Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

tapmaq olar. Qumuqlardan toplanmış „Eniligim, Seniligim,
eşkini aç!“ uşaq nağılı ilə qədim şumerlərdəki keçi-canavar (və
ya şir) əhvalatı ilə də paralellər aparmaq olar (Uşaq ensiklopediyası,
1999:333). Hətta onu da söyləmək olar ki, Azərbaycandan
toplanmış „Şəngülüm, Şüngülüm, Məngülüm! Aç
qapını mən gəlim!“ nağılı ilə müqayisədə qumuqlardan toplanmış
mətnlərdə keçinin balalarının adları şumer mətnlərinə
daha yaxın səslənir. Bu nağıllarda keçi balalarını xilas etmək
üçün qurdla savaşır və qalib gəlir.
Qumuq folklorunda mifləri dilçilik baxımından öyrənən
İ.A.Xalipayeva doktorluq dissertasiyasında Tanrılara sitayiş
zamanı oxunan bir nəğməni verir:
Gök Tenqirim gökten mağa
- Göy Tanrım göydən mənə,
Gök gözlerini açıb bağa
- Göy gözlərini açıb baxa,
Gök çüman avlaqlarda
- Göy çəmən ovlaqlarda,
Gök çicekli tarlada
- Göy çiçəkli tarlada,
Göy kozular haydeygen,
- Göy keçilər otlayır,
Gök çopkenli balama
- Göy çəpkənli balama,
Gök Tenqirim örden bağa.
- Göy Tanrım ucalardan baxa
(Şamil, 2000:55).
Araşdırıcıya görə, bu nəğmə qədim dövrlərdə yaranmış bir
ovsunun, sitayiş nəğməsinin, duanın qalığı, yaxud Tanrıya həsr
olunmuş mərasimdə oxunan mahnının bir parçasıdır. Dağıstan
Respublikasının Kayaxan bölgəsində bir Tanrıxan ağacı var.
295
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com