizowany, bo ocena dokonana
przez pracodawcê, czy pracownik
spe³ni³ warunki do jej przyznania,
podlega kontroli s¹dowej, je¿eli pracownik
wyst¹pi z roszczeniem.
Poza powy¿szym „blankietowym”
rodzajem umów o pracê w praktyce
spotyka siê tak¿e umowy, w ca³oœci
skomponowane dla celów zatrudnienia
sportowców profesjonalnych. Przy ich
tworzeniu strony sportowego kontraktu
profesjonalnego musz¹ pamiêtaæ o dyspozycjach
art. 18 § 1 KP, zgodnie z którymi
ich postanowienia nie mog¹ byæ
mniej korzystne dla pracownika ni¿ przepisy
prawa pracy.
W praktyce w treœci takich umów
okreœla siê:
20 A. Kijowski zauwa¿a, i¿ premia sportowa
wystêpuje z regu³y jako sk³adnik systemu
wynagradzania sportowców profesjonalnych
i ma na celu stymulowanie iloœciowych
lub jakoœciowych efektów pracy sportowej,
Sytuacja prawna ..., s. 40,
21 Por. Uchwa³ê SN z dnia 8 stycznia 1976
roku (I PZP 50/76, Orzecznictwo S¹du
Najwy¿szego - nr 6/1976, poz. 129).
Wiktor Cajsel
1) rodzaj umówionej pracy - zawodnik
okreœlonej dyscypliny sportu;
2) miejsce wykonywania pracy -
siedziba pracodawcy oraz inne miejsca
przez niego wskazane, a w szczególnoœci
miejsca - w których odbywaæ
siê bêd¹ zawody, zgrupowania, mecze
(w tym równie¿ towarzyski, kontrolne,
okazjonalne) i obozy kondycyjne zarówno
w kraju jak i za granic¹;
3) wymiar czasu pracy: pe³ny etat
(sugeruje to przyjêcie kodeksowej normy
czasu pracy, okreœlonej zgodnie z dyspozycja
art. 129 KP) 22 ;
4) wynagrodzenie zawodnika;
5) postanowienia szczegó³owe, jak
np.:
• o reprezentowaniu przez pracownika
barw okreœlonego klubu, np. pi³ki
no¿nej na zasadzie wy³¹cznoœci w rozgrywkach
sportowych oraz w czasie zajêæ
treningowych, za wyj¹tkiem meczów
reprezentacji kraju oraz innych meczów
i zajêæ za zgod¹ pracodawcy;
• oœwiadczenie pracownika, i¿ w dniu
podpisania umowy nie wi¹¿e go ¿adna
umowa o pracê lub umowa cywilnoprawna
z jakimkolwiek innym klubem
sportowym;
• ustalenie przez strony powy¿szej
umowy, i¿ co roku bêdzie potwierdzana
zdolnoϾ pracownika do reprezentowania
barw klubu-pracodawcy w zespole
np. pi³ki no¿nej (brak potwierdzenia takiej
zdolnoœci bêdzie uznawany za zawinion¹
utratê przez pracownika upraw-
22 Art. 28 ust. 1 zasad pi³karskich przewiduje,
i¿: „Czas wykonywania obowi¹zków
kontraktowych przez zawodnika okreœlony
jest wymiarem jego zadañ wynikaj¹cych z zawartego
kontraktu”.

Treœæ profesjonalnych kontraktów sportowych
nieñ koniecznych do wykonywania pracy
na zajmowanym stanowisku);
• zobowi¹zanie siê pracownika do powstrzymania
od zachowañ, które w jakikolwiek
sposób mog³yby wp³ywaæ na
niemo¿noœæ wykonywania przez niego
obowi¹zków wynikaj¹cych z umowy;
• postanowienie o tym, i¿ umowa
mo¿e zostaæ rozwi¹zana przed up³ywem
okresu, na który zosta³a zawarta, za obopólnym
porozumieniem stron (w szczególnoœci
w przypadku dokonania transferu
pracownika do innego klubu krajowego
lub zagranicznego);
• zastrze¿enie sobie przez klub prawa
odst¹pienia od umowy bez zachowania
okresu wypowiedzenia, gdy pracownik,
pomimo wczeœniejszego pisemnego upomnienia,
w sposób ra¿¹cy lub notoryczny
narusza warunki umowy;
• zastrze¿enie prawa klubu do dokonania
czasowego oddelegowania pracownika
do reprezentowania barw innego
klubu, za obopólnym porozumieniem,
z tym ¿e w okresie powy¿szym pracownik
otrzyma urlop bezp³atny, a zobowi¹zania
obu stron z tytu³u niniejszej umowy
o pracê ulegn¹ zawieszeniu, za wyj¹tkiem
zobowi¹zania do powstrzymywania
siê pracownika od zachowañ, które
w jakikolwiek sposób mog³yby wp³ywaæ
na niemo¿noœæ dalszego wykonywania
umowy o pracê po zakoñczeniu
okresu oddelegowania;
• klauzula tajemnicy (w czasie trwania
umowy, a tak¿e w ci¹gu - najczêœciej
- piêciu lat od jej rozwi¹zania lub
wygaœniêcia) - pracownik zobowi¹zuje
siê do zachowania tajemnicy s³u¿bowej,
a w szczególnoœci do utrzymania w œcis³ej
tajemnicy, nieujawniania do wiado-
101
moœci publicznej, wszelkich informacji
programowych, handlowych i organizacyjnych
klubu sportowego, a jakiekolwiek
przekazywanie, ujawnianie, wykorzystywanie,
zbywanie albo oferowanie
zbycia tych informacji jest dopuszczalne
tylko za uprzednim pisemnym zezwoleniem
klubu;
• postanowienie o tym, i¿ w przypadku
ustania stosunku pracy pracownik
zobowi¹zuje siê do zwrotu pracodawcy
wszelkich dokumentów i innych materia³ów,
dotycz¹cych informacji programowych,
handlowych i organizacyjnych
wymienionych wczeœniej, jakie
sporz¹dzi³, zebra³, opracowa³ lub otrzyma³
w czasie trwania stosunku pracy,
albo w zwi¹zku z jego wykonywaniem
(kopie, odpisy, a tak¿e zapisy na innych
noœnikach zapisu), najpóŸniej do dnia
ustania stosunku pracy;
• zobowi¹zanie pracodawcy do tego,
i¿ w okresie umowy zapewni pracownikowi
niezbêdn¹ opiekê lekarsk¹;
6) postanowienia koñcowe, mówi¹ce
np. o tym, i¿ pracownik - zawodnik
na zasadach Kodeksu Pracy ponosi odpowiedzialnoϾ
za szkodê, wyrz¹dzon¹
pracodawcy w wyniku niewykonania
lub (nienale¿ytego wykonania) zobowi¹zañ,
wynikaj¹cych z umowy, chyba ¿e
zdecydowa³y o tym okolicznoœci, za
które pracownik nie ponosi odpowiedzialnoœci.
W sprawach nie uregulowanych
tak¹ umow¹ zastosowanie maj¹ przepisy
KP.
Zasadniczo powy¿sze postanowienia
nie budz¹ zastrze¿eñ. Mo¿na jedynie
zg³aszaæ pewne w¹tpliwoœci do przepisu
mówi¹cego o tym, i¿ brak potwierdzenia

102
zdolnoœci pracownika do reprezentowania
barw klubu sportowego (pracodawcy
w zespole np. pi³ki no¿nej) bêdzie
uznawany za zawinion¹ utratê przez pracownika
uprawnieñ koniecznych do wykonywania
pracy na zajmowanym stanowisku.
W mojej ocenie jest to postanowienie
niezgodne z dyspozycj¹ art. 18 KP
i jako takie niewa¿ne ex lege (art. 18 § 2
KP). Nie mo¿na bowiem a priori uznaæ,
¿e jakieœ przysz³e zdarzenie bêdzie zawinione
przez pracownika. Jak nale¿y przypuszczaæ,
zabieg taki stanowiæ ma wygod¹
furtkê, dziêki której klub sportowy, bêdzie
móg³ wykorzystaæ mechanizm zawarty
w dyspozycji art. 52 KP, i co za
tym idzie - rozwi¹zaæ umowê o pracê,
bez zachowania okresu wypowiedzenia,
z winy pracownika. Takie postêpowanie
klubu sportowego nie mo¿e zas³ugiwaæ
na aprobatê.
Umowa o œwiadczenie
us³ug sportowych
Konsekwencj¹ wprowadzenia do treœci
art. 22 ust. 2 „Ustawy o kulturze fizycznej”
mo¿liwoœci zatrudniania zawodników
profesjonalnych na podstawie
umów cywilnoprawnych jest uprawnienie
do, w miarê dowolnego, kszta³towania
treœci tych¿e umów. Ca³kowit¹ swobodê
w tej materii wy³¹czaj¹ przepisy
prawa powszechnego oraz prawa wewnêtrznego,
statutowo-regulaminowego,
w³aœciwych polskich zwi¹zków sportowych.
W sprawach nie uregulowanych
w tych Ÿród³ach prawa w sposób bezwzglêdnie
obowi¹zuj¹cy strony zawodniczego
stosunku prawnego maj¹ ca³kowit¹
swobodê. Mog¹ zatem przyj¹æ
na siebie dowolne zobowi¹zanie, lecz
Wiktor Cajsel
tylko takie, które nie bêdzie jednoczeœnie
sprzeczne z w³aœciwoœci¹ (natur¹) stosunku
prawnego, ustaw¹ ani zasadami
wspó³¿ycia spo³ecznego. Powy¿sze wynika
z dyspozycji art. 353 1 KC, ustalaj¹cego
w polskim prawie tzw. zasadê swobody
umów. Korzystaj¹c z tego, w praktycznej
dzia³alnoœci polskich klubów
sportowych wprowadza siê do treœci
profesjonalnych kontraktów sportowych
nastêpuj¹ce postanowienia: 23
• oznaczenie stron kontraktu,
• przedmiot kontraktu,
• zobowi¹zania zawodnika,
• zobowi¹zania klubu,
• wynagrodzenie zawodnika,
• okres obowi¹zywania kontraktu,
• zasady odsuwania zawodnika od
gry w I zespole klubu;
• regulacje okreœlaj¹ce zasady przeprowadzania
tzw. transferu czasowego;
• klauzula tajemnicy;
• regulacja kwestii odpowiedzialnoœci
zawodnika;
• postanowienia koñcowe.
Z uwagi na wczeœniejsze omówienie
wiêkszoœci z nich przy okazji analizy
postanowieñ kontraktu zawodniczego
w formie umowy o pracê pozosta³y
do zanalizowania takie zagadnienia, jak:
wynagrodzenie zawodnika; zasady jego
odsuwania od gry w I zespole; regulacje
okreœlaj¹ce zasady przeprowadzania
tzw. transferu czasowego oraz postanowienia
koñcowe. S¹ to zagadnienia
doœæ obszerne, na wskroœ specyficzne,
wystêpuj¹ce tylko na gruncie
23 Por. Wzór kontraktu - umowy cywilnoprawnej,
uchwalony przez PZPN (za³¹cznik
nr 2 do Uchwa³y nr I/1 z dnia 18 lutego
2000 roku Zarz¹du PZPN).

Treœæ profesjonalnych kontraktów sportowych
zobowi¹zañ sportowych, decyduj¹ce
w sposób zasadniczy - wraz z postanowieniami,
okreœlaj¹cymi katalog praw
i obowi¹zków zawodnika - o charakterze
wiêzi prawnej, ³¹cz¹cej zawodnika
z klubem.
Wynagrodzenie zawodnika jest zazwyczaj
okreœlane jedn¹ kwot¹, do której
dochodz¹ jeszcze okreœlone w ró¿nych
regulaminach œwiadczenia premiowe.
Spotyka siê tak¿e, choæ jest to stosunkowo
rzadkie zjawisko, kontrakty o bardzo
rozbudowanych postanowieniach kontraktowych:
• o wynagrodzeniu zasadniczym wyp³acanym
miesiêcznie z tytu³u realizacji
kontraktu;
• o automatycznym podwy¿szaniu
powy¿szego wynagrodzenia zasadniczego
z tytu³u np.: rozegrania okreœlonej
liczby meczów w kadrze I zespo³u (np.:
po 20, 40, 60 i 80% spotkañ);
• o tym, i¿ za mecz rozegrany (dla
powy¿szych ustaleñ) - uwa¿aæ siê bêdzie
taki, w którym zawodnik przebywa³
na boisku przez minimum 45 minut; 24
• o dokonywaniu waloryzacji wynagrodzenia
o stopieñ inflacji co 3 lub 6
miesiêcy;
• o tym, i¿ poza wynagrodzeniem
zasadniczym zawodnikowi przys³ugiwaæ
bêd¹ te¿ nagrody za wyniki sportowe,
okreœlone w stosownym regulaminie;
24 Postanowienia takie powodowa³y niejednokrotnie
wiele kontrowersji; np. jak donosi³y
media sportowe, w³adze klubu £KS
„Ptak” £ódŸ SSA, aby nie wyp³acaæ zawodnikowi
Markowi Saganowskiemu
zwiêkszonego wynagrodzenia, nakaza³y
trenerowi, aby w ostatnich meczach sezonu
nie umieszcza³ go w kadrze zespo³u.
103
• o zgodzie zawodnika na dokonywanie
potr¹ceñ z jego wynagrodzenia (wed³ug
stosownego regulaminu), w przypadku
postêpowania niezgodnego z katalogiem
obowi¹zków zawodniczych; 25
• o tym, i¿ zawodnik traci prawo do
powy¿szego wynagrodzenia w wysokoœci
proporcjonalnej do okresu niewystêpowania
w I zespole i ¿e prawa tego
klub nie bêdzie egzekwowa³, gdy bêdzie
to spowodowane kontuzj¹, jakie dozna³
zawodnik w czasie meczu lub treningu.
• o tym, i¿ zap³ata wynagrodzenia
nast¹pi z zachowaniem wszelkich przepisów
podatkowych obowi¹zuj¹cych
w momencie p³atnoœci.
Zasadnicze w¹tpliwoœci wywo³uje
tutaj jedynie postanowienie o tym, i¿ zawodnik
traci prawo do wynagrodzenia
w wysokoœci proporcjonalnej do okresu
niewystêpowania w I zespole. 26 Mechanizm
powy¿szy wskazuje - moim zdaniem
- na to, i¿ wol¹ stron kontraktu
jest ustalenie, jako minimalnego poziomu
wynagrodzenia, kwoty równej
owemu wynagrodzeniu zasadniczemu
(np. za rozegranie przez zawodnika od
0 do 19% spotkañ mistrzowskich w danej
rundzie rozgrywkowej). W takiej sytuacji
nawet przesuniêcie zawodnika do
II zespo³u nie pozbawia go prawa do
wynagrodzenia zasadniczego. Przeciwne
rozumowanie i dzia³anie, np. przesuniêcie
zawodnika do II zespo³u na okres
25 Patrz - przy umowie o pracê - art. 91 KP.
26 W tym miejscu wy³ania siê wy¿szoœæ
umowy o pracê nad umow¹ cywilnoprawn¹
(patrz¹c od strony zawodniczej).
Przy umowie o pracê takie postanowienie
by³oby z mocy prawa niewa¿ne - art.
18 KP.

104
np. 2 sezonów, jako sprzeczne z celem
umowy i pozbawiaj¹ce zawodnika Ÿród³a
utrzymania przez ten czas, nie mo¿e
spotkaæ siê z aprobat¹.
Powy¿sze postanowienie kontraktu
jako sprzeczne z przeznaczeniem prawa
oraz z zasadami wspó³¿ycia spo³ecznego,
nie mo¿e korzystaæ z ochrony (art.
58 KC w zw. z art. 5 KC).
Zasady odsuwania zawodnika od
gry w I zespole maj¹ na celu g³ównie
zapewnienie klubowi mo¿liwoœci swobodnego
„dysponowania zawodnikiem”,
w sytuacji obni¿enia siê jego poziomu
sportowego (gdy nie ma mo¿liwoœci
dokonania np. transferu czasowego) lub
w okresie rekonwalescencji po przebytej
kontuzji. W drugim zespole zawodnik
taki mo¿e trenowaæ oraz jednoczeœnie
walczyæ o miejsce w podstawowym
sk³adzie. Zazwyczaj w kontraktach zawodniczych
spotyka siê doœæ skrótowe
postanowienia o tym, i¿ w pierwszej kolejnoœci
decyzjê o odsuniêciu zawodnika
od wystêpowania w I zespole podejmuje
trener tego¿ zespo³u. Decyzja taka powinna
mieæ formê pisemn¹ oraz zawieraæ
uzasadnienie. Zazwyczaj swoist¹
„drug¹ instancj¹” w tych sprawach jest
zarz¹d klubu, który zatwierdza decyzjê
trenera, po wys³uchaniu wyjaœnieñ zawodnika.
Co siê zaœ tyczy regulacji, okreœlaj¹cych
zasady przeprowadzania tzw.
transferu czasowego (wypo¿yczenia),
to nale¿y stwierdziæ, i¿ operacje takie
maj¹ na celu g³ównie umo¿liwienie zawodnikowi
brania udzia³u w rywalizacji
ligowej oraz podnoszenie swych umiejêtnoœci,
gdy nie wystarczaj¹ one do wystêpowania
w macierzystym (zatrudnia-
Wiktor Cajsel
j¹cym go) klubie. Je¿eli zawodnik ten po
okresie wypo¿yczenia spe³niaæ bêdzie
oczekiwania kadry szkoleniowej, mo¿e
powróciæ do gry w zatrudniaj¹cym go
klubie. W przeciwnym razie mo¿e byæ
„transferowany” definitywnie do innego
klubu, niekoniecznie tego, w którym
wystêpowa³ w ramach transferu czasowego.
Dla realizacji powy¿szych operacji,
w pierwszej kolejnoœci umieszcza siê
w kontraktach zawodniczych postanowienia
o tym, i¿ jego strony zastrzegaj¹
sobie mo¿liwoœæ dokonania czasowego
transferu zawodnika do gry w innym
klubie za obopólnym porozumieniem.
W kontraktach spotyka siê tak¿e postanowienia
mówi¹ce, ¿e podczas takiego
wypo¿yczenia wyp³ata wynagrodzenia
ulegnie wstrzymaniu przez ca³y
jego okres. Jednoczeœnie strony kontraktu
zastrzegaj¹, i¿ zawodnik mo¿e
powróciæ przed up³ywem terminu takiej
umowy (transferu czasowego) do
macierzystego klubu za zgod¹ wszystkich
zainteresowanych stron, a po
up³ywie okresu transferu czasowego
staje siê automatycznie pi³karzem tego
klubu.
Pewne w¹tpliwoœci budzi poprawnoœæ
jurydyczna postanowienia przewiduj¹cego,
i¿ w przypadku transferu
czasowego do innego klubu krajowego
lub zagranicznego okres czasu, na jaki
zawarto kontrakt, ulega przed³u¿eniu
o okres tego transferu. Mo¿na sobie wyobraziæ
bowiem sytuacjê, w której zawodnik
jest transferowany czasowo do
ró¿nych klubów przez okres kilku, nie
zawsze nastêpuj¹cych po sobie, lat. Postanowienie
to, czyni¹c z takiego kon-

Treœæ profesjonalnych kontraktów sportowych
traktu de facto i de iure umowê na czas
„bli¿ej nieokreœlony”, nie mo¿e spotkaæ
siê z aprobat¹.
Oprócz powy¿szego, tak zwane inne
postanowienia s¹ pojêciem nader pojemnym.
Strony zawodniczego wêz³a
obligacyjnego zamieszczaj¹ tam wszelkie
ustalenia, które nie nadaj¹ siê do po³¹czenia
z innymi - wy¿ej analizowanymi -
sk³adnikami umowy.
Wœród tych innych postanowieñ mo¿na
wymieniæ np.:
1) zobowi¹zanie siê zawodnika do
przekazania na rzecz klubu wy³¹cznego
prawa do dysponowania jego kart¹ zawodnicz¹;
2) przekazanie przez zawodnika na
rzecz klubu na okres obowi¹zywania niniejszego
kontraktu wy³¹cznego prawa
do poœrednictwa w sprawach transferowych;
27
3) zobowi¹zanie do podjêcia przez
klub dzia³añ marketingowych, zmierzaj¹cych
do promowania zawodnika na arenie
krajowej i miêdzynarodowej;
4) okreœlenie tzw. kwoty odstêpnego
- maksymalnej kwoty, jak¹ klub mo¿e
¿¹daæ tytu³em ekwiwalentu transferowego;
je¿eli jakiœ inny klub bêdzie gotów
zap³aciæ tê kwotê, to do sfinalizowania
transferu konieczne jest tylko
uzyskanie zgody samego zawodnika;
dotychczasowy klub nie mo¿e ju¿ nic
pertraktowaæ; 28
27 Por. uwagi do wyroku SN z dnia 9 kwietnia
1997 roku (I PKN 69/97), poczynione
w krytycznej glosie autorstwa W. Cajsla,
„Przegl¹d S¹dowy” 1999, nr 1, s. 111 i nast.
28 Powy¿sze sprawia, i¿ jest to instytucja stosunkowo
rzadko spotykana w praktyce obrotu
w polskim sporcie.
105
5) zobowi¹zanie zawodnika do nieodp³atnego
uczestniczenia we wszelkich
nagraniach telewizyjnych, wywiadach
radiowych i innych akcjach promocyjnych
i imprezach, organizowanych przez
klub lub jego sponsorów;
6) wyra¿enie zgody na nieodp³atne
wykorzystywanie i przetwarzanie w celach
reklamowych wizerunku zawodnika
i jego danych osobowych przez klub
sportowy i inne podmioty z nim wspó³pracuj¹ce;
7) zastrze¿enie kar umownych, stosowanych
w przypadku niedotrzymania
postanowieñ kontraktu; 29
8) przydzielenie zawodnikowi samochodu
s³u¿bowego;
9) przydzielenie zawodnikowi s³u¿bowego
mieszkania;
10) postanowienia dotycz¹ce ubezpieczenia
zawodnika; 30
11) postanowienia, zgodnie z którymi
kontrakt ulegnie automatycznemu
rozwi¹zaniu w przypadku orzeczenia
lekarskiego (lekarz sportowy), popar-
29 Wed³ug przepisów art. 483-485 KC; Wspomnieæ
nale¿y, i¿ czasami wysokoœæ powy¿szych
kar umownych jest niemal¿e abstrakcyjna.
Bior¹c np. pod uwagê wysokoœæ
wynagrodzenia zawodnika na poziomie
np. 4000 z³, zobowi¹zanie do zap³aty kary
umownej w wysokoœci np. 100 mln $, stanowi
poziom niemal¿e „ksiê¿ycowy”, oraz
jednoczeœnie w realiach polskiego sportu
niemo¿liwy do wyegzekwowania. Zatem
powstaje pytanie o sens zamieszczania takich
klauzul w treœci kontraktów zawodniczych.
30 Szerzej na ten temat Ubezpieczenia w sporcie,
praca zbiorowa pod red. A. W¹siewicza,
Polskie Towarzystwo Prawa Sportowego,
Seria „Sport i prawo”, nr 5, Wydawnictwo
Poznañskie, Poznañ 1996.

106
tego specjalistycznym badaniem, zabraniaj¹cego
zawodnikowi startu w zawodach.
31
Koñcz¹c, nale¿y jeszcze wspomnieæ
o praktyce ukszta³towanej w sporcie
¿u¿lowym. 32 Tu bowiem zawiera siê kontrakty
„dwudokumentowe”. W pierwszym
dokumencie znajduj¹ siê postanowienia
ogólne, reguluj¹ce wzajemne prawa
i obowi¹zki zawodnika i klubu (kontrakt
zasadniczy). W drugim natomiast
strony umieszczaj¹ tzw. postanowienia
szczegó³owe do kontraktu zasadniczego.
Uwa¿am, ¿e jest to praktyka dopuszczalna.
Jak nale¿y s¹dziæ, impulsem, przyczyniaj¹cym
siê do jej powstania, by³
wymóg przepisu art. 225 regulaminu
¿u¿lowego, zgodnie z którym jeden
egzemplarz umowy nale¿y zdeponowaæ
w Polskim Zwi¹zku Motorowym. Klubom
¿u¿lowym zale¿y jednak na zacho-
31 Koniecznoœæ umieszczania takich postanowieñ
w treœci kontraktów zawodników
profesjonalnych jest oczywista. Ma to na
celu, przede wszystkim, dba³oœæ o ¿ycie
i zdrowie zawodnika. Nale¿y mieæ na
uwadze to, i¿ przy zawieraniu kontraktu
w formie umowy o pracê, klub-pracodawca
mo¿e uzale¿niæ nawi¹zanie stosunku pracy
od wykonania wczeœniej odpowiednich,
specjalistycznych badañ lekarskich. Poza
tym warunek przedstawienia zaœwiadczenia
lekarskiego stwierdzaj¹cego, ¿e wykonywanie
pracy danego rodzaju nie zagra¿a
zdrowiu pracownika, jest jednym z wymogów,
jakie trzeba spe³niæ przy zatrudnianiu
pracowników m³odocianych (wynika
z treœci art. 229 zd. 2 KP).
32 Por. art. 231 regulaminu ¿u¿lowego (opublikowany
[w:] Regulaminy Zawodów na
Torach ¯u¿lowych oraz Kalendarz Sportu
¯u¿lowego na Rok 2000, Warszawa 1999,
Polski Zwi¹zek Motorowy, GKS¯, s. 70).
Wiktor Cajsel
waniu w tajemnicy szczegó³owych postanowieñ
umów z zawodnikami (g³ównie
dotyczy to postanowieñ finansowych)
i dlatego umieszczaj¹ takie postanowienia
w drugim dokumencie,
uszczegó³owiaj¹cym g³ówny kontrakt.
Na treϾ kontraktu zasadniczego
sk³ada siê np.:
• okreœlenie stron kontraktu;
• zobowi¹zanie do reprezentowania
barw klubowych okreœlonego klubu;
• odniesienie do postanowieñ szczegó³owych
przy okreœlaniu wynagrodzenia
za wykonywanie obowi¹zków kontraktowych;
• katalog praw i obowi¹zków zawodnika;
• katalog praw i obowi¹zków klubu;
• okres obowi¹zywania kontraktu;
• okreœlenie maksymalnej kwoty
transferowej, jakiej bêdzie móg³ ¿¹daæ
klub w sytuacji nie przed³u¿enia tej¿e
umowy na kolejny okres;
Z kolei w treœci postanowieñ szczegó³owych
do kontraktu zasadniczego,
reguluje siê takie kwestie, jak:
• wynagrodzenia zawodnika z tytu-
³u osi¹gniêtych wyników sportowych
w rozgrywkach;
• postanowienie o tym, i¿ wszelkie
wyjazdy na zawody organizuje klub;
• zobowi¹zanie siê klubu do wykupienia
stosownej tzw. licencji „¯” wraz
z polis¹ ubezpieczeniow¹ wed³ug formu-
³y, ustalonej przez G³ówn¹ Komisjê
Sportu ¯u¿lowego - Polskiego Zwi¹zku
Motorowego;
• zobowi¹zanie siê klubu sportowego
do organizowania bezp³atnych treningów
na sali, lodowisku i torze ¿u¿lowym,
udostêpniaj¹c bezp³atnie metanol;

Treœæ profesjonalnych kontraktów sportowych
• zobowi¹zanie siê klubu do pokrywania
kosztów obozów;
• postanowienie o tym, i¿ sparingi
(mecze kontrolne), traktowane bêd¹ jako
specjalistyczne zajêcia treningowe;
• ustalenie wysokoœci nagród za wyniki
sportowe w pozosta³ych rozgrywkach
organizowanych przez PZM;
• ustalenie umownych kar pieniê¿nych
za niewykonywanie postanowieñ
kontraktu i ³amanie dyscypliny klubowej;
• uzgodnienia dodatkowe wynikaj¹ce
z negocjacji w zakresie podpisania kontraktu
zawodowego (np. ¿e klub przeka-
¿e nieodp³atnie w u¿ytkowanie motocykle
¿u¿lowe wraz z wyposa¿eniem osobistym
bêd¹cym na stanie zawodnika a¿
do ich fizycznego zu¿ycia; ustalenie
kwoty za podpisanie kontraktu (wynagrodzenie
kontraktowe), która zostanie
przekazana w okreœlonej formie i czasie
(tzw. raty kontraktowe);
• postanowienia koñcowe (okres
obowi¹zywania kontraktu; ustalenie definitywnej
kwoty transferowej po zakoñczeniu
kontraktu).
107
Reasumuj¹c, wy¿ej przedstawiony
obraz treœci profesjonalnych kontraktów
sportowych sk³ania do stwierdzenia, i¿
umowy te tworz¹ wêze³ obligacyjny
pomiêdzy zawodnikiem profesjonalnym
a klubem, daj¹c im legitymacjê do brania
udzia³u we wspó³zawodnictwie profesjonalnym
organizowanym przez w³aœciwy
polski zwi¹zek. Niestety, jak wynika
z powy¿szej analizy, kontrakty te
zabezpieczaj¹ g³ównie interesy klubów,
na co wskazuje ogromne rozbudowanie
postanowieñ, okreœlaj¹cych obowi¹zki
zawodnicze. Powinno to sk³oniæ sportowców
do podejmowania skuteczniejszej
walki o swe interesy, a¿ do maksymalnego
33 zrównania ich pozycji. Celowi
temu s³u¿yæ powinno przede wszystkim
w³aœciwe kszta³towanie wzajemnych
praw i obowi¹zków stron zawodniczego
stosunku prawnego.
33 Piszê maksymalnym, gdy¿ ca³kowite
zrównanie pozycji stron zawodniczego stosunku
prawnego jest niemo¿liwe. Zawsze
klub sportowy bêdzie „mocniejszy” - choæby
ekonomicznie, lecz powinno d¹¿yæ siê
do jak najwiêkszego zbli¿enia ich pozycji.