Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

sənətkarlıq da, bədii dəyər də ideologiyaya qurban verilmişdir.
Abdulla Mahammadovun “Lenin pamyatniqi”, Abdulla Başirovun
“Lenin kim?”, Anvar Hajiyevin “Ürekge singen at”,
“Partiya”, Əli Qaziyavın “Leninin gücü” kimi onlarla şeir və
poeması sırf ideoloji məqsədlərlə yazılsa da, bunlar qumuq dilinin,
poeziyanın inkişafına, ədiblərin sənətkarlığının cilalanmasına
müsbət təsir göstərirdi.
Qumuq ədəbiyyatına dramçılıq, nəsr kimi yeni janrlar da
gəlirdi. 1920-ci illərin qumuq nəsrində K.Abakarovun adı birinci
Sovet qumuq povesti - “Avamlığın qurbanı”nın yazarı
kimi çəkilir. Çünki ondan öncə Abdulhüseyin İbrahimov
(1890-1962) xanı öldürdüyünə görə özü də ölümə məhkum
edilən şair Amanxorun yırlarından ilhamlanaraq yazdığı eyniadlı
romanını çap etdirə bilməmişdi. Çetin Pekaçar isə xalq
hekayələrindən, dastanlarından və yırlarından faydalanaraq
yazılmış „Amanxor“ romanının ilk variantını A.İbrahimov
1915-ci ildə çap etdirdiyini, sonralar üzərində işləyərək bir
xeyli dəyişikliklərlə iki dəfə nəşr etdirdiyini yazır.
K.Abakarovun “Avamlığın qurbanı” povesti çap olunandan
sonra Abdulhüseyin İbrahimovun „Ana ürəyi“, „Gəncliyim“,
„Amanxor“, Kamal Abukovun (1938) „Halal savaşa gedib“,
„Balyurdun işıqları“, „Üz-üzə“, Xayrulla Davudovun „Əziz
təbiət“, „Meşə“ və başqa nəsr əsərləri oxucuların mühakiməsinə
verilmişdir. Gənc ikən denikinçilər tərəfindən güllələnən
Zeynalabidin anası Ümugülsümün dilindən Atqayın yazdığı
„Mən ötkemmen“ (“Mən qürurluyam”) povesti uzun illər
gənclərin stolüstü kitabı olmuşdur. Bədii yaradıcılıqda ideologiyanı
əsas götürən yazıçı və şairlər mükafatlandırılır, onlara
fəxri adlar və vəzifələr verilirdi. Bu, bir tərəfdən əsərin bədii
dəyərini aşağı salır, sənətkarlığa mənfi təsir göstərirdisə, o biri
tərəfdən isə bu sahəyə marağı artırır, ədəbiyyata yeni gənclər
342
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com