Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

nəşriyyatların geniş yayıldığı bir dövrdə yaşasa da, şeirləri sağlığında
çap olunmamış, yaddaşlarda yaşayaraq günümüzədək
gəlib çatmışdır. Yaddaşlardan toplanmış şeirləri 1988-ci ildə
ayrıca kitab kimi çap olunmuşdur. Prof. Dr. Alimcan İnayət
tərəfindən hazırlanmış olan Abduxaliq Uyğur “Şeirləri” adlı
əsər 2008-ci ildə Türk Dil Kurumu tərəfindən yayınlanmış və
şairin indiyə qədər bilinən şeirlərinin tamamı uyğur və Türkiyə
türkçəsində verilmişdir.
Tacir ailəsində doğulan, evdə dini təhsil almaqla yanaşı, ərəb
və fars dillərini də öyrənən Abdulxaliq sonra Turpan şəhərində
Çin dilində təhsil verən məktəbdə oxumuşdur. Çin ədəbiyyatının
klassik əsərlərindən “Su Boyida” (Su vadisi boyunda) və “Kizil
ravaktiki çüş” (Qızıl çadırdakı yuxu) kimi romanları oxuyur,
Sun-Cun-Şen və Lu-Şun kimi çinli yazıçıların əsərləri ilə tanış
olur. 8 yaşından etibarən şeir yazmağa başlayan Abdulxaliq
1923-cü ildə bir neçə yaşıdı ilə SSRİ-yə gələrək burada üç il
təhsil alır. Rus yazıçı və şairlərindən A.S.Puşkinin, L.Tolstoyun,
M.Qorkinin, M.Lermontovun və b. əsərlərini oxuyur. Onlardan
güclü təsirlənir. Bolşeviklərin sosial ədalət, bərabərlik, sinfi
mübarizə şüarları ona olduqca xoş gəlir. Necə deyərlər, bolşevik
inqilabını ölkəsinə daşımaq istəyir. 1926-ci ildə vətənə dönərək
cahillik, savadsızlıq əleyhinə mübarizəyə başlayır.
1927-ci ildə “Akartiş birləşməsi” (Mədəniyyət birləşməsi)
adı altında təlim-tərbiyə dərnəyi quraraq, məktəb açır, oranı
bitirənlərin bir çoxunu SSRİ-də oxumağa göndərir.
Xalqını maarifləndirməklə yanaşı, hakimiyyətə qarşı mübarizəyə
də səfərbər etməyə çalışır. Onun mübarizəsi yalnız işğalçılara
qarşı deyildi, həm də öz millətindən olan varlılara
qarşı idi. İnsanlar arasındakı bərabərsizliyi aradan qaldırmaq
istəyi ilə kasıbları varlılara qarşı üsyana səsləyirdi. Onun fəaliyyətində
sovetlərdən aldığı təlimin təsiri açıq-aydın görünür.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
58