Veçoritë e ligjërimit të shkruar profesional - Shkrim Akademik

� Me togfjaleshin “veçori e ligjerimit”
kuptohet aftësia për të zgjedhur fjalën ose
shprehjen.
� Veçoritë e ligjerimit janë, në fakt, në pjesën
më të madhe të tyre të lidhura me zotërimin
e një fjalori shumë të pasur.
� Kur nuk zotërohen ashtu si duhet veçoritë e
ligjerimit, fjala nuk e ka vendin aty ku duhet
gjatë përdorimit.
1

Sot në gjuhën shqipe ka shumë ndikime e
kalkime të panevojshme prej anglishtes,
italishtes etj.
Në gjuhën shqipe, kumbon hijshëm folja që
shoqërohet me pjesëzën PO, pa përemrin vetor,
si p.sh.: po vij, po punonte, po mbillte, po fliste,
po dëgjonte etj.
p.sh.
Unë nuk gjeta asnjë vitaminë te pjata ime.
Duhet:
Nuk gjeta asnjë vitaminë në pjatën time.
2

Parafjalët që nuk përdoren në rasën
e duhur
�Parafjalët NGA, TE (TEK) në gjuhën
shqipe përdoren vetëm me rasën emërore.
Pra shqip thuhet: po kthehem nga puna,
�erdha nga Prizreni,
�jam nga Tirana;
�Isha te stacioni i trenit,
�U takuam te hyrja e fakultetit
3

� Shpip thuhet: nga unë, nga ti, nga ne;
� Tek unë, te ti, te ne, te ju, tek ai, tek ajo, tek
ata, tek ato.
� Janë të gabuar dhe të panevojshëm
togfjalshat e formuar nga parafjalët NGA, TE
(TEK) + përemrat vetorë të lartëpërmendur
në rasën dhanore, si:
4

Gabim:
� Bekimi merr nga mua.
� Për këtë problem mos
eja më te mua.
� Çfarë kërkon nga
neve?
� Nga mua.
Në rregull:
� Bekimi merr nga unë.
� Për këtë problem mos
eja më tek unë.
� Cfarë kërkon nga ne?
� Nga unë.
5

Shpesh hasim gabimisht të
përdoret ndajfolja
PAVARESISHT
� Gabim
� Pavarësisht rrethanave
në të cilat ndodhi grindja.
� Pavarësisht të metave që
kishte, ai punonte…
� Nën pranga kanë
përfunduar…
� Nën hetime
� Nën kontroll
� Artistët interpretuan mbi
skenë.
� Në rregull
� Pavarësisht nga rrethanat
në të cilat ndodhi grindja.
� Pavarësisht nga të metat
që…
� Në pranga kanë
përfunduar…
� Në hetime
� Në kontroll (ose
kontrolloj)
� Artistët interpretuan në
skenë.
6

Forma foljore e gabuar
� Forma e dëftores në vend të lidhores, si
p.sh., në hapësirat verilindore:
� Ai të vjen (në vend: Ai të vijë);
� Ai të merr (në vend: Ai të marrë);
� Ai të shkon (në vend: Ai të shkojë);
� Ai të jep (në vend: Ai të japë);
� Ai të flet (në vend: Ai të flasë);.
7

�Në shkrimet gazetareske, po edhe në jo
pak raste të tjera vihen re shprehjet si:
�mbrëmjen e së hënës në vend
�të hënën në mbrëmje;
�pasdrekën e së martës në vend
�të martën pasdreke.
8

� Sot shumë shpesh hasim në trajtë e
gabuar të foljes punoj p. sh.
� Ai do të punon në vend.
� Ai do të punojë.(mënyra kushtore).
� Ajo do të këndon në vend do të këndojë, do
të vallëzojë etj.
9

• Emrat e pervetçëm në gjuhën shqipe kanë
trajtë të pashquar dhe të shquar njësoj si
emrat e përgjithshëm.
• Emrat e qyteteve, ku bëhet botimi i një libri
a reviste, përdoren gjithmonë në trajtën e
pashquar, si p. sh.:
• Tiranë, 2011; Prishtinë, 2011; Shkup,
2011.
• Janë kundër normës së shqipes përdorimi i emrit
në trajtën e shquar: Tirana, 2011.
10

• Në gjuhën shqipe disa emra kanë përpara
nyjen i ose e. Ata janë kryesisht emrat e
farefisnisë: i ati, i biri, e ëma, e motra.
• Kjo nyjë ka vlerën e përemrit pronor:
• I biri ---- biri i tij, i saj, i vet, i tyre.
• Janë të nyjshëm edhe emrat e ditëve të
javës:
e hënë, e martë, e mërkurë, e enjte, e premte, e shtunë,
e diel.
11

• Fjala zoti përdoret kur është e shoqëruar
me emra, ndërsa zotëri, zotni kur nuk
shoqërohet me emra. P.sh.:
Kush jeni ju, zotëri? Ishte zoti Agim në
telefon.
Fjala zotëri (dhe geg. zotni) në trajtën e
shquar del me mbaresën –a (zotëria, zotnia).
Jo: Ka të drejtë zotëriu, që foli…
Por: Ka të drejtë zotëria, që foli…
12

• Edhe emri fëmijë, krahas trajtës së shquar
normative fëmija, në disa hapësira të
shqipes verilindore ka edhe formën me –u
(fëmiu).
• Jo: Fëmiu im është ende i vogël. U vonova sepse më
qante fëmiu…
• Por: Fëmija im… U vonova sepse më qante fëmija.
13

• Përemri vetor i mirësjelljes a respektit gramatikor
është ju dhe e kërkon foljen në vetën e dytë
shumës: ju jeni, ju punoni, ju shkoni, ju pini, ju
prekni.
• Në raste të veçanta dhe për të theksuar
nderimin ndaj personalitetit të lartë që i
drejtohemi, vetori i mirësjelljes mund të shkruhet edhe
me shkronjë të madhe, p.sh.:
• Si të vendosni Ju, i nderuar President.
• Jam krejt i një mendjeje me Shkëlqësinë Tuaj,
Zoti Ambasador, lidhur me…
14

►Shënim:
►Në gjuhën shqipe foljet përdoren, zakonisht,
pa përemrin vetor:
►Jam gazetar, jam mësues, jam student, jemi
mirë, jemi dy veta, jemi studentë, është e
vogël, është nxënëse etj.
►Përdoren përemrat vetor para foljes vetëm
në rastet kur duam ta theksojmë, p.sh.:
►Unë jam Beni, kurse ai është Artani.
►Unë jam mësues.
15

Foljet e parregullta
► Foljet kryesore të parregullta e bëjnë kështu
të kryerën e thjeshtë dhe pjesoren:
► Jap – dhashë- dhënë( forma jonormative: dhava, japa)
► Bie – rashë- rënë
► Bie – prura- prurë ( jonormative: pruva/ pruna)
► Ha – hëngra – ngrënë
► Jam – qeshë- qenë (jo:kenë, kanë)
► Kam – pata, pasur
16