Diaspora shqiptare dhe - Lajme / News Albemigrant
Diaspora shqiptare dhe - Lajme / News Albemigrant
Diaspora shqiptare dhe - Lajme / News Albemigrant
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>dhe</strong> madje përgjegjësinë për arritjet e reja ia dedikonte Profesor Çabejt. “Pas vdekjes<br />
tragjike të Norbert Joklit – njohësit të rrallë të problemeve gjuhësore të shqipes, puna në<br />
hartimin e fjalorit të tij etimologjik pothuajse ra përgjithmonë në ujë, <strong>dhe</strong> vetëm Eqrem<br />
Çabej, nxënës i Joklit, ka mundur ta marrë mbi vete këtë detyrë të vështirë <strong>dhe</strong> ta kryej<br />
me sukses” 24 , shkruante Profesor Ajeti.<br />
Vendosja e jetës <strong>dhe</strong> veprës së Profesor Eqrem Çabejt në rrafshin historik të<br />
zhvillimit të gjuhësisë do të ishte një paraqitje mbase e zakonshme, sikur vepra e tij të<br />
mos shihej e<strong>dhe</strong> në kontekstin e zhvillimit të dijes gjuhësore, në dritën e historisë së<br />
gjuhëtarëve shqiptarë. E parë në dritën e gjuhësisë së përgjithshme të kohës <strong>dhe</strong> asaj<br />
<strong>shqiptare</strong>, kontributi i Profesor Eqrem Çabejt na del i plotë, i saktë, e gjithsesi e<strong>dhe</strong> i<br />
rëndësishëm për gjendjen e albanologjisë sot.<br />
Nuk me duket e qëndrueshme ndërkaq ndarja gjithsesi skematike që i ka bërë punës<br />
së Profesor Çabejt, duke e parë atë njëherë nga viti 1934-1945 <strong>dhe</strong> herën tjetër nga viti<br />
1945-1980. Dhe kjo për arsye se në studimet e gjertashme del sikur Profesor Çabej deri<br />
pas Luftës së Dytë Botërore ishte vetëm një literat, kritik letrar, historian i letërsisë <strong>dhe</strong><br />
folklorit, etnolog <strong>dhe</strong> përgjithësisht popullarizues i albanologjisë. Kërkimet e tij prej<br />
gjuhëtari zakonisht identifikohen me sintezën e tij për etnonimin arbër 25 , me një pyetësor<br />
dialektologjik 26 të përgatitur në Romë gjatë qëndrimit të tij në kohën e Luftës së Dytë<br />
Botërore, <strong>dhe</strong> më pak me dialektologun, disertacioni 27 e të cilit duke mos u botuar madje<br />
as në serinë e veprave të plota në Prishtinë për shumë kohë ka mbetur i panjohur <strong>dhe</strong> i<br />
pastudiuar në përmasën e studimit të veprave të tjera.<br />
Vetëm pas vdekjes së Profesor Çabejt, prej letërkëmbimit me Profesor Jup<br />
Kastratin, është kuptuar se ai, gjatë viteve sa qëndroi në Romë, me gjasë një fond leksikor<br />
të mbledhur vite më parë e bëri objekt studimit të tij <strong>dhe</strong> këtë e bëri madje në gjuhën<br />
gjermane 28 , ndërsa ka arsye të mjaftueshme të besohet se e<strong>dhe</strong> studimet bazë për<br />
“Mesharin” e Buzukut 29 i kishe bërë po në këtë kohë. Pavarësisht nga këto të dhëna të<br />
24 “Vështrim i punës në studimet etimologjike të gjuhës shqipe”, Shqiptarët <strong>dhe</strong> gjuha e tyre,<br />
ASHAK-SGJL, Botime të veçanta, Libri 10, Prishtinë, 1994, f. 141.<br />
25 Shih, Eqrem Çabej, Për gjenezën e literaturës shqipe (Pour la genèse de la littérature<br />
albanaise), “Hylli i dritës”, Shkodër, 1938.<br />
26 Shih, Atlasi gjuhësor shqiptar (Atlas linguistique albanais). Pesë fashikuj. Pyetësor 1-2578<br />
çështje. Romë, Grottaferrata. 1943 (Imprimé, en 5 fascisles, questions 1-2578, Grottaferrata).<br />
“Atlasi gjuhësor shqiptar” është një pyetësor (kuestionar) që përmban gjithsecili 2578 pyetje; të<br />
pesë fashikujt përbëjnë një “tërfulë” mjaft voluminoze”. (Eqrem Çabej, Letër Jup Kastratit,<br />
Tiranë, 24.VII.1963). Ky pyetësor u botua, por nuk qarkulloi. Sipas albanalogut Carlo Tagliavini<br />
në “Rivista d’Albania”, viti II, fash. 2, f. 186, Romë, qershor 1941, “Atlanti gjuhësor i shqipes” u<br />
projektua të hartohej nga katër bashkëautorë: Prof. Clemento Merlo, prof. Matteo Bartoli, prof.<br />
Carlo Tagliavini, prof. Eqrem Çabej, <strong>dhe</strong> të botohej nga Qendra e Studimeve Shqiptare pranë<br />
Akademisë së Shkencave të Italisë, në Romë, më 1940. – Shih e<strong>dhe</strong>: “Atlanti gjuhësor shqip” te<br />
revista “Shkëndija”, viti III, nr. 5, f. 43, Tiranë, mars 1943.<br />
27 Italoalbanische Studien (Studime italo-<strong>shqiptare</strong>). Disertation zur Erlangung des<br />
Doktorgrades an der Universität Wien. 1933. 143 f. (të daktilografuara). Me këtë punim, Çabej<br />
fitoi titullin e doktorit në filozofi. Udhëheqës shkencor qenë prof. Paul Kretschmer <strong>dhe</strong> Norbert<br />
Jokl.<br />
28 Beiträge zur albanische Wortkunde (Kontribute për historinë e fjalëve të shqipes), 700 f.<br />
Mbledhur materiali gjatë viteve 1935-1941, shkruar gjatë periudhës 1941-1957. Dorëshkrim<br />
gjermanisht. Ruhet në arkivin personal të prof. Eqrem Çabejt, Tiranë.<br />
29 Studimi i pari i Profesor Çabejt për Buzukun është një dorëshkrim me titull: Gjuha <strong>dhe</strong><br />
dialekti i Gjon Buzukut (La langue et le dialecte de Gjon Buzuku) 180 f. (të daktilografuara).