Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

1990-cı illərədək şairin yalnız Sovet rejiminə uyğun şeirləri
çap edilmiş, son illərdə Alim Teppeyevin hazırladığı “Kazim:
nazmula, zikirle, poemala” və Abdullah Bekiyevin tərtib etdiyi
“Kazim: şiirler, zikirler, poemalar” (Kazim..., 1996) kitablarına
dini məzmunlu əsərləri də daxil edilmişdir.
Quzey Qafqaz xalqları arasında islam dininin yayılmasında
əməyi olan, fərqli-fərqli dillərdə danışan xalqları islam dini
vasitəsilə birləşdirməyə çalışan Kazim Meçiyevin ideyaları şairin
ölümündən 55 il sonra, Sovetlər Birliyi çökdükdə yenidən
çiçəklənməyə başamışdır.
Appa Qala-Gerey ulu Canıbekov (Canibeklanı) (1860,
Kuban quberniyasının Uçkulan-1934, Qızıl Pokun). Əsil adı
Zəkəriyə olan şair xalq arasında Kalay oğlu Appa, Çamçı adı
ilə tanınmışdır. Ömrünün sonunadək evlənməyən, günlərini at
üstündə keçirən şair həcvləri ilə xalqının sevimlisinə çevrilmişdir.
Cəmiyyətdəki sosial ədalətsizliyi, insanların pis əməllərini
poetik dillə tənqid etdiyinə, həcvlər yazdığına görə iki dəfə
Sibirə sürgün edilmiş, 11 il sürgün həyatı yaşamışdır.
Kalay oğlu Appa 1905-ci ildə Türkiyəyə köcən dəstə ilə İstanbula
gedir. Orada kukla oynadanlar və məddahlarla tanış olur. Türkiyədə
qala bilməyib vətənə dönən şair burada kuklalar düzəldib
oynatmaqla özünün satirik şeirlərini və həcvlərini söyləyirmiş.
Şairin şeirlərinin bir qismi toplanaraq 1995-ci ildə “Kalay
ulu Appanın izin izlay” (Kalay oğlu Appanın izi ilə) adı altında
çap olunmuşdur.
İslam Kırımşamxalov (Kırımşamxallanı-Teberdiçi).
(1864, İndiki Kuban quberniyasının Kart Curt kəndi-
03.12.1910, Ukrayna Respublikası, Kırım Muxtar Respublikasının
Yalta şəhəri). Qaraçay yazılı ədəbiyyatının banilərindən
sayılan İslam knyaz ailəsində doğulmuşdur. Ata-anasını uşaq
ikən itirdiyindən ilk tərbiyəsini dayısı, məşhur malkar ziyalısı
255
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com