Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

„Javatnı yırı“nı igidlik eposuna daxil edir. Bu bir daha onu
göstərir ki, araşdırıcıların müəyyənləşdirdikləri bölgülər, janrlar
şərtidir. Qumuq folklorşünaslığındakı bu halı noqaylarda, qaraçay-malkarlarda
və b. xalqlarda da görmək olar.
1.2. Qumuq folklor nümunələrində Şumer dastanının
izləri
Qumuqların çap etdirdikləri yırın bir qisminə, yəni bölgənin
tarixi şəxsiyyətləri və hadisələri ilə bağlı olanlara başqa türk
xalqlarında rast gəlinmir. Lakin bunlarda da qədim türk dastan,
mif və nağıllarındakı ifadələrə, epitetlərə və başqa bədii təsvir
vasitələrinə rast gəlmək olur. Araşdırıcılar bədii təsvir vasitələrinin
oxşarlığına görə qumuqlardan toplanmış „Minküllünü
yırı“nı qədim şumer (sumer) dastanı „Bilqamıs“la müqayisə
edir və onu ən qədim qumuq folklor nümunəsi sayırlar. „Minküllünü
yırı“ belə başlayır:
Minküllü üyde tuvan, kırda ösqen,
- Minküllü evdə doğulmuş, çöldə böyümüş,
Haray, bugün art elkesin çaç qeçqen,
- Haray, bugün saçları çiyinlərinə tökülmüş,
Tuvarlağa yimik tük bitqen.
- Davarlar kimi bədənini tük örtmüş,
Katın-kızlağa yimik çaç bitqen
- Qadın-qızlar kimi saç bitirmiş
Korkunçlu talalaqa köş tikqen,
- Qorxunc talalarda köşk tikmiş,
Kaburqasın kıy qeçqen…
- Qabırğasına tezek keçmiş
(Kumuk xalk yırları, 1990:13).
„Bilqamıs“ dastanının qəhrəmanlarından Enkidu ilə Minküllü
arasındakı oxşarlıqları başqa folklor nümunələrində də
294
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com