Diaspora shqiptare dhe - Lajme / News Albemigrant

funksion të dyfishtë. Më parë thuhej objekt dhe subjekt, ndërsa këtu po e përveçoj në
synimin e kumtesës sonë: albanolog dhe njëkohësisht institucion i saj 11 .
II. Trashëgimtari i albanologjisë historike
Profesor Idriz Ajeti i takon brezit më të arrirë të albanologëve e ballkanologëve të
shekullit XX, të cilët kanë sjellë sinteza të mëdha apo të veçanta në studimet
albanologjike. Këtij brezi, Profesor Ajeti i takon në gjithë përmasën e qëndrimit të tij prej
gjuhëtari: duke filluar me shkollën austro-gjermane e italiane dhe metodën gjuhësorehistorike,
brenda të cilave formohet, deri te fushat gjuhësore (albanologji dhe
ballkanistikë), të cilat i trajtonte dhe i udhëhiqte me përkushtim. Ai dallohet me kërkimet
e tij në fushë të dialektologjisë historike dhe kohës sonë, historisë së gjuhës (struktura
gramatikore e saj), leksikologjisë dhe etimologjinë (brenda kontakteve gjuhësore
ballkanike) dhe normëzimit të gjuhës shqipe.
Brenda gjithë kësaj do të mund të përvijohen edhe kërkimet e tij në fusha dhe madje
në studime të veçanta:
a. në fushë të standardizimit të shqipes, ai punoi në përmasat e një klasiku, i cili
përpjekjet e tij nuk i përmbyll me rezultatet e një vepre shkencore, po me
rezultatet e një përvoje të etnitetit që e flet atë gjuhë 12 ;
b. në fushë të dialektologjisë, një prej miseve të tij shkencore, ai vazhdon
kërkimet në dialektologjinë historike, duke bërë objekt kërkimi një fond
gjuhësor 13 , të cilën para tij e kishin studiuar albanologët dhe ballkanologët më të
shquar të kohës 14 ;
Prishtinë (1985); “Autoktonia e shqiptarëve të Kosovës – një problem historik dhe aktual, Tiranë
(1996); Për frymën shkencore objektive, Tiranë (1997). Tash së fundi, tekstet e tij të karakterit
polemizues i ka përmbledhur në vëllimin Për të vërtetën shkencore, ASHAK, Prishtinë, 2006 etj.
11 Për jetën--bio e Profesor Idriz Ajetit nuk kemi ndonjë tekst të zgjeruar dhe të plotë,
pothuajse të gjitha tekstet e gjertanishme janë hyrje në kontributin e tij në fushë të albanologjisë
dhe ballkanistikës, ndërsa për veprën e tij bibliografia është e gjerë. Shih këtu dy studime më të
plota: Profesor Rexhep Qosja, “Idriz Ajeti - një jetë kushtuar gjuhës” (1978), në Rilindja e dytë,
“Toena”, Tiranë, 2007, f. 275-290; Rexhep Ismajli, Figura dhe vepra e akademik Idriz Ajetit,
“Studime” 4, ASHAK, Prishtinë, 1997, f.17-32. Në këtë studim gjenden edhe një numër
referencash të rëndësishme për jetën dhe veprën e Profesor Idriz Ajetit, të shkruara deri në vitin
1998. Po këtu janë botuar edhe kumtesat e plota të konferencës Me rastin e 80-vjetorit të lindjes
së Akademik Idriz Ajetit nga studiuesit: Besim Bokshi, Shaban Demiraj, Fadil Raka, Emil Lafe,
Anastas Dodi, Jani Thomai, Qemal Murati, Jup Kastrati, dhe Jashar Rexhepagiq. Shih edhe
studimin e Shefkije Islamajt, Idriz Ajeti-një jetë kushtuar gjuhës, “Zeri”, Prishtinë, f. 28; Rexhep
Ismajli, “Figura dhe vepra e dijetarit IdrizAjeti”, në “Albanica – ekskluzive”, nr. 69, qershor
2007, Prishtinë, 2007, f. 98-99; “Ndihmesa e Profesor Idriz ajetit në fushë të onomastikës”, nr. 6,
Prishtinë, qershor 2007, f. 26-27 etj.
12 Shih studimet e tij kryesore në fushë të standardizimit të gjuhës shqipe: A ka gjâ mâ punë
n’ortografinë e shqipes?, “Përparimi”, Prishtinë 1958, nr. 7-8, f. 471-476; Rruga e njësimit të
shqipes letrare, “Rilindja”, 18, 21, 22 prill 1968, Prishtinë; Rreth disa tipareve gjuhësore të
ligjërimeve shqiptare të Kosovës, “Gjurmime albanologjike”, Prishtinë, 1969; Rruga e zhvillimit
të gjuhës letrare në Kosovës, “Kongresi i Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe”, vëllimi I (1973);
Përpjekja e rilindësve për formimin e gjuhës letrare shqipe, “Konferenca shkencore për Lidhjen
Shqiptare të Prizrenit”, 1978; Probleme aktuale të kulturës së gjuhës shqipe: Simpozium
shkencor i mbajtur në Prishtinë më 15, 16 dhe 17 dhjetor 1980, Prishtinë, 1983. 400 f.;
Kryeredaktor, Akad. Idriz Ajeti; Studime gjuhësore I (Dialektologji).- Prishtinë, 1978, 576 f.;
Redaksia: Prof. Dr. Idriz Ajeti (kryeredaktor) etj.