Edukimi, sfidë e përherëshme e Kishës në shtegëtim - Kisha dhe Jeta

"Edukimi është arti më i lartë, ku Shpirti Shenjt 

është mjeshtri, kurse njeriu një bashkëpunëtor i 

thjeshtë". 

Shën Tereza BenedikTa e kryqiT (ediT‘h STein) 

Organ i permuajshem infOrmaciOni i meTrOpOLise Tirane-Durres nr. 7 

Shtator 2010 Çmimi 30 lekë 

Edukimi, 

sfidë e përherëshme e Kishës në shtegëtim

Shtator 2010 Kisha dhe jeta 

2 

PËRmBAJTJA Kalendari Liturgjik 

Fjala e Hyjit 

në Jetën dhe Misionin e Kishës 

Mons. George Frendo o.P. 

Ushtrime shpirtërore 

për Ipeshkvij 

Papa Ipeshkvijve të ri: Nuk 

duhet të jeni burokrat 

por rojtarë besnik të Kishës 

Nga Bernard Caruana o.P. 

Papa: mbi dashurinë për të tjerët 

vendoset “fati i pasosur “i yni” 

Nga Labeat 

Anuari i Statistikave të Kishës 

Katolike për vitin 2010 

Nga Dom Marjan Lumçi 

Një profesor hebre mbron 

kryqin para Gjyqit të Strasburgut 

Nga Marsida Sadikja 

Mbledhja e klerit dhe rregultarëve 

Nga Gjergj Meta 

Atë Ernesto Santucci S.J. 80 vjeç! 

Urime! 

Edukimi, sfidë e përherëshme 

e Kishës në shtegëtim 

Një gëzim i madhe për zemrën 

dhe për shpirtin në Kishën e 

Spitallës dhe Shën Luçisë, Durrës 

Nga Meshtari dhe Motrat 

Kampe Verore 2010 – Famullia 

Shën Mëhilli – Sukth 

Dom Francesco Guarnati 

“Ti nuk e di, se nga fryn Shpirti 

Shenjt“ (Gjoni 3, 8) 

faqe 3-4 

faqe 4 

faqe 5 

faqe 5 

faqe 6 

faqe 6 

faqe 7 

faqe 8 

faqe 8 

faqe 9 

faqe 10 

faqe 11 

Drejtor i përgjithshëm: 

Imzot George Frendo 

Kryeredaktor: 

D. Marjan Lumçi 

sekretar: 

Nikollë Loka 

Tetor 2010 

Kurati i Arsit Relike e Kuratit 

të Arsit 

Mt 13, 34-44 

Të gjitha këto Jezusi ia tha popullit 

në shëmbëlltyra dhe asgjë nuk 

i thoshte pa shëmbëlltyra që të 

plotësohej fjala e profetit: 

‘Do të flas në shëmbëlltyra, 

do të zbuloj gjëra të fshehura që nga 

krijimi (i botës)’. 

Shtjellimi i shëmbëlltyrës së 

egjrës. 

Atëherë e shpërndau turmën 

dhe hyri në shtëpi. Nxënësit 

iu afruan dhe e pyetën: 

“Na e shtjello shëmbëlltyrën e 

egjrës së arës.” 

Ai u përgjigj: 

Ai që e mbjell farën e mirë, është 

Biri i njeriut. Ara është bota. 

Fara e mirë janë ata që i përkasin 

Mbretërisë. Egjra paraqet ata që i 

përkasin Qoftëlargut. Armiku që 

mbolli egjrën është djalli. Korrja 

është mbarimi i botës. Korrtarët 

janë engjëjt. Siç mblidhet egjra 

e digjet në zjarr, kështu do të 

ndodhë në mbarimin e botës. Biri 

i njeriut do t’i dërgojë engjëjt e vet 

për t’i mbledhur në Mbretërinë e 

tij të gjithë ngashënjyesit dhe ata 

që bëjnë keq, e do t’i hedhin në 

furrë të ndezur, ku do të jetë vaj 

e kërcëllim dhëmbësh. Kurse të 

drejtët, atëherë, do të shndrisin 

porsi dielli në Mbretërinë e Atit 

të tyre. 

Kush ka vesh, le të dëgjojë!” 

redaksia: 

Kolec Çefa 

Ana Stakaj 

Zef Skanjeti 

Elidon Dodaj 

Grafika: 

Pjerin Sheldija 

Elis Gjoni 

foto: Pici 

1 tetor – Sh. Tereza e Krishtit Fëmijë 

2 tetor – Engjëjt e rojës 

3 tetor 

eDIeLA XXVII GJAtË VItIt © 

4 Tetor – Sh. Françesku i Asizit 

7 tetor – Zoja Rruzare 

10 tetor 

eDIeLA XXVIII GJAtË VItIt © 

15 tetor – Sh. Tereza e Avilës 

17 tetor 

eDIeLA XXVIX GJAtË VItIt © 

18 tetor – Sh. Luka 

23 tetor – Sh. Gjoni nga Kapistrano 

24 tetor 

eDIeLA XXX GJAtË VItIt © 

28 tetor – Sh. Simoni dhe Juda 

31 tetor 

eDIeLA XXXI GJAtË VItIt © 

adresa: 

Katedralja e Shën Palit, 

Bulevardi Zhan D’Ark, 

Tiranë, Shqipëri 

E-mail: mlumci@hotmail.com 

http://kishadhejeta.googlepages.com


3 

Çdo tre vjet mblidhet Sinodi i Ipeshkvijve: 

një takim i përfaqësuesve të 

ipeshkvijve të të gjithë botës, që diskutojnë mbi 

një temë të përcaktuar. Sinodi i fundit është 

mbledhur në vitin 2008. Sinodi paraardhës (i 

vitit 2005) kishte si temë “Eukaristinë”, ndërsa 

ai i dy viteve më parë diskutonte Shkrimin e 

Shenjtë. Titulli zyrtar ishte: Fjala e Hyjit në 

Jetën dhe Misionin e Kishës. 

Në Ungjillin e Gjonit lexojmë se, pas mrekullisë 

së shumimit të bukës, Jezusi bëri fjalimin e 

famshëm mbi Bukën e Jetës (Gjn 6, 35-38). Pas 

mrekullisë, turma mbeti shumë e entuziazmuar 

dhe vazhdonte të kërkonte Jezusin. Dhe Jezusi 

e shfrytëzonte këtë për t’u thënë atyre: “Më 

kërkoni sepse ju dhashë bukën. Por përkundrazi 

duhet të kërkoni një bukë tjetër, bukën e jetës”. 

Në pjesën e parë e atij fjalimi (rr. 35-47) Jezusi 

përdor frazën “buka e jetës” duke iu referuar 

Fjalës së tij, e cila duhet të dëgjohet dhe pranohet 

me fe. Ndërsa në pjesën e dytë (rr. 48-58) 

“buka e jetës” i referohet Trupit të Krishtit, që 

pas një viti, në darkën e tij të fundit me apostujt, 

Jezusi ua dha për ta ngrënë, duke shtuar urdhrin: 

“Bëjeni këtë në përkujtimin tim”. 

Kapitulli 6 i Ungjillit të Gjonit është një kalim 

nga një formë e bukës në një tjetër. Fillon me 

mrekullinë e shumimit të bukës: Jezusi, në një 

veprim mirësie, jep bukën materiale njerëzve të 

uritur. Më pas flet për Fjalën e tij si buka e jetës, 

dhe në fund flet për bukën e jetës që është Trupi 

i tij, buka eukaristike. Bëhet fjalë për tre prani të 

veçanta të Jezu Krishtit: në veprat e bamirësisë, 

në Fjalën e tij, dhe në Eukaristi. Nuk mund të 

përfitojmë krejtësisht nga prania e Krishtit në 

bukën eukaristike nëse nuk jemi të vetëdijshëm për 

praninë e tij në veprat e bamirësisë dhe në Fjalën. 

Fjala e Hyjit është një fjalë e gjallë: që na 

shpallet sot, për jetën tonë dhe në situatat e përditshme. 

Është një fjalë efikase, e përcaktuar që 

të prekë dhe të ndryshojë jetën tonë. Është edhe 

një fjalë çliruese. Jezusi thotë: “E vërteta do t’ju 

bëjë të lirë” (Gjn 8, 31). Fjala e Hyjit na ndriçon 

të zbulojmë thirrjen dhe dinjitetin tonë si njerëz. 

Shqipëria është vendi që pothuajse për një 

gjysmë shekulli ka dëgjuar një fjalë që ka patur 

synimin për të krijuar një lavazh mendor e cila 

ka rilindur një formë të re skllavërimi. Një 

“shenjë e kohëve’ kuptimplote në Shqipërinë 

pas-komuniste, të paktën në popullin e krishterë 

të këtij vendi, është etja për një fjalë çliruese, e 

cila i jep këtij populli dinjitetin si bijtë e Hyjit. 

Siç dihet, Kisha në Shqipëri ka “rilindur” 

vetëm në vitin 1992. Megjithatë gjatë kësaj 

periudhe janë krijuar grupe të ndryshme biblike. 

Janë organizuar kuice biblike të ndryshme për 

fëmijët, të cilëve i kanë shërbyer shumë që të 

njohin më mirë Biblën. Midis të rinjve ekzistojnë 

grupe të ndryshme që lexojnë dhe reflektojnë së 

Fjala e Hyjit 

në Jetën dhe Misionin e Kishës 

Mons. George Frendo O.P. 

bashku mbi një tekst specifik të përzgjedhur nga 

kryetari i grupit. 

NJOHJA E FJALËS SË HYJIT 

Në Shqipëri është shumë e gjallë dhe e fortë 

ndjenja fetare popullore. Nga njëra anë, kjo 

ndjenjë fetare e popullit e ndihmon atë për të 

mbajtur praktikën e jashtme dhe të bashkësisë 

së fesë së tyre. Siç është thënë në Koncilin Vatikani 

II në Dekretin mbi Apostullatin Misionar 

të Kishës (Ad Gentes Divinitus), besimi fetar 

nuk mund të mbetet i mbyllur në dimensionin 

kundrues të besimtarit. Nga ana tjetër, kjo 

ndjenjë fetare e popullit e ndalon atë që të shohë 

një dallim të qartë midis mbulesës publike dhe 

zbulesës private. Fjala e Hyjit bën pjesë në të 

ashtuquajturën “zbulesë publike”; shfaqje të 

tjera (të Jezusit, të Marisë, të Shenjtërve) mbeten 

gjithmonë zbulesë “private”. 

Reforma e liturgjisë ka ndihmuar shumë për 

t’i familjarizuar katolikët me Shkrimin e Shenjtë. 

Lexohet çdo ditë në kremtimin e Eukaristisë, 

dhe shpjegohet në homelinë. Ky familjaritet 

me Biblën i ka ndihmuar besimtarët edhe që 

të kuptojnë qartësisht si Fjala e Hyjit është një 

Fjalë e gjallë, një Lajm i Mirë, dhe një mesazh 

për njeriun e sotëm. Dhe ka ndihmuar që populli 

besimtar të kuptonte se Jezu Krishti është qendra 

e historisë dhe të Fjalës së Hyjit. 

Katolikët shqiptarë kanë bërë pak a shumë 

të njëjtën eksperiencë të popullit hebre në Babiloni, 

ku Fjala e Hyjit ka ruajtur identitetin e tij 

si Popull i Hyjit. Gjatë regjimit komunist, ku 

çdo praktikë fetare ishte e ndaluar rreptësisht, 

kujtimi i Fjalës së Hyjit ka ruajtur besimin e 

katolikëve shqiptarë. 

Megjithatë, si në mbarë botën perëndimore, 

nuk mungojnë sfida të reja të pluralizmit, relativizmit, 

dhe konsumizmit. Dhe duhet ti kushtojmë 

vëmendje gjithmonë rrezikut të “divorcit 

midis fesë dhe jetës” (shprehja mjaft e përdorur 

nga Gjon Pali II) 

Kushtetuta Dogmatike mbi Zbulesën 

Hyjnore (Dei Verbum), e cila ka një vlerë të 

madhe për të kuptuar vendin që ka zënë Shkrimi 

Shenjtë, është përkthyer në Kosovë (së bashku 

me Kushtetutën Dogmatike mbi Kishën dhe 

Kushtetutën Baritore mbi Kishën në Botën 

Bashkëkohore) para rënies së komunizmit. Por 

25 vjet pas nxjerrjes së asaj Kushtetute Shqipëria 

ishte akoma nën regjimin komunist anti-teist. 

Katekizmi i Kishës Katolike nuk është botuar akoma 

në shqip. Por shpresojmë se shumë shpejt do 

të publikohet Kompendiumi i këtij Katekizmi. 

Me të drejtë populli pret që ministrat e shenjtë 

të jenë predikuesit e parë të Fjalës së Hyjit dhe 

promovues që kjo Fjalë të jetë sa më e thjeshtë. 

Detyrat që i takojnë ministrave të shenjtë përsa i 

përket Fjalës së Hyjit janë përshkruar mjaft mirë 

në dokumentet konciliare (veçanërisht në Kushtetutën 

Dogmatike mbi Kishën dhe në Dekretin 

mbi Jetën dhe Ministerin e Presbiterëve) ashtu 

si edhe në dokumentet post-konciliare (veçanërisht 

Nxitjet Apostolike mbi Ungjillëzimin, mbi 

Formimin e Kandidatëve për Meshtarinë, dhe 

mbi Ipeshkvijtë). Kështu edhe për sa i përket rolit 

të Fjalës së Hyjit dhe jetës së shuguruar. 

Por nuk duhet të kënaqemi me mësimëdhënien 

e popullit tonë mbi Shkrimin Shenjtë. 

Tekste të ndryshme në librat e profetëve, Libri i 

Zbulesës, dhe vetë Jezusi kanë folur për Fjalën e 

Hyjit si ushqim. Të krishterët duhet të mësojnë 

të ushqehen me Fjalën e Hyjit. Dhe vetëm atëherë 

duhet t’ia paraqesim të gjithëve Fjalën si ushqim 

që i forcon në çdo situatë. 

BIBLA SI FJALA E HYJIT 

Lëvizje të ndryshme brenda Kishës katolike 

kanë kontribuar shumë që populli i krishterë 

të shijojë sa më shumë bukuritë e Biblës. Bibla 

të ndihmon të kuptosh se feja nuk është një 

virtyt abstrakt dhe statike. Përkundrazi, Bibla na 

paraqet një vizion më ekzistencial dhe dinamik 

të fesë, si takim dhe ecje me Krishtin. 

Edhe në botën jo të krishterë, veçanërisht 

Besëlidhja e Re, shumë herë mirëpritet shumë 

pozitivisht. Ia vlen të kujtojmë Mahatma Gandhi, 

që kur ishte në Londër, e lexoi të gjithë 

Biblën, dhe i bëri shumë përshtypje predikimi i 

Jezusit mbi mal. Edhe sot, shumë jo të krishterë, 

pasi kanë lexuar apo dëgjuar për ungjillin, kanë 

vendosur të përqafojnë besimin e krishterë. 

Por Fjala e Hyjit mund të pranohet vetëm 

nga ata që i afrohen Hyjit me një zemër të 

thjeshtë, ata që janë të gatshëm të pranojnë 

të vërtetën dhe paqen nga një tjetër: nga Zoti. 

Prandaj Jezusi ka bekuar Atin qiellor sepse i ka 

fshehur misteret e Mbretërisë nga ata që pretendojnë 

se janë të ditur, ndërsa ua ka zbuluar të 

“vegjëlve” (cf Mt 11, 25). Ka gjithmonë atë të 

verbër të cilit besimi i kthen shikimin, dhe atë të 

verbër që vendos të qëndrojë në verbërinë e tij. 

Nuk mund të mohojmë faktin se pothuajse 

një gjysmë shekulli komunizmi ateist në Shqipëri 

ka lënë pasoja të ashpra që nuk mund të shërohen 

lehtësisht. Megjithatë në eksperiencën time 

baritore e shoh shumë inkurajues entuziazmin e 

dy kategorive të veçanta të besimtarëve përballë 

Fjalës së Hyjit: studentët universitarë, dhe të 

kthyerit e rinj. Për këta, Fjala e Hyji ka pasur 

domethënien e një entuziazmi të rinovuar në 

jetën e tyre. Arsyet që i kanë çuar në leximin e 

Biblës janë të ndryshme: shembulli i mirë i dhënë 

nga njerëz që janë ushqyer nga Fjala e Hyjit, 

përshtypja që ka bërë tek ata ndonjë predikim, 

ndonjëherë edhe kurioziteti…


4 

Luka dy herë pohon se Maria dëgjonte dhe 

meditonte. Maria është modeli i një besimtari që 

e lë veten të shndërrohet nga Fjala. Maria i është 

përgjigjur duke thënë se është shërbëtorja e Zotit; 

menjëherë më pas është bërë shërbëtorja e të afërmit, 

duke shkuar kështu tek Elizabeta dhe duke 

bashkëndarë me të gëzimin që buron nga Fjala që 

mbart në kraharorin e saj e duke i shërbyer asaj 

për tre muaj. Është dishepulli që bëhet apostull. 

FJALA E HYJIT NË JETËN E KISHËS 

Pas Reformës Protestante, fatkeqësisht Shkrimi 

Shenjtë është bërë një locus teologicus midis 

të tjerëve, për t’u shërbyer si provë e një dogme, 

ndërsa në fakt duhet të vlerësohet si fillimi për çdo 

teologji të vërtetë dhe themel i çdo dogme. Kjo 

ka pasur pasoja edhe në katekizmat sistematike. 

Por veçanërisht pas Koncilit Vatikani II, sot i 

jepet shumë rëndësi Fjalës së Hyjit në jetën e bashkësive 

dhe besimtarëve të krishterë: pa Fjalën nuk 

ka bashkësi besimtarësh. Ungjillëzimi, katekeza, 

dhe liturgjia janë vendet kryesore që lejojnë që 

Fjala të bëhet ushqimi i të krishterëve. 

Dikush ka thënë se shumë këmbëngulje në 

leximin e Shkrimit Shenjtë rrezikon që ta shndërrojë 

religjionin e krishterë në “religjion e librit”. 

Nuk jam absolutisht dakord. Por varet shumë 

nga mënyra sesi paraqesim Fjalën. Kemi shumë 

për të mësuar nga Etërit e Shenjtë të mëdhenj 

dhe katekistët si Cirili i Jeruzalemit, Ambrozi, 

Augustini, dhe shumë të tjerë. 

Kur liturgjia e reformuar, që është ndërtuar 

më shumë mbi Fjalën, shpallet me vëmendjen 

dhe devotshmërinë e duhur, dhe predikohet pas 

një përgatitjeje të duhur, atëherë bëhet ushqimi 

i bashkësisë. Dhe kjo veçanërisht në kohët e 

forta të vitit liturgjik, dhe sidomos në kohën e 

ardhjes dhe kreshmëve, kur bashkësia e besimtarëve 

është “në pritje të një feste të madhe”: 

atëherë populli është më i gatshëm për të dëgjuar 

dhe kuptuar Fjalën. Prandaj është gjithmonë e 

leverdishme që në këto ditë të bëhet homelia. 

Iniciativat kryesore për t’i përcjellë bashkësive 

tona dhe besimtarëve doktrinën mbi Fjalën 

e Hyjit mbeten ato tradicionale: predikimi i 

homelisë, katekeza para-sakramentale, dhe vetë 

kremtimi liturgjik. Pastaj, natyrisht, studimi i 

Fjalës në grupe të vogla. Sot ka shumë mundësi 

për një formim të vazhdueshëm të laikëve. Në 

lutjen liturgjike ka pasur një progres në vlerësimin 

e Shkrimit Shenjtë si pikënisje të çdo ad- 

hurimi në shpirt dhe në vërtetësi dhe si forca që 

bashkon bashkësinë që lutet. 

Në Meshën e Shenjtë dallojmë Liturgjinë 

e Fjalës (pjesa e parë, ku lexohen leximet nga 

Shkrimi Shenjtë) dhe Liturgjia Eukaristike (pjesa e 

dytë, ku ofrohen buka dhe vera, që pastaj shndërrohen 

në Trupin dhe Gjakun e Jezu Krishtit, dhe 

merren në kungim). Në përgjithësi populli e sheh 

Liturgjinë Eukaristike si një vazhdimësi logjike e 

Liturgjisë së Fjalës. Por ka gjithmonë mundësi që 

duke dalë nga Kisha Fjala bëhet si ajo farë që bie 

në tokë dhe menjëherë digjet nga dielli. 

Pavarësisht kufizimeve të ndryshme, mendoj 

se mes katolikëve shqiptarë vihet re rëndësia 

e Fjalës së Hyjit në katekezën e fillimit ashtu 

si edhe në formimin e përhershëm. Kështu 

mund t’i japin vëmendjen e duhur meditimit të 

Fjalës nëpër bashkësi, duke kërkuar gjithmonë 

përfundime praktike për jetën. Që nga fillimi 

duhet t’i mësojmë të vegjlit për historinë e 

shpëtimit nëpërmjet tregimeve të përzgjedhura 

posaçërisht për ta. Më të rriturve që përgatiten 

për sakramentet u jepet një Bibël (ose të paktën 

Besëlidhja e Re, nga mungesa e kopjeve të të 

gjithë Biblës) që të mësojnë të dallojnë librat e 

ndryshme të Biblës dhe të bëhen më familjar me 

librin e shenjtë. Ekzistojnë kurse të ndryshme 

hyrjeje në Shkrimin e Shenjtë, veçanërisht kurset 

për katekistët, që bëhen në shumë dioqeza. 

Ndikimi që Shkrimi Shenjtë duhet të ketë në 

jetën shpirtërore të popullit të Hyjit varet gjithmonë 

nga mënyra se si dëgjohet dhe pranohet 

Fjala. Në vetvete është gjithmonë një apel për 

kthimin dhe një thirrje për fenë, për ndjekjen e 

Krishtit dhe për apostullat. Dhe kjo vlen për çdo 

kategori besimtarësh: kleri, persona të shuguruar, 

dhe laikë. Fjalët e Jezusit: “Po të bekoj, o Atë, 

që i fshehe këto gjëra nga të dijshmit e nga të 

urtit, e ua zbulove të vegjëlve” mjaftojnë për të 

na kujtuar se këto dhurata të Zotit janë për ata që 

e pranojnë me përvujtëri dhe thjeshtësi. Prandaj 

Fjala e Hyjit, e soditur nga Maria, u bë pasuria 

e saj. Fjala e Hyjit në liturgji është gjithmonë 

një moment i fortë për komunikimin e fesë. Por 

varet shumë si nga personi që e shpall Fjalën, 

edhe nga ai që e dëgjon atë. 

SHPALLJA E FJALËS 

SË ZOTIT DHE DIALOGU 

Sot ka shumë faktorë që pengojnë dëgjimin 

e Fjalës, por sidomos mjetet e komunikimit, 

të cilat paraqesin një model të ri njeriu: jo më 

njeriun integriteti dhe me vlera të vërteta, por 

njeriun me dimensione tërësisht horizontale: 

seksual, tekanjoz, konsumist, materialist .... Sfida 

që duhet të përballojmë është fakti se njeriu i 

sotëm shpenzon para për çka nuk e ngop (Is 55, 

2). Thellësisht, është kriza e besimit. 

Sigurisht që, njerëzit po familjarizohen me 

Biblën, falë kremtimeve liturgjike apo paraliturgjike, 

predikimeve, katekezave, etj. Pastaj, 

në grupe të ndryshme, bëhen meditime apo 

reflektime të përbashkëta mbi Fjalën e Hyjit. 

Njohuria mbi Biblën thellohet më shumë 

sidomos nëpërmjet kurseve biblike/katekistike, 

Lectio Divina, reflektime në grupe. 

Koncili Vatikani II, në Kushtetutën Dogmatike 

mbi Zbulimin ka vënë themele të reja 

për dialogun ekumenik. Shkrimi i Shenjtë na 

bashkon. Dhe në Shqipëri kemi bashkëpunuar 

me vëllezërit e ndarë (ortodoksë dhe ungjillorë) 

për përkthimin ndër-fetarë të Besëlidhjes së Re. 

Për sa i përket dialogut me myslimanët nuk 

duhet të harrojmë se ka shumë gjëra apo të vërteta 

të përbashkëta midis nesh, përveç besimit në 

një Zot të vetëm: dinjiteti i njeriut dhe të jetës 

njerëzore, morali seksual dhe familjar (myslimanët 

në Shqipëri kanë qenë pothuajse gjithmonë 

monogamik). Megjithëse nuk e pranojnë Biblën 

si një libër të shenjtë, e konsiderojnë si një dokument 

të rëndësishëm, edhe pse, në krahasim me 

Kuranin, i papërsosur. 

Dhe për sa i përket dialogut me jo besimtarët, 

mendoj se është e nevojshme të kujtojmë doktrinën 

e Shën Palit dhe Shën Tomës nga Akuino: 

Gratia Dei non est alligata. Është shumë e rëndësishme 

të vëresh se si, në Veprat e Apostujve, kap. 

10, thuhet se Shpirti Shenjtë zbriti mbi Kornelin 

para se ai të pagëzohej. Bibla ka qënë një “kod i 

madh” për një jo-të krishterë të madh si Gandi, 

i cili lexoi të gjithë Biblën gjatë qëndrimit të tij 

në Londër, por mbeti i mrekulluar nga Mt 5. 

Një metodë shumë efikase për të mbështetur 

bashkësinë e krishterë në ballafaqimin me sektet 

është që të bindim besimtarët tanë që ka qenë Kisha 

që, e pashkëputur nga Krishti dhe apostujt, na 

ka komunikuar Biblën. Nga cilët, sektet, që kanë 

lindur në këta dy shekuj të fundit, kanë pranuar 

Shkrimin e Shenjtë, dhe cili autoritet i ka siguruar 

se Bibla është Fjala e Hyjit dhe e frymëzuar? 

Lexojmë në Psalmet: “Fjala jote, o Zot, është 

dritë për këmbët e mia”. Kush ecën në këtë dritë 

nuk do të rrëzohet. 

Ushtrime shpirtërore për Ipeshkvij 

Nga data 20 deri më 24 tetor, të gjithë 

Ipeshkvijtë e Shqipërisë bashkë me 

Nuncin Apostolik Imzot Ramiro Moliner Ingles 

dhe Arqipeshkvin e Tivarit Imzot Zef Gashi 

janë bashkuar në ishullin e vogël e Otukut (afër 

Kotorrit në Mal të Zi) për tërheqje shpirtërore. 

Predikuesi ishte Imzot George Frendo. 

Heshtja që sundonte në atë ishull të vogël si 

edhe tërë ambjenti i ka ndihmuar shumë që gjatë 

këtyre ditëve të ndjejnë më shumë afërsinë e Zotit 

dhe të reflektojnë mbi misionin e tyre baritor.


5 

Papa Ipeshkvijve të ri: Nuk duhet të jeni burokrat 

por rojtarë besnik të Kishës 

Misioni i Ipeshkvit nuk mund të 

nënkuptohet me mentalitetin e efikasitetit 

e të suksesit. Ipeshkvi nuk është një 

qeveritar i thjeshtë, ose burokrat, por rojtar 

besnik i besëlidhjes së Kishës me Krishtin”. 

Ai është i thirrur të jetë i “fortë dhe i vendosur, 

i drejtë e i qetë”, por edhe “atë, vëlla 

e mik” në udhën e krishterë e njerëzore. Kjo 

është porosia që Papa u drejtoi ipeshkvijve 

të emëruar gjatë këtij viti, të cilët sot i priti 

në audiencë, në përfundim të një seminari të 

ROMË, e dielë, 26 shtator 2010 - “Fati i pasosur” 

i yni është shkruar në zgjedhjen e dashurisë kundrejt 

të afërmit. E ka thënë këtë të dielë Benedikti XVI 

me rastin e Angelus të fundit nga Kështjella Gandolfo 

në reflektimin e shëmbëlltyrës së Lazarit dhe 

të pasurit Epulone. Nga kjo shëmbëlltyrë, ka thënë 

Papa, nxirren dy mësime: “Hyji i do të varfërit dhe i 

Nga Bernard Caruana o.P. 

përvitshëm që organizon Kongregata e Vatikanit 

për Ipeshkvij. Në vazhdim, Ati i Shenjtë 

Racinger falënderoi kardinalin Marc Ouellet, 

duke i uruar fillim të mbarë në shërbimin e 

tij të ri si Prefekt i Dikasterit për Ipeshkvij 

dhe më pas citoi disa fjalë ndriçuese të shën 

Tomës së Akuinit: 

Duke komentuar shprehjen e Jezusit në Ungjillin 

e Gjonit: “Bariu i Mirë e jep jetën e vet për 

delet e tij”, shën Toma vëren: “Ai ia përkushton 

atyre qenien e vet në ushtrimin e autoritetit 

e të dashurisë. Lypen të dyja këto gjëra: që t’i 

binden dhe që t’i dojë. Në të vërtet nuk është e 

mjaftueshme e para pa të dytën”. 

Prandaj Papa Benedikti XVI përkujtoi 

Rregulloren Baritore të shën Gregorit të 

Madh, që saktëson se si pushtetin e qeverisë 

baritore “ e drejton mirë ai që di si të ngritët 

kundër fajeve e të synon mbi veset e jo mbi 

vëllezërit”. Pastaj Ati i Shenjtë Racinger kujtoi 

fjalët e ritit të dorëzimit të unazës në liturgjinë 

e Shugurimit ipeshkvnor: “Merre unazën, 

shenjë e besnikërisë, e integriteti të fesë e në 

pastërti të jetës ruaje Kishën e Shenjtë, nusen 

e Krishtit”: 

Kisha është “nusja e Krishtit” e ipeshkvi është 

‘rojtar’ (episkopos) i këtij mbarështimi. Unaza 

është pra shenjë e besnikërisë: është fjala për 

besnikërinë ndaj Kishës e ndaj pastërtisë së fesë 

së saj. Për këte, ipeshkvit i besohet besëlidhja 

martesore: ajo e Kishës me Krishtin. 

Në vijim të fjalimit, Benedikti XVI vuri 

theksin mbi përgjegjësitë e mëdha të një ipeshkvi 

për të mirën e dioqezës por edhe të shoqërisë. 

Misioni i tij, tha Ati i Shenjtë, “nuk mund të 

kuptohet me mentalitetin e efikasitetit e të 

suksesit”: 

Është fjala për një perspektivë feje e jo 

thjeshtë njerëzore, administrative apo të natyrës 

sociologjike, ajo në të cilën vendoset misioni dhe 

shërbimi i Ipeshkvit, i cili nuk është një qeveritar 

i thjeshtë, ose një burokrat, ose një moderator 

e organizator i thjeshtë i jetës dioqezane. Janë 

atësia e vëllazërimi në Krishtin që Eprorit i japin 

aftësinë për krijimin e atmosferës së besimit, të 

pritjes, të përzemërsisë, por edhe të sinqeritetit 

e të drejtësisë. 

Së fundi, Papa u ndal tek një lutje e lashtë e 

shën Aelredo nga Rievaulx, Abat: 

“Ti, o Zoti i ëmbël, janë fjalët e lutjes, e ke 

vënë njërin siç jam unë, në krye të familjes tënde 

(..) në mënyrë që të mund të shfaqet përdëllimi 

yt(..) e kështu të shihet madhështia e forcës 

tënde, e jo ajo e njeriut”. 

Papa: mbi dashurinë për të tjerët vendoset “fati i pasosur “i yni” 

Shën Vinçenc de Paoli dhe Chiara “Luce” Badano, modele bamirësie të përjetuara 

Nga Labeat 

lehtëson ata nga poshtërimi”, dhe “fati ynë i pasosur 

është i kushtëzuar nga sjellja jonë, na takon ne që të 

ndjekim rrugën që Hyji na ka treguar për të arritur 

jetën, dhe kjo rrugë është dashuria, jo si ndjenjë, por 

si shërbim për të tjerët, në dashurinë e Krishtit”. Më 

pas Papa ka cituar dy modele të dashurisë së përjetëuar 

me një gëzim duke iu referuar Shën Vinçenc de Paoli, 

350 vjet nga vdekja e tij, dhe Chiara “Luce” Badano, 

e reja ligure e lumturuar më 25 shtator në Romë. 

Shën Vinçenci, ka kujtuar Papa që në përshëndetjet e 

fundit iu është drejtuar grupeve të ndryshme vinçenciane 

të pranishëm në Angelus, themeloi “Bijat e Dashurisë”, 

e para kongregatë femërore qëe jetonin shugurimin 

në mes të njerëzve, me të sëmurët dhe ata që kishin 

nevojë. “Në Francën e vitit 1600 – ka thënë Papa –, ai 

preku me dorë kontrastin e fortë midis më të pasurve 

dhe më të varfërve. Në fakt, si prift, kishte mundësinë 

të frekuentonte si ambjentet aristokrate, edhe fshatrat, si 

edhe llumin e Parisit”. “I shtyrë nga dashuria e Krishtit 

– ka vazhduar –, Vinçenc de Paoli dinte të organizonte 

forma të stabilizuara shërbimi personave të pikëlluar, 

duke i dhënë jetë kështu të ashtuquajturve ‘Charitées’, 

“Bamirësi”, domethënë grupe grash që vinin kohën dhe 

të mirat e tyre në dispozicionin e më të pikëlluarve”. 

Shembulli i dytë ka qënë ai i Chiara Badano, e reja nga 

Liguria që vdiq 19 vjeç pas një sëmundjeje të pashërueshme, 

që në jetën e saj të shkurtër “ishte për të gjithë 

një rreze drite, si thotë edhe emri i saj: ‘Chiara Dritë’”. 

“Famullia e saj, dioqeza e Acqui Terme dhe Lëvizja 

e Fokolarëve, të cilës i përkiste, sot festojnë, - dhe është 

një festë për të gjithë të rinjtë, që të mund të gjejnë në të 

një shembull të koherencës së krishterë”, ka thënë Papa. 

“Fjalët e saj të fundit, të një përkushmërie të plotë 

të vullnetit të Hyjit, kanë qënë: Mami, mirupafshim. 

Ji e lumtur sepse unë jam’”. 

“Të lëvdojmë Hyjin – ka përfunduar Papa – sepse 

dashuria e tij është më e fortë se e keqja dhe vdekja, dhe 

falenderojmë Virgjërën Mari që udhëheq të rinjtë, edhe 

nëpërmjet vështirësive dhe vuajtjeve, ta duan Jezusin 

dhe të zbulojnë bukurinë e jetës”.


6 

Anuari i Statistikave të Kishës 

Katolike për vitin 2010 

Nga viti 2000 dhe deri në vitin 2008, 

121 milion katolik më shumë në botë 

Qyteti i Vatikanit, e martë, 27 prill - Zyra 

qendrore e Statistikave të Kishës përgatit 

çdo vit një libër i cili informon publikun mbi aspektet 

më të rëndësishme që karakterizojnë jetën 

e Kishës Katolike në vende të ndryshme të botës. 

Mes aspekteve të ndryshme të paraqitura këtë 

vit në këtë botim, bazuar mbi të dhënat të cilat 

janë grumbulluar deri në vitin 2008, në nivel 

planetar numri i katolikëve të pagëzuar ka kaluar 

nga 1 miliard e 45 milion që ishte në vitin 2000 

në 1 miliard e 66 milion në vitin 2008, me një 

ndryshim relative prej +11,54%. 

Kjo shifër presupozon një rritje prej 121 milionë 

katolikë në tetë vjet, “vë në dukje një rritje të qëndrueshme 

dhe thelbësore të përhapjes së katolikëve 

të pagëzuar”, shton Salla e Shtypit në Vatikan. 

Krishterimi rritet në mënyra të ndryshme 

në kontinente të ndryshme. Rritja më e madhe 

regjistrohet në Afrikë, duke shtuar kështu një 

rritje prej 33,02% mes të vitit 2000 dhe 2008. 

Në ekstremin e kundërt, në Europë manifestohet 

një situatë e qëndrueshme (1,17%), ndërsa 

në Azi numri i katolikëve rritet në 15,61%, në 

Oqeani 11,39% dhe në Amerikë 10,93%. 

“Vërehet një reduktim relativ i katolikëve 

evropianë i cili e ulë peshën e tyre në botë, nga 

26, 81% në 2000 në 24, 31% në 2008, në kra- 

Nga Dom Marjan Lumçi 

hasim me katolikët afrikanë që kalojnë, në dy 

vitet e përmendura nga 12, 44% në 14, 84%”, 

shkruhet në komunikatë. 

Përsa i përket raportit midis katolikëve dhe 

banorëve në përgjithësi, në Azi janë 3 katolikë 

në 100 banorë, ndërsa në Amerikë shkojnë deri 

në 63. 

Të dhënat i referohen edhe numrit të Ipeshkvijve, 

nga 4.541 në vitin 2000 në 5.002 të 

vitit 2008, me një shtim relativ shumë më të 

lartë se 10%. 

Në këtë mënyrë, është bërë “një shpërndarje 

më e mirë dhe harmonike e Ipeshkvijve në realitetet 

kontinentale”, kështu pra si “një ekuilibër 

sasior domethënës midis Ipeshkvijve dhe priftërinjve 

me kalimin e kohëve”. 

Përsa i përket numrit të priftërinjve, në nëntë 

vitet e fundit është rritur: nga 405.178 në vitin 

2000 deri në 409.166 të vitit 2008. 

Sipas ndarjes së tyre, 47,1% e priftërinjve të 

botës janë në Europë, 30% në Amerikë, 13,2% 

në Azi, l’8,7% në Afrikë dhe 1,2% në Oqeani. 

Llogaritja e numrit të priftërinjve në Europë 

ka bërë që përqindja e tyre të zvogëlohej: në vitin 

2000 kleri i kontinentit të vjetër përfaqësonte 

51,5%, ndërsa në vitin 2008 ishte 47,1%. 

Nga loja e luajtur e ndryshimeve demografike 

STRASBURG, e mërkurë, 30 qershor 

2010- Joseph Weiler, profesor hebre i 

Drejtësisë pranë New York University School of 

Law, ka mbrojtur këtë të mërkurë kryqin para 

Gjyqit Europian të të Drejtave të Njeriut. 

Mbrojtja e tij është dëgjuar nga 17 gjykatës, 

midis të cilëve Jean-Paul Costa, president i 

Gjyqit, gjatë seancën së jashtëzakonshme mbi 

“Çështjen italiane të kryqit”, Lautsi v. Italia, e 

referuar të drejtave të Italisë të vendosë kryqe në 

sallat e shkollave publike. 

Weiler, i cili është edhe profesor i nderuar 

pranë London University, ka paraqitur në seacën 

e dëgjimit Qeveritë e Armenisë, Bullgarisë, 

Qipros, Greqisë, Lituanisë, Maltës, Federata 

Ruse dhe Shën Marini, të cilët janë paraqitur si 

“pjesë të treta”. 

dhe ndryshimit të numrit të priftërinjve rrjedh 

një shtim i numrit të katolikëve për çdo prift: në 

të gjithë botën numri i priftërinjve është rritur 

nga 2.579 që duhet të kishte një prift në vitin 

2000 në 2.849. 

Diakonët e përkohshëm përbëjnë grupin 

në evolucionin më të fortë në periudhën midis 

vitit 2000 deri në 2008 (falë rritjes së tyre në 

Amerikë dhe Europë), duke kaluar kështu nga 

rreth 28.000 në 37.000 (një ndryshim relativ 

dhe 33,7%). 

Rritet edhe numri i seminaristëve: nga 

115.919 në vitin 2007 në 117.024 të vitit 2008. 

Rritja ka qenë në Afrikë (3,6%), Azi (4,4%) dhe 

Oqeani (6,5%), ndërsa në Europë kandidatët për 

priftërinj zvogëlohen (më pak se 4,3%). 

Volumi i ri tregon se rregulltaret me kushte 

janë sot 739.067, ndërsa në vitin 2000 ishin 

01.185 (një zvogëlim prej 7,8% ). 

Pjesa më e madhe e rregulltarëve ndodhen 

në Europë (40,9% ), më pas vjen Amerika 

(27,5%). Llogaritja e numrit të rregulltareve 

nuk i ka interesuar Afrikës, ku në periudhën 

në prova janë shtuar 21,2%, as në Azi, ku rritja 

ishte prej 16,4%. 

Një profesor hebre mbron kryqin 

para Gjyqit të Strasburgut 

Toleranca nuk mund të sjellë intolerancën kundrejt simboleve të një kulture 

Nga Marsida Sadikja 

Gjykata e Strasburgut kishte vendosur në një 

seancë të 3 nëntorit të vitit të kaluar se prania 

e kryqit në këto hapësira përbën një atentat për 

lirinë e ndërgjegjes dhe të drejtës së individit që 

të marrë një formim sipas bindjeve të tij filozofike 

ose fetare. 

Në këtë mënyrë, i kishte dhënë të drejtë një 

qytetareje italiane me origjinë nga Finlanda, 

Soile Lautsi, e cila kishte kërkuar në vitin 2002 

që kryqet të hiqeshin nga shkollat që frekuentoheshin 

nga fëmijët e saj në Abano Terme, në 

provincën e Padovës. 

Profesor Weiler ka shpjeguar së pari se në 

Europë nuk ekziston një model unik në marrëdhëniet 

Kishë-Shtet: mjafton të shohësh 

ndryshimet midis laicitetit, në Francë ose edhe 

në Britaninë e Madhe, ku mbretëresha është


7 

kryetarja e Kishës anglikane. Raste të tjera janë 

ato të Zvicrës, Danimarkës ose Greqisë. 

“Në pjesën më të madhe të këtyre Shteteve jo 

laikë, masa të gjera të popullsisë, ndoshta edhe 

maxhoranca, nuk janë më fetare – ka deklaruar 

profesori –. E megjithatë përfshirja e vazhdueshme 

e simboleve fetare në mjediset publike 

dhe nga ana e Shtetit pranohet nga popullsia 

shekullare si pjesë e identitetit kombëtar dhe si 

një vepër e tolerancës kundrejt bashkëkombësve 

të tyre”. 

“Mund të ndodhë që një ditë populli britanik, 

duke ushtruar sovranitetin e tij kushtetues, do 

të heqë qafe Kishën e Anglisë, siç kanë bërë suedezët. 

Por kjo vlen për ata, jo për këtë Gjykatë, 

dhe sigurisht Konvencioni nuk ka pasur kurrë 

qëllimin t’i forcojë për të bërë këtë, ka pohuar ai. 

“Në Europën aktuale, Vendet i kanë hapur 

portat e tyre shumë qytetarëve dhe banorëve 

të rinj. I detyrohemi atyre të gjitha garancitë e 

Konvecionit. Kemi për detyrë dekorimin dhe 

mirëseardhjen, dhe jo diskriminimin, por mesazhin 

e tolerancës kundrejt tjetrit nuk duhet të 

merret si një mesazh i intolerancës kundrejt vetë 

identitetit”, ka shtuar Weiler. 

Në përballjen e tij para gjykatësve, përfaqësuesi 

i Shtetit italian, Nicola Lettieri, ka 

shpjeguar se “nuk ka asnjë paragjykim real në 

këtë çështje. Nëse një Shtet mban një raport të 

privilegjuar me një fe, nëse mban simbole fetare, 

domethënë nuk është aspak kundër Konven- 

Nga Gjergj Meta 

Fillimi i vitit baritor në Arkidioqezën Tiranë 

– Durrës u shënua nga mbledhja e 

të gjithë meshtarëve dhe rregulltarëve e shoqërive 

laike në ambientet e Arqipeshkëvisë nën udhëheqjen 

e Ipeshkëvit dioqezan, Imzot Rrok Miridta 

dhe atij ndihmës Imzot Gjergj Frendo. Sikurse 

tashmë është bërë traditë takimi u hap me lutjen 

e psalmeve të orës së mesme. Arqipeshkëvi më 

tej komunikoi të rejat e këtij fillim viti. Ndër më 

kryesoret ishin kalimi i atë Armando Ceccarelli-t 

s.j., në famullinë e Zemrës së Krishtit në Tiranë 

e kalimin e atë Ignazio Buffa-s s.j., i cili kishte 

vendin e famullitarit në këtë famulli, në rektor i 

Seminarit Ndërdioqezan në Durrës. Ardhja e atë 

Fran Përlalës o.f.m. në Famullinë e shën Mëhillit 

në Laç si dhe ardhja e një meshtari të ri në 

bashkësinë rregulltare të salvatorianëve në Bilaj. 

Ndërkohë sa i përket dekanateve ipëshkëvi vuri në 

dukje emërimin e Atë Giovanni Salustri dekan i 

Durrësit, Atë Armando Ceccareli dekan i Tiranës 

dhe u rikonfirmua Atë Giovanni Peragine dekan 

i Veriut. Don Henry Veldkamp rikonfirmohet 

Kancelar i dioqezës për një mandat tjetër. 

Në program ishte menduar gjithashtu një 

meditim nga atë Zef Bisha s.j. i cili na foli për 

rëndësinë e përshpirtërisë në jetën e krishterë, 

por në mënyrë të veçantë në jetën e një personi 

të kushtuar Zotit në meshtari apo në jetën rregulltare. 

Atë Zefi na foli për rëndësinë dhe historinë 

e përshpirtërisë duke nisur qysh nga shekujt e 

cionit europian mbi të drejtat e njeriut. I vetmi 

limit që nuk duhet të kalohet është përndjekja 

e indoktrinimit apo prozelitizmit”. 

“Nëse kryqi është i pranishëm nëpër salla, 

motivi nuk është indoktrinimi, por bëhet fjalë 

për shprehjen e një ndjenje popullore që është 

në themelin e identitetit kombëtar”, ka shtuar. 

Përfaqësuesi ligjor i Soile Lautsi, Nicolò Paoletti, 

i pari që paraqiti argumentet e veta, ka konsideruar 

nga ana e tij se “nuk mund të konsiderohet kryqi 

si një simbol i heshtur dhe pasiv. Fëmijët e (Soile 

Lautsi) kanë përjetuar një situatë mënjanësuese, 

janë ndjerë në një pozicion minoritar”. 

Për këtë arsye, gjykatësi Lautsi ka denoncuar 

rrezikun e një “tiranie të maxhorancës”. 

Në seancën e dëgjimit është përfshirë edhe 

Gregor Puppinck, drejtor i European Centre for 

Law and Justice (ECLJ), sepse ky institucion 

është bërë pjesë e tretë zyrtare me 79 anëtarë të 

Parlamenteve europiane. 

Në disa deklarata të dhëna për ZENIT, Puppinck 

ka rrëfyer se “lo European Centre for Laë 

and Justice ka një shpresë të madhe në faktin se 

Gjykata e ka kuptuar se e drejta e jobesimtarëve 

të mos besojnë nuk mund mund të eklipsojë të 

drejtat e besimtarëve.”. 

“L’ECLJ shpreson edhe që Gjykata të kuptojë 

se nuk mund dhe nuk duhet t’i kërkojë një Shteti 

të heqë dorë nga identiteti i vetë në emër të tolerancës 

dhe filozofisë së të drejtave njerëzore”, 

ka vazhduar më tej. 

“Pluralizmi i vërtetë fillon me respektimin 

midis Vendeve”, pohon Puppinck. “Në 

të kundërt të asaj që thotë konsulenti ligjor i 

zonjës Lautsi, ‘laiciteti’ nuk është një kërkesë e 

Konvencionit”. 

Vendimi i Gjykatës nuk do të shpallet deri 

në fund të vjeshtës, ose deri për Krishtlindje. 

Është interesante të mendosh se në total kanë 

qenë 14 shtetet anëtare të Këshillit Europës që 

kanë kundërshtuar vendimin origjinal duke 

mbështetur Italinë, ka thënë Puppinck. 

Përveç dhjetë Vendeve të përfaqësuara nga 

Weiler, që janë pjesëmarrës zyrtar të çështjes, të 

tjerë kanë dhënë mbështetjen e tyre zyrtare për 

kryqin, midis tyre ishte Ukrahina, Moldavia, 

Shqipëria dhe Serbia. 

Pjesëmarrja e Shteteve është pa precedentë, 

në demonstrimin e rëndësisë së çështjes për të 

gjithë Europën. 

Mbledhja e klerit dhe rregultarëve 

27 shtator 2010 

parë të krishtërimit, për t’u ndalur në mënyrë 

më të detajuar mbi kohën moderne e sidomos 

në përshpietërinë e Ignacit të loyolës në Ushtrimet 

Shpirtërore. Ai bëri një skematizim shumë 

të vlefshëm sidomos të rrëmimit, shqyrtimit të 

ndërgjegjes si pikë përmbyllëse dhe sintetizuese 

e ditës gjithnjë kjo sipas përshpirtërisë ignaciane. 

Pas meditimit në sallë mbetën vetëm meshtarët 

të cilët zgjodhën anëtarët e këshillit 

prezbiteral duke qenë se këtij këshilli i kishte 

mbaruar mandati. U zgjodhën gjithsej gjashtë 

e të tjerët janë o ex-officio ose të zgjedhur nga 

vetë arqipeshkëvi. 

I gjithë takimi u mbyll me meshën të kryesuar 

nga Arqipeshkëvi Imzot Mirdita dhe e bashkëkremtuar 

nga të gjithë meshtarët e pranishëm në 

ripërtëritje. Në fjalën e tij Arqipeshkëvi inkurajoi 

të gjithë që pavërësisht vështirësive të vazhdojnë 

angazhimin e tyre në jetën e dioqezës nëpërmjet 

shpalljes së ungjillit, zemra e misionit të krishterë, 

duke i sjellë si shembull shën Vincenc De Paolin, 

përkujtimi i të cilit kremtohej atë ditë.


8 

Atë Ernesto Santucci S.J. 80 vjeç! 

Të shtunën 17 korrik 2010 kam kujtuar 

tetëdhjetë vjetorin e ditëlindjes sime me 

një kremtim eukaristik. Si vendi i përshtatshëm 

kam zgjedhur kishën që jam duke ndërtuar në 

fshatin Derven. 

Një kishë akoma pa dritare, pa dyer, sapo e 

suvatuar. Një kryq te muri, një imazh i Marisë në 

një kënd. Një simbol i diçkaje “jo të përfunduar”, 

jo të përsosur, prandaj diçka e përkohshme 

për të medituar që jemi në ecje dhe nuk kemi 

arritur akoma. 

Por ama njëkohësisht kjo kishë simbolizon 

gëzimin që ne takohemi si miq dhe vëllezër. Kanë 

ardhur nga Derveni, nga Bubqi, Bilaj, Gramza, 

Mallkuçi, Arramerasi, nga gjithë fshatrat të cilët 

më kanë parë mes atyre afërsisht në këta njëzet 

vjet të fundit. 

Ishin fëmijët, adoleshentë, të rinj dhe të 

rritur: një festë familjare. 

Dhe gjithashtu priftërinjtë që kanë bashkëkremtuar: 

don Carmine Leuzzi (famullitari 

i Dervenit) dhe don Francesco Guarnati – 

italianë; atë Vojtek Porada me një bashkëvëlla 

– polakë; atë Alfonso – afrikan, dhe dom Gert 

Gjoni – shqiptar. Ky i fundit ishte një nga 

djemtë e parë që kisha njohur në Tiranë në vitin 

e largët 1991, dhe ai ka dëshmuar që thirrja e tij 

pjesërisht lindi duke më shoqëruar në veprimtarinë 

ungjillëzuese, nëpër fshatra të ndryshëm 

të qarkut të Krujës. 

Motrat Kanosjane kanë përgatitur në një 

mënyrë të mrekullueshme ecurinë e kremtimit 

Që para rënies së Komunizmit Kisha 

Katolike në Shqipëri është angazhuar 

shumë në fushën arsimore. Kemi shumë priftërinj, 

rregulltarë dhe rregulltare që janë angazhuar 

në këtë fushë. 

Në dioqezën e Tiranë-Durrës kemi nder që 

në kryeqytet kemi Universitetin Zoja e Këshillit 

të Mirë e udhëhequr nga Kongregata e Bijve të 

Zojës së Papërlyer (e njohur si Konçecionistët) 

Urime! 

me këngë të përshtatshme dhe me dhuratat e 

ofertonit: një Bibël dhe tetë qirinj të ndezur për 

të kujtuar ditëlindjen time. 

Në fund të kremtimit u lexua telegrami i 

Atit të Shenjtë: “Në rastin e tetëdhjetë vjetorin 

e ditëlindjes suaj, Kryebariu i Kishës Katolike 

dëshiron t’ju shprehë afërsinë shpirtërore dhe 

përveç kësaj në të njëjtin qytet kemi shkollën e 

Mesme “Shën Gjon Bosko”, e udhëhequr nga 

Shoqëria Saleziane e Shën Gjon Boskos (Salezianët), 

shkollën 9-vjeçare “Ylber”, drejtuar 

nga Shoqëria e Zojës Mari si edhe Qendrën 

“Maria Mazzarello” e drejtuar nga Bijat e Marisë 

Ndihmëtare (Salezianet). Ndërsa në qytetin 

e Durrësit kemi shkollën 9-vjeçare “Vinçenc 

Prendushi”, e drejtuar nga Motrat Benediktine 

t’ju japë urime të përzemërta, dhe ndërkohë 

bashkohet me falënderimin tuaj për veprat e 

mira që Hyji ju ka bërë të mundura veçanërisht 

në Shqipëri, i lutem ndërmjetësimit qiellor të 

Zojës së Bekuar dhe të Shën Injacit nga Loyola 

dhe ju jep përzemërsisht juve bekimin e veçantë 

apostolik, duke ua përhapur bashkëvëllezërve, 

miqve dhe dashamirësve”. 

Pas urimeve të Papës Benedikit, u lexua letra 

me autograf e Kard. Angelo Sodano-s, Dekanit 

të Kolegjiumit Kardinalor: “Ju përgëzoj për këtë 

kremtim, duke i kërkuar Krishtit Bariut të Mirë 

që të vazhdojë t’ju bekojë me hire të begatshme 

misionin tuaj baritor në Shqipëri”. 

Edhe Nunci Apostolik i Serbisë, Imzot 

Orlando Antonini, bashkatdhetar dhe shoku i 

familjes, u bashkua duke uruar çdo gjë të mirë. 

Pasi mbaroi pjesa pikërisht fetare, ka vijuar 

një takim i thjeshtë përjashta, përpara kishës. Një 

grup vullnetarësh polakë, të cilët ishin me atë 

Vojetk Porada-n, ka dashur të këndonte këngën 

tipike të urimit “Njëqind vjeç”, që shumë herë 

u dëgjua gjatë udhëtimeve apostolike të Gjon 

Palit të dytë. 

Një mendim të shkurtër përfundimtar: 

nuk besoj fare të arrij këtë moshë “të nderuar”! 

Prindërit e mi më kishin treguar që, sapo linda, 

nuk merrja frymë dhe u dyshua shumë seriozisht 

që do të kisha mbijetuar... Marr vesh çdo ditë më 

shumë për dhuratën e madhe të jetës, dhuratë 

që çmohet duke ua dhuruar pa masë vetveten 

vëllezërve. 

Edukimi, sfidë e përherëshme 

e Kishës në shtegëtim 

të Provanisë Hyjnore. 

Gjithashtu mund të përmendim Motrat që 

mbajnë konviktin për studentet: Vëllezërit Salezian, 

Motrat Saleziane, Motrat Medee, Motrat 

e Dashurisë, në Tiranë, Adhurueset e Gjakut të 

Krishtit, në Durrës, Motrat e Cenakullit Domenikan, 

në Kavajë. Së fundi duhet të themi se 

shumë Motra drejtojnë kopshte për fëmijë në 

vende të ndryshme të dioqezës.


9 

Një gëzim i madhe për zemrën dhe për shpirtin 

në Kishën e Spitallës dhe Shën Luçisë, Durrës 

Në kohën e verës ka qenë vapë jo vetëm 

për trupin tonë, por edhe më shumë 

për shpirtin dhe zemrën. 

Ne flasim për disa ceremoni që kanë ndodhur 

në Kishën Familja e Shenjtë në fshatin e Spitallës 

dhe në Kishën Shën Luçia në Durrës. 

Spitallë është në periferinë e Durrësit, ku 

banojnë shumë familje katolike të ardhur nga 

veriu në vitet e fundit. Jeta e tyre është një rifillim 

në afërsinë e një qyteti të madhe dhe ka 

probleme për vete. 

Gjithashtu ata janë plot shpresë dhe besim 

për kohën e ardhshme dhe për këtë arsye kanë 

krijuar disa kisha midis tyre për takimin personal 

me Krishtin. 

Kisha Familja e Shenjtë, që ne quajmë me 

pak shaka “Katedralja jonë”, është ndërtuar 

komplet me dru. 

Atje kemi kremtuar një festë të madhe me 

gëzim për zemrën dhe për shpirtin me dhuratën 

e disa sakramenteve fillestare. 

Sakramentin e pagëzimit kanë marrë të rriturit 

dhe fëmijët e pak më vonë bebe. Me këtë ka 

filluar jeta e përbashkët me Jezu Krishtin dhe me 

të Krishterët në tërë botën. Pas një përgatitjeje 

të duhur ata ishin plot gëzim kur erdhi dita e 

caktuar. 

Mgr. Damian Kurti dhe Padre Giovanni 

Salustri kanë kremtuar një ceremoni të shenjtë 

në të cilën kanë marrë pjesë me shumë interes. 

Pas pagëzimit të tyre kanë marrë me shumë 

devotshmëri për herën e parë sakramentin e 

kungimit për ngrohjen e zemrës dhe shpirtit 

të tyre. Me një forcë të tillë ata kanë shkuar në 

shtëpinë e tyre me gëzim në zemrën që ata ishin 

me të vërtetë pjesëtarë të kishës universale dhe 

përgatitur për sakramentet e tjera. 

Për të mos harruar ketë ditë kaq të rëndësishme, 

të pagëzuarit kanë marrë një kujtim 

me një certifikatë, një rruzare, një kryq dhe një 

medalje me figurën e Shën Marisë dhe një tjetër 

me fytyrën e Nënë Terezës. 

Mbas pak ditë në kishën e Shën Luçisë kanë 

ndodhur një ceremoni i krezmimit të madhe 

me kandidatë. 

Për këtë kremtimin ka ardhur Mons. George 

Frendo nga Tirana dhe shumë anëtarë familjarë 

dhe miq. 

Një kor i bukur me zëra engjëllorë zbukuronte 

tërë ceremoninë në të cilën kandidatët morën 

forcën e Shpirtit Shenjt për të qënë dëshmitarë 

të denjë të Jezu Krishtit. 

Në të njëjtën kishë disa prej tyre kanë kremtuar 

martesën e tyre me kurorën e shenjtë. Disa 

prej tyre ishin të pranishëm me fëmijët e tyre dhe 

pak të emocionuar. Shpresojmë që të gjithë ata 

që kanë kremtuar këto festa nuk do të harrojnë 

kurrë dëshmimin e madhe para Zotit dhe para 

kishës për të cilën janë forcuar. 

Nga Meshtari dhe Motrat 

Ernest Ndoj / Emanuel Doda / Agustin Ndoj / 

Emanuela Marku / Erald Marku / Vilson Ndoj / 

Eglantina Doda / Suela Ndoj / Rregjina Nikolli 

/ Florenc Gjegjaj / Amarilda Ndoj / Dorentina 

Doda /Leonard Ndoj / Edrilona Marku / Amarildo 

Lleshi / Valentina Marku / Marinela Nikolli 

/ Dodan Ndoj / Majlinda Gjegja / Bardhok Sadiku 

/ Lindita Lala / Agim Sadiku / Bardhe Biba 

/ Ndue Doda / Valbona Paci / Kolin Marku / Donika 

Gjoka / Pashk Marku / Lulzime Magjuni / 

Nikolin Gjegjaj / Mariana Paluca / Arben Nikolli 

/ Ndue Shkurti / Rudina Tuci / Arben Buraku / 

Mimoza Marku / Katina Rajta / Daniela Ndoj 

/ Eralda Jaku / Afërdita Nikolli / Eriola Legisi / 

Renata Legisi / Dukatan Ndoj / Luljeta Gjoka / 

Festim Marku / Andelin Prenga / Vitore Çupi / 

Franga Përlala / Afërdita Kuka / Adelajda Doda 

/ Klementina Kaçorri / Denis Suli / Kristjan 

Marku / Fatjon Prenga / Elton Gjegja / Dorjan 

Deda / Antonela Kolaj / Ajda Kolaj / Edison 

Gjoka / Anisa Kola / Ardjana Gjegja / Greta Jaku 

/ Elidona Doda / Prena Prenga / Albana Suli / 

Flora Nika / Gjergj Marku / Marinela Prenga / 

Marina Kola / Marjana Marku / Fatjona Gjegja 

/ Violeta Marku / Tonin Kola / Kreshnik Marku 

/ Drane Kola / Kristina Prenga / Jurgist Stojani / 

Jurgesta Stojani / Blerina Laska / Dilore Gjoka / 

Petrit Përleka / Kristjan Locaj / Mark Mrruku / 

Arjola Gjini / Agustin Doda / Eridon Kaçorri / 

Altin Kaçorri / Hygerta Beci / Marije Perdoçi / 

Ardita Kaçorri / Aldo Kaçorri / Kjenisa Kaçorri 

/ Adolf Lika


10 

Kampe Verore 2010 – Famullia Shën Mëhilli – Sukth 

Dom Francesco Guarnati 

Falënderoj nga zemra Zotin që sivjet kemi 

realizuar një ëndërr të vogël tek famullia 

jonë e Sukthit: me ndihmat e Dioqezës sime italiane 

(Saluzzo – CN) që kanë mbuluar shumicën 

e shpenzimeve, kemi arritur të ndërtojmë çatinë 

metalike të fushës së volejbollit dhe kemi shtruar 

me pllaka betoni oborrin e kishës. 

Tani, fal ofertave dhe sakrificave të disa 

shokëve tanë, Famullia Shën Mëhilli i Sukthit ka 

në dispozicion një qendër mirëpritëse për lutjen, 

katekizmin, lojërat dhe aktivitete të ndryshme, 

dhe çdo gjë e kam realizuar me bashkëpunimin 

shumë të çmueshme të Motrave Benediktine të 

Provanisë Hyjnore: motër Irma, motër Gjystina 

dhe motër Anjeza. 

Me këtë strukturë të re, të thjeshtë dhe të 

bukur, kemi mundur të organizonim më mirë 

tre javët e Kampeve Verore që kemi jetuar nga 5 

deri 25 korrik, së bashku me motrat, animatorët, 

fëmijët dhe adoleshentët që kanë marrë pjesë. 

Prej datës 6-11 Korrik 2010 në famullinë 

“Zoja e Këshillit të Mirë” në Gurëz u 

zhvillua një kamp veror me temë “Miqësia”. Ky 

kamp veror u mbështet mbi filmin “Madagaskar”, 

ku katër kafshë të kopshtit zoologjik me 

një miqësi të ngushtë mes tyre, gjenden papritmas 

para një aventure që kurrë më parë nuk e 

kishin imagjinuar, të jetonin në natyrë sepse i 

përkisnin natyrës. Të papriturat e kësaj aventure 

dhe miqësia e ngushtë mes 4 shokëve ishin edhe 

mesazhet që u përcollën gjatë këtij kampi veror. 

U mendua që në fillim që tema e kampit të 

aktualizohej nëpërmjet një bashkëpunimi miqësor 

mes famullisë së Gurëzit dhe asaj të Adriatikut. 

Morën pjesë 60 fëmijë, 30 nga Gurëzi dhe 

30 nga Adriatiku të shoqëruar nga 20 animatorë. 

Animatorët përgatitën gjithçka me detaj përpara 

Të gjithë atyre i them faleminderit nga zemra. 

Është viti i katërt që si famulli propozojmë 

disa aktivitete verore të organizuara, por kësaj 

radhe ka qenë një ndryshim i madh, pikërisht 

duke filluar nga vendi që ka mirëpritur fëmijët, 

tani më të mbrojtur nga dielli dhe me më shumë 

mundësi për të lozur: futbolli, volejbolli, kalçeto, 

pingpongu, mini-tenis dhe lojëra të tjera, çdo gjë 

në hapësira të duhura dhe të zbukuruara. Në këtë 

realizim krijimtaria e motrave ka luajtur një rol 

me të vërtetë thelbësor. 

Një aspekt tjetër pozitiv ka qenë përgjigja e 

fëmijëve: grupi i të vegjëlve ka qenë i shkëlqyer 

gjatë lutjes, banseve, lojërave, ekskursioneve dhe 

laboratorit. Një entuziazëm dhe një pjesëmarrje 

që me të vërtetë na ka shpaguar prej angazhimit 

dhe problemeve të përballuara për të realizuar 

Kampet Verore 2010. 

Jam i sigurt që, me ndihmën e Zotit, ne të gjithë 

kemi mësuar diçka: lutja e falënderimit ndaj Hyjit 

për çdo dhuratë, respekti ndaj prindërve, rëndësia e 

bashkëpunimit, falja që na dhurohet nga Jezusi dhe 

falja mes nesh... Këto dhe të tjera ishin mesazhet 

që jemi përpjekur t’i transmetonim. 

Në përfundimin e aktiviteteve, si zakonisht, 

festa me prindërit ka qenë rasti për t’u treguar 

atyre angazhimin e fëmijëve dhe adoleshentëve 

nëpërmjet punimeve të bëra, lutjes, këngëve, 

banseve, valleve dhe gazmoreve (shumë shakaxhi) 

të cilat kanë qenë pjesë përbërëse të kampeve. 

Shumë herë i jam falënderuar Zotit që jam 

këtu, pas katër viteve, duke jetuar këto përvoja 

të misionit. Mund të them që shpesh prek me 

dorë ndihmën e Hyjit, e cila nuk mungon 

kurrë edhe nëse shfaqet disa herë në një mënyrë 

misterioze: në jetën e përditshme, në projektet 

që janë realizuar, ndërsa të tjera janë akoma në 

zhvillim... Më në fund kuptohet vullneti i Hyjit 

dhe çfarë do Provania Hyjnore edhe nëpërmjet 

nesh që jemi veglat e saja. 

Kamp veror “Madagaskar”- Gurëz 2010 

fillimit të kampit dhe rezultati qe i shkëlqyer. 

Gjatë gjithë kohës fëmijët qenë nën mbikqyrjen 

e Atë Pasquale, famullitari i këtyre dy famullive 

dhe dy motrat, motër Rosaria nga Adriatiku dhe 

motër Anamaria nga Gurëzi. 

Ditën e parë për të gjithë fëmijët u shpërndanë 

bluza të bardha me stemën e kampit, 

dhuratë kjo e një firme italiane. Pastaj fëmijët u 

ndanë në 5 skuadra, sipas personazheve të filmit 

dhe të gjitha aktivitetet u zhvilluan në bazë të 

kësaj ndarjeje. 

Çdo ditë fëmijët të shoqëruar nga animatorët 

mblidheshin në oborrin e Kishës rreth orës 9 të 

mëngjesit dhe dita fillonte në alegri me banse 

të udhëhequra në mënyrë mjeshtërore nga Juli 

Vataj, animator i Gurëzit. Pas banseve fëmijët 

udhëhiqeshin në kishë ku bëhej dhe lutja e 

mëngjesit dhe pastaj vazhdonte aktiviteti i ditës 

sipas programit. Pragrami ka qenë i larmishëm 

dhe shumë argëtues. Në program përveç temës 

së ditës që kishte gjithmonë lidhje me filmin , 

i cili u shfaq ditën e parë, pati edhe laboratore 

të ndryshme si punë manuale me brumë buke, 

me makarona etj, vizatime dhe ngjyrosje, orë 

informatike etj. Lojrat e animuara që zinin vend 

të veçantë në program dhe organizoheshin me 

shumë përkujdesje nga animatorët u pëlqyen 

shumë nga fëmijët. 

Puna në grupe pati një rëndësi të veçantë. 

Aty u diskutuan tema të ndryshme si: “Çfarë 

është miqësia sipas teje? Guximi për tu rritur. 

Kujdes nga miqësitë e shpejta. Si të përballojmë 

së bashku vështirësitë. A bëj unë për mik?” e 

shumë gjëra të tjera interesante. Fëmijët morën


11 

pjesë aktive në këto diskutime dhe treguan 

histori nga më të ndryshmet nga jeta e tyre e 

përditshme në lidhje me temat e zhvilluara. Në 

mbasditë të gjitha grupet prezantonin punë e 

bërë në grupe. 

Një vend të veçantë zuri edhe tema mbi 

trafikimin e qenieve njerëzore. Dhe në këtë 

moment një falënderim të veçantë për Caritas-in 

Shqiptar, Sektorin e Antitrafikut, i cili dha një 

ndihmë monetare për të sensibilizuar, fëmijët 

dhe të rinjtë pjesmarrës, mbi këtë plagë të 

shoqërisë shqiptare. Në kuadër të kësaj teme, 

fëmijët në orën e punës me grupe përveç vizatimeve, 

kartelonave me mesazhe përgatitën edhe 

dy minidrama, të cilat përcillnin një mesazh të 

qartë: “Stop trafikimit të qënieve njerëzore. Zoti 

na ka krijuar të lirë dhe me dinjitet. Askush nuk 

ka të drejtë të nëpërkëmbë këtë dinjitet, askush 

nuk ka të drejtë të na mohojë fëmijërinë dhe 

lirinë tonë. Na lini të jetojmë fëmijërinë tonë”. 

Fëmijët çdo ditë hanin drekën e përgatitur 

Kush je Ti, o dritë e ëmbël, që më përmbush 

dhe ma përshndrit terrin e zemrës sime? 

Ti më drejton si dora e një nëne, 

dhe nëse më lëshon, 

asnjë hap nuk mund të bëj më tej. 

Ti je hapësira që përqafon qenien time 

që vetëm Ty të mund të n’dorem. 

E braktisur prej Teje, 

qenia ime do zhytej në humbëtirën e asgjësë, 

nga e cila je Ti që e ke nxjerrë, 

për ta lartësuar atë drejt dritës. 

Ty të kam më afër, 

nga ç’kam vetë veten time, 

Ti më je rrënjosur më thellë, 

se vetë thellësia më e skajshme e shpirtit tim, 

e megjithatë Ti qëndron mbi të gjithë emrat, 

je aq i paarritshëm dhe aq i pahulumtueshëm, 

O Shpirt i Shenjtë, Dashuri e amshuar! 

A nuk je Ti Mana e ëmbël, 

që nga zemra e Birit vërshoi brenda zemrës sime, 

ushqimi i Engjëjve dhe Shpirtrave të shenjtëruar? 

Ai që kapërceu nga vdekja në jetë, 

Ai më zgjoi edhe mua nga gjumi i vdekjes për 

jetën e re. 

Dhe ditë për ditë Ai ma ofron vazhdimisht atë 

jetë të re, 

me shumë dashuri nga disa gra nga Adriatiku 

dhe Gurëzi, të cilat ishin të pranishme në famulli 

gjatë gjithë javës së kampit. Ato u ndihmuan 

edhe nga animatorët. Dreka kalonte në një 

klimë miqësie dhe vëllazërie si një familje e 

vërtetë. 

Dita mbyllej me Kohën e Biblës ku çdo ditë 

u prezantua një pjesë Bible me power point ose 

direkt e lexuar nga Bibla. Një moment i shkurtër 

ky për të reflektuar dhe për të falënderuar Zotin 

për këtë ditë të mrekullueshme që u kalua në 

paqe dhe harmoni. 

Pas largimit të fëmijëve për në shtëpi rreth 

orës 17. 30, animatorët mblidheshin së bashku 

dhe bënin reflektimin e ditës dhe përgatitjen 

për ditën tjetër. 

Ditën e fundit që ishte edhe ditë e Diel, u 

bë përgatitja e Meshës me shumë kujdes. Të 

gjithë fëmijët morën pjesë në Meshën Shenjte 

dhe pas Meshe animatorët i prezantuan asamblesë 

rezulatatet e këtij kampi veror nëpërmjet 

kartelonave, punës manuale, vizatimeve të vendosura 

në tabela të ndryshme. Ata përcollën 

mesazhet e ndryshme që kishin asimiluar gjatë 

këtij kampi dhe i ftuan prindërit të shohin dhe 

të vlerësojnë punën e tyre. Atë Pasquale në 

fjalën e tij falënderoi të gjithë zemër animatorët 

që bënë një punë të shkëlqyer gjatë këtij kampi 

dhe falënderoi në mënyrë të veçantë familjet e 

tyre që i lejuan këta fëmijë të hiqnin dorë nga 

punët e sezonit në shtëpi dhe të ndërmerrnin 

këtë aventurë të mrekullueshme nën shoqërinë 

e moshatarëve të tyre, të dhuronin kohë nga 

koha e tyre. 

Me shpresën dhe dëshirën e zjarrtë që kjo 

përvojë të përsëritej sa më shpejt, fëmijët u 

larguan nga Kisha. 

Duke përfunduar, një falënderim të veçantë 

për të gjithë ata që ndihmuan në realizimin me 

sukses të këtij kampi veror dhe shpresoj se do të 

shihemi së shpejti. 

“Ti nuk e di, se nga fryn Shpirti Shenjt“ (Gjoni 3, 8) 

Shën Tereza Benedikta e Kryqit (Edith Stein) 

plotësia e së cilës një ditë 

do më mbulojë të gjithën. 

Është jeta, 

që u lartësua nga Jeta Jote, 

je Ti vetë, 

O Shpirt i Shenjtë, O Jetë e Amshuar!


12 

Një “PO” iniciativës së Hyjit 

Nga Motër eglantina Ndoj 

Duke parë që po realizohej një projekt që Zoti 

gjithmonë kishte menduar për mua, ishte 

me të vërtetë si një ëndërr. Kjo ditë do të mbetet e 

paharruar për gjithë jetën time. Kam përjetuar një 

gëzim me të vërtetë shumë të madh në momentin kur 

Qe nga ditët e para të themelimit - 8 shtator 1939 – 

Virgjëresha Mari ka qenë e pranishme në kongregatën tonë dhe i lutemi kështu: 

“Zoja e mbarë botës, 

jepi asaj Jezusin tënd, fare të vogël, birin e Zotit, Shpëtimtarin e botës”. 

Historia e Zojës së mbarë botës 

nga një letër e motrës së vogël Madëlenë, 8 dhjetor 1984: 

i kam thënë “Po” Zotit duke i dhuruar te gjithë jetën 

time Atij në shërbim ndaj më të varfërve. Nuk mund 

të mos them që sëbashku me gëzimin e madh më është 

dashur të kaloj edhe momente të vështira, që kanë 

bërë që zgjedhja ime të jetë e themeluar në Krishtin, 

kështu Ai, ditë pas dite, është bërë qendra e jetes time. 

Fjala a Zotit ka qënë ajo që më ka drejtuar në 

gjithë ecjen time, më ka ndriçuar dhe më ka konfirmuar 

që ajo që po bëja ishte vullneti i Zotit dhe hiri 

i Tij më ka shoqëruar gjithmonë. 

Shenjta Xhovana Antida, themeluesja e motrave 

të Dashurisë thoshte: “kur Zoti thërret dhe ne e 

dëgjojmë Ai na jep çfarë kemi nevojë”. Këtë e kam 

eksperimentuar në thellësinë e zemrës time. Është 

Zoti Ai që na jep guximin për t’ju përgjigjur thirrjes 

së Tij dhe nuk jemi ne që përgjigjemi me aftësitë 

apo forcat tona. 

Kjo është një dhuratë, për dhuratat që na besohen 

ne jemi përgjegjës. Kur një zgjedhje bëhet për dashuri 

nuk u jepet rëndësi gjërave që duhet të lihen, nga të 

cilat duhet hequr dorë, edhe pse gjërat që lihen janë 

të shumta dhe të mira. Po përjetoj gjithmonë dhe 

më shumë që jeta e kushtuar do të thotë të vihesh 

plotësisht në duart e Zotit dhe të udhëhiqesh nga Ai, 

dhe pikërisht këtu qëndron liria e vërtetë. Kur isha 

në Itali kam takuar shumë përsona që më thonin që 

ky gjest i jetës time shpreh një besim të madh dhe 

shpresë që Zoti vepron edhe në këtë tokë të Shqipërisë 

“Zoja e mbarë botës” 

“Si çdo vit, po ju shkruaj letrën time të Krishtlindjes... Dëshiroj t’ju tregoj 

sot historinë e Zojës së mbarë botës, që një herë e një kohë ne e quanim Zoja 

e shkretëtirës, sepse në fillim u ishim kushtuar vetëm endacakëve të shkretëtirës. 

Imazhi i parë i Zojës së Saharasë 1 , që ia jep Jezusin e vogël endacakëve i përket 

shkurtit të vitit 1945, dhe e kisha dëshiruar kaq të vogël sa të mos ishte i aftë të bënte 

lëvizjen më të vogël pa nënën e vet... Ky imazh ishte skicuar nga një zonjë polake 

për kopertinën e buletinit tonë të parë: “Nën mbrojtjen e Zojës së endacakëve”. 

Në dhjetor 1946 u bëra një thirrje artistëve për të skicuar Zojën e mbarë botës. 

Statuja e parë u realizua në vitin 1948 nga bashkëshortët Hartmann dhe pati 

një sukses të madh. Ata pranuan ta bënin ashtu si unë dëshiroja – do të thosha 

gati, “siç e shihja”: Virgjëresha Mari plot me gëzim, ndërsa i ofronte botës Jezusin 

e saj të vogël, dhe ai, duke shtrirë krahët e vet të vegjël plot gëzim, duke zgjatur 

gjestin e nënës së vet, dhe gati duke ikur prej duarve të saj. Për artistët ishin shumë 

e vështirë ta realizonin këtë gjest... 

Për mua është gjesti normal i një nëne të re që, duke marrë fëmijën e vet të 

vogël nga djepi, vë njërën dorë nën kokën e tij apo në shpatullat e tij dhe tjetrën 

nën gjunjët e tij, për t’ia dhënë atij që dëshiron ta marrë. 

Dhe nëse më paraqitet një statujë tjetër, qoftë edhe e bukur, por me një gjest 

tjetër, unë them gjithmonë: “Kjo Virgjëreshë Mari është e bukur, por për mua nuk 

paraqet Zojën e mbarë botës, ajo që besoj se më është ‘frymëzuar’ për Vëllazërinë”. 

1 Bashkëshortët Hartman pranuan, më pas, të formonin dy motra të vogla në 

atelienë e tyre. Më pas kemi pasur atelienë tonë, kështu edhe motrat e vogla 

filluan të realizonin statujën e Zojës së mbarë botës dhe janë realizuar modele 

shumë të bukur. 

Nga Motrat e vogla të Jezusit - Tiranë 

ku besimi për shumë vite ka qënë i ndaluar. Jam e 

bindur që është Shpirti i Shenjtë Ai që ka vepruar 

dhe që vazhdon të veprojë në historinë e çdo populli. 

Nuk do arrija kurrë vetëm me fjalë t’ju transmetoj 

gjithë atë që ndiej në zemrën time, por çka dua t’ju 

bashkëndajë është gëzimi që provohet kur i dhurohesh 

Zotit. 

“Nëse ndokush vjen tek unë e do më tepër babain, 

nënën, gruan, fëmijët, vëllezërit, motrat, madje edhe 

jetën e vet se sa mua, nuk mund të jetë nxënësi im. Kush 

nuk e mbart kryqin e vet e nuk më vjen pas, nuk mund 

të jetë nxënësi im!”.(Lk 14, 26-27) 

Kjo është pjesa e Ungjillit që më ka shoqëruar 

gjatë gjithë periudhës së formimit dhe ka qënë kjo 

Fjala që më ka bërë të vendos në zemrën time te jem e 

gjitha e Zotit. Nuk e kisha zgjedhur këtë pjesë Ungjilli 

për kushtet e mia të para, por Zoti, në një mënyrë të 

jashtëzakonshme, ka dashur të ma dorëzonte edhe një 

herë këtë Fjalë që e ka bërë më të fortë “PO-në” time. 

Jezusi nuk kërkon shumë, Ai kërkon gjithçka, 

dhe gëzimi qëndron pikërisht këtu, t’i dhurohesh 

tërësisht Atij që do. 

Dëshiroj që gjithë jeta ime të lavdërojë dhe të 

falendërojë Zotin për këtë dhuratë të madhe që më 

ka bërë mua dhe Kishës së tij, dhe për këtë ju kërkoj 

të më shoqëroni me lutjet tuaja që të jem besnike 

thirrjes së Zotit. 

Thirrja e i motrës së vogël Madëlenë drejtuar artistëve: 

“Jemi afër KRISHTLINDJES, 

kjo festë kaq e ëmbël dhe kaq e dashur 

e Fëmijës në Grazhd. 

Festë sidomos kaq e dashur 

dhe kaq e ëmbël 

për zemrën e VIRGJËRESHËS MARI, nënës së tij. 

Qoftë ajo që na e frymëzon “kryeveprën”! 

Ajo ju ndihmoftë 

për të realizuar gjestin e saj 

MË TË BUKUR, 

qëndrimin e saj MË TË VËRTETË, 

arsyejen e ekzistencës 

së krejt jetës së saj: 

T’I JAPË botës JEZUSIN Fëmijë. 

Nuk mjafton që t’ia paraqesë botës: 

ajo plot me GËZIM ia ofron 

të gjithë atyre që duan ta marrin. 

Bëjeni SHUMË TË BUKUR, 

sepse është E RE, E PASTËR, 

E PËRQENDRUAR, E QESHUR” . 

“Virgjëresha Mari rri zgjuar mbi hapat tanë.... 

Pë këtë arsye unë jam shumë të guximshme 

për t’ju dërguar në katër anët e botës. 

Qëndroni shumë të vogla, 

siç ka qenë Jezusi i vogël në krahët e nënës së Tij” 

(Motra e vogël Madëlenë e Jezusit)

Edukimi, sfidë e përherëshme e Kishës në shtegëtim - Kisha dhe Jeta

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?