Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

İgəm səni xoş yaratmış - Mövlam səni xoş yaratmış,
Egsəm nazuk bellərindin - Tutsam nazik bellərindən.
Məni sorisan uşbu halda - Məni sorsan işbu halda,
Rəngim seriķ, közüm yolda - Üzüm sarı, gözüm yolda.
Başrım daşı çahar başda -Bağrımın daşı çahar başda,
Şipa tapsa ķollarındin – Şəfa tapsa qollarından.
Mənzinnin əsli lalədur - Bənzinin əsli lalədir,
Ķarışın canı aladur - Baxışın canı alandır,
Ağzın altun piyalədur - Ağzın altın piyalədir,
Ķuyup içsəm çaylarındin - Koyup içsəm çaylarından.
İraq muğamında da qəhrəmanlıq dastanı olan “Yusup ilə
Əxmət”dən bəzı mahnılar oxunur. (İnayet Alimcan,)
1.5.Uyğur tapmacaları
Nəzm və nəsr şəklində olan tapmacalar türk xalqlarının hamısında
olduğu kimi uyğurlar arasında da geniş yayılmışdır.
Şifahi xalq ədəbiyyatının janrlarından biri olan tapmacalar
“Divanü lüğat-it-Türk”də “tabuzğu, tabuzğuk, tabzuq, tabızmak,
tabuzmak, tapuz, tapzuk nenq” şəklində ilk dəfə yazıya
alınmışdır.
Tapmaca terminini Azərbaycan türklərində bilməcə, tapmaca,
Abakan tatarlarında tabcan, Altay türklərində tabıskak, tabışkak,
tabkak, taptıruv, taptırgış, tabıska, tabısak, tapkış, tavısak,
tavusak, tavuskak, tapkır, takpır, tabışkak; başqırd türklərində
tabışmak, yomak, yomatgar; xakas türklərində tapçan
nımah, tapçan umak, sespak nımak; qaraçay türklərində yumak,
qaraqalpaq türklərində jumbak, karaim türklərində tapmaca;
qazax türklərində jumbak, Kıbrıs türklərində mesel; qırğız türklərində
tabışmak, tabcang- nımah; noqay türklərində tapmacak,
özbək türklərində tapişmak cumak, çöpçak, matal, tapar, tapmaca,
tatar türklərində başvatkıç, sir, tabışmak; tuva türklərində
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
46