Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

Basir Mesid ulu Abdullin (1892, Həştərxan vilayətinin
Tiyek kəndi-1937). İlk təhsilini mollaxanada alan Basir sonralar
Həştərxan və Kazan şəhərlərində mədrəsə təhsili görmüşdür.
Türk, ərəb və rus dillərini bilən ədib xalqının tarixini və
folklorunu öyrənməyə də həvəs göstərmişdir. Öyrəndiklərindən
sonralar bəbii əsərlərdə geniş istifadə etmişdir.
Bolşeviklər hakimiyyətə gəldikdə onların irəli sürdüyü şüarlar
gənc Basirə də xoş gəlib, onlara qoşularaq Həştərxan bölgəsində
varlı saydığı, sosializm quruculuğunu qəbul etməyən
soydaşlarına qarşı vuruşmuşdur. 30-cu illərin önlərində Qaranoqay
bölgəsinə köcərək burada bir müddət “Qızıl bayraq”
qəzetində işləmişdir. Daha çox kiçik hekayələr yazan B.Abdullin
“Kırmızı gül” (1934) romanı və “Kır batırleri” (Çöl bahadırları-qəhrəmanları)
(1934), “Aktivis” (1936) kimi sosializm
quruculuğunu, Sovetlərin qələbəsini öyən nəsr əsərlərini yazmışdır.
Basir Abdullin 1932-ci ildə yazdığı “Düşmən yenildi”,
“Batrak”, 1934-cü ildə yazdığı “Əməyin yendiyi zaman”ı
pyesləri ilə noqay dramçılığının inkişafına təkan vermişdir.
1937-ci ilin Sovet irticası noqay ədəbiyyatına da ağır zərbə
vurur, Basir Abdullin kimi istedadlı dramçı və yazıçını məhv edir.
Asan Şaxim ulu Bulatıkov (16.08.1907, Xabez rayonunun
Qızılyurd kəndi - 1937). Noqayların birinci peşəkar yazıçısı sayılır.
Onun “İki həyat” (1936), “Çoxları üçün iki” (1936) povestləri
və “Fatimat” pyesi, eləcə də “Azret, Erinşek, Mazan və
kolxozçular” şeir toplusu sosializm quruculuğunun ilk illərində
müsəlman respublikalarında sifarişlə yazılan qadın azadlığına,
çadranın atılmasına, qadınların kişilərlə bərabər işləməsinə,
kasıbların varlılara qarşı mübarizəsinə həsr olunmuş əsərlərdəndir.
Sosializmin tərənnümçüsü kimi tanınmasına baxmayaraq
1937-ci ilin irticasından o da qurtara bilməmişdir.
207
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com