Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

Abdulrahman (Abduraman) Atlıboyunlu (?, Kakaşura
kəndi-1870, Atlıboyun). Şairin şeirlərində doğulduğu və öldüyü
hər iki kəndin adı təxəllüs kimi işlədilir. Şirvanın (Azərbaycan)
və Dağıstanın məşhur din bilginlərindən elm öyrənən,
ərəb, fars, türk dillərini mükəmməl bilən Abdulrahman ömrünün
sonunadək kadılıq (qazı) etdiyinə görə onu çar Rusiyasının
da, Sovet hökumətinin də məmurları sevməmişlər. Doğu poeziyası
gələnəklərinə sadiq qalan Abdulrahman dini məzmunlu
didaktik, lirik şeirlər yazmışdır. Onun şeirlərinin dili bugünkü
qumuqcadan fərqli, yəni Çətin Pekaçarın bölgüsündə göstərilən
müştərək dönəmin şairlərinin dilindədir. Sovetlər zamanı
onun əsərlərinin çapına və təbliğinə soyuq bir münasibət vardı.
Sovetlər Birliyi çökməyə başladıqdan sonra şairin yaradıcılığına
diqqət artmışdır.
Mahammat apendi (əfəndi) Ömər oğlu Osmanov (1838,
Tersk vilayətinin Yaxsay kəndi-1904). Rusiya işğal etdiyi bölgələrin
nüfuzlu ailələrindən seçdiyi yeniyetmə və gənclərə təhsil
vermək, onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmaqla özünə sadiq
məmurlar hazırlamağa çalışırdı. Osmanovlar ailəsi də belə secilmiş
nəsillərdən biri olmuş, Mahammat apendinin atası Ömər
Osmanov uzun illər çar mühafizə alayında xidmət etmişdir.
Mahammat ilk təhsilini Yaxsaydakı mədrəsədə almışdır. Bu
mədrəsə bölgənin ən seçilən və təhsil proqramını zamanla uyğunlaşdıran
bir mədrəsə olmuşdur.
1865-ci ildə atası çarın mühafizə alayında xidmətdən təqaüdə
çıxdıqda onun yerinə oğlu Muhammatı müsəlmanlardan
təşkil edilmiş alayda kadı (qazı) vəzifəsinə götürmüşlər. Beləcə
M.E.Osmanovun Peterburq həyatı başlamışdır. O, çar mühafizə
xidməti alayından tərxis olunduqdan sonra vətənə dönməyib,
Peterburqda qalaraq 1867-ci ildən Universitetinin şərqşü-
305
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com