Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

Azərbaycanda isə uyğur folkloruna maraq sovet hakimiyyəti
illərində başlamışdır. Senzura folklorun, ədəbiyyatın, tarixin
ümumtürk kontekstində öyrənilməsinə icazə verməsə də Azərbaycan
folklorunun tarixindən söz açan araşdırıcılardan Vaqif
Vəliyev “Azərbaycan folkloru”(1985), Kamil Vəliyev “Dastan
poetikası” (1989), Pənah Xəlilov “Türk xalqlarının və şərqi
slavyanların ədəbiyyatı” (1994), Nizami Cəfərov “Eposdan kitaba”
(1999), Azad Nəbiyev “Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı”
(2002) kitablarında, eləcə də Qətibə Vaqif qızı, Vüqar
Ömər oğlu öz məqalələrində uyğur folklorundan və mədəniyyətindən
geniş bəhs etmişlər.
1. Uyğur folkloru
Uyğurların folkloru zəngin olmaqla yanaşı janr əlvanlığı ilə
də seçilir. Ona görə də qonşu xalqların folkloruna, ədəbiyyatına,
təfəkkürünə də güclü təsir göstərmişdir. Ümumtürk folkloruna
aid edilən bir sıra nümunələrin qədim Çin və fars qaynaqlarında
qorunub saxlanması da dediklərimizə ən bariz nümunə
ola bilər. Xalqlarımızın minilliklərin arxasındakı dünyagörüşünü
öyrənmək baxımından miflər olduqca dəyərli informasiyaları
özündə qoruyub saxlaya bilmişdir.
1.1. Miflər
Dini-mifoloj sistemin, inancların, əski dövr dünyagörüşlərinin
günümüzədək gəlib çatmasında dastanların, əfsanələrin,
nağılların və xalq şeirinin xüsusi yeri var. Bu janrlara türk
xalqlarının folklorunda kifayət qədər rast gəlmək olur. Uyğurların
toplayıb çap etdirdiyi miflərin əsksəriyyətinin başqa türk
xalqlarından toplanmış miflərlə oxşarlığı, bəzən də eyniyyəti
vardır. Bunlar da bir daha eyni kökdən şaxələndiyimizdən xəbər
verir.
34
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com