Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

tanıdırlar: “Nart Örüzmek süyse kökge uçandı” (Nart Örüzmek
istəsə, göydə uçarmış) və ya “Kökge bulutlanı celça çaçhandı”
(Göydə buludları yel kimi dağıdandı) (Tavkul U., 1992:731).
Nizami Tağısoy (Məmmədov) 21-22 noyabr 2008-ci ildə Bakıda
keçirilən “Müqayisəli ədəbiyyat: Ədəbiyyatlarda və mədəniyyətlərdə
stereotiplər” mövzusunda Beynəlxalq Elmi Konfransda
“Balkar-qaraçay “Nart” qəhrəmanlıq eposu (Digər Qafqaz xalqlarının
“Nart”ları ilə oxşar və fərqli məqamlar) adlı maraqlı məruzəsində
də “Nart”lardan geniş söhbət açmışdır (Tağısoy N., 2008).
Bu gün folklor nümunəsi kimi söylənilən bədii parçaları tarixin
hansı kəsimindəsə ayrı-ayrı poetik istedadı olan insanlar yaratmışlar.
Zaman keçdikcə onların yazıçıları unudulsa da, tarixi hadisələrdən
bəhs edən cırlarda (yır) qəhrəmanların adları və onların hansı
tayfadan, soydan olduğu göstərildiyindən bu gün də yaşayır. Necə
deyərlər, cırlar (yır) xeyirxah insanları da, xalqına pislik edənləri
də, qorxaqları və satqınları da yaşadan qaynağa çevrilmişdir.
Bizim nağıl, qaravəlli, rəvayət dediyimiz folklor nümunələri
qaraçay-malkarlarda “comak” və ya “tavruh”, yəni tarix adlanır.
2.3. Uşaq folkloru
İdeoloji təsirlər altında türk xalqlarının çoxunda ovsunlar,
miflər və başqa folklor nümunələri vaxtında toplanıb çap edilmədiyindən
böyük bir qismi itib-batmışdır. Bütün bunlara baxmayaraq,
Sovetlər Birliyində rejim çökməyə başlayandan sonra
toplanan folklor mətnləri, keçirilən mərasimlər və bu mərasimlərdə
oxunan mahnılar göstərir ki, mətnlərdə oxşarlıq
çoxdur. Bunları sanamalarda (təkərləmə), cırlarda və başqa
uşaq folkloru nümunələrində də görmək olar. Məs.:
Bara, bara, cün tabdım,- Gedə, gedə yun tapdım,
Cün içinde tarak tapdım,-Yun içində daraq tapdım,
Tarağı ammğa berdm,-Darağı nənəyə verdim,
245
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com