Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

kadrlar hazırlanması qayğısına qalınmır. Televiziya və radiolarda
ən yaxın qonşularımızdan olan qumuqlar haqqında verilişlər
də yox dərəcəsindədir. Təkəm seyrək, az tirajla çap olunan
qəzet-jurnallardakı kiçik nümunələri nəzərə almasaq son
30 ildə qumuq ədəbiyyatından Azərbaycan türkcəsinə çevrilmiş
irihəçmli əsər yoxdur.
Qumuq ədəbiyyatı tarixinin öyrənilməsində əsas ağırlıq Abdulkadir
Abdullatipovun üzərinə düşmüşdür. İndiyədək onun 8
monoqrafiyası, ali məktəblər üçün proqramları və. s. çap olunmuşdur.
Qumuq ədəbiyyatşünaslarının fikrincə, Dağıstan xalqları
içərisində qumuqların ədəbiyyatı Azərbaycan ədəbiyyatı
ilə daha yaxından səsləşir.
Sonuc
Sovetlər Birliyinin çöküşü ərəfəsində M.S.Qorbaçovun başladığı
„yenidənqurma“ hərəkatı ədəbiyyata da öz təsirini göstərdi.
Dağıstanda yaşayan qumuqlar „Tenglik“ adlı ictimai təşkilatlarını
qurdular. Salav Aliyev, Şeyit Xanım Alişeva kimi
aydınlar bu təşkilatın öncüllərinə çevrildilər. Rusiyanın xüsusi
xidmət orqanları milli dəyərlərə yiyə çıxmaq uğrunda başlanan
hərəkatı zəiflətmək üçün çoxmillətli Dağıstan xalqları arasında
nifaq saldı. Lakin siyasi sıxıntıya, iqtisadi çətinliklərə baxmayaraq,
bölgədə ədəbiyyat inkişafdadır.
Onlar ata-babalarının yaratdığı mənəvi sərvətlərə yiyələnmək,
həqiqəti, öz köklərini öyrənib bədii dillə xalqa çatdırmağa
çalışırlar, buna görə də qumuq yazıçı və şairlərinin yaradıcılığında
publisistika son illər daha qabarıq şəkildə özünü göstərir.
Bu proses qumuq ədəbiyyatşünaslarını keçmişə yenidən
baxmağa, ədəbiyyat tarixlərini XIX yüzildə yaşamış Yırçı Kazakdan
deyil, kökləri miladdan öncəyə gedən ümumtürk ədəbiyyatından
başlamağa sövq edir.
352
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com