LETOPIS naučnih radova - Poljoprivredni fakultet - Univerzitet u ...

More documents

Recommendations

Info

Letopis naučnih radova Godina 36 (2012), Broj 1, strana 36-43 UDK: 502.171:62-503.55 Pregledni rad Review paper PRIMENA EKOSISTEMSKOG PRISTUPA U INTEGRALNOM UPRAVLJANJU PRIRODNIM RESURSIMA Milena Lakićević 1 , Nevena Tatović 2 REZIME U radu je analiziran značaj primene ekosistemskog pristupa u očuvanju prirodnih resursa. Ekosistemski pristup predstavlja strategiju za integralno upravljanje zemljišnim, vodnim i životnim resursima. Osnovni cilj primene ekosistemskog pristupa je očuvanje i održivo korišćenje prirodnih resursa na pravedan način. Ekosistemski pristup kao strategija integralnog upravljanja podrazumeva celovito rešavanje svih problema životne sredine. Jedino na ovaj način može se uspostaviti saglasnost razvoja različitih sektora životne sredine i očuvanje prirodnih resursa. Ključne reči: prirodni resursi, integralni pristup, ekosistemski pristup UVOD Jedan od osnovnih problema današnjice predstavlja neracionalno korišćenje prirodnih resursa. Posledice nesavesnog odnosa prema životnoj sredini su nesagledive i ugrožavaju opstanak planete u celini. Problemi životne sredine nisu vezani samo za savremeno doba, već datiraju još od ranog neolita uporedo sa stvaranjem prvih naselja i razvojem poljoprivrede (Stanković i Došenović, 2008). Danas su globalno posmatrano ugroženi svi prirodni resursi. Prema podacima Međunarodne unije za zaštitu prirode (IUCN) svake godine kao posledica zagađivanja životne sredine, gubitka staništa, introdukcije alohtonih vrsta, klimatskih promena i prekomerne ekspoatacije prirodnih resursa nestaje 0,01-0,1% ukupnog broja vrsta. Izumiranje vrsta je prirodan proces, ali je destruktivan uticaj čoveka uzrokovao da ono bude čak 1000 puta brže od takozvane normalne stope izumiranja (natural rate of extinction) (Alcamo i Bennett, 2003). Pravo na životnu sredinu javlja se u savremenom svetu kao jedno od osnovnih ljudskih prava. Ono podrazumeva sledeća prava: „pravo na život u zdravoj životnoj sredini, pravo na održivi ekonomski razvoj u novim tehnološkim uslovima, pravo na racionalno 1 Milena Lakićević, dipl.inž., istraživač-saradnik, Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Departman za uređenje voda. 2 Nevena Tatović, dipl.inž., doktorant, Univerzitet u Beogradu, Šumarski fakultet, Odsek za pejzažnu arhitekturu. 36
korišćenje prirodnih i energetskih resursa, pravo na sprečavanje, smanjivanje i prevenciju svih oblika povrede, zagađenja ili ugrožavanja životne sredine, pravo na zaštitu integriteta biosfere uključujući i prirodne klimatske uslove i biološku raznovrsnost, pravo na zaštitu od uvoza prljavih tehnologija, pravo na dostupnost informacija o stanju životne sredine i o njenoj ugroženosti, pravo na učešće građana u postupku odlučivanja o razvoju, unapređenju i zaštiti sistema životne sredine i pravo na odgovarajuće obrazovanje i jačanje svesti u oblasti životne sredine” (Jovašević, 2009). Sektorski pristup u upravljanju prirodnim resursima uzrokuje brojne teškoće, jer su ciljevi upravljanja u jednom često u koliziji sa ciljevima upravljanja u drugom sektoru. Nedovoljna međusektorska povezanost planova i politika upravljanja izaziva nove ekološke probleme. Kao odgovor razvijen je integralni pristup koji odgovara sistemskoj percepciji životne sredine (Miljanović, 2007). Integralni pristup se zasniva na „poznavanju sveukupnosti sadržaja (pojava) koji egzistiraju u životnoj sredini, procesa koji se dešavaju unutar i između sistema (socioekonomski i prirodno-teritorijalni sistemi) i problemskih pojava interakcije koje se na različite načine ispoljavaju u životnoj sredini (prostorno, vremenski i sadržajno)” (Miljanović, 2006). U radu će biti opisana strategija ekosistemskog pristupa sa ciljem promovisanja njene primene u Srbiji. Ekosistemski pristup podrazumeva traženje kompromisa između društvenih i zahteva vezanih za očuvanje životne sredine. Odnos između antropogenog uticaja i eksploatacije prirodnih resursa u Srbiji bio je predmet istraživanja u radovima (Lakicevic i Srdjevic, 2012; Zlatic et al., 2010a; Zlatic et al., 2010b). EKOSISTEMSKI PRISTUP Ekosistemski pristup predstavlja strategiju za „integralno upravljanje zemljišnim, vodnim i životnim resursima, u cilju njihovog očuvanja i održivog korišćenja na pravedan način” (Shepherd, 2004). Ekosistemski prisup je osnovno oruđe Konvencije o biodiverzitetu (CBD). Konvencija o biodiverzitetu ekosistem definiše kao funkcionalnu jedinicu dinamičkog kompleksa biljaka, životinja i mikroorganizama i njihovog neživog okruženja (CBD, 2003). Ekosistemski pristup se tiče svih relevantnih nivoa biološke organizacije, uključuje neophodnu strukturu, procese, funkcije i interakcije između živih bića i njihovog okruženja. Prepoznaje čoveka kao integralnu komponentu mnogih ekosistema, postavlja čovekove potrebe u prvi plan i teži da upravlja ekosistemom na osnovu njegovih višestrukih funkcija i na održiv način. Ekosistemski pristup zahteva sveobuhvatno i prilagodljivo upravljanje, koje treba da se suoči sa komleksnom i dinamičnom prirodom ekosistema i da upotpuni znanja o njegovom funkcionisanju. Može da objedini druga znanja, konzervacione pristupe ili metodologije da bi odgovorio izazovu rešavanja problema u složenim situacijama. Ne postoji jedinstven način da se primeni ekosistemski pristup, njegova primena zavisi od lokalnih, nacionalnih, regionalnih i globalnih uslova (Shepherd, 2008). Neki od ključnih karakteristika ekosistemskog pristupa su (Hadley, 2000): 37
Page 1 and 2: POLJOPRIVREDNI FAKULTET U NOVOM SAD
Page 3 and 4: SADRŽAJ - CONTENT Radovan Pejanovi
Page 5 and 6: Letopis naučnih radova Godina 36 (
Page 7 and 8: azumevanje stvari i pojava u život
Page 9 and 10: Tradicionalni koncept koeficijenta
Page 11 and 12: interakciju - a isto tako da, dalje
Page 13 and 14: Duhovna inteligencija nam pomaže u
Page 15 and 16: 5. LITERATURA 1. Blanchard, K.: Ruk
Page 19 and 20: navodnjavanje ili države. Pregovor
Page 21 and 22: 2. Korak. Grupisanje farmera vršen
Page 23 and 24: Tabela 3. Rang različitih alternat
Page 25 and 26: WATER USERS ASSOCIATIONS AND IRRIGA
Page 27 and 28: poljoprivredi. Ovaj napredni metod
Page 29 and 30: Za matricu dimenzije (odnosno za po
Page 31 and 32: Softveri DO2: Kriterijumi Softveri
Page 33 and 34: U relacijama (7) i (8) K predstavlj
Page 35: GROUP EVALUATION OF AHP SOFTWARE FO
Page 39 and 40: Funkcionalne veze u ekosistemu podr
Page 41 and 42: ko će upravljati određenim delovi
Page 43 and 44: USING THE ECOSYSTEM APPROACH IN INT
Page 45 and 46: UVOD U Srbiji crni luk se gaji na 2
Page 47 and 48: Prve dve godine istraživanja su bi
Page 49 and 50: Tabela 4. Vodni bilans crnog luka u
Page 51 and 52: 6. Lazić Branka, Marković, V., Dj
Page 55 and 56: 5. 50 N kroz V +50 N kroz NPK ; 50%
Page 57 and 58: prvom delu vegetacije pri intenzivn
Page 59 and 60: zemljišta s jedne strane, i imobil
Page 61 and 62: LITERATURA 1. Bogdanović, D., Ubav
Page 65 and 66: Tabela 1. Raspored tretmana đubren
Page 67 and 68: Vrednosti obeležene različitim ve
Page 69 and 70: tretmanu (1157 mg NO3 kg⁻¹ svež
Page 71 and 72: THE INFLUENCE OF THE MINERAL FERTIL
Page 73 and 74: UVOD Imajući u vidu dominantan uti
Page 75 and 76: sa srednjim dozama sva tri hraniva
Page 77 and 78: azota, dok je efekat pojedinačne p
Page 79 and 80: LITERATURA 1. Blue, E.N., et al. (1
Page 83 and 84: Pored adekvatne mineralne ishrane,
Page 85 and 86: 0,01 0,21 0,19 0,13 0,39 0,34 0,22
Page 87 and 88:
manji broj biljaka/izdanaka po jedi
Page 89 and 90:
was positively correlated with nitr
Page 91 and 92:
proizvodnja kukuruza šećerca, koj
Page 93 and 94:
Tabela 1. Uticaj različitih koncen
Page 95 and 96:
9. Pajić, Z., Srdić, J., Filipovi
Page 97 and 98:
pomoć energije svetlosti sintetiš
Page 99 and 100:
desetinama i stotinama miliona (tab
Page 101 and 102:
Letopis naučnih radova Godina 36 (
Page 103 and 104:
DNK MARKERI U OPLEMENJIVANJU KONJA
Page 105 and 106:
Tabela 2: Primeri DNA markera i nji
Page 107 and 108:
Tabela 5: Broj markera po hromozomu
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
MATERIJAL I METODE RADA U ogled je
Page 113 and 114:
metabolita u mlečnoj žlezdi. To n
Page 115 and 116:
15. Kadzere C.T., Murphy M.R., Sila
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
obrtaja u minuti da bi se serum u p
Page 121 and 122:
Tabela 2. Vrednosti koncentracije c
Page 123 and 124:
Tabela 4. Vrednosti testa korelacij
Page 125 and 126:
LITERATURA 1. Cope C.M., Mackenzie
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Tabela 2. Broj leukocita u krvi hro
Page 131 and 132:
Slika 1. Razmaz krvi Picture 1. Blo
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
azličitim često suprotnim i neodr
Page 137 and 138:
LITERATURA 1. Arab A. Equine serolo
Page 139 and 140:
FINDING OF ANTIBODIES AGAINST THE V
Page 141 and 142:
(sindrom insuficijencije jetre) su:
Page 143 and 144:
Tabela 1. Prosečne vrednosti ispit
Page 145 and 146:
njegovog izlivanja nakon povrede me
Page 147 and 148:
11. Gieger, T.L., Hosgood, G., Tabo
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
MATERIJAL I METODE RADA Zelene rezn
Page 153 and 154:
i Kolasinski (2002), prema kojima s
Page 155 and 156:
18. Reich L. (1991): Cornelian Cher
Page 157 and 158:
koja je nešto manje bujna, ali ni
Page 159 and 160:
Tab. 2. Visina sadnice (cm) ispitiv
Page 161 and 162:
CHERRY CULTIVARS (Prunus avium L.)
Page 163:
CIP - Каталогизација
show all

LETOPIS naučnih radova - Poljoprivredni fakultet - Univerzitet u ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?