Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

Axır vatanım oylaşdım,
Hay aman, Koünqa yol görmedim
İnq son barıp Şama döndüm.
(Karçıqa, 2002: 6).
Misralardakı, „Misqin kumuk“ ifadəsinə dayanaraq şairin qumuq
olduğunu və „Koünqa“ ifadəsinə dayanaraq, Koünqalı olduğunu
söyləyirlər. Araşdırıcılar Koünqanı indiki Dağıstan Respublikasındakı
Bavaqay və Çirürt yaylasındakı Koysun çayının sahilindəki
Koünqala ilə eyniləşdirirlər. Şairin öncə kəndlərində, sonra
Şirvanda (indiki Azərbaycan) dərin bilik aldığını, əsgəri bölüklərdə
qazi olduğunu, Osmanlı orduları ilə birlikdə döyüşlərdə
iştirak etdiyini, sonralar indiki Türkiyədə yaşadığını və 1475-ci
ildə Konya şəhərində öldüyünü yazırlar. (Karçıqa, 2002:6).
Ummu Kamalyə aid edilən:
Dengizde bir saz olur,
Gül açılır, yaz olur.
Men yarıma gül demen -
Gülün ömrü az olur.
(Türkiye dışındakı..., 2002:197, 20-ci cild).
-şeiri bu gün də Azərbaycanda xalq mahnısı kimi oxunur və bayatı
kitablarına yazarı bəlli olmayan mətn kimi salınır. Şairin „Haşıq
ellerine kim geter?“ şeirində Yunis İmrə ruhu aydın duyulur.
Kazak Tatarxan oğlu Yırçı (1830, Tarkovsk qəzasının
Müslüm (indiki Atlan) kəndi-1879). Doğum və ölüm ili dəqiq
bəlli olmayan Kazak gözəl yırlar-şeirlər söylədiyinə görə xalq
arasında Yırçı Kazak kimi tanınmışdır (Azərbaycanda bu şairin
adı İrçi Kazak, rus qaynaqlarında Kazak kimi yazılır (ASE, III
cild, səh. 301 və IV cild, səh. 526).
Doğulduğu bölgədə xarakterik olan bir “işdə” - qız qaçırmada
(gəncliyində dostuna sevdiyi qızı qaçırmasına kömək edibmiş)
iştirak etdiyinə görə həbs edilib Sibirə sürgünə göndərilir.
303
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com