Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

İmam Hüseynin dəstəsi ilə birlikdə qətlə yetirilməsinə həsr
edilmiş “Hüseyinin xəbəri” ağısı (mərsiyə) diqqətiçəkəndir.
Şeyit Xanım Alişeva (1949), Badrutdin Mahammadov
(1943), Atav Atayev (1949), Jaminat Kerimova (1949), Bahavutdin
Hacıyev (1950), Supiyanat Mamayeva (1958) və b.
milli və dini mövzulara diqqəti artırdılar. Xalqın həqiqi tarixinin
bədii əksi olan bir sıra maraqlı əsərlər də ortaya çıxdı.
Lakin bu proses uzun sürmədi. Çeçenistanda başlayan milli
azadlıq hərəkatı, Dağıstandakı Rusiya rejiminə qarşı açıq və
gizli müqavimətlər hakimiyyət dairələrini bərk qorxuya saldı.
Milli və dini mövzular terrorçuluq kimi qiymətləndirilməyə
başladı. Təqib və təzyiqlər formasını dəyişsə də davam etdirildi.
Beləcə sözdə demokratiyadan dəm vurulsa da əməldə
yenə qadağalar hökm sürməyə başladı.
İqtisadi sıxıntılar, çap olunan kitabların alınmaması da milli
və dini mövzuda bədii əsərlərin çoxalmasına əngəl oldu. Buna
görə də ədəbiyyatda yenidənqurma, keçmişin tənqidi əsas
mövzu olsa da Rusiyanın bölgədəki işğalçılıq siyasəti hələ də
olduğu kimi verilən bədii əsərlərə rast gəlinmir. Yazıçı və
şairlər həyatlarını, dolanışıqlarını təmin etmək üçün bədii yaradıcılıqdan
çox başqa işlərlə məşğul olurlar. Teatrların durumu
ağırlaşdığından yeni tamaşalar hazırlaya bilmirlər.
Qumuqlar Azərbaycanın lap yaxınlığında olan türk toplumu
olmasına baxmayaraq ədəbi əlaqələrimiz kəsilmiş kimidir.
Sovetlərin çöküşündən sonra milli məsələyə diqqət artsa da
qumuq ədəbiyyatının son nailiyyətini özündə əks etdirən elə
bir ciddi əsərə Azərbaycanda rast gəlinmir. Toplantılarda türkçülükdən,
türk xalqlarının yaxınlaşmasından çox danışılsa da
Rusiyanın təzyiqindən ehtiyatlanan Azərbaycan hökuməti qumuqlara
1920-ci illərdə olduğu kimi yardım edə bilmir. Nəinki
yardım etmir, heç mövzunu gündəmə gətirmək, onlar üçün
351
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com