Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

ixi yaddaşı, öz xalqı ilə doğmalıq duyğuları olmayan insan sosial
və milli köksüz varlıqdır.
Milli ədəbiyyatın inkişafında folklor əsas başlanğıc rolunu
oynayır. Folklordan fərdi yaradıcılıq mərhələsinə keçiddə xalq
nəğməkarlarının rolu böyükdür. Onlar ədəbi yaradıcılıqda
mövcud olmuş ideoloji yöndən uzaqlaşaraq sənətkarlığı, insanın
iç dünyasını önə çəkməyə meylli sənətkarlardandır.
XX yüzilin 20-30-cu illərində ədəbiyyata gələn gənc şair və
yazıçılar yeni ədəbi üslublara, janrlara, metodlara diqqət yetirirdilər.
Sənətkarlığı arxa plana keçirərək əsərlərində ideologiyanı,
gerçək münasibətləri, sosial emosiyaları təşviqat vasitələri
ilə, çağırışlarla açıq bildirirdilər. Əlbəttə, buna bəzi amillər
öz təsirini göstərirdi. Belə ki, estetik şüurun səviyyəsi, gələnək
gücünün yetərsiz olması ilə bərabər, yeni çağın özünəməxsus
kəskinləşən tələbləri, sinfi, sosial duyğuların mövcudluğu, ictimai
münasibətlərdəki kəskin dəyişikliklər də burada rol
oynayır, özünün siyasi mübarizəsi ilə xarakterizə olunur, şəxsiyyəti
bu prosesin iştirakçısına çevirirdi.
1930-cu illərin poeziyasından söz açarkən Xasan Bostanovun
“Yeni mahnılar“ və “Yeni nəslə“ əsərlərini, Maqomet Urusovun
(1916-1942) qaraçay-malkarcadan ruscaya çevirdiyi “Biyneger“
poema-əfsanəsini, ilk qadın şair Abidat Botaşevanın (1902-1982)
1924-cü ildə çap etdirdiyi şeirlərini yaddan çıxarmamaq lazımdır.
Onların yaradıcılığında rus ədəbiyyatından tərcüməçiliyin
təsiri hiss olunur. Həmin illərdə bir çox tərcümə əsərləri də çap
olunmuşdur. Qaraçay poeziyası ilk mərhələdə janr-tematik planca
müxtəlif olmuşdur. Poeziyanın intensiv inkişafının göstəricisi
olaraq “Qaraçay sovet bədii ədəbiyyatı“ toplusu çap edilmişdir.
1930-cu illərin sonunda gənc şairlər Osman Xubiyev (Xubiylanı)
(1918-2001), Toxtar Borlakov (Borlaklanı) (1914-
1942), Maqomet Urusov (Uruslanının) (1916-1942), Abdulke-
275
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com