Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

məyə üstünlük verirdilər. N.M.Şabarov topladığı nağılı ruscaya
çevirərək Bakıdakı Azərbaycanı Öyrənən Cəmiyyətin Xəbərlərinin
1927-ci il 4-cü sayında çap etdirmişdir.
Araşdırıcı Afaq Xürrəmqızı “Azərbaycan mərasim folkloru”
əsərində aşağıdakı sitatları yazarkən Bəkir Çobanzadənin
qumuqlar haqqındakı kitabına istinad etmişdir: 1. “Nisbətən
son dövrlərdə çar İraklinin cənazəsi ətrafında “çianuri” çalan
ağıçının dil deyib ağlaması da mahiyyəti etibarilə türklərin yuğ
törənini xatırladır (278; 53). Qırğızların “jok toşuu”, qazaxların
“jok tau jilau” (245; 346), çuvaşların “sas kalarni” (158; 51),
Kırım türklərinin “tokmak” ağı mərasimi (326; 101) də azərbaycanlıların
analoji mərasimi kimi mənşəyini adıçəkilən törəndən
götürür”. (Xürrəmqızı Afaq, 2002:135).
2. “Qumuq ağıları – “viyax”lar da bəzən qarğış əsasında qurulur:
Dars oxuyqan medresen bozulsun
Kitablarınq xar ayağına yozulsun
Kalam-tarın kara özenqe açılsın (326; 101)”
(Xürrəmqızı Afaq, 2002:146).
3. “Bundan başqa, qumuqlarda qızı ər evinə müşayiət edən
şəxslərin „quda-xatın“, „quda-qızlar„ adlandırılması (326; 101),
Dağıstan tərəkəmələrində qızı bəy arabasına qız evinin gəlinlərinin
əyləşdirməsi (138; 174) bu personajın vaxtilə qadın səciyyəli
olmasından xəbər verir”. (Xürrəmqızı Afaq, 2002:94).
Türkoloq Güllü Yoloğlu da Azərbaycan mətbuatında qumuqlar,
onların mədəniyyəti və ədəbiyyatı ilə bağlı bir sıra maraqlı
məqalələr çap etdirmişdir (Yoloğlu Güllü, 1996: 23-29 fevral).
Azərbaycan şairi, rəssam və xeyriyyəçi, “Xan qızı” kimi tanınan
Xurşidbanu Natəvanın əri knyaz Usmiyev də qumuq idi.
Çox təəssüf ki, Azərbaycan-qumuq əlaqələri öyrənilmədiyindən
292
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com