Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

ayrı-ayrı adamların çatışmazlıqlarını poetik dillə tənqid edib
onu islaha çalışmışlar. Aralarındakı fərq ömür yollarının ayrılığı
və birinin bu mövzuda çox, o birinin az yazmasından o
yana keçmir. Yırçı Kazakın şeirlərini ilk dəfə toplayıb nəşr
etdirən də M.E.Osmanov olmuşdur. Lakin Sovet dönəmində
bir çox araşdırıcılar ideoloji nədənlərdən bu iki sənətkarı qarşı
qarşıya qoymuş, Yırçı Kazakı sanki bununla daha böyük
göstərməyə çalışmışlar.
Abusupiyan Akayev (1872, Tersk vilayətinin Töben Qazanış
kəndi-1931, Rusiya Federasiyası, Arxangelsk vilayətinin
Kotlas şəhəri). Qazı Akayın bir oğlu dünyaya gəlir və onun
adını Abusupiyan qoyurlar. Bu elə bir zaman idi ki, Rusiyanın
Qafqazı işğalından 70 ildən çox keçməsinə baxmayaraq, oranı
hələ də istədiyi kimi, yəni ölkənin hər yerində işlək olan
qanunlarla idarə edə bilmirdi. Rusiyada mövcud olan qanunların
bəziləri Qafqaz xalqlarına, eləcə də əsarət altına aldığı
müsəlman xalqlarına aid edilmirdi.
Rusiyada ictimai yerlərdə mülki şəxslərin qılınc, xəncər və b.
kəsici silahlarla görünməsi qadağan olduğu halda, Qafqaz
xalqlarının nümayəndələrin xəncərlə gəzməsi milli atribut sayılırdı.
Müsəlman xalqları aralarında mübahisələr, ziddiyyətlər
düşdükdə, hətta problem ölüb-öldürməyə gəldikdə belə Rusiyanın
məhkəmə orqanlarına deyil, müsəlman qazilərinə müraciət
edirdilər. Rusiyanın hakim dairələri də zor gücünə də olsa,
bunun qarşısını ala bilmədiklərindən qaziləri saxlamağa məcbur
oldular. Beləliklə ölkədə iki məhkəmə sistemi mövcud oldu.
Abusupiyanın atası Akay da dini təhsil gördüyündən, islami
ehkamları yaxşı bildiyindən onu qazi seçmişdilər. Çar məmurları
qazilərin işinə nəzarət etsələr də, onlar cəzaları Rusiyanın
qanunlarına görə deyil, şəriət qanunlarına görə müəyyənləşdirir,
hökm verərkən Qurani-Kərimi əsas götürürdülər.
307
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com