mangësitë dhe ngarkesat në fjalorin e shqipes së - Kosova tek ...

GJUHËSI
MANGËSITË DHE NGARKESAT NË FJALORIN E
SHQIPES SË SOTME, TIRANË– 2002 DHE MUNDËSIA
E ZGJERIMIT SEMANTIK
Komisionin përpilues e ka futur në lajthitje ngushtica (mendjemadhësia) separatiste
jo gjithëpërfshirëse e përfaqësuesve gjuhësorë të trojeve tona të Shqipërisë etnike,
prandaj dolën mbi 100 vërejtje!
Nga Mr. sc. Kadri Mani
Mangësitë dhe ngarkesat në Fjalorin e Gjuhës Sotme Shqipe, Tiranë-2002 (në tekstin
e mëtejmë FSHS) si dhe nevoja për përzgjedhjen nga fondi i po këtij fjalori ato fjalë më
të reja e që tingëllojnë më shqip nga ato më të vjetruarat, që nuk tingëllojnë shqip, duke
filluar që nga origjina.
Bazuar në këso mishmashesh, fshatari dhe i huaji do ta braktisnin mësimin e gjuhës
shqipe letrare standarde, si një nga gjuhët më të pakuptueshme dhe më të pakuptimta në
rruzullin tokësor!?
ALBANÓI. Shqiptarët (albanët); në shekullin II të erës sonë e shënoi në hartën e vet
botërore për të parën herë gjeografi Ptolemeu, në Aleksandri të Egjiptit, për emërtimin si
popull dhe si fis shqiptar.
ALBANÓPOLIS. Qytet-Shtet i shqiptarëve (albanëve), që e vendos diku midis
Durrësit dhe Dibrës; në shekullin II të erës sonë poashtu e shënoi në hartën e vet botërore
për të parën herë gjeografi Ptolemeu, në Aleksandri të Egjiptit, për emërtimin e Qytetit-
Shtet të shqiptarëve. (dhe kjo datë jetike për ne te FSHS dhe te asnjë fjalor nuk është
shënuar kurrë!).
Në f. 39 të FSHS kemi fjalën AMORAL, ~E dhe AMORALSH/ËM (i), ~ME (e); si
dhe në f. 503 IMORAL, ~E dhe IMORALITET, ~I: Komisioni përpilues duhet të
përcaktohet vetëm për njërin ose tjetrin variant.
ADEKUAT, ~E mb. libr. Që përputhet plotësisht me diçka tjetër, që i përshtatet a i
përgjigjet plotësisht asaj. Shprehje adekuate. Pasqyrim adekuat. FSHS f. 23: pra,
Shprehje përkatëse. Pasqyrim përkatës.
Në vend të këtij mbiemri joshqip, duhet të përdorën dy të tjerë shkëmbyerazi:
GJEGJËS, ~E mb. që FSHS nuk e ka! Dhe:

PËRKATËS, ~E mb. që FSHS e ka, por është shpjeguar keq, duhet të përputhet me
mb. ADEKUAT, ~E mb. libr. Që përputhet plotësisht me diçka tjetër, që i përshtatet a i
përgjigjet plotësisht asaj. Shprehje adekuate. Pasqyrim adekuat. FSHS f. 23: pra,
Shprehje përkatëse. Pasqyrim përkatës.
ANEKDOTÍK, ~E mb. 1. Që ka natyrën e një anekdote; që ka të bëjë me anekdotën.
Tregim anekdotik. 2. Që i ngjan një anekdote, që është për të qeshur; që është jo i
zakonshëm në jetë, që nuk është për t’u besuar shumë. Ngjarje anekdotike. Rast
anekdotik. FGJSSH, f. 33. (çuditërisht ky mbiemër nuk figuron edhe në FSHS, mbase si
“e vjetruar”, ama nuk është eliminuar njëherazi poashtu edhe emri-ANEKDOTË: pse
mbiemri na qenkësh vjetruar kurse emri nuk është vjetruar njëherazi!?).
ARANÇAT/Ë, ~A f. Pije freskuese, e përgatitur me lëng portokalli. FSHS, f. 49. (e
pse jo-PORTOKALLATË!? Shih PORTOKALLATË.
AMNESTÍ, ~A. f. sh. ~, ~TË drejt. Falje ose ulje e dënimeve të dhëna nga gjyqi.
Amnesti e përgjithshme. Përfiton nga amnistia.
AMNEST/ÓJ kal., ~ÓVA, ~ÚAR drejt. Ia fal ose ia ul dënimin e dhënë nga gjyqi.
Kurse AMNISTI, ~A, si dhe AMNISTFSHSÓJ te FSHS, f. 39, të shlyhen fare, ngase
në popull gjithandej mbizotëron emri- amnesti, edhe te Sokol Dobroshi: FJALUER
SERBOKROATISHT-SHQIP, botoi “MUSTAFA BAKIJA”, Prishtinë-1953, f. 5. e ka:
amnesti.
AUTOKRITIK/Ë,~A f. sh. ~A, ~AT. Vetëkritikë. Autokritikë parimore (e
shëndoshë). Bëri autokritikë. FSHS, f. 67.
Kaq thuhet dhe asgjë më! Pra, me çdo kusht ruhet fjala e vjetër dhe pasivizohet fjala e
re, duke mos e trajtuar te shkronja-v: VETËKRITIKË.
BRÓK/Ë,~A, f. sh. ~A, ~AT. 1. Enë prej balte, prej qelqi, prej porcelani etj., me
grykë të gjerë e me një vesh, që përdoret për ujë, për verë etj. Piu ujë me brokë. 2. Masë
drithi prej druri, që nxë rreth njëzet e pesë kilogramë. Një brokë misër (grurë). E ka
kokën sa një brokë. FSHS, f .141. Ngjashëm e ka edhe FGjSSh:
BROKË I f. sh. 1. Enë druri e rrumbullakët, që përdoret si masë drithi dhe që nxë
rreth njëzet e pesë kilogramë. Një brokë misër (grurë). Lëmi hodhi tridhjetë broka. 2. Enë
prej balte, prej qelqi, prej porcelani etj. në trajta të ndryshme, me grykë të gjerë e me një
vesh, që shërben për të mbajtur ujë, verë etj. Brokë balte (qelqi, porcelani). Brokë uji. Pi

me brokë.
BUÇUK,~U m. sh. ~Ë, ~ËT. Brokë drithi...
SHINÍK,~U m. sh. ~Ë, ~ËT. Enë druri e rrumbullakët, që shërben si masë drithi dhe
që nxë nga 25 deri në 110 okë; sasia e drithit sa nxë një enë e tillë. Shiu në korrik, misri
me shinik. / fj. u. FSSH, f. 1243.
Vërejtja jonë: e zë Nasradin Hoxha një lepur dhe e fut nën një buçuk dhe shkon t’i
thërrasë fshatarët që t’ua tregojë lepurin; ama paraprakisht i thotë gruas që të mos e lëviz
buçukun. Gruaja kureshtare e lëviz buçukun dhe lepuri ik në mal. Kur erdhën fshatarët,
Nasradini po iu thotë: afrohuni, afrohuni, ama kur e çoi buçukun, s’ishte lepuri! Nasradini
iu bërtiti: a e dini pse iu kam thirrur?- dy buçukë bëjnë një shinik, shpërndahuni! Pra,
autorët e Fjalorit e kanë shpjeguar ca më keq se Nasradin Hoxha! Ata nuk ia kanë caktuar
prejardhjen, dhe broka sigurish vjen nga gjermanishtja, e në rastin konkret, më mirë ka
qenë të shpjegohet me:
BAK/ÁLL,~ ÁLLI m. sh. ~,EJ, ~EJTË. FSHS, f. 74. Dhe kjo do të përputhej me
gjermanishte-Bröke, si dhe Brökenstube:
BAKALLË/K, ~KU m. kryes. sh. ~QE, ~QET. vjet. Sendet që shiste bakalli; Merrej
me bakallëk. FSHS, f. 75.
CINGËR/OJ jokal., ~ÓVA, ~ÚAR. 1. vet. veta III. Nxjerr një zë të hollë, të zgjatur
dhe si të çjerrë; kuis, pingëroj (për kafshët e kandrat); qaj me zë të hollë e vajtues
(zakonisht për fëmijët e vegjël). 2. fig. Ankohem për diçka, qahem. 3. Më kumbon në
vesh një tingull i hollë e i zgjatur. Më cingëroi veshi. FSHS, f. 173.
Kaq "shpjegon" fjalori. Për autorët e fjalorit nuk cingëruaka: ora e zgjimit, zilja e
derës, zilja e biçikletës!
CUB,~I m. sh. ~A, ~AT. 1. Ai që del malit, fshihet e bën grabitje me armë në dorë;
kusar. Doli cub. 2. Trim kokëkrisur; kaçak. Cub mali. FSHS, f. 177. (sic!): që nuk bën të
vihet shenja e barazimit midis emrit cub-kaçak, në krahinën tonë të Gallapit e di çdokush.
DASHÁR,~I m. sh. ~Ë, ~ËT. Dasmori që sjell sipas zakonit dash në dasmë. FSHS, f.
214. (Mrekulli! Shpikje e shekullit! Kush e di nga cila trevë “aq e begatë” paska lindur
kjo fjalë!? Ngase zakonisht shqiptari e çonte në dasmë gjysmë kilogram sheqer, oriz... Po
nëse dasmori sjell një cjap, a mund të quhet-cjapar!? E nëse e sjell një-sheleg-
shelegar!?).

DEMUSH, ~I m. sh. ~A, ~AT. Dem i ri e i shëndoshë. FSHS, f. 222.
Shih MËZ/ÀT, ~ÀTI m. sh. ~ÈTËR, ~ÈTËRIT.
Sepse Demush, është emër përkëdhelës për- Adem: Dema, Demushi.
DINJITÁR, ~I m. sh. ~Ë, ~ËT. vjet. Ai që zinte një vend të rëndësishëm në
shoqëria, në hierarkinë feudale etj.; funksionar i lartë. FSHS, f. 241. ( fill nën këtë emër
trajtohet emri DINJITÉT, ~I m. (me të gjitha cilësitë e vlerave- dhe i pavjetruar!?)
Shpjegimi i parë na qenkësh-feudal, kurse shpjegimi i dytë-bashkëkohor!?! (sic!).
DIVERGJÉNC/Ë, ~A f. sh. ~, ~AT. 1. libr. Mospërputhje e mospajtim mendimesh
a pikëpamjesh për një çështje; mosmarrëveshje. Divergjencë ideologjike. 2. spec. Veçimi
a largimi i diçkaje nga drejtimi kryesor, nga prejardhja e përbashkët etj.; thellimi i
dallimeve ndërmjet dy a më shumë dukurive; prirje e ndryshme a e kundërt. Divergjenca
e vektorit/mat. Divergjenca e tipareve/biol. Divergjenca e dialekteve/gjuh. FSHS, f. 246.
Shih NDËRANËSIM/I m. sh. ~, ~ET.
DIVERGJÉNT, ~E mb. spec. 1. Që veçohet a largohet nga drejtimi kryesor, nga
prejardhja e përbashkët etj.; që shkakton këtë veçim a largim. Rreze divergjente/fiz.
Zhvillimi divergjent. Zhvillimi divergjent i gjuhëve/gjuh. Pasqyrë (thjerrë) divergjente. 2.
libr. Që nuk përputhet e nuk pajtohet me një tjetër. Mendime (qëndrime) divergjente.
FSHS, f. 246.
Shih NDËRANËSIM/E mb.
BEFASÍ,~A f. Gjendja në të cilën jemi të papërgatitur për diçka; të qenët i papritur;
veprim i papritur e i menjëhershëm. E zuri (e kapi, e gjeti) në befasi. E sulmuan në befasi.
Përdori befasinë. FSHS, f. 99.- është shpjegim i mangët, sepse nuk lidhet dhe me:
SURPRÍZ/Ë,~A f. Fjalë e huazuar nga frëngjishtja. FGJSSH këshillon që në vend të
saj të përdoret fjala shqipe e papritur; p. sh. e papritura e madhe e kampionit. Një e
papritur e këndshme (e pakëndshme, e hidhur). Ardhja e tij qe e papritur. FJALOR-i nga
AKADEMIA E SHKENCAVE E RSH, f. 175.- as ky Fjalor nuk e shpjegon mirë as nuk e
lidh me emrin-befasi; as FGJSSH nuk “këshillon”!? Përkundrazi, edhe FSHS vijon me të
tijat shah më vete, pa përfillur FJALOR-in e Akademisë!? E që është edhe më keq dhe
më e befasishme, dy nga anëtarët e grupit të përpunimit, Emil LAFE e Jani THOMAI
janë edhe te njëri edhe te tjetri Fjalor, gjë që në fakt do të thotë se ata nuk pajtohen dhe
janë në shpërputhje e në kundërshtim edhe me vetveten e tyre!?

Shih BEFASÍ,~A f. sh. ~,~TË.
DÍSHT/Ë, ~A f. sh. ~A, ~AT. Govatë ose kuti ku bie mielli a diçka tjetër e bluar.
Dishta e mullirit. Dishta e kafesë. FSHS, f. 244. (as është “govatë” e as “kuti”!! Ajo
mund të shpjegohet: Magje, Arkë ose Sënduk.); kurse për pjesën e mullirit të kafesë, Shih
DÍSHTËZ, ~A f. sh. ~,~AT.
DIVORC, ~I m. sh. ~E, ~ET libr. Zgjidhje e martesës; ndarje. FSHS, f. 246.
DUSH/K, ~KU m sh. ~QE, ~ET. bot. Dru pylli i lartë me gjethe me vriguj, që lidh
lende dhe që përdoret si lëndë ndërtimi e për zjarr; lis; degët e holla me gjithë gjethe të
këtij druri, që përdoren si ushqim për bagëtinë në dimër. Dru (qymyr, dollap) dushku.
Mullar me dushk. Bëj dushk. FSHS f. 274. (shpjegim i tollovitshëm: druri e degët nuk
janë-dushk, as dushku nuk është dru as degë!?!
KURORËZIM~I m. sh. ~E, ~ET. 1. Veprimi sipas KURORËZOJ,
KURORËZOHEM. 2. Ceremonia fetare e martesës; ceremonia që bëhet për të kurorëzuar
një mbret, një perandor etj.
KURORËZOHEM vetv. 1. Martohem me dikë me ceremoni fetare. 2. vet. veta e III
fig. Përfundon mbarë një punë etj.
KURORËZOJ kal., ~ÓVA, ~ÚAR. 1. I vë kurorë një çifti në kishë. 2. fig. Përfundon
me sukses një punë etj. FSHS, f. 636.
SHKURORËZIM, ~I m. sh. ~E, ~ET. 1. Veprimi sipas SHKURORËZOJ. 2. drejt.
Zgjidhja e martesës me vendim të gjykatës, ndarje.
SHKURORËZOHEM vetv. drejt. Zgjidh martesën me vendim të gjykatës.
SHKURORËZOJ kal., ~ÓVA, ~ÚAR. 1. drejt. Bëj zgjidhjen e martesës së dy
bashkëshortëve sipas ligjit, ndaj. 2. libr. i heq dikujt famën; i jap fund lavdisë së tij, duke
ia kaluar në diçka a duke e mundur; bëj që të tjerët të mos besojnë më në një mendim, në
një ide etj. FSHS, f. 1264-1265.
Këtë mishmash kanë mund ta bëjnë vetëm autorët e Fjalorit separatist të Tiranës: dhe
sipas tyre, "divorci" na qenka shul shqip (sic!) zgjidhje e martesës; kurse- kurorëzim,
vetëm ceremoni fetare! Ndërkaq sërish- shkurorëzim, bëj zgjidhjen e martesës me vendim
të gjykatës!?
Ata as kanë nuhatje risimtarie në gjuhësi: divorc-i flaket krejtësisht, si emër i
panevojshëm dhe ngatërrestar; dhe ngelin dy antonimet: Kurorëzohem-Shkurorëzohem.

DYBEK,~U m. sh. ~Ë, ~ËT. Havan prej druri ku rrahin orizin ose grurin; rrahës;
tundës i qumështit. FSHS, f. 275.
TUPÁK,~U m. sh. ~Ë, ~ËT. Shtypës hudhrash prej druri. FSHS, f. 1373.
TÚNDËS,~I, m. sh. ~, ~IT. Enë druri e gjatë dhe e ngushtë në të cilin rrahin
qumështin ose kosin për të nxjerrë gjalpin; shkopi me të cilin rrahin qumështin në këtë
enë. FSHS, f. 1372.
Vërejtja jonë: tre emrat e sipërm nuk janë të shpjeguar sa duhet; as vihen në lidhje
dhe as diferencohen!? Ndërsa dybeku është edhe tundës, tundësi nuk shpjegohet si
dybek!? Shkopi i tundësit nuk është bash “shkop”, por e ka në majë një xhungë
(bullungë, komb, kokël, nyjë, me vrima ku mbërthehet qumështi përgjatë rrahjes!?)
Poashtu, FENOMENI, shpjegohet me DUKURI, kurse DUKURIA sikur nuk është
FENOMEN: e para nacionale dhe e dyta internacionale.
JATÁK, ~U m. sh. ~Ë, ~ËT. 1. vjet. Shtrat ose dyshek për të fjetur; shtresa e
mbulesa. Shtroi jatakun. Zuri jatakun u sëmur. U ngrit nga jataku u shërua. 2. fig. Strehë
për dikë; ai që fsheh dikë a diçka. I bëri jatak dikujt. FSHS, f. 521. (sic!).
KAÇÁK, ~U m. sh. ~Ë, ~ËT. vjet. Cub që luftonte kundër klasave shfrytëzuese e
pushtuesit të huaj. Kaçak mali. Doli kaçak. FSHS, f. 530. (sic!)
KOKËKRÍSUR mb. Që sillet e vepron me një guxim të tepruar, si prej të çmenduri;
i krisur nga mendtë. Trim kokëkrisur. Është kokëkrisur. FSHS, f. 589. (sic!): O kohëra, o
vdekje! O kaçakë shqiptarë, zgjohuni nga varret dhe futuni në Akademinë e Tiranës
tiranike e bisedoni me ata mjeranë të mefshtë që iu paska hyrë lepuri në bark e po iu
shajnë e përbuzin pa hile as hak!
KAÓS,~I m. Pështjellim i madh, çrregullim i plotë; rrëmujë. Kaos ekonomik. Kaos
mendimesh. FSHS, f. 545. (hetohet një mangësi dhe unë do t’i shtoja edhe një shpjegim
plotësues): Kaos shpjegimesh gjuhësore.
KODËRVARR, ~ Í... FSHS, f. 585, të shlyhet, sepse kodra është tepër e madhe e
varri është tepër i vogël për t’u krahasuar!
Shih KODËRZVARR/I m. sh. ~E, ~ET.
FSHS f. 503 fjalën KAURDIS nën 2 „ e shpjegon“: Pjek kafenë në qebab!?- pa e pas
shpjeguar „qebab“in!?
KOLESTERIN/Ë,~A f. sh. ~A, ~AT. Lëndë organike me përmbajtje dhjamore, që

gjendet me shumicë në yndyrat, në të verdhën e vezës etj., dhe shkakton sëmundjen e
arteriosklerozës. (…) FSHS, f. 787.
Përveç:”që gjendet me shumicë në yndyrat, në të verdhën e vezës etj.”-duhet shtuar:
derrorja-89 kalori, margarina-249 kalori, mëlçia-320-370 kalori, e verdha e vezës-1360
kalori, veshkat-30.000 kalori...
KONVERGJÉNC/Ë, ~A f. sh. ~A, ~AT. libr. Afrim ose zhvillim drejt afrimit e
bashkimit; kund. divergjencë. Konvergjencë politike (gjuhësore). FSHS, f. 601.
Shih NDËRAFRIM/I m. sh. ~E, ~ET.
KONVERGJÉNT, ~E mb. Që ka tipare, të cilat vijnë duke u afruar me ato të një
tjetri (për sende a dukuri); që zhvillohet drejt afrimit e bashkimit me një tjetër. Zhvillim
konvergjent. Rrugë (prirje) konvergjente. FSHS, f. 601.
Shih NDËRAFRIM/E mb.
KAMBÀN/Ë, ~A f. sh. ~A, ~AT. FGJS, f. 542;
KAMBANÓR/E, ~JA f. sh. ~E, ~ET. FSHS, f. 542;
KAMBANÓR/E, ~ET. f. FSHS, f. 542;
KAMBANÓRE, ~T. f. vet. sh. bot. FSHS, f. 542, si dhe:
KËMBÓR/Ë, ~A f. sh. ~Ë, ~ËT. FSHS, f. 567:
Të shlyhen këto fjalë të kota e të trajtohen: Kumbona-Kumbon-Kumbonare. Poashtu
të shlyhen edhe fjalët në lidhje me këto të deritashmet:
KAMBANÀR, ~I; KÀMBANÒR/E, ~JA dhe KAMBANÒRE, ~T: Fjalori i cituar
f. 542,- dhe të zëvendësohen me fjalë gjegjëse pas shembullit: Kumbona-kumbon-
kumbonare;- të formuara nga onomatopeja Kum-Kum. Kështu, ngase është qesharake
përzierja e kuptimeve: këmborë=këmbët n` borë!!
KONFORM?-përse është shlyer nga fjalori, pa e dhënë zëvendësimin përkatës!?
KONTEKST, ~I m. sh. ~E, ~ET. 1. Pjesa e një teksti të shkruar, e cila ka një kuptim
të plotë. 2. fig. Rrethanat në të cilat zhvillohet ose përfshihet diçka. Në kontekstin politik.
FSHS, f. 600.
Shih BASHËTEKST, ~I, ~E, ~ET.
KRYQËZÍM, ~I m. sh. ~E, ~ET. hist. 1. Veprimi sipas KRYQËZOJ,
KRYQËZOHEM Kryqëzimi artificial/biol. Kryqëzim i dyfishtë/bujq. Kryqëzim i dytë i
një lloji a nënlloji që ka dalë nga një kryqëzim i mëparshëm, kryqëzim mbi kryqëzim. 2.

Udhëkryq. FSHS, f. 621. (mungon shpjegimi shtesë-3) 3. gjuh. Kryqëzime të pranishme
në kulturat e dy shoqërive, të cilat përdorin gjuhën përkatëse. 1
LIGJËSÍ, ~A f. sh. ~,~TË. 1. Ligjësori. 2. Shih LIGJSHMËRI, ~A FSHS, f. 687.
(edhe këtë fjalë të bukur përpiluesit e kanë devijuar!), andaj duhet t’i kthehet legjitimiteti:
LÍT/ËR,~A f. sh. ~RA, ~RAT. dhe:
LÍT/ËR, ~RI m. sh. ~RA, ~RAT. FSHS, f. 694. Pra, vetëm me ndërrimin e gjinisë
“krijohen” dy fjalë, e para litër leshi dhe e dyta litër lëngu!?!
MÁGJ/E,~JA f. sh. ~E, ~ET. FSHS, f. 722-723 (...) 2. Govatë për të larë rroba(!!!)-
ky komision mund të përfshihet me një fjalë të vetme-kushediqyshishky!?
MBATH kal.,~A, ~UR. 1. Vesh në këmbë (këpucët, çorapet, etj.) ose në trup nga
mesi e poshtë...FSHS f. 744: pështjellim i panevojshëm dhe i dëmshëm, mishmash që
sjell hamendje pakuptimesh e telashe në marrëveshje mes biseduesve!- rekrutëve iu
dhanë veshmbathje, pas nesh, iu dhanë setër e pantallona dhe këpucë; kurse pas FSHS kjo
mund “të kuptohet” se rekrutëve iu dhanë setër e pantallona,- por ngelën zbathur!!?-
prandaj, “mbathje” duhet të quajmë ekskluzivisht pajisjen me këpucë e me çorape.
776.
MBES/Ë,~A f. sh. ~A, ~AT. Vajza... FSHS, f. 745.
Në vend të “Vajza”, duhet “Bija”...
MËNDESHË, ~A f. sh. ~A, ~AT. Grua që i jep gji një foshnje të huaj; tajë. FSHS, f.
TAJ/Ë, ~A f. sh. ~A, ~AT. Grua që ushqen një foshnjë të huaj, mëndeshë. E ka tajë.
FSHS, f. 1321.
NANSHOR/E, ~JA f. sh. ~E, ~ET. bised. Mëndeshë, tajë. FSHS, f. 825.
Vërejta jonë: Derisa dy trajtat e sipërme: MËNDESHË dhe TAJË, jepen dhe lidhen
me njëratjetrën, kjo e fundit- NANSHORE, nuk jepet në asnjërin rast!?! Kështuqë kjo
formë mund të gjendet rastësisht ose duke e lexuar fjalorin sikur roman! Emër ky i cili
duhet të ketë përparësi ndaj të tjerëve, ngase tingëllon më shqip dhe duket më popullor.
MINIÉR/Ë, ~A, f. sh. ~A, ~AT. 1. Pus i thellë në tokë për të nxjerrë minerale; vendi
nën dhe ose në sipërfaqen e tokës ku nxirën minerale (së bashku me pajisjet e
nevojshme); xehe. Miniera e qymyrgurit (e hekurit, e bakrit, e kromit, e bitumit). Miniera
e Memaliajt (e Bulqizës). 2. fig. Burim shumë i pasur e i pashtershëm për diçka. Minierë
1 Prof. Dr. Ethem Likaj: te përkthimi i veprës: HYRJE NË GJUHËSINË TEORIKE, Tiranë-2001, f. 66,
pasusi i dytë.

të dhënash (njohurish, diturish).
“Shpjegohet” se miniera nuk na qenkësh njëkohësisht edhe-XEHERORE!?
As te shpjegimi i emrit FAVOR e as te shpjegimi i emrit VOLI,- nuk është shpjeguar
kuptimi i kundërt!?- dhe në mungesë të këtij shpjegimi të nevojshëm e të domosdoshëm,
po përdoret- disfavor, paçka se-DIS, nuk është parafjalë fjalëformuese!
MISHRIM,~ m. Veprimi dhe rrjedhimi i tij sipas MISHËROJ, MISHËROHET.
MISHRÓHET vetv. Merr trajtë konkrete, shfaqet si diçka e gjallë e lëndore; gjen
shprehje sendore; trupëzohet.
MISHR/ÓJ kal., ~ÓVA, ~ÚAR. 1. Shpreh diçka në trajtë konkrete, e jap si të gjallë
e lëndore; e vë në jetë, e trupëzoj; e pasqyroj. Dashurinë për Atdheun e ka mishëruar në
vjershat e veta. 2. Arrij ta luaj në mënyrë të plotë e të përsosur një rol në një shfaqje.
Mishëroi figurën e avokatit. FSHS, f. 793. (kjo “diçka” nuk mjafton, duhet shtuar edhe
shpjegimin-3) 3. Idetë (idealet, planet, projektet) mishërohen, trupëzohen, materializohen,
konkretizohen; e bëj të kapet me shqisat, e bëj konkrete, e lëndëzoj. MISHËROJ e
TRUPZOJ deridiku janë sinonime, me disa nuanca (veti) dalluese.
MORFEMOR/E mb. Analiza morfemore. (te gramatika e Akademisë), por që nuk
figuron te FSHS!
MORFEMATIK/E mb. Analizën morfematike të fjalës. . (te gramatika e
Akademisë), por që nuk figuron te FSHS!
NIP,~I m. sh. ~A, ~AT dhe ~ËR, ~ËRIT. 1. Djali…FSHS, f. 869.
Në vend «Djali», duhet «Biri»…
NOVATÓR, ~I m. sh. ~Ë, ~ËT. Ai që paraqet dhe vë në jetë metoda ose ide të reja e
përparimtare në një fushë të prodhimit, të shkencës etj. FSHS, f. 872.
Shih RISIMTAR, ~I m sh. ~Ë, ~ËT.
NOVATORI/ZËM, ~MI m. Vetia e asaj që është e re dhe përparimtare në një fushë;
të qenët novator; veprimtari e novatorit. Novatorizmi i artit (i letërsisë). FSHS f. 872.
Shih RISIMTARI/A f. sh. ~, ~TË.
PAREHÁTSH/ËM (i), ~ME (e) mb. bised. Që nuk është i rehatshëm. Shtëpi e
parehatshme. FSHS, f. 934. (i parehatshëm mund të jetë njeriu (fëmija), por jo- shtëpia.) 2
PËRTRÍHEM vetv. FSHS, f. 1114, në shpjegim, pos tjerash, kemi: del përsëri, rin;-
2 Tahir Z. Berisha, nga Londra më shkruan: O nxënësi im i parehatshëm!

ama kjo- rin, nuk figuron, nuk trajtohet!? Shih. RIN (dhe) RINIM.
PIKËGJÁLLË ndajf. Pa ndjenja, i vdekur në vend. Ra pikëgjallë. FSHS, f. 1002:
vdekur-gjallë!?
POLISEMÍ, ~A f. gjuh. Aftësia e fjalëve për të pasur më shumë se një kuptim;
shumëkuptimësi. Polisemia në gjuhën shqipe. FGJSSH, f. 1514. (te FSHS është
mënjanuar, pa shënimin e nevojshëm):
Shih SHUMËKUPTIMSÍ, ~A.
POLISEMÍK, ~E mb. gjuh. I shumëkuptimshëm. Fjalë Polisemike. FGJSSH, f.
1514. (te FSHS është mënjanuar, pa shënimin e nevojshëm):
Shih SHUMKUTÍMSH/ËM (i), ~ME (e). (dhe pikëpyetja e madhe: në është dashtë
të mënjanohen nga fjalori apojo!?).
PRÍJËS, ~I m. sh. ~,~IT. Shih UDHËRRËFYES, ~I. Prijës i grupit. 2. lart.
Udhëheqës. 3. Ai që është në krye të një ushtrie; i pari i fisit. Prijës ushtarak. Prijës i
fiseve. (duhet t’i shtohet edhe një shpjegim shtesë-4) 4. Kapitujt prijës 3
PRÍZË, ~A f. sh. ~A, ~AT. elektr. Pajisje prej lënde veçuese, me dy vrima, që
shërben për të lidhur një aparat (radio, hekur rrobash etj.) me burimin e rrymës elektrike.
FSHS, f. 1042. (është një tkurrje e panevojshme dhe e shëmtuar e FGJSSH, f.1550:
PRIZ/Ë,~A f. sh. ~A, ~AT. 1. hidrol. Pajisje prej gypash, dërrasash etj., që vendoset
në lumë ose nëpër kanale për të marrë ujin ose për ta shpërndarë atë në drejtime të
caktuara; lëshues; pajisje që vendoset në gypat e ujit të pijshëm për të marrë ujë. Prizë
kryesore. Prizë uji. Prizat e kanalit. Ndërtuan një prizë.
2. elektr. Pajisje prej lënde veçuese, me dy vrima, që shërben për të lidhur një aparat
(furnelë elektrike, radio, televizor, hekur rrobash etj.) me burimin e rrymës elektrike.
Prizë elektrike. Prizë muri. Vë në prizë. Heq nga priza. (në vend që t’i shtohet edhe
shpjegimi shtesë-3) 3. Prizat a prizmimet formohen rastësisht edhe në qelqet e dritareve
kur bie shi me furtunë, por ato priza e prizmime i hapin edhe qëllimisht ndër ara apo ndër
livadhe që të derdhën në prijë (hulli), që të mos formohen rrëketë shkatërruese.
PÚFK/Ë,~A f. sh. ~A, ~AT. bised. 1. Fluskë (në lëkurë, në gjethet e disa bimëve
etj.); pjesë e fryrë; bullungë, xhungë. Iu bënë duart me pufka. Duhani ka çuar pufka. 2.
Pikë uji, loti etj. 3. Pupagjel. 4. Shtëllungë e vogël tymi, pluhuri etj. 5. Mafishse. 6. përd.
3 Prof. Dr. Ethem Likaj: te përkthimi i veprës: HYRJE NË GJUHËSINË TEORIKE, Tiranë-2001, f. 29.

mb. I fryrë si flluskë; fyl (për arrat). I ka sytë pufkë. Arrë pufkë. FSHS, f. 1050. (sic!-
pufka na qenkësh: fluskë në fëtyrë, në disa bimë, pjesë e fryrë e fytyrës, bullungë,
xhungë, duar me pufka, duhan me pufka, pikë uji e pikë loti, kokërr misri e pjekur-
pupagjel, ëmbëlsirë-mafishe, gjeldash... e “kashelashë”!! Bazuar në këso mishmashesh,
fshatari dhe i huaji do ta braktisnin mësimin e gjuhës shqipe letrare standarde, si një nga
gjuhët më të pakuptueshme dhe më të pakuptimta në rruzullin tokësor!?!
Shih PÚFK/Ë,~A f. sh. ~A, ~AT.
RRËNDON/ÓHET vetv. ~ÚA (u), ~ÚAR. Thahet e nuk punon më, rrëgjohet
(zakonisht për një pjesë të trupit). Iu rrënduan krahët. FSHS, f. 1138. (“fjalë” kjo e kotë
dhe e rreme: ku ka njeri me krahë të tharë!? Dhe përderisa ekziston folja-rrëgjuar, përse
është futur ajo kontrabandë e panevojshmja dhe e dëmshmja!?- në mos për ta bërë gjuhën
lesh e li!? Lëre pastaj edhe një varg e vistër të tjera të ngjashme: RRËNDON,
RRËNDOS, RRËNDËS!!! Për të fundit shih MÚLLËZ, ~A, m. sh. ~A, ~AT.)
S- fjalëform. Parashtesë që formon zakonisht folje, të cilat kanë kuptim të kundërt me
atë të temave; p.sh. siburë, sigrua. Që sipas veshjes (sjelljes) as i ngjan burrit as gruas.
SEKRET/ON kal. ÓI, ~ÚAR. fiziol. (...),- pas kësaj foljeje kalimtare, mungon fjala:
-SEKRETÓR kal.,- pavarësisht se po në këtë faqe-(FSHS f. 1169), është trajtuar
mbiemri-SEKRET, ~E,-por kjo nuk mjafton; krahaso me skr.: TAJNO dhe
TAJANSTVENO, TAJANSTVENOST, apojo?
SERBIZ/ËM, ~MI m. sh. ~A, ~MAT. gjuh. Fjalë a shprehje e serbishtes që ka hyrë
në gjuhën tonë ose në një gjuhë tjetër. E pastruan gjuhën nga serbizmat. (FSHS nuk e
ka).
SÓB/ Ë, ~A f. sh. ~A, ~AT. 1. Pajisje e mbyllur që përdor: dru, qymyr, gaz, energji
elektrike ose një lëndë tjetër djegëse për ngrohje, për gatim etj.; stufë. Sobë ekonomike
sobë e madhe për të gatuar dhe me furrë për te pjekur. 2. krahin. Dhomë në katin e parë,
ku në dimër ndizet zjarri vazhdimisht. Rrinë në sobë. FSHS f. 1194. (në fakt as është-
sobë dhe as- sufë!! Dhe nuk është- krahinorizëm, por është- serbizëm!
Shih. SHPORET, ~I.
STÚF/ Ë, ~A f. sh. ~A, ~AT. Sobë për ngrohje a për gatim. Stufë ekonomike
(elektrike). FSHS f. 1212. (sic!): Stufa nuk është as-sobë dhe as-për gatim, por vetëm për
ngrohje; eventualisht mund të ngrohet ujë apo të zihet një gjym çaj.

SURPRÍZ/Ë,~A f. Shih BEFASÍ, ~A.
SH- fjalëform. Parashtesë që formon zakonisht folje, të cilat kanë kuptim të kundërt
me atë të temave; p.sh. shpleks, shmbështjell. etj.
SHËRBÍM, ~I m. sh. ~E, ~ET. (...) 6. sport. Goditja e topit sipas disa rregullave të
caktuara për ta vënë në lojë (në volejboll, në pingpong e në tenis) FSHS, f. 1239:
pingpong-tenis!! Thua se nuk është e njëjta lojë me dy emërtime të ndryshme.
Shih FJALOR SERBOKROATISHT-SHQIP, Prishtinë-1989, f. 532:
ping-pong m. (stolni tenis) pingpong-u m.; si dhe te i njëjti fjalor f. 870:
tènis m. tenis-i. m.; stolni~tenis m. tryeze, ping-pong m.
SHPORET, ~I m. sh. ~E, ~ET. Sobë kuzhine, stufë. E poqi në shporet. FSHS f.
1284. (sic!): shporeti është vetëm-shporet, as është- sobë dhe as-stufë!!
TEORICIEN, ~I m. sh ~Ë, ~ËT. Ai që merret me përgjithësimin teorik në një fushë
të caktuar të shkencës. Teoricien i shquar. FSHS, f. 1335.
Përse të mos merret edhe për këtë emër të sipërshënuar forma sipas tre shembujve të
poshtëm:
FONETIKÁN,~I m. sh. ~Ë, ~ËT.
GRAMATIKÁN,~I m. sh. ~Ë, ~ËT.
MATEMATIKÁN,~I, m. sh. ~Ë, ~ËT.
Shih TEORIKÁN,~I m. sh. ~Ë, ~ËT.
TOTEM, ~I m. sh. ~E, ~ET. mit.(...) dhe:
TOTEMIZ/ËM, ~MI m. mit. (…)-sikur te FSHS, Tiranë, 1984, f. 1247; dhe mungon
një trajtim:
TOTOLESH, ~E mb. (...)- sikur te FGJSSH, Tiranë, 1980, f. 2010. E, pra, nuk bën të
hiqet asnjë fjalë, pa shpjegim apo zëvendësim, me sinjalin-„shih“ faqe kaq e kaq, apojo?
TRUPËZ/ÓJ kal. ~ÓVA, ~ÚAR. 1. Cungoj, trungoj; trupoj. 2. kim. Shkrij e bashkoj
në një trup të vetëm dy ose më shumë lëndë të ngurta, të lëngëta etj. Trupëzojnë metalet.
Trupëzojnë vitaminat. FSHS, f. 1369. (kjo nuk mjafton, duhet shtuar edhe shpjegimin-3)
3. Idetë (idealet, planet, projektet) mishërohen, trupëzohen, materializohen,
konkretizohen; e bëj të kapet me shqisat, e bëj konkrete, e lëndëzoj. MISHËROJ e
TRUPZOJ deridiku janë sisinonime, me disa nuanca (veti) dalluese.
USHE,~JA f. sh., ~TË. Shih USHEZ/Ë, ~A 1’2’ Ruaj ushenë të të vijë gjahu! / fj. u.

(Ruaj ushenë të më vijë gjahu?- dhe a e ka vendin këtu apo tek i dyti shpjegim: Kasolle?
ULTËSÍ, ~A f. FSHS, f. 1405: është shpjeguar tepër ngushtë, nuk i është dhënë edhe
kuptimi i poshtërsisë, krahaso me skr.-niskosti?
VEGJETATÍV, ~E mb. biol. Që ka të bëjë me ushqimin dhe me rritjen e
organizmave bimore e shtazore. Organet vegjetative. Sistemi nervor vegjetativ pjesë e
sistemit nervor që drejton veprimtarinë e organeve të brendshme dhe rregullon
shkëmbimin e lëndëve në organizëm. FSHS, f. 14.30. (katranosje në krahasim me
FGJSSH-1981, f. 2123. Kjo anomali fill aty përgënjeshtrohet nga vetë ekipi përpilues me
shpjegimin e emrit:
VEGJETARIÁN, ~I m. sh. ~Ë, ~ËT. libr. Ai që përdor vetëm ushqime bimore, ai që
nuk ha mish.).
VEGJET/ÓJ jokal., ~ ÓVA, ~ ÚAR. libr. Gjalloj siç gjallon një bimë, pa përpjekje,
pa interesa e pa qëllime intelektuale, bëj një jetë monotone, me veprimtari e interesa të
pakta. FSHS, f. 1430. (katranosje: ata nuk bëkan dallim midis bimës së gjallë të
ardhangtë dhe bimës së vyshkur!? Analfabeti vyshket, fishket, ndryshket- sikur hekuri në
dhe; pra, nuk vegjeton.
ZHVJELL kal. ZHVÓLLA, ZHVJELLUR. Zhvjell një lëmsh a diçka tjetër të
pleksur ose të ngatërruar. FSHS, f. 1534. (sic! Foljes-VJELL kal. VÓLLA, VJELLË. Po
t’ia shtojmë bashkëtingëlloren- ZH- fjalëform. na del me kuptim të kundërt, që sërish t’i
rifutësh në gojë të vjellat!? “Zhvjell një lëmsh a diçka tjetër që e ka vjellë”!? Të shkretët:
zgjidhjen e kanë në vetë foljen e sipërme- pleks-shpleks; por edhe: mbështjell-
shmbështjell.)